Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten

De afgelopen jaren is de dreiging tegen de economische veiligheid steeds duidelijker geworden. Vitale processen zijn kwetsbaar voor sabotage. Ze zijn ook kwetsbaar voor ongewenste investeringen en overnames, waar statelijke actoren op de achtergrond de hand in (kunnen) hebben. Ook maken landen vaker misbruik van risicovolle strategische afhankelijkheden. Nederlandse bedrijven, kennisinstellingen en wetenschappers zijn op grote schaal het doelwit van cyberspionage of het omzeilen van exportrestricties. 

De dreiging van islamitisch-terroristische aanslagen is de afgelopen tijd toegenomen. En de verdachten blijken steeds jonger. Online worden de jongeren geradicaliseerd door allerlei onthoofdingsfilmpjes en demonstraties, die door algoritmes voor hen steeds vaker te zien zijn wanneer er eenmaal op geklikt is. Het dreigingsniveau staat nu op 4+ (substantieel), zegt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) Aalbersberg in zijn halfjaarlijkse dreigingsbeeld. Organisaties als ISIS en Al Qaida (zie onder) gebruiken de Gaza-oorlog om sympathisanten aan te sporen aanslagen te plegen in het Westen. Daarnaast roepen deze organisaties op tot aanslagen uit wraak voor koranschendingen in verschillende Europese landen.  Vanuit een eerder dit jaar in Duitsland gesticht kanaal van IS-aanhangers worden digitaal pamfletten uitgestuurd die oproepen om met een wagen op een menigte in te rijden, zoals recent in Duitsland nog gebeurde.

Om de nationale veiligheid verder versterken trekt het Kabinet 120 miljoen extra uit voor de AIVD, MIVD en NCTV

Massavernietigingswapens vormen een grote bedreiging voor de internationale vrede en veiligheid. Nederland heeft verdragen ondertekend die erop gericht zijn de proliferatie van dergelijke wapens tegen te gaan. In 2024 zetten de AIVD en de MIVD het gezamenlijk onderzoek naar landen, zoals Iran en Noord-Korea, die ervan worden verdacht dat zij, in strijd met die internationale verdragen, werken aan het ontwikkelen van massavernietigingswapens en hun overbrengingsmiddelen of daar al over beschikken voort.

ACAO/Ambtelijke Commissie Aanpak Ondermijning 

Bewindspersonen kunnen ingewikkelde of technische onderwerpen voorbespreken in een onderraad. Pas daarna komt het onderwerp op de agenda van de ministerraad. Naast onderraden zijn er ministeriële overleggen. Deze zijn tijdelijk, in principe voor de duur van de kabinetsperiode. De minister-president is voorzitter van alle onderraden en ministeriële overleggen.

AIVD en CTIVD

Statelijke actoren, terroristen en extremisten bedreigen de nationale veiligheid van Nederland. De grote verscheidenheid aan dreigingen vereist dat de MIVD ook op een veelheid aan onderwerpen een relevante en betrouwbare inlichtingenpositie moet hebben. De MIVD werkt hiertoe nauw samen met de krijgsmacht, de AIVD, de NCTV, maar ook met buitenlandse inlichtingendiensten. Steeds vaker blijkt dat wat in het buitenland speelt, ook in Nederland gevolgen heeft. De AIVD onderzoekt de belangrijkste dreigingen veelal in intensieve samenwerking met de MIVD. De diensten zijn genoodzaakt snel te reageren op actuele ontwikkelingen ten aanzien van de veelzijdige en verdiepende dreigingen. Per 1 januari 2024 trad de nieuwe organisatiestructuur van de AIVD in werking. De grote verscheidenheid aan dreigingen vereist dat de MIVD ook op een veelheid aan onderwerpen een relevante en betrouwbare inlichtingenpositie moet hebben, en informatie snel moet kunnen vergaren, verwerken, analyseren en dissemineren. Het afblazen van de nieuwbouwplannen  voor de samenvoeging AIVD en MIVD in Den Haag kost de Staat ondertussen wel al 36 miljoen. Op 16 november 2023 hebben de diensthoofden MIVD en AIVD bij de SG’en DEF en BZK aangegeven dat de verwachte investeringskosten voor het projectprogramma Samenwonen AIVD en MIVD (SAM) met 86% zouden worden overschreden. Naar aanleiding hiervan hebben beide SG’en besloten te stoppen met dit project. Het onderzoek naar alternatieve huisvesting werd door DEF in maart 2024 afgerond maar stilgehouden. Binnen de gestelde uitgangspunten werd een compact gebouw van ca. 17.000 m2 bvo ontworpen: een functioneel legeringsgebouw met facilitaire voorzieningen en een geïntegreerd wachtgebouw dat uitzicht heeft op de toekomstige hoofdpoort van de kazerne.

De Nederlandse en Britse geheime diensten hebben de informatie die ze met Oostenrijk delen sterk beperkt, vanwege de banden tussen de regerende rechtse Vrijheidspartij FPÖ, Rusland en Jan Marsalek

Dick Schoof werd per november 2018 de nieuwe baas van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst AIVD. Daarvoor was hij ruim vijf jaar Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). Eind mei 2024 werd hij gevraagd voor de functie van Minister President van Nederland.  De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst is een Nederlandse geheime dienst die zich onder verantwoordelijkheid van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties bezighoudt met de binnenlandse veiligheid en inlichtingen op civiel gebied uit het buitenland verzamelt. De AIVD ziet China als de grootste statelijke dreiging voor de Westerse wereld in de komende decennia, met name op economisch gebied. De scheidslijnen tussen de Chinese Communistische Partij, de staat, het bedrijfsleven en de wetenschap zijn vaak vaag. De actor is omvangrijk en technisch hoogwaardig. De toekomstige quantumcomputers zullen in staat zijn om elke willekeurige computer te kunnen kraken en veelgebruikte computerbeveiliging voor een groot deel onschadelijk kunnen maken. De AIVD maakt zich hier zorgen over. De Eerste Kamer heeft 12 maart 2024 ingestemd met de Tijdelijke wet cyberoperaties. Na inwerkingtreding van deze wet kunnen de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) en de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) hun bestaande bevoegdheden sneller en effectiever inzetten tegen dreigingen van landen die cyberaanvallen plegen tegen Nederland. Het wetsvoorstel was ingediend door minister De Jonge (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) en minister Ollongren (Defensie). In de Tijdelijke wet is opgenomen dat toetsing vooraf verschuift naar bindend toezicht tijdens de uitvoering van de bevoegdheid. Dit bindend toezicht wordt uitgevoerd door de Commissie Toezicht Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten. Vanaf 1 juli 2024 wordt het toezicht op de Nederlandse inlichtingendiensten tijdelijk een stuk afgeschaald. De Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) mag als een van de weinige instanties meekijken met wat de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) en de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) doen. De wet houdt in dat de toezichthouder niet meer vóór een inlichtingenoperatie checkt of deze aan alle regels voldoet, maar gaat meekijken met de diensten wanneer de operatie al begonnen is. Volgens secretaris-directeur van de CTIVD Kristel Koese is dat in de basis geen slecht idee: “Deze manier van controle past veel meer bij de dynamische manier van werken van de inlichtingendiensten. De plannen gelden alleen voor operaties van de diensten die te maken hebben met het vergaren van informatie over landen met een vijandelijk cyberprogramma. Dat zijn bijvoorbeeld landen als Rusland en China. Door de nieuwe regels moet de toezichthouder meer specialisten aannemen en daarvoor is geen ruimte. Er moet een nieuwe plek gevonden worden, die moet verbouwd en stevig beveiligd worden en dan moeten we de nieuwe specialisten nog werven. Die specialisten moeten vervolgens nog gescreend worden. Daarnaast moet alle ICT dan nog op orde gebracht worden. Volgens de secretaris-directeur zou de CTIVD in het beste geval pas vanaf 1 januari 2025 weer haar werk goed uit kunnen voeren. In een Kamerbrief schreven premier Rutte en de ministers De Jonge, van Binnenlandse Zaken, en Ollongren, van Defensie, dat ze inmiddels met de CTIVD in gesprek zijn over een mogelijke locatie als kortetermijnoplossing. Bovendien gaan de ministers ervan uit dat de CTIVD langzaam in deze nieuwe regels zal kunnen groeien en niet gelijk met werk overvallen wordt. De AIVD zegt in een korte reactie tegen de NOS dat de wet nodig is om de nationale veiligheid te waarborgen en de slagkracht van de dienst te vergroten. “Door de nieuwe regels kunnen de AIVD en de MIVD aan de voorkant sneller en wendbaarder opereren maar kan de CTIVD ook ingrijpen wanneer zij dat nodig vinden.  Met de nieuwe bevoegdheid kan de CTIVD een operatie per direct stopzetten en besluiten dat de gegevens die hierbij verworven zijn moeten worden vernietigd. Ook is een beroepsmogelijkheid geïntroduceerd bij de Raad van State.  De Commissie van Toezicht op de Inlichtingen en Veiligheidsdiensten (CTIVD) is in 2002 opgericht. Sinds de inwerkingtreding van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2017 (Wiv 2017) op 1 mei 2018 bestaat de CTIVD uit 2 afdelingen: de afdeling toezicht en de afdeling klachtbehandeling. De afdeling toezicht houdt toezicht op de rechtmatigheid van het handelen van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) en de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD).  De Eerste Kamer heeft 12 maart 2024 ingestemd met de Tijdelijke wet cyberoperaties. Na inwerkingtreding van deze wet kunnen de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) en de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) hun bestaande bevoegdheden sneller en effectiever inzetten tegen dreigingen van landen die cyberaanvallen plegen tegen Nederland. Het wetsvoorstel was ingediend door minister De Jonge (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) en minister Ollongren (Defensie). In de Tijdelijke wet is opgenomen dat toetsing vooraf verschuift naar bindend toezicht tijdens de uitvoering van de bevoegdheid. Dit bindend toezicht wordt uitgevoerd door de Commissie Toezicht Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD). Met deze nieuwe bevoegdheid kan de CTIVD een operatie per direct stopzetten en besluiten dat de gegevens die hierbij verworven zijn moeten worden vernietigd. Ook is een beroepsmogelijkheid geïntroduceerd bij de Raad van State. Hiermee wordt een weeffout in het stelsel van toetsing en toezicht hersteld en ligt de definitieve uitleg van de wetgeving waar hij thuishoort, bij de rechter.

De afdeling toezicht heeft tot taak:

• onderzoek doen en verslag uitbrengen in openbare toezicht rapporten; 
• betrokken ministers gevraagd en ongevraagd adviseren over haar conclusie.

De afdeling klachtbehandeling heeft tot taak:

• het onderzoeken van en oordelen over klachten;
• het onderzoeken van en oordelen over een melding van een vermoeden van een misstand.

AVIM

DCC

Het Defensie Cyber Commando (DCC) voert militaire cyberoperaties uit en draagt zo bij aan de algehele slagkracht van de krijgsmacht. Militaire cyberoperaties kunnen zowel defensief, offensief of voorwaardenscheppend van aard zijn. Onderdeel van het DCC is het expertisecentrum op het gebied van cyber voor heel Defensie: het Cyber Warfare and Training Centre (CWTC).
Daarnaast speelt cyber bij militaire operaties in de andere vier operationele domeinen ook een essentiële rol, bijvoorbeeld in de vorm van informatieoperaties, het vergaren van gevechtsinlichtingen en het ondersteunen dan wel bewerkstelligen van militaire effecten op strategisch, operationeel en tactisch niveau.

DCSC

De cyberveiligheid van Defensie is primair ondergebracht bij het Defensie Cyber Security Centrum (DCSC). Het DCSC monitort samen met de Security Operating Centers (SOCs) van de Defensieonderdelen dagelijks netwerken van Defensie op cyberaanvallen. Bij het tegengaan van cyberincidenten heeft het DCSC onder meer de beschikking over Cyber Rapid Response Teams (CRRT) en voorziet het DCSC in het uitwisselen van relevante informatie tussen verschillende defensieonderdelen.

DISA

ECTC

Het Europees Counter Terrorism Center van Interpol werd als maatregel tegen het internationale terrorisme in januari 2016 opgericht. Het ECTC richt zich op het aanpakken van buitenlandse terroristen, illegale wapenhandel, het verspreiden van online terroristische propaganda en extremisme en de internationale terrorismebestrijding in het algemeen. De voornaamste taak van het ECTC is operationele steun verlenen aan de lidstaten bij onderzoeken, zoals die na de aanslagen van Parijs, Nice en Brussel hebben plaats gevonden. De ECTC kan voortbouwen op de door Europol opgerichte terrorismebestrijdingsnetwerken die al een belangrijke rol hebben gespeeld bij onder andere de aanslagen in Parijs. De ECTC teams van analisten en experts verzamelen operationele informatie van de wetshandhaving uit alle lidstaten, alsmede van derden en werkt nauw samen met andere operationele centra bij Europol, zoals het Europees Cybercrime Centrum (EC3) en het Europees Mensensmokkel Centre (EMSC). Europol heeft behalve terroristen ook de gevaarlijkste criminele netwerken in Europa in kaart gebracht. Het gaat in totaal om 821 organisaties waarbij  in totaal minstens 25.000 criminelen zijn betrokken. De 821 organisaties die in heel Europa actief zijn, zitten voornamelijk in de cocaïnehandel. Het andere deel maakt zich onder andere schuldig aan fraude, migrantenhandel, mensenhandel of vermogenscriminaliteit. De resultaten kwamen uit een onderzoek onder alle EU-lidstaten en de zeventien landen die Europol-partner zijn.

FAST NL

FAST NL van de Eenheid Landelijke Opsporing en Interventies is aangesloten bij het European Network of Fugitive Active Search Teams (ENFAST) en is een samenwerkingsverband van opsporingsteams van politiediensten binnen de Europese Unie. In Etten-Leur werd in januari 2025, dankzij FAstNL,  de 30-jarige voortvluchtige Krystian K. uit Polen aangehouden die in Polen en Duitsland sinds 2020 werd gezocht voor meerdere drugs- en geweldsincidenten. Hij wordt onder meer verdacht van een gewelddadige beroving in 2021 in de Poolse stad Krakau, waarbij het slachtoffer om het leven kwam. Ook was K. eerder al in Polen veroordeeld tot 3,5 jaar cel voor drugsdelicten en tot nog een jaar cel voor een geweldsincident in 2019. Na de overval verdween hij. Later werd vastgesteld dat K. niet langer in Polen was, waarna er een internationaal opsporingsbevel werd uitgevaardigd.

FIU

Formeel maakt de FIU-Nederland onderdeel uit van de rechtspersoon Staat der Nederlanden. Beheersmatig is ze ondergebracht bij de Nationale Politie als een zelfstandige, operationeel onafhankelijke entiteit. Door (onder)mandatering beschikt het hoofd FIU-Nederland over de vereiste bevoegdheden ten aanzien van personeel en middelen, waarmee de zelfstandigheid en operationele onafhankelijkheid van de organisatie zijn gewaarborgd. De beleidslijn loopt rechtstreeks van de minister van Justitie en Veiligheid naar het hoofd van de FIU-Nederland. De beheersmatige lijn loopt via de korpschef van de Nationale Politie naar het hoofd FIUNederland.

KCT/Korps Commandotroepen

Het Korps Commandotroepen (KCT) is een Nederlandse speciale eenheid die gespecialiseerd is in speciale operaties, zoals offensieve acties, speciale verkenningen en contraterreur. Het KCT is ontstaan uit een samenvoeging van eenheden die tijdens de Tweede Wereldoorlog en de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog waren en heeft de groene baret als bijnaam en motto. Als commando kan je zowel ingezet worden voor korte snelle acties als voor operaties van meerdere dagen. De hoofdtaken van het Korps Commandotroepen (KCT) vallen onder te verdelen in Direct Action (DA), Special Reconnaissance (SR) en Military Assistance (MA). Al vanaf de oprichting in 1942 levert het Korps Commandotroepen een bijdrage aan militaire operaties overal ter wereld. In de laatste twintig jaren zijn commando’s vrijwel onafgebroken ingezet: van Bosnië tot Afghanistan en van Irak tot Mali. Samen met andere nationale en internationale eenheden werken ze dagelijks aan de vrede en veiligheid van onze samenleving, zowel binnen als buiten onze landsgrenzen. Generaal-majoor Jan Swillens treedt 8 maart 2024 aan als Commandant Landstrijdkrachten. Dat gebeurt onder gelijktijdige bevordering tot luitenant-generaal. Hij volgt generaal Martin Wijnen op die Defensie verlaat. De 56-jarige Swillens is nu directeur van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD).

LSE

Bij het Landelijk Steunpunt Extremisme (LSE) bieden ze hulp en advies aan burgers en professionals in de omgang met radicalisering en extremisme. Zij werken op het snijvlak van zorg en veiligheid en maken en houden contact, onbevooroordeeld. Vanuit een professionele houding en met kennis van zaken. Daarbij zijn mensenrechten, de kaders van de Nederlandse wet en de nationale veiligheid leidend. Zij baseren ons op de laatste wetenschappelijke inzichten en kennis over radicaliseringsprocessen. Het LSE is een organisatie die zich richt op het omgaan met mensen die (mogelijk) geradicaliseerd zijn en hun omgeving. Het team bestaat uit deskundige en enthousiaste professionals met verschillende achtergronden en ervaringen, zoals jeugdzorg en crisiszorg en zij zorgen dat ze altijd op de hoogte zijn van de nieuwste kennis en methoden voor het bestrijden van extremisme en radicalisering. Het LSE is onderdeel van Fier, een landelijk expertise- en behandelcentrum, die zich richt op het bestrijden van geweld in afhankelijkheidsrelaties. Het LSE werkt samen met verschillende organisaties in binnen- en buitenland en heeft belangrijke kennis en ervaring om te delen. Zo kunnen we innovatieve oplossingen vinden voor het bestrijden van extremisme en radicalisering. Het LSE is onderdeel van het landelijk expertise- en behandelcentrum Stichting Fier. Fier is landelijk specialist op het gebied van geweld in afhankelijkheidsrelaties. Fier is het expertisecentrum voor iedereen die met geweld in afhankelijkheidsrelaties te maken heeft (gehad). Fier streeft ernaar dat iedereen die te maken heeft (gehad) met geweld door iemand die dicht bij ze staat direct hulp kan krijgen: slachtoffers, getuigen (meestal kinderen) en plegers van het geweld. Van 0 tot 99 jaar. In maart 2025 werd door het OM tegen twee jonge mannen en een minderjarige nog deels voorwaardelijke gevangenisstraffen en werkstraffen geëist omdat zij in 2024 in een Telegram-groep de deelnemers aanzetten tot terroristische misdrijven. De minderjarige wordt daarnaast verweten ruim drie maanden deel te hebben genomen aan The Base. Het OM wil dat de verdachten om herhaling te voorkomen zich houden aan bijzondere voorwaarden van de reclassering, waaronder een beperking op het gebruik van social media. De verdachten komen uit Westerhoven, Veenendaal en Hengelo en zijn nu 19, 26 en 17 jaar. De officier van justitie van het Landelijk Parket sprak zijn verbazing uit over hoe eenvoudig mensen op social media in aanraking kunnen komen met gewelddadig extremisme. “Het lukt ons als samenleving maar niet op social media extremisme buiten de deur te houden. De infrastructuur is niet op orde. Het probleem is groot, omdat social media zo sterk is in het beïnvloeden van mensen.” De verdachten hadden in een Telegramgroep berichten en afbeeldingen geplaatst die propaganda maakten voor ernstige misdrijven tegen onder andere Joden, mensen van kleur en met een homoseksuele geaardheid. De groep met tientallen deelnemers had de naam Nederlandse cultuur verdedigers (NCV) en was op 4 juni 2024 door de jongste verdachte begonnen. De deelneming aan The Base door de minderjarige bestond uit het propaganda maken en werven van leden voor The Base. The Base is een rechts-extreme, terroristische organisatie. 

MID/MIVD

De Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) is sinds 2002 een Nederlandse geheime dienst, die onder verantwoordelijkheid van het Ministerie van Defensie onderzoek doet naar de veiligheid van de krijgsmacht en militaire inlichtingen uit en over het buitenland verzamelt. De MIVD ontstond uit de vroegere Militaire Inlichtingendienst (MID) en is gevestigd op het terrein van de Frederikkazerne in Den Haag. De civiele tegenhanger van de MIVD is de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD). In 2015 werd besloten tot een 36 miljoen euro kostend nieuwbouwlocatie en samenvoeging van MIVD en AIVD. De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) en de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) zitten nu nog op verschillende drie locaties: in Leidschendam, Zoetermeer en op de Frederikkazerne in Den Haag.  De nieuwbouw was nodig, omdat de panden op de Frederikkazerne in slechte staat zijn. Het Rijksvastgoedbedrijf, dat valt onder het ministerie van Binnenlandse Zaken, moest met een plan komen. Het kostenplaatje van het voorlopige ontwerp valt te hoog uit, blijkt nu. Op 16 november jl. hebben de diensthoofden MIVD en AIVD bij de SG’en DEF en BZK aangegeven dat de verwachte investeringskosten voor het projectprogramma Samenwonen AIVD en MIVD (SAM) met 86% zou worden overschreden. Naar aanleiding hiervan hebben beide SG’en besloten te stoppen met dit project dat tot nu toe al 36 miljoen euro heeft gekost. Het onderzoek naar alternatieve huisvesting wordt door DEF in maart 2024 afgerond.

MKSO/Ministeriële Kerngroep Speciale Operaties

In deze commissie zitten de minister-president, de minister van Buitenlandse Zaken en de minister van Defensie. Zij houden zich bezig met speciale operaties.

NCSC

Het risico op een aanslag in Nederland is toegenomen en het  dreigingsniveau is door het Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid verhoogd van 3 (aanzienlijk) naar 4 (substantieel). Vier jaar geleden stond het dreigingsniveau voor het laatst op 4. NCTV noemt het een optelsom van ontwikkelingen. Niveau 5, het hoogste niveau, wordt alleen gebruikt als er een aanslag gaande is. Onder andere in Valkenburg worden de veiligheidsmaatregelen bij de Kerstmarkt opgeschroefd. De gemeente Maastricht laat weten ook extra veiligheidsmaatregelen te nemen voor de kerstmarkt Magisch Maastricht op het Vrijthof. En ook de RAI in Amsterdam neemt extra maatregelen. Vooral de dreiging vanuit het jihadisme is toegenomen. Factoren daarin zijn de oorlog tussen Hamas en Israël, Koranschendingen in verschillende landen en de oproepen tot aanslagen van terroristische organisaties als IS en al-Qaida. Het dreigingsniveau is een schatting van de NCTV van de algemene terroristische dreiging in Nederland gedurende langere termijn. In december 2019 werd het niveau in Nederland verlaagd van 4 naar 3. Sindsdien was de kans op een aanslag “voorstelbaar”. Vooral in het jihadisme en rechts-extremisme wordt online propaganda verspreid, netwerken gevormd en nieuwe contacten opgedaan. Ook de online haat richting joden en lhbtiq+’ers neemt in Nederland toe, signaleert de NCTV. Een recente trend binnen het jihadisme is het gebruik van Snapchat. Vatbare jongeren worden daar doorverwezen naar bijvoorbeeld Telegram. De politieke partijen zeggen “met afschuw” te zien dat Jodenhaat terugkeert op plekken “waar iedereen veilig en vrij moet kunnen samenkomen”. “Jodenhaat laait weer op. Dit is niet demonstreren, dit is intimideren”, schrijven de dertien fractievoorzitters. Alleen Denk en Forum voor Democratie hebben de verklaring niet ondertekend. De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid waarschuwt voor de eerste veroordeelde IS-terroristen die zijn vrijgelaten of binnenkort vrijkomen. Sommige vrijgelaten IS’ers kunnen een verhoogde dreiging voor de nationale veiligheid vormen. In 2022 zullen naar verwachting verschillende van hen vrij gelaten worden, zowel in Nederland als andere Schengenlanden. De Inspectie Justitie en Veiligheid onderzoekt tekortkomingen bij het CTER-team (Contra-terrorisme, Extremisme en Radicalisering die onder andere informatie verzamelt over voorbereidingen van aanslagen en het in de gaten houden van Nederlandse IS-strijders die terugkomen uit het Midden-Oosten. Ongeveer dertig rechercheurs zouden te weinig tijd, middelen en mensen hebben om hun werk goed te kunnen doen. Zo zou het nu alleen lukken om terugkeerders uit landen als Irak en Syrië in de gaten te houden. Voor IS-strijders die uit Jemen terugkomen zou geen tijd zijn.  Het CTER-team werd in 2015 opgericht vanuit verschillende disciplines. In de ‘Kennisbank Terroristische Organisaties’ zijn organisaties opgenomen waarvan de financiële tegoeden door de Europese Unie (EU) en/of de Verenigde Naties (VN) zijn bevroren, omdat de organisaties in verband worden gebracht met terroristische activiteiten. Naast de VN en EU terrorismelijsten, hanteren lidstaten zelf ook nationale sanctielijsten terrorisme. Zo ook Nederland. De kennisbank is een product van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV), in samenwerking met het Institute of Security and Global Affairs (ISGA) van de Universiteit van Leiden. De informatiebeveiliging ten aanzien van bijzondere informatie bij de NCTV en de politie was niet op orde. Daarnaast moeten de NCTV en de politie beter voorbereid zijn op misbruik door medewerkers met gerechtvaardigde toegang tot bijzondere informatie. Dat zijn de belangrijkste conclusies van het onderzoek door de Auditdienst Rijk naar de omgang met bijzondere informatie bij de NCTV en de politie. Naar aanleiding van de aanhouding in oktober 2023 van twee personen op verdenking van het bezitten en naar buiten brengen van staatsgeheime informatie, werd door de minister van Justitie en Veiligheid een onafhankelijk onderzoek ingesteld naar de omgang met bijzondere informatie bij de NCTV en de politie. De Auditdienst Rijk keek daarbij naar de situatie zoals die was op 1 oktober 2023. Een deel van de aanbevelingen zijn al opgevolgd met maatregelen. De NCTV wordt ingezet voor de NAVO top. Om dit goed en veilig te laten verlopen, zijn naast de NCTV 27.000 politiemedewerkers nodig, die samen 46.000 diensten gaan draaien. De top op 24 en 25 juni 2025 wordt bezocht door 45 staatshoofden en regeringsleider, 45 ministers van Buitenlandse Zaken en 45 ministers van Defensie en 6.000 delegatieleden. Nationaal commandant Willem Woelders, is verantwoordelijk voor de voorbereidingen op de NAVO-top. Het werk spitst zich niet alleen toe op de top in Den Haag. Ook rondom Schiphol zijn we aanwezig en er zijn veel vervoersbewegingen tussen Schiphol en Den Haag. Dit wordt de grootste veiligheidsoperatie uit de geschiedenis van de Nederlandse politie. 

NSOC/Nationale Samenwerking tegen Ondermijnende Criminaliteit

De laatste jaren wordt de ernst en invloed van criminele netwerken steeds meer zichtbaar. Ze infiltreren in wijken en buurten en maken misbruik van personen, bedrijven en diensten. Politie, Belastingdienst, Fiscale inlichtingen-en opsporingsdienst (FIOD), Douane, Openbaar Ministerie en Koninklijke Marechaussee zijn elk succesvol op hun eigen terrein en werken daarnaast op vernieuwende manier samen in NSOC. NSOC zorgt voor extra slagkracht in de strijd tegen georganiseerde ondermijnende criminaliteit. Beelden en expertises van de zes partnerorganisaties worden gecombineerd. Want samen zien en kunnen we meer.
Het samenwerkingsverband werkt niet signaal- en delict gedreven, maar kijkt aansluitend daarop breder en dieper naar ondermijning. Een systemische en effect-gestuurde benadering waardoor het geheel scherper wordt: verdienmodellen, internationale constructies, communicatiemethoden en transportnetwerken worden inzichtelijk. Zo komt NSOC tot nieuwe, aanvullende interventies om fenomenen als witwassen, niet-ambtelijke corruptie en crimineel misbruik van goudhandel gecoördineerd en bij de kern aan te pakken en duurzaam te verstoren. Voor alle samenwerkingspartners, nationaal en regionaal. Bijvoorbeeld een actie op een luchthaven of een aanpassing van een werkwijze van overheidsdiensten of private partijen. Deze krachtenbundeling is een nieuwe fase in de strijd tegen ondermijnende criminaliteit. NSOC werkt samen met andere organisaties en samenwerkingsverbanden op het gebied van ondermijnende criminaliteit, zoals SKC, gemeenten, het LIEC, de verschillende RIEC’s en private partijen. Daar waar deze organisaties veel kennis en expertise hebben van dreigingsbeelden, casuïstiek en praktijkvoorbeelden in de regio, kan NSOC een overkoepelend beeld geven van wat er nationaal en internationaal speelt.
Het samenwerkingsverband wordt gevormd door medewerkers vanuit de zes partnerorganisaties, onder leiding van directeur Joost van Slobbe. NSOC heeft een Ambtelijke Stuurgroep voor strategische sturing en besluitvorming, daarin zitten vertegenwoordigers vanuit de zes partnerorganisaties en de Directeur-Generaal Ondermijning van het Ministerie van Justitie en Veiligheid. Daarnaast is er een Coördinerend Overleg met leden vanuit de zes partners, zij ondersteunen en monitoren de operatie en de doelstellingen van NSOC.NSOC zal binnenkort worden afgebouwd en de eerste acties en stappen daartoe zijn al reeds gezet. Daarmee eindigt uiterlijk aan het eind van 2024 dit samenwerkingsverband. Multidisciplinaire samenwerking blijft voor de betrokken partners een essentiële voorwaarde om nóg meer slagkracht toe te voegen aan de ondermijningsaanpak. De opbrengsten en bruikbare elementen van NSOC neem ik, waar mogelijk, mee in de doorontwikkeling van de samenwerking tussen de huidige actoren in het bestel van de ondermijningsaanpak. De NSOC-gelden blijven bestemd voor de (door)ontwikkeling van de multidisciplinaire ondermijningsaanpak. De voorloper van NSOC was het multidisciplinair interventieteam (MIT). Het MIT werd in 2019 opgericht met als doel georganiseerde ondermijnende criminaliteit en de daarbij behorende criminele businessmodellen aan te pakken. In het MIT werkten dezelfde zes partners al samen. In juli 2022 werd het MIT omgevormd tot NSOC. Op verzoek van de minister van Justitie en Veiligheid hebben de partners in NSOC een aanscherping van hun focus voorgesteld. Deze focus is gericht op het ontvlechten van de (financiële) verwevenheid van onder- en bovenwereld en vooral het bestrijden van misbruik van Nederland als handelsland. Dat spitst zich toe op de aanpak van criminele geldstromen via handelsstromen (TBML), het doorlichten van logistieke en financiële dienstverleners, en (niet-ambtelijke) corruptie. Uit de samenwerking tussen de politie, het Openbaar Ministerie (OM), de Douane, de Belastingdienst, de Fiscale inlichtingen- en opsporingsdienst (Fiod), de Koninklijke Marechaussee (KMar) en andere onderdelen van het ministerie van Defensie is de afgelopen 18 maanden gebleken dat de organisaties samen criminele structuren beter kunnen blootleggen dan wanneer los van elkaar wordt gewerkt. NSOC is door minister Yeşilgöz ingesteld na opheffing van het Multidisciplinair Interventieteam (MIT) in 2022. In het MIT werd volgens de minister te veel gesproken over interne organisatiestructuren, zoals over aansturing bij interventies, verdeling van capaciteit en financiële middelen. NSOC heeft als kerntaak gekregen informatie bijeen te brengen en gerichte interventies te ontwikkelen om zo criminele structuren en hun verdienmodellen in de onder- en bovenwereld verder aan te pakken. Uit de evaluatie van NSOC is gebleken dat door het bijeenbrengen van informatie verschillende beelden van de samenwerkende partners samenkomen en (nieuwe) criminele fenomenen worden gesignaleerd waar de individuele organisaties anders niet zelfstandig op kunnen doorpakken. Zo heeft de samenwerking de afgelopen 18 maanden tot nieuwe inzichten geleid op het gebied van illegale handel en transport in vuurwapens, zijn er slimmere interventies ontwikkeld om effectiever op vracht te controleren op logistieke knooppunten en is dankzij een ontwikkelde interventiestrategie door NSOC circa € 3 miljoen aan goud in beslag genomen. 

NVR

De Nationale Veiligheidsraad (NVR) biedt ruimte voor strategische en verdiepende multidisciplinaire analyses en stemt het binnen- en buitenlandse veiligheids- en defensiebeleid van Nederland op elkaar af. De NVR vormt een aanvulling op de Raad Veiligheid en Inlichtingen (RVI) en de Raad Defensie, Internationale, Nationale en Economische Veiligheid (RDINEV).

NVWA

Inlichtingen- en Opsporingsdienst van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit doet strafrechtelijk onderzoek naar grootschalige criminaliteit die een gevaar vormt voor de voedselveiligheid, volksgezondheid, milieu, de gezondheid van planten en dieren en producten in Nederland. Zij doet dat onder leiding van het Functioneel Parket (FP) van het Openbaar Ministerie (OM). De NVWA-IOD werkt daarbij samen met de politie, marechaussee, rijksrecherche en de andere bijzondere opsporingsdiensten. Bij het samenwerkingsverband, het Platform BOD-en, is ook het Ministerie van Justitie en Veiligheid aangesloten.
De NVWA-IOD werkt nauw samen in Europees en internationaal verband. De NVWA-IOD verricht strafrechtelijke onderzoeken in opdracht van het Europese Openbaar Ministerie (EOM) en neemt deel aan internationale platforms, zoals EMPACT, het Europees multidisciplinair platform tegen criminele bedreigingen. De NVWA-IOD beschikt over een Europol Liaison Officer, als onderdeel van Dutch-Desk van het landelijk Internationaal Rechtshulp Centrum (LIRC). Het LIRC heeft toegang tot alle Europese systemen (Europol) voor het beantwoorden en uitvragen van politiële rechtshulp. Het FP is een specialistisch landelijk opererend onderdeel van het OM, dat zich richt op de bestrijding van fraude, milieucriminaliteit en de afwikkeling van complexe ontnemingszaken, onder andere op de domeinen van de bijzondere opsporingsdiensten. Het FP is verantwoordelijk voor de vervolging in strafzaken waarin een BOD het opsporingsonderzoek doet. Het FP selecteert samen met de opsporingsdiensten de meest relevante zaken voor een strafrechtelijke aanpak. Het Team Criminele Inlichtingen (TCI) maakt processen-verbaal op en/of levert risicosignalen. Deze processen-verbaal zijn initiërend voor, dan wel ondersteunend aan de opsporingsonderzoeken binnen de NVWA-IOD.  De dienst gaat over voedselveiligheid, milieucriminaliteit, diergezondheid en dierenwelzijn, attracties- en speeltoestellen

OBI

Sinds 2018 heeft de Overheid een nationale aanpak tegen Ongewenste Buitenlandse Inmenging (OBI). Deze aanpak bestaat uit drie sporen, te weten het diplomatieke spoor, het weerbaarheidsspoor en het bestuurlijk/strafrechtelijke spoor. Deze integrale OBI-aanpak wordt voortdurend bezien op effectiviteit en actualiteit. Hiertoe is in 2018 de zogenoemde OBI-tafel
opgericht, onder coördinatie van de NCTV. Dit is een periodiek, interdepartementaal overleg waarbij de Ministeries van Buitenlandse Zaken, Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Defensie, Justitie en Veiligheid en Sociale Zaken en Werkgelegenheid zijn aangesloten, alsmede de nationale politie en de inlichtingen- en veiligheidsdiensten.
Indien er signalen zijn over onwenselijke beïnvloeding wordt ingegrepen. Zo is in 2017 de Tijdelijk Zaakgelastigde van het Eritrese ambassadekantoor in Den Haag persona non grata verklaard na berichtgeving over het innen van diasporabelasting met dwang. In 2020 is daarnaast een lokale medewerker van ditzelfde ambassadekantoor weggestuurd omdat hij zich voordeed als consul en geld ophaalde.

RVI/Raad Veiligheid en Inlichtingen 

In de Raad zitten de minister-president, de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, de minister van Buitenlandse Zaken, de minister van Defensie en de minister van Justitie en Veiligheid. Zij houden zich bezig met actualiteiten Inlichtingen en Veiligheid (I&V) diensten, beleid, coördinatie Inlichtingen en Veiligheid (I&V) dienstenterrorismebestrijding.

TBKK

Het Team Bestrijding Kinderporno en Kindersekstoerisme (TBKK) van de Eenheid Landelijke Opsporing en Interventies ziet een zorgelijke toename van kinderpornogroepen op end to end end encrypte chatapplicaties waarin heftig materiaal wordt gedeeld. Naast beelden van ernstig seksueel kindermisbruik worden er in deze groepen ook beelden van mishandelingen en martelingen van kinderen verstuurd. Daarnaast treffen ze in deze groepen andere schokkende en mensonterende beelden aan zoals onthoofdingen van volwassenen en grove mishandelingen van dieren.

TCI

Team Criminele Inlichtingen (TCI) is een onderdeel van NVWA (zie boven) en verzamelt informatie over zware criminaliteit en grootschalige fraude binnen de toezichtsdomeinen van de NVWA. De belangrijkste bronnen zijn informanten; dit zijn mensen die in het geheim informatie delen met de NVWA. Het werk van het TCI staat dan ook in het teken van de afscherming van de identiteit van personen die hun informatie uitsluitend in volledige anonimiteit willen en/of kunnen delen. Met deze informatie kunnen we ernstige misdrijven voorkomen en verdachten opsporen.

TIB (Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden)

TOOI

Het Team Openbare Orde Inlichtingen (TOOI) is sinds de oprichting van de Nationale Politie in 2013 een zelfstandige inlichtingendienst die informatie vergaard van personen waarvan ze denken dat die de openbare orde mogelijk ernstig kunnen verstoren. Het TOOI infiltreert in groepen, volgen mensen, gebruiken betaalde informanten en bekijken wat mensen online doen. Bij het TOOI werken ongeveer 140 personen die vervolgens ook weer agenten op straat inzetten om informatie te vergaren. Personen die bij het TOOI in beeld komen als een mogelijk risico voor de verstoring van de openbare orde krijgen een zogenaamde CTER-code achter hun naam in de registratiesystemen van de politie. (Contra Terrorisme Extremisme Radicalisering). Een CTER-code kan behalve aan een persoon ook gekoppeld worden aan een demonstratie. Bij personen met zo’n code achter hun naam gaat de politie sneller over tot het gebruik van geweldsmiddelen zoals het gebruik van handboeien. Agenten op straat wordt gevraagd om zoveel mogelijk informatie over deze CTER-objecten te noteren. En de politie deelt die CTER-informatie vervolgens weer met binnenlandse- en buitenlandse opsporingsdiensten, Europol en Interpol. TOOI) kan iemand een CTER-registratie geven als er een mogelijk risico is dat die persoon de openbare orde gaat verstoren. Er zijn verschillende van die CTER-codes, afhankelijk van welk risico iemand mogelijk zou vormen, van milieu-extremisme tot jihadistisch terrorisme. CTER staat voor Contra Terrorisme Extremisme Radicalisering.

FBI-directeur Christopher Wray heeft een waarschuwing afgegeven dat Chinese hackers van Volt Typhoon op het punt staan om ​​kritieke infrastructuur in de Verenigde Staten aan te vallen

Door een datalek via een politievrijwilliger zijn bij de politie in september 2024 werk gerelateerde contactgegevens waaronder de namen en emailadressen van 65.000 agenten, maar soms ook privé telefoonnummers en namen van undercoveragenten openbaar geworden. Mogelijk zijn ook foto’s of afbeeldingen, die worden gebruikt in visitekaartjes van de politie, buitgemaakt. Justitie minister Van Weel liet weten dat daarnaast ook gegevens van partners van de politie zoals officieren van justitie, medewerkers van Reclassering en advocaten zijn buitgemaakt. Justitieminister David van Weel zei na afloop van de Ministerraad dat er specifiek naar deze groep agenten wordt gekeken’. Bij de hack van Outlook zijn onder andere de werkgegevens van alle politiemedewerkers buitgemaakt, waaronder namen en functies. Alleen undercover-agenten wiens gegevens wegens veiligheid niet in de lijst staan, zijn niet betrokken bij dit lek. De inlichtingendiensten AIVD en MIVD achten het ‘zeer waarschijnlijk’ dat een ander land verantwoordelijk is voor de hack. Het programma Microsoft Teams zou een rol hebben gespeeld bij het lek. 

Stichting Internationale Steun Rechtstreeks Aan Armen (Israa) zamelde naar eigen zeggen geld in voor weeskinderen in Gaza. Maar in juni meldde het OM dat er vermoedelijk 5,5 miljoen naar Hamas is doorgesluisd. De stichting werd in 2001 opgericht , waarbij een deel van de activiteiten werd overgenomen van Al Aqsa, een stichting die volgens inlichtingdienst AIVD terrorisme steunt.

De Nederlandse regering steunde in 2017 onder andere de terroristische gewapende groepering Jabhat al-Shamiya in Syrië. De Islamistische beweging kreeg onder andere uniformen en pick-uptrucks. Tussen mei 2015 en voorjaar 2018 steunde Nederland 22 gewapende oppositiegroepen in Syrië die vochten tegen president Bashar Assad. Deze groeperingen kregen voor in totaal ruim 25 miljoen euro aan uniformen, voedsel, satelliettelefoons, laptops, matrassen, rugzakken en camera’s en pick-up trucks. Indirect werden zo ook ISIS groepen voorzien van materieel. 

De straffen voor terrorisme zijn hoog, niet alleen voor mensen die aanslagen plegen, maar ook het voorbereiden van een aanslag of het deelnemen aan een terroristische training is strafbaar. Websites die oproepen tot haat, geweld of discriminatie worden ondertussen uit de lucht gehaald. Het Alarmeringsysteem Terrorismebestrijding waarschuwt de overheid en belangrijke sectoren (drinkwaterbedrijven, energiesector) bij een eventuele terroristische dreiging. De Koninklijke Luchtmacht bewaakt het luchtruim boven Nederland dag en nacht en speciale eenheden van defensie en de politie werken samen in de Dienst Speciale Interventies (DSI).

Europese landen hebben een veiligheidscoördinator die de terrorismebestrijding van de lidstaten op elkaar afstemt. De overheid heeft maatregelen genomen tegen financiering van terrorisme. De inlichtingen- en veiligheidsdiensten hebben hun capaciteit vergroot. Uit een inventarisatie van het aantal onderzoeken blijkt dat er op dit moment in Nederland ten minste 217 aan jihadisme gerelateerde strafrechtelijke onderzoeken lopen, waar circa 288 verdachten in voor komen. De onderzoeken tegen verdachten die zich nu in het strijdgebied bevinden, zijn in dit aantal meegenomen.

Ex minister Koenders van Buitenlandse Zaken voegde tien Nederlanders toe aan de nationale terrorismelijst. Zij kunnen niet meer bij hun geld en geen gebruik maken van hun Nederlandse bankrekeningen en creditcards, omdat ze betrokken zijn bij terroristische activiteiten in Syrië en Irak. Door de uitbreiding staat de teller op 100: 97 personen, onder wie 11 vrouwen, en 3 organisaties.

In de VS gaan ze nog een stapje verder en mag al begonnen worden met het tegenhouden van reizigers uit moslimlanden. Het Amerikaanse Hooggerechtshof gaf het Witte Huis het groene licht het omstreden inreisverbod voor reizigers uit zes islamitische landen alvast in te voeren, zij het met enkele beperkingen. Lagere rechtbanken hadden de maatregel opgeschort, maar de regering-Trump mocht er van het Hooggerechtshof vast mee van start.

Chalimov een voormalig politieagent uit Tadzjikistan, die onder andere een Amerikaanse opleiding kreeg in de strijd tegen terroristen en die in 2015 was overgelopen naar IS zou door Russische luchtaanvallen op IS aanval in de stad Deir al-Zorsamen met 3 andere leiders gedood zijn. In totaal kwamen ongeveer veertig IS strijders om bij de aanval. Bij Amerikaanse raketaanvallen in Jemen zijn half oktober tientallen leden van de IS om het leven gekomen bij aanvallen op twee trainingskampen.

Europa telt meer dan 50.000 geradicaliseerde personen. De NCTV schat het aantal jihadfans in Nederland op enkele duizenden. In de Haagse achterstandswijken Transvaal en de Schilderswijk zijn Marokkaanse Salafistische jongerenwerkers actief. In Wijkcentrum de Burcht zou de situatie totaal uit de hand gelopen zijn. Een kritische manager die de strijd aanbond met de ISD-aanhangers, krijgt het advies van de politie het advies voor haar eigen veiligheid niet meer naar het centrum te gaan. „De Marokkanen hebben de boel overgenomen”.

De gerekruteerde Erik van Sabben (36) uit Vlissingen heeft in 2007 het Stuxnet virus in een Iraans atoomcomplex weten te krijgen. De politiek zou niet zijn geïnformeerd over de door de VS en Israël aangestuurde actie. De MIVD wist dat ze meewerkten aan sabotage van het Iraanse atoomprogramma, maar niet dat hun agent Stuxnet naar binnen bracht. Het toenmalige kabinet-Balkenende IV werd niet geïnformeerd en ook de commissie Stiekem wist van niets. De Nederlandse sabotageactie kan in Iran worden beschouwd als een oorlogsdaad. Van Sabben overleed in januari 2009 vlak voor zijn voorgenomen vlucht uit het land bij een motorongeluk in zijn woonplaats Dubai.

Het Openbaar Ministerie (OM) past de regels aan voor het afluisteren van verdachten, als blijkt dat er ook journalisten deelnemen aan de gesprekken die zij voeren. Vanaf 1 mei 2024 moet dan altijd een rechter-commissaris vooraf toestemming geven  

Het Europees Parlement en de nationale overheden van EU-lidstaten willen met een nieuwe ICT wet bedrijven verplichten om ernstige cyberaanvallen te melden bij de autoriteiten en ook moeten zij voldoen aan een aantal veiligheidseisen. Ondertussen zijn sporen van spyware gevonden bij leden van het Europees parlement waaronder voorzitter Nathalie Loiseau. In 2022 gebeurde dat ook al bij telefoons van leden van de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging.

Samenwerking met UNITAD

Nederland heeft een Memorandum of Understanding (MoU) getekend met Christian Ritscher, de speciaal adviseur van de Verenigde Naties (UNITAD). UNITAD onderzoekt ernstige misdrijven, zoals misdrijven tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden, begaan door ISIS. UNITAD stelt het verzamelde bewijs beschikbaar voor nationale vervolging en berechting. Door het sluiten van een MoU wordt voor Nederland de uitwisseling van informatie voor onderzoeken naar internationale misdrijven makkelijker.

Europol

Het hoofdkantoor van Europol is gevestigd in Den Haag, Nederland. De missie van Europol is het ondersteunen van de lidstaten bij het voorkomen en bestrijden van alle vormen van ernstige internationale en georganiseerde misdaad, cybercriminaliteit en terrorisme. Europol werkt ook samen met veel niet-EU-partnerstaten en internationale organisaties. Grootschalige criminele en terroristische netwerken vormen een aanzienlijke bedreiging voor de interne veiligheid van de EU en voor de veiligheid en het levensonderhoud van haar bevolking. De grootste veiligheidsbedreigingen komen van:

• terrorisme;
• internationale drugshandel en het witwassen van geld;
• georganiseerde fraude;
• het vervalsen van euro’s;
• mensenhandel

Raad van de Europese Unie

De Europese Raad en de Raad van de Europese Unie zijn de 2 instellingen die de lidstaten van de Europese Unie vertegenwoordigen. Zij brengen de leiders en ministers van de EU-landen samen om de toekomst van de Europese Unie vorm te geven. Beide spelen een essentiële rol in de besluitvorming van de EU. In deze publicatie wordt ingegaan op hun samenstelling (en wie hun voorzitter is), hun bevoegdheden en hun werking (hoe zij besluiten nemen).De Raad heeft besloten Mohamed Ibrahim al-Shafi’i Al-Salem, ook bekend als Aba Al-Sahraoui, en Katiba Macina toe te voegen aan de autonome EU-lijst van personen, groepen, ondernemingen en entiteiten die verbonden zijn met ISIS (Da’esh) en Al Qaida en onder beperkende maatregelen van de EU vallen. Aba Al-Sahraoui is de leider van de aan ISIS gelieerde groep “Islamitische Staat van de Sahel-provincie”, die voornamelijk actief is bij de grens tussen Burkina Faso, Niger en Mali. Katiba Macina is een afdeling van Al Qaida en de daarmee verbonden groep Jama’a Nusrat Ul-Islam Wa Al-Muslimin (JNIM). De entiteit is actief in de Sahel, met name in Centraal-Mali, Niger en Burkina Faso. Met het besluit staan op de autonome lijst van personen die verbonden zijn met ISIS (Da’esh) en Al Qaida nu in totaal 15 personen en 6 groepen. Hun tegoeden worden bevroren, en personen en marktdeelnemers uit de EU mogen hun geen tegoeden of economische middelen ter beschikking te stellen. Voor de personen op de lijst geldt ook een reisverbod.

Anti-institutioneel extremisme

De AIVD onderzoekt de rechts-terroristische beweging in Nederland. In afgesloten online groepen verheerlijken aanhangers, veelal relatief jong, terroristisch geweld en fantaseren ze over het plegen van geweld. Binnen de anti-institutionele beweging wordt onder andere het ‘kwaadaardig-elite narratief’ verspreid, waarbinnen centraal staat dat de bevolking in staat van oorlog verkeert met een internationaal opererende elite. Dit draagt met name bij aan de ondermijning van de democratische rechtsorde, waarmee het anti institutioneel extremisme waarschijnlijk ook een lange termijn dreiging vormt voor de democratische rechtsorde. Het narratief van een kwaadaardige elite kan radicalisering richting geweld legitimeren. Oplettendheid blijkt geboden rond het accelerationisme omdat vanuit enkele jonge aanhangers dreiging kan uitgaan. Daarnaast zijn er binnen de radicale onderstroom tegen het gevoerde coronabeleid aanwijzingen voor verdere radicalisering. Hierbij wordt de geweldsdreiging voornamelijk gevormd door individuen en kleine groepen die vatbaar kunnen zijn voor opruiende (online) complottheorieën, die volgens de AIVD op lange termijn voor een ernstige bedreiging voor de veiligheid in Nederland zorgen . Volgens de inlichtingendienst geloven meer dan honderdduizend mensen in Nederland in zulke theorieën en spelen allerlei instanties en personen zoals Ministers, journalisten, rechters en wetenschappers een rol binnen een elite die de bevolking wil onderdrukken, tot slaaf maken of zelfs vermoorden. De zogenaamde elite zou gebeurtenissen verzinnen zoals Corona en de stikstofcrisis om verregaande controle over burgers te kunnen uitoefenen. De inlichtingendienst spreekt van het “populairste extremistische narratief” en bestempelt het anti-institutioneel extremisme als gevaarlijk. Enerzijds ligt het risico op de loer dat mensen die in de theorieën geloven uiteindelijk geweld zullen plegen en goedpraten en dergelijke complotten kunnen ervoor zorgen dat het vertrouwen in bijvoorbeeld de politie, de rechterlijke macht en het overheidsbestuur en de media in de samenleving afneemt.

De Nederlandse politie doet momenteel ook onderzoek binnen eigen gelederen naar  anti-institutioneel extremisme 

Soevereinen zijn mensen die zich afkeren van de overheid en andere instituties, waarvan een erg klein deel bereid is geweld te gebruiken. Verschillende strafrechtelijke onderzoeken laten (online) groepjes en groepen zien die elkaar overlappen en met elkaar verbonden zijn door complotten waarin anti-overheidsdenken een constante is. Binnen dat digitale ecosysteem worden veelvuldig bedreigingen geuit en in sommige gevallen wordt er zelfs gesproken over plannen voor aanslagen met terroristisch oogmerk. Een voorbeeld hiervan is de 22-jarige man die in de zomer van 2021 werd gearresteerd op verdenking van het beramen van een moordaanslag op premier Rutte. Hij was op zoek naar wapens en sprak met anderen af om de plannen te bespreken. Ook bij andere acties bleek er sprake van individuen die een focus hadden op politici. Op 5 januari 2022 werd een 29-jarige man aangehouden bij de woning van D66-leider Kaag. Hij stond daar met een brandende fakkel terwijl hij werd gefilmd door een YouTube kanaal. Half december was hij ook al aangehouden toen hij minister De Jonge thuis opzocht. Deze man werd veroordeeld tot zes maanden celstraf en de 44-jarige vrouw die de actie filmde werd veroordeeld tot vier maanden celstraf. Medio maart 2022 werd de voorman van Viruswaarheid gearresteerd op verdenking van opruiing op zijn online kanalen, die onder meer gericht waren tegen GGD-medewerkers, en later weer vrijgelaten. Hij blijft verdachte in de zaak. Later werd nog een 59-jarige man uit Geleen aangehouden. Hij wordt verdacht van betrokkenheid bij trainingen voor terroristische misdrijven. Bij de doorzoeking van de woning van de man is onder meer beslag gelegd op gegevensdragers.

Bij mensen die zich soeverein verklaren in Nederland is er de afgelopen tijd vaker sprake van intimidatie en bedreiging van onder meer lokale politici, ambtenaren, rechters, journalisten en wetenschappers. Ook zijn er enkele kleine gewelddadige confrontaties geweest met politie en deurwaarders. Doordat sommige mensen die zich soeverein verklaren steeds verder in de problemen dreigen te komen omdat zij bijvoorbeeld hun rekeningen niet meer betalen, is de verwachting dat het aantal gewelddadige incidenten zal toenemen. Door de verspreiding van een vijandbeeld van een kwaadaardige elite die uit is op onderdrukking, slavernij en zelfs moord, kunnen sommige mensen die zich soeverein verklaren de conclusie trekken dat gewelddadig verzet noodzakelijk is. Bij een deel van deze al kleine groep van enkele tientallen tot honderd mensen, blijft het mogelijk bij grootspraak of bedreigingen. Voor sommigen kunnen zulke boodschappen echter gewelddadig handelen legitimeren, bijvoorbeeld in reactie op verkeerscontroles, aanhoudingen, deurwaardersbezoeken of uithuiszettingen. Een deel van deze groep gaat zo ver dat zij zichzelf online en fysiek organiseert en voorbereidt om zich te kunnen verdedigen in de verwachte gewelddadige strijd met de overheid en instituties. Zij geloven dat de kwaadaardige elite een gewelddadige strijd zal initiëren waarop zij zich moeten voorbereiden. Bij verschillende aanhangers zijn (vuur)wapens aangetroffen. Op dinsdag 2 juli 2024 werden in Deventer, Schalkhaar en Wijhe drie mannen gearresteerd die verdacht worden van betrokkenheid bij de handel in vuurwapens. 3 juli, werd nabij Terneuzen ook nog een 54-jarige man aangehouden op verdenking van wapenbezit. De arrestaties hebben te maken met een politieactie op 5 april jl, waarbij in totaal 15 vuurwapens inbeslaggenomen zijn. Een 44-jarige man uit Deventer en een 25-jarige man uit Olst-Wijhe werden toen op heterdaad betrapt bij de overdracht van vuurwapens. Op die dag werden in de woningen van de koper en de verkoper nog meer vuurwapens aangetroffen. De mannen die op 2 juli zijn aangehouden worden  verdacht worden van betrokkenheid bij de koop van de wapens. Het betreft mannen van 27, 50, en 64 jaar uit Wijhe, Deventer en Schalkhaar. In Geesteren werden 26 september 2024 een 61-jarige man en een 59-jarige vrouw aangehouden die in hun woning en bedrijfspanden munitie, een kruisboog, gegevensdragers en een grote hoeveelheid documenten over het radicale soevereine gedachtegoed bewaarden. De verdachten zijn betrokken bij een lokale militie van de organisatie Common Law Nederland Earth (CLNE), waartegen een strafrechtelijk onderzoek loopt. De verdachten verschenen 9 december 2024 voor de rechtbank. Zij vormden volgens justitie een kleine, rechtsradicale stroming binnen het gedachtegoed van de soevereinen. Alhoewel justitie van mening is dat deze sheriffs – onder wie de Deventer hoofdverdachte Arjan van den B. (45) – de rol van leider van de lokale militie vervulden, ziet verdachte Angela K. uit Geesteren dat heel anders. “Het zijn vredesofficieren”, zo laat ze weten via haar advocaat Dieuwke van den Broek.
Volgens de vrouw uit Geesteren zijn deze zogenoemde sherrifs in het leven geroepen om de rust te bewaken in de soevereinenbeweging en -groepschats. “Zij bemiddelden als er gedoe was binnen de groep. Dat zijn absoluut geen mensen die normale burgers wat aan willen doen.” Advocaat Baris Kizilocak, die Johan R. bijstaat, vindt dat de term ‘zwaar explosief’ erg overdreven is. Volgens hem had zijn cliënt slechts wat “oud vuurwerk” in zijn schuur liggen. “Hij vertelde mij in onze gesprekken dat hij vroeger wel eens heeft gehandeld in dit vuurwerk”, aldus de raadsman. Daarnaast snapt de advocaat er helemaal niets van dat R. wordt verdacht van deelname aan een terroristische organisatie: “Johan heeft alleen maar incidenteel contact gehad met deze medeverdachten. De meeste van deze mensen kent hij helemaal niet. Hij kan dus helemaal geen taak en rol hebben gespeeld in deze organisatie.” Ook wil de raadsman van R. kwijt dat het lariekoek is dat zijn cliënt de Nederlandse overheid niet zou erkennen: “Hij heeft alle gesprekken gevoerd, met de politie, met de reclassering en vandaag hier in de rechtbank. Betere voorbeelden van het erkennen van het systeem zijn er niet. Hij is in het afgelopen jaar twee keer veroordeeld door de strafrechter, dat hij daardoor af en toe een beetje kritisch is, kan ik mij wel voorstellen.” De advocaten van de verdachten vinden dat het Openbaar Ministerie veel te ver gaat om de groepschats als het grootste bewijsstuk op te voeren. Volgens hen zit er een heel groot verschil tussen actief iets ondernemen, en ’toevallig’ in een groepsapp zitten. “Ik heb het gevoel dat het OM denkt van: ‘Jij zat ook in dat appgroepje, dus jij bent ook lid van deze vermeende terroristische organisatie'”, zo zegt een advocaat. De volgende rechtszaak staat gepland voor begin maart 2025. Dit wordt een zogenoemde regiezitting. De verdediging kan op deze zitting de rechtbank vragen om aanvullende onderzoeken te doen in het proces. De Rotterdamse rechtbank hoopt de zaak volgend jaar september te kunnen behandelen. Deze inhoudelijke behandeling zal ruim anderhalve week in beslag nemen.Johan R. (62), de man uit Geesteren die verdacht wordt van deelname aan een soevereine terroristische organisatie, had een zwaar explosief in zijn schuur liggen. Dat vertelt de officier van justitie vandaag tijdens een voorbereidende rechtszitting. Naast de explosieven werd er bij R. thuis ook een kruisboog ontdekt.
Het strafproces tegen de leden van deze vermoedelijke extreemrechtse terroristische organisatie genaamd Common Law Netherlands Earth telt inmiddels negen verdachten, zes van hen komen uit Overijssel. Uit Deventer, Schalkhaar, Wijhe en Geesteren om precies te zijn. Verdachten Johan R. (62) en Angela K. (59) uit Geesteren verschenen vandaag voor het eerst in het openbaar voor de rechter in deze terrorismezaak. De andere verdachten zaten al eerder in het beklaagdenbankje. Tijdens de vorige rechtszaak werd bekend dat de groep soevereinen plannen had om een moordaanslag te plegen op de burgemeester van Deventer. De drie Deventenaren en de vrouw uit Geesteren zijn vrij gelaten, vanwege het persoonlijk belang. Zo geldt voor één van de verdachten dat zijn vrouw ziek is en de hypotheek daardoor niet meer betaald kan worden. Het viertal is geschorst tot in ieder geval de volgende zitting op 7 maart. De zaak wordt naar verwachting medio volgend jaar inhoudelijk behandeld. Hiervoor zijn negen zittingsdagen uitgetrokken.

In Duitsland is veel onrust  door de opkomst van een extreemrechtse partij Alternative für Deutschland (AfD), die zich keert tegen buitenlanders en de Europese Unie. Er zijn grote protesten geweest tegen AfD Twee gemeenteraadsleden van deze partij zijn 8 juni 2024 in het Duitse Karlsruhe aangevallen met een honkbalknuppel en eerder deze week werd hun partijgenoot Heinrich Koch neergestoken. De politie arresteerde vijf mensen maar zij  kwamen na het opgeven van hun persoonsgegevens weer vrij. Enkele andere verdachten waren weggerend voordat de agenten er waren. Eerder op de avond werd in Dresden een AfD-politicus in zijn gezicht geslagen. De zeventigjarige Hans-Jürgen Zickler, die namens de extreemrechtse partij in het parlement van de deelstaat Saksen zit, werd aangevallen toen hij verkiezingsfolders stond uit te delen. 

De lijst met terroristische personen en organisaties in de EU omvat 15 personen en 22 rechtspersonen en organisaties.

Anarcho-extremisme

Anarcho-extremisten zijn in woord en gedachte anarchistisch en extremistisch in hun feitelijke uitingen. Sinds 2010 hanteren wij de term anarcho-extremisme voor het verschijnsel dat actievoerders vanuit een anarchistische basis elkaar op verschillende onderwerpen in woord en daad steunen. Dit doen zij in wisselende samenwerkingsverbanden.

Anti-fascisme

Anti-fascisten verzetten zich tegen het extreem-rechtse gedachtegoed en/of extreem-rechtse organisaties. Dit uiten zij onder andere in het belemmeren van manifestaties en andere activiteiten van ‘fascisten’, zoals het verstoren van rechtse demonstraties. In het verleden leidde dergelijke acties wel eens tot harde confrontaties met de mobiele eenheid.

Links-activisme

Het beeld van links protest is in Nederland al geruime tijd activistisch van aard. Op enkele incidenten na is er met name sprake van activisme in de vorm van demonstraties en acties van burgerlijke ongehoorzaamheid. Wij doen geen onderzoek naar activisme, omdat daarbij geen ondemocratische doelen worden nagestreefd en er ook geen ondemocratische methodes worden gebruikt.  Activisten die dreigen te radicaliseren naar extremisten kunnen zich wel in de kijker spelen bij de AIVD. De scheidslijn tussen activisme en extremisme is immers dun en bepaalde ontwikkelingen in de samenleving kunnen eenvoudig voor een opleving van links-extremisme zorgen.

Stochastisch extremisme

Vijandige uitspraken van invloedrijke personen over andere personen of groepen kunnen indirect aanzetten tot geweld. Vooral als deze via (sociale) media breed worden verspreid en versterkt. Dat wordt door sommigen ook wel stochastisch terrorisme genoemd. Een voorbeeld daarvan in Nederland is de bedreiging van voormalig minister Sigrid Kaag. Meer inzicht in de exacte werking van dit fenomeen kan leiden tot meer bewustzijn bij het brede publiek. En mogelijk tot het versterken van een moreel verantwoordelijkheidsgevoel bij zenders van deze vijandige uitspraken.

Terroristische organisaties

Al Qaida

Al Qaida/Al-Kaida/Al Qaeda (letterlijk de basis) is een moslimfundamentalistische paramilitaire beweging. Al Qaida opereert meer als een netwerk dan als een organisatie. De organisatie voert zelf terroristische aanslagen uit, maar verleent ook diensten (zoals logistieke ondersteuning en training) aan andere terreurorganisaties. Sinds de aanslagen op 11 september 2001 in onder andere New York wordt de organisatie door de Verenigde Naties, de Europese Unie, de Verenigde Staten, Israël, Australië, Brazilië, Canada, India, Japan, NAVO, Rusland en Zuid-Korea een terroristische organisatie genoemd. Het ultieme doel van Al Qaida is het stichten van een verenigd volk naar het model van het voormalige kalifaat. Al Qaida richt zich daarbij naar eigen zeggen in eerste instantie op islamitische landen die in de ogen van Al Qaida onvoldoende volgens de regels van de islam geleid worden. De dreiging van gecoördineerde aanslagen door ISIS of Al Qai’da is reëel alhoewel het Syrisch Observatorium voor de Mensenrechten heeft gemeld dat IS-leider al-Baghdadi is gedood.  Mosul, ooit een groot IS-bolwerk, werd na een ruim acht maanden durende operatie veroverd. Een ongeveer 100.000 manschappen tellende coalitie van Iraakse legereenheden, Koerdische strijders en sjiitische milities opende in oktober vorig jaar de aanval en wonnen deze.

De uitroep “Allahu Akbar”, wat “God is de grootste” betekent, wordt vaak geassocieerd met terroristische aanslagen die worden uitgevoerd door extremistische individuen of groeperingen. Deze uitroep is op zichzelf niet inherent gewelddadig  en wordt ook vaak gebruikt in vreedzame contexten, zoals tijdens het gebed of bij het vieren van vreugdevolle gebeurtenissen. Extremistische groeperingen gebruiken deze als een strijdkreet bij gewelddadige acties. Ze proberen op deze manier een religieus of spiritueel aspect te geven aan hun daden en suggereren dat ze handelen in naam van God. Dit kan leiden tot associaties tussen de uitroep “Allahu Akbar” en gewelddadige extremisme, hoewel het overgrote deel van de moslims deze uitroep op een vreedzame en respectvolle manier gebruiken. Terroristische daden uitgevoerd in naam van de islam zijn feitelijk in strijd met de eigen kernprincipes van de religie, die pleiten voor gerechtigheid, compassie en verdraagzaamheid.

HAMAS

Hamas riep meermaals op om zelfmoordaanslagen te plegen als reactie op de grootschalige “antiterreur operatie” die Israël sinds 28 augustus 2024 voert op de Westelijke Jordaanoever. Hamasleider Khaled Mashal sprak zich in het Turkse Istanboel uit voor een “terugkeer van de zelfmoordaanslagen”. De huidige situatie vereist een “open conflict”, aldus Mashal. Hij riep de militanten van zijn beweging op om “op verschillende fronten deel te nemen aan het echte verzet tegen de zionistische entiteit”.Een hooggeplaatst lid van het Jenin-bataljon van de Islamitische Jihad en de gezochte Aslam Hamasa werden gedood bij een actie in het terreurcentrum van Samaria in Jenin. Een Apache-gevechtshelikopter en een straaljager vielen 21 mei 2024 (tussen vrijdag en zaterdag) agenten van de terroristische infrastructuur in Jenin aan – en doodden de gezochte Aslam Hamaisa, die samen met de terrorist Ahmed Barkhat in mei vorig jaar de aanval in Harmesh (op 30 mei 2023) uitvoerde waarbij wijlen Meir Tamari werd vermoord. Naar verluidt meldden de IDF en Shin Bet dat nog eens acht mensen gewond raakten bij de aanval en merkten op dat Hamaisa een van de commandanten is van de Jenin Brigade van de Islamitische Jihad.

Hamas is een Islamitische Palestijnse islamitische politieke organisatie en verzetsbeweging die sinds 2007 de Gazastrook bestuurt. Hamas heeft een militaire tak, bekend als de al-Qassam-brigade. Onder meer de Europese Unie, de VS, Canada, Australië en Japan beschouwen Hamas als terroristische organisatie. Hamas streeft naar een bevrijd Palestina van de Israëlische bezetting en een soevereine Palestijnse staat. Ḥamās) betekent ‘enthousiasme, vuur, fanatisme’. De beweging is een afsplitsing van de Egyptische Moslimbroederschap, in 1973 in Palestina opgericht door sjeik Ahmad Yassin als de Islamitische liefdadigheidsorganisatie Al-Mujama’ al-Islami. In 1987, tijdens de Eerste Intifada werd mede door hem de verzetsbeweging Hamas opgericht. De Izz al-Din al-Qassam Brigades, genoemd naar verzetsstrijder Izz ad-Din al-Qassam, vormen de militaire tak van Hamas. Het soennitische Hamas heeft aanslagen op Israëlische soldaten en burgers gepleegd. Tactieken waren onder meer zelfmoordaanslagen, en sinds 2001, ook raketaanvallen. Het rakettenarsenaal van Hamas is geëvolueerd van een kort bereik, zelfgemaakte Qassam-raketten, tot langeafstandswapens die grote Israëlische steden zoals Tel Aviv en Haifa kunnen bereiken. De aanvallen op burgers werden veroordeeld als oorlogsmisdaden en misdaden tegen de mensheid door mensenrechtenorganisaties zoals Human Rights Watch.

In de islamitische en Arabische landen wordt Hamas onder andere gesteund door het sjiitische Iran. In 2015 werd Hamas door onder meer de Europese Unie, de VS, Japan, Jordanië, Australië, Canada en Israël beschouwd als een terroristische organisatie. Zelf vinden ze zich een nationale bevrijdingsbeweging.

Op de ochtend van 7 oktober 2023 pleegde Hamas een zware aanslag in Israël waarbij 1.139 doden vielen. Hieronder waren 695 Israëlische burgers, 71 buitenlandse burgers en 36 kinderen. Er waren daarnaast nog ens meer dan 3.400 gewonden. De aanval in Israël vond plaats met hulp van onder andere Iran. Het was een gecoördineerde, vanaf 2022, heimelijk voorbereide verrassingsaanval, onder de naam “Operatie Al-Aqsa-storm”. Egypte verklaarde dat het Israël drie dagen voor het begin van de aanvallen al had gewaarschuwd voor de aanslag.  Door Hamas werden vanuit de Gazastrook duizenden raketten op Israëlische plaatsen in de grensstreek en op de grote steden Tel Aviv en Jeruzalem afgevuurd. Honderden militanten doorbraken de grens met Israël en richtten in het grensgebied bloedbaden aan, waarbij ten minste 1.300 burgers en militairen werden gedood. Naar schatting 200-250 personen werden gevangen genomen en als gijzelaars naar Gaza overgebracht. Hamas verklaarde dat de aanval een reactie was op het geweld van Israëlische kolonisten, de blokkade van de Gazastrook, de ontheiliging van de Al-Aqsamoskee in Jeruzalem en de wreedheden die in de afgelopen decennia van Israëlische zijde waren begaan tegen het Palestijnse volk. De aanval vond plaats op de joodse feestdag Simchat Thora, vijftig jaar en een dag na het uitbreken van de Jom Kipoer-oorlog op 6 oktober 1973, waarbij Israël werd aangevallen door Syrië en Egypte. De voorbereidingen voor de aanval konden gedetailleerd worden gevolgd. Drie trainingskampen van de milities bevonden zich in het noorden van de Gazastrook, waarvan twee dicht bij de grens met Israël. In drie kampen in het zuiden werden oefeningen met deltavliegers uitgevoerd. Voor de oefeningen werden terreinen met wijkjes van dummyhuizen aangelegd, om de aanvallen op Israëlische huizen met gijzelingen levensecht te simuleren. Volgens de voormalige chef van de Britse geheime inlichtingendienst MI6, Sir Alex Younger, was het geheimhouden van de aanvalsdatum succesvol doordat het gebruik van elektronische apparatuur en digitale communicatie consequent was gemeden. Het hoofdkwartier van de hulporganisatie UNRWA in de Gaza strook bleek later tevens het datacenter van Hamas. De organisatie werd door Israël al langer verdacht van terrorismeondersteuning. In januari 2024 werd al ontdekt dat 12 medewerkers van de UNRWA betrokken bleken bij de Hamas-aanval op Israël op 7 oktober 2023. Volgens inlichtingenrapporten heeft ongeveer 10% van de 12.000 medewerkers van de UNRWA in Gaza banden met militante groeperingen, waaronder Hamas en de Palestijnse Islamitische Jihad. Het jihadistisch terrorisme is ook in West Europa verantwoordelijk voor de dood van tientallen mensen.

Een Israëlisch geheim rapport genaamd De Muur van Jericho, stonden de voorbereidingen en de aanval van Hamas beschreven. Hamas bleek in het bezit te zijn geweest van gevoelige informatie over het Israëlische leger, onder meer over het aantal soldaten in hun legerbases, wat kon wijzen op lekken binnen de Israëlische veiligheidsdiensten. Israëlische overheidsanalisten geloofden echter niet dat Hamas het volgens hen te ambitieuze plan daadwerkelijk kon en zou uitvoeren.

Gesteund door een meerderheid van de Tweede Kamer benadrukte demissionair premier Mark Rutte, drie dagen na de aanslag, Israëls recht op zelfverdediging. Hij noemde het ‘ongepast’ als er nu zou worden gesproken over de bredere context van het conflict. Het Nederlandse demissionaire kabinet sprak zich uit tegen het stopzetten van de humanitaire hulp aan de Palestijnse gebieden, in tegenstelling tot de Europese Commissie, die alle betalingen onmiddellijk wilde opschorten. Ook 300 rijksambtenaren van alle ministeries riepen het demissionaire kabinet op om Israël zo snel mogelijk een halt toe te roepen en onschuldige burgers te beschermen. Zij noemden de reactie van Israël in Gaza ‘disproportioneel’ en ‘buitensporig’. Mark Rutte deed daarna op 23 oktober een bezoek aan Netanyahu voor  een vergeefse poging om alsnog de tegenaanval te stoppen. Tussen Spanje en Israël brak er een diplomatieke crisis uit, nadat drie Spaanse ministers via sociale media hun steun hadden betuigd aan het Palestijnse volk. Spanje was op dat moment voorzitter van de EU. Minister Ione Belarra riep bovendien op Netanyahu voor het internationaal gerechtshof te dagen. 86% van de Israëliërs geeft de schuld van de aanslagen aan Netanyahu, vanwege zijn falende regeringsbeleid en het negeren van waarschuwingen van de veiligheidsdiensten uit persoonlijk politiek gewin. 

Jihadisme is een extreme ideologie die oproept tot het voeren van een ‘heilige oorlog’ tegen ‘ongelovigen’. Jihadisten claimen de islam om hun overtuigingen en manier van leven met geweld op te leggen aan anderen. 

Om jihadisme te bestrijden, kiest de Rijksoverheid voor een combinatie van verschillende maatregelen: tegengaan én voorkomen, op straat en op internet. Paspoorten van mensen die dreigen uit te reizen worden ingenomen en uitkeringen en toelagen van jihadisten die zijn uitgereisd worden stopgezet Mensen die ronselen of oproepen tot geweld worden vervolgd. Mensen die betrokken zijn bij terroristische activiteiten staan op de Nationale terrorismelijst.

In februari 2017 heeft de Eerste Kamer 3 wetten aangenomen die voortvloeien uit het actieprogramma Integrale Aanpak Jihadisme waarbij Jongeren weerbaarder gemaakt worden tegen propaganda, families van geradicaliseerde jongeren worden ondersteunt, er is een samenwerking met imams en moskeeën en het Nederlanderschap van jihadisten die zich in het buitenland aansluiten bij een terroristische organisatie wordt actief ingetrokken. De meeste aanslagen lijken door ISIS geïnspireerd en worden gepleegd met simpele middelen als messen en voertuigen en het het ligt steeds meer voor de hand dat ook vrouwen en jongeren ingezet gaan worden voor aanslagen. Dat is te lezen in het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland. IS zette al eerder een vrouw in voor een aanslag buiten Syrië en Irak. Naast een mogelijke dreiging vanuit vrouwelijke jihadisten is in de afgelopen maanden meermaals gebleken dat enkele minderjarigen in het Westen zich lieten inspireren door propaganda. Van alle bekende Nederlandse Jihadgangers is bijna de helft van Marokkaanse afkomst en bijna een vijfde van de Syriëgangers is een Nederlandse bekeerling.

Arrestatieteams arresteerden 27 augustus 2018 zeven mannelijke verdachten die zeer vergevorderde plannen hadden voor een grote terroristische aanslag op een groot evenement in Nederland. Omdat ze serieus op zoek waren naar bomvesten en automatische wapens werd er ingegrepen. De zeven verdachten werden al langer gevolgd en geobserveerd en komen uit Arnhem, Rotterdam, Huissen en Vlaardingen en werden gearresteerd in de Stadhouderstraat in Arnhem en in Weert. Ze wilden op een aankomend evenement een aanslag plegen en op een andere plaats een autobom tot ontploffing brengen. Hiervoor hadden ze 100 kg aan kunstmest in huis. Een belangrijke grondstof voor het maken van een bom. Zo’n 400 politiemensen waren bij de actie betrokken. De Irakese hoofdverdachte Hardi N. (34) uit Arnhem werd in 2016 tot anderhalf jaar cel veroordeeld voor uitreizen naar ISIS en zit nog in zijn proeftijd. N. verklaarde zelf destijds dat hij naar Syrië wilde om weeskinderen te gaan helpen. In 2017 werd deze straf in hoger beroep omgezet tot twee jaar celstraf, waarvan 21 maanden voorwaardelijk, met een proeftijd van drie jaar. In het hoger beroep werd tevens bepaald dat hij zijn behandeling moest voortzetten tijdens zijn proeftijd. Samen met N. werden ook Seyed H. en Adil C. gearresteerd. Een andere verdachte is Waïl El A. die in mei 2017 werd aangehouden op vliegbasis Volkel toen hij daar foto’s aan het maken was.  Daar bleek dat ook hij in juni 2016 was veroordeeld voor een poging om naar Syrië te reizen. Nadeem S. (26) uit de wijk Vredenburg in Arnhem werd destijds samen met de 21-jarige Wail el A. opgepakt bij de grens van Syrië. Ook El. A komt oorspronkelijk uit de Gelderse stad, maar woont inmiddels in Rotterdam. De mannen kregen 2 en 3 jaar cel voor hun reis richting Syrië. De zaken lopen nog in hoger beroep. De jongste verdachte is de 18-jarige Amir. Hij woont zo’n 700 meter van het ouderlijk huis van N. in de Arnhemse wijk Presikhaaf en volgde een opleiding maatschappelijke dienstverlening. Morat M. (21) werd gearresteerd in zijn woning in Vlaardingen.

De Nederlandse Overheid steunde jarenlang de Palestijnse Union of Agricultural Work Committees (UAWC) met miljoenen subsidie die feitelijk was bedoeld voor een land- en waterbeheerprogramma. Al in mei 2019 werd het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken gewaarschuwd voor banden met terreur bij de UAWC. Het ministerie ontving toen brieven van de UK Lawyers For Israel, die erop wees dat dat personen die lid waren van het Volksfront voor de Bevrijding van Palestina (PFLP), tevens werkzaam waren bij de Palestijnse landbouwunie. De PFLP wordt door de Europese Unie aangeduid als terroristische organisatie, en is verantwoordelijk voor talloze aanslagen. De waarschuwingen werden door het ministerie van Buitenlandse Zaken echter genegeerd en afgedaan met een reactie dat het ministerie niet over eigenstandige informatie beschikte die de beschuldigingen bevestigde. Bij de ongeregeldheden bij de Universiteit van Amsterdam bleek onder de activisten ook GroenLinks Statenlid Paul Smits. Smits was ook vicefractievoorzitter van de Gelderse GroenLinks afdeling. Deze functie heeft hij nu toch maar even neergelegd. Er liep al een aanvraag voor een spoeddebat van PVV naar integriteitsschendingen van Smits. Hij droeg bij de demonstratie een bordje met de tekst ‘Viva viva intifada. Intifada betekent ‘opstand’ in het Arabisch. Het slaat op de verschillende perioden in de Palestijns-Israëlische geschiedenis waarin Palestijnen in opstand komen tegen de Israëlische bezetting van Gaza en de Westelijke Jordaanoever. Er zijn twee bekende intifada’s: de Eerste Intifada (1987-1993) en de Tweede Intifada (2000-2005). De Eerste Intifada staat ook wel bekend als de ‘oorlog van stenen’.

Hayat Tahrir al-Sharam (HTS)

De extremistische organisatie Muslim Interaktiv heeft 27 april 2024 in Hamburg opgeroepen op tot de oprichting van een islamitisch kalifaat en tot de handhaving van de sharia in heel Europa. op spandoeken waren teksten te zien als “Kalifaat is de oplossing” en “Duitsland = Normendictatuur”. In een gehouden optocht werd in toespraken de Duitse politiek en media het verspreiden van “goedkope leugens” en “laffe berichtgeving” verweten. Ze zouden ten aanzien van de oorlog in Gaza alle moslims in Duitsland over een kam scheren en hen wegzetten als islamisten. De kreet “Allahu Akbar” (God is groot) was veel te horen. Terroristische daden uitgevoerd in naam van de islam zijn in strijd met de kernprincipes van de religie, die juist pleiten voor gerechtigheid, compassie en verdraagzaamheid. Islamitische Staat maakt een alarmerende comeback in Syrië. Het aantal terreuraanvallen en aanslagen is met 250 procent gestegen ten opzichte van vorig jaar.

Turkije arresteerde in januari 2024 189 personen die verdacht worden van lidmaatschap van Islamitische Staat. De aanhoudingen, verspreid over 37 provincies, kwamen voorafgaand aan Nieuwjaar festiviteiten en werden gezien als een politieke zet voor de lokale verkiezingen in maart. De Turkse minister van Binnenlandse Zaken meldde dat met de arrestaties diverse plannen voor aanvallen op kerken, synagogen en de Iraakse ambassade in Ankara zijn verijdeld. In 2014 begon terreurgroep IS zelf in Syrië te opereren en de terreurbeweging noemde zich voortaan Islamitische Staat in Irak en de Levant (ISIL), in het westen Islamitische Staat en in Irak en Syrië (ISIS). Op 29 juni 2014 hernoemde de terreurbeweging zichzelf tot Islamitische Staat of IS. Sinds de val van het laatste territoriale bolwerk van ISIS in Syrië in maart 2019 ging de organisatie ondergronds, concentreerde zij zich op het plegen van aanslagen in Syrië en Irak en het versterken van de organisatie. De afgelopen periode stagneerde het aantal aanslagen van ISIS in Syrië en nam het aantal af in Irak. Met de aanval van ISIS-strijders op de Sina’a gevangenis in Noordoost-Syrië op 20 januari 2022 toonde de organisatie niettemin aan nog steeds grote en complexe operaties in het kerngebied te kunnen uitvoeren. In de gevangenis, die werd bewaakt door de overwegend Koerdische Syrian Democratic Forces (SDF), zaten op dat moment naar schatting 3.000 tot 5.000 (vermeende) ISIS strijders vast, onder wie waarschijnlijk ook enkele Nederlanders, een aantal belangrijke ISIS-kopstukken en een groot aantal buitenlandse jihadisten. Als gevolg van de aanval wist een onbekend aantal gevangenen te ontsnappen. Open bronnen spreken van honderden. Het was de eerste keer dat ISIS een grootschalige aanval uitvoerde op een gevangenis in Syrië. De actie is van grote symbolische betekenis voor ISIS. De aanval laat zien dat ISIS in Syrië en Irak allerminst verslagen is. Desondanks is het onwaarschijnlijk dat de ontsnappingen een voorbode zijn van een snelle opmars van de strijdgroep zoals dat in 2012-2014 het geval was. Daarvoor is ISIS nog te klein in omvang en te zwak. Het ligt daarom niet in de rede dat ISIS binnen afzienbare tijd weer grondgebied zal beheersen zoals het tot maart 2019 deed.

ISIS heeft mogelijk nog enkele tientallen operatives tot zijn beschikking in Europa, waardoor de dreiging in Nederland hoog blijft en de kans op een aanslag reëel (niveau 4 van de 5). Ook Nederland is een mogelijk doelwit voor jihadisten vanwege de deelname aan de anti-ISIS- coalitie. Nederland wordt door jihadisten beschouwt als een land waar anti-islamuitingen vrij spel hebben. De Nederlandse jihadistische beweging bestaat uit tenminste enkele honderden mensen. Arrestaties en onderzoeken tonen aan dat er jihadisten in Nederland zijn die bereid zijn om geweld te gebruiken. Salafisten proberen in toenemende mate en op dwingende wijze een onverdraagzame, isolationistische en antidemocratische boodschap aan andere moslims op te leggen en proberen voet aan de grond te krijgen in gematigde moskeeën en moskeebesturen. In de afgelopen tijd zijn door arrestaties in verschillende Europese landen aanslagen voorkomen. Het is onmogelijk om alle aanslagen te voorkomen maar er wordt van alles aan gedaan om terroristische aanslagen te voorkomen door mogelijke terroristen in de gaten te houden en door op tijd te signaleren of iemand radicaliseert. Mensen en gebouwen die risico’s lopen worden extra beveiligd.

Steeds meer IS-extremisten richten zich op Afrikaanse landen. Een nieuw kalifaat in Afrika is niet uitgesloten, zeggen deskundigen. IS richtte in 2014 een kalifaat op tegen het westen. Soleimani, die in 2020 bij een Amerikaans bombardement omkwam, heeft deze groepering hard bevochten. IS pleegde in Europa enkele aanslagen, zoals die van Brussel en Zaventem in 2016. Veel IS-leiders zijn gevangengenomen en gedood, maar het gedachtegoed is er nog steeds. Veel IS-ers doken onder en er zijn nog steeds. Volgens een laatste schatting van de VN afgelopen augustus ligt het aantal IS-leden en -aanhangers in Irak en Syrië op 5000 tot 7000. In de jaren 2006 tot en met 2011 was er een wisselend leiderschap en chaos bij IS, maar in 2014 waren ze er ineens weer onverwacht. Er zitten er nog 20.000 IS-families gevangen in een openluchtgevangenis in Syrië waaruit soms duizenden tegelijk weten te ontsnappen. IS voert strijd tegen mensen die volgens hen de verkeerde soort moslims zijn. Het verleden laat zien dat IS-strijders baat hebben bij onrust in landen. “Denk aan de protesten in Syrië en Irak vanaf 2011. Hoe minder stabiel Syrië en Irak zijn, hoe groter de kans dat IS daar met zijn guerrillatactieken gebruik van zal maken.
De onrust in de Sahel, een regio in Noord-Afrika is een voedingsbodem voor dit soort organisaties. Uit bijvoorbeeld Burkina Faso en Mali hebben westerse landen zich teruggetrokken, waardoor die landen kwetsbaar worden voor extremisten. “Die regio wordt instabieler en IS zegt er inmiddels aanwezig te zijn. “Er zijn ook veel andere jihadistische bewegingen actief, zoals Al-Qaeda in de Maghreb, Boko Haram in Nigeria en de Somalische terreurbeweging Al-Shabaab. IS heeft de verantwoordelijkheid opgeëist voor de dubbele bomaanslag in de Iraanse stad Kerman. Daarbij vielen begin januari 2024 minstens 84 doden. De organisatie heeft op de berichtendienst Telegram bekendgemaakt achter de aanslag te zitten. De aanslag was gericht op de herdenking van de Iraanse generaal Qassem Soleimani, die vier jaar geleden werd gedood bij een Amerikaanse droneaanval. Volgens de autoriteiten gingen er twee bommen af. Eentje daarvan zou verstopt hebben gezeten in een koffer in een auto en werd op afstand tot ontploffing gebracht. De tweede bom is mogelijk door een zelfmoordterrorist meegenomen naar de gedenkplek.

Islamitische Staat (IS) heeft eerder ook de verantwoordelijkheid opgeëist voor een aanslag in Barcelona op 17 augustus 2017. De aanslag gebeurde kort na 17.00 uur. Een bestelbus reed in op voetgangers op de Ramblas promenade die populair is onder toeristen. De Ramblas loopt vanaf het centrale Plaça de Catalunya tot aan de zee en is ruim een kilometer lang. Het midden is alleen toegankelijk voor voetgangers. De boulevard is ook een belangrijk verkeersknooppunt voor het openbaar vervoer, met bushaltes en metro- en treinstations. De terreuraanslag op de Ramblas heeft dertien mensen het leven gekost en er vielen meer dan honderd gewonden. Een Marokkaan en om een Spanjaard werden gearresteerd. IS maakt zijn verantwoordelijk voor de aanslagen veelal bekend met gebruik van het eigen persbureau Amaq en dit geval luidde het persbericht: „Ze hebben de operatie uitgevoerd als reactie op de oproep de coalitielanden te treffen”. Uren na de aanslag werden in de kustplaats Cambrils vijf vermoedelijke terroristen gedood tijdens een antiterreuroperatie, waarmee een nieuwe aanslag zou zijn gestopt.

PLO

De Palestijnse organisatie PLO stond lange tijd onder leiding van Yasser Arafat en werd in 1964 opgericht met als doel een eigen staat voor de Palestijnen. In de jaren 70 kaapten zij Europese vliegtuigen en in 1972, bij de Olympische Spelen in München, ontvoerden zij een groep Israëlische atleten. De PLO bestaat nog steeds onder leiding van Mahmoud Abbas, ook president van Palestijnse Autoriteit, het officiële politieke bestuur van de Palestijnen. Arafat zelf bleek later vergiftigd te zijn.

RSF

Rote Armee Fraktion/RAF

Terroristische aanslagen, terreur en gijzelingen

Tijdens de rechtszaak in maart en april 2003 bekende Volkert Van der Graaf de moordaanslag op Pim Fortuyn. Hij gaf als motief dat hij in Fortuyn een groeiend gevaar voor de samenleving zag, met name voor kwetsbare groepen zoals asielzoekers, moslims en mensen met een WAO-uitkering. Hij was het oneens met de combinatie van de algemene stigmatiserende politieke denkbeelden van Fortuyn en de zijns inziens polariserende wijze waarop Fortuyn die voor het voetlicht bracht en de grote politieke macht die Fortuyn dreigde te krijgen. Hij zag voor zichzelf geen andere mogelijkheid om dat gevaar te stoppen dan door Fortuyn om het leven te brengen. Hij erkende op 6 mei 2002 te Hilversum Pim Fortuyn te hebben doodgeschoten.  Hij werd veroordeeld tot 18 jaar gevangenisstraf, maar kwam in 2014 voorwaardelijk vrij. Sinds mei 2020 is hij officieel een vrij man. Hij woont nu in Apeldoorn, waar hij een huis heeft gekocht.

22 mensen zijn 25 oktober 2023 gedood bij verschillende schietpartijen in de Amerikaanse staat Maine. Nog eens 50 tot 60 mensen zijn gewond geraakt. De terrorist die het vuur opende in een bowlinghal en een restaurant in Lewiston is nog voortvluchtig.

In april 2017 claimde IS een aanval waarbij twee Russische politieagenten om het leven kwamen in de stad Astrachan, in de nabijgelegen regio Astrachan.

In het asielzoekerscentrum Balk in Friesland is in juni 2020 een 24-jarige terreurverdachte uit Syrië aangehouden. De man zou in 2015 en 2016 lid zijn geweest van de terroristische organisatie Ahrar Al-Sham.

In een grootscheepse operatie op 8 augustus 2024 heeft de politie met de marechaussee, op verzoek van een ’buitenlandse mogendheid, een verdachte aangehouden in het asielzoekerscentrum de Doggershoek in Den Helder. Bij de operatie door een zwaarbewapend arrestatieteam werd ook een helikopter ingezet. Volgens de politie is het aan de buitenlandse instantie die het arrestatieverzoek heeft gedaan aan de Nederlandse autoriteiten.

De Duitse politie heeft begin januari 2023 een 32-jarige Iraniër opgepakt die wordt verdacht van het voorbereiden van een jihadistisch gemotiveerde aanslag. De  werd gearresteerd in de stad Castrop-Rauxel in de deelstaat Noordrijn-Westfalen. Hij zou de gifstoffen cyanide en ricine hebben geregeld om daarmee de aanslag te plegen. De autoriteiten beschouwen ricine als een biologisch wapen. Een “bevriende geheime dienst’ zou hebben getipt over de voorbereidingen voor een aanslag. Naast de Iraniër is ook een tweede verdachte , waarschijnlijk zijn broer aangehouden.

Voormalig 36 jarige Hofstadgroep-lid Samir A. werd veroordeeld tot 2,5 jaar cel voor het financieren van terrorisme. Hij stuurde geld naar een groep IS-vrouwen en heeft hen zo geholpen te ontsnappen uit kampen in Syrië. De eis was zes jaar mar viel lager uit omdat A. op basis van het dossier is vrijgesproken van deelname aan een terroristische organisatie. A. zette inzamelingscampagnes op voor de groep IS-vrouwen, maar omdat er meerdere van dat soort campagnes door uiteenlopende partijen waren opgezet is volgens de rechter niet duidelijk bewezen dat A. gehoor gaf aan oproepen van IS om de vrouwen te steunen. “En in die zin een bijdrage leverde aan de organisatie. A. had wel contacten met verschillende personen in Syrië. “Maar daarvoor geldt hetzelfde. A. zamelde in totaal 107.000 dollar in en stuurde dit met behulp van een ondergrondse bankier naar Syrië, waarbij hij volgens de rechtbank ontsnappingen uit kampen plande en coördineerde. Het geld ging overwegend naar Nederlandse vrouwen. Zeven van hen zijn teruggekeerd naar Nederland. Van hen zijn vier veroordeeld voor terroristische feiten, de andere drie worden daarvoor nog vervolgd. Samir A. werd twee jaar geleden opgepakt. Naar eigen zeggen bood hij slechts humanitaire hulp omdat de Nederlandse overheid de vrouwen en hun kinderen in de kampen in Syrië aan hun lot overliet. Maar de rechtbank zei dat A. wist dat een groot aantal vrouwen op de nationale sanctielijst terrorisme staat. A. zat al 389 dagen vast in voorarrest en heeft daardoor bijna de helft van de straf al uitgezeten. A. is eerder veroordeeld tot negen jaar gevangenisstraf voor terrorisme en kwam in september 2013 vrij. Hij was lid van de Hofstadgroep, een destijds berucht netwerk van radicaalislamitische jongeren.

Voice of Europe

Ghost

Matrix

Nord Stream

Biologische oorlogsvoering

Chloorpicrine

Marburgvirus

Havana syndroom

Netherlands Armed Forces Integrated Network storing

Het Toronto International Film Festival

Ontploffende semafoons en portofoons

Operatie Neptune VI

Corruptie bij DCRI

Israel en de Mossad