Schiphol

Op 19 september 2023 is het precies honderd en zeven jaar geleden dat het eerste vliegtuig op Schiphol landde. Schiphol is begonnen als militair vliegveld. In 1926 werd Schiphol eigendom van de Gemeente Amsterdam. Schiphol staat op plek veertien in de lijst van drukste luchthavens van de wereld en als alleen wordt gekeken naar internationale passagiers staat de luchthaven zelfs op de vijfde plek. De Schiphol Group is voor 70 procent eigendom van de Nederlandse Staat en omvat de onderdelen Aviation, Real Estate en Commercial. Schiphol levert de Nederlandse economie zo’n 35 miljard euro en circa 350.000 banen op. De luchthaven verhoogde de tarieven voor de komende jaren. 1 april 2023 kwam er 9 procent bij, in 2024 komt er nog eens 12 procent bij en in 2025 nog eens 12 procent. Schiphol is naar eigen zeggen 1,6 miljard euro misgelopen door de coronapandemie. Een deel daarvan, 318 miljoen euro, rekent het vliegveld met de hogere tarieven door aan de luchtvaartmaatschappijen.

Schiphol kocht voor 4,2 miljoen euro 40 procent van de aandelen van luchthaven Maastricht Aachen Airport.  De Royal Schiphol Group heeft ook al de vliegvelden in Eindhoven, Rotterdam en Lelystad in beheer.  Maastricht is na Schiphol de grootste op het gebied van luchtvracht in Nederland. De strategische samenwerking tussen Maastricht Aachen Airport (MAA) en Royal Schiphol Group ging 8 juni 2023 van start, nadat de Provincie Limburg en Schiphol de samenwerkingsovereenkomst tekenden, wat betekent dat Schiphol een belang van 40% verwierf in MAA. De provincie Limburg houdt een belang van 60%. 

Schiphol heeft de belangen die ADP in Schiphol had teruggekocht voor 420 miljoen euro. ADP is de uitbater van onder meer luchthaven Charles de Gaulle in Parijs. Schiphol sloeg in oktober 2008 de handen ineen met het Franse bedrijf. Door gezamenlijk kosten te besparen wilden ze de concurrentie het hoofd bieden. Zo kochten de luchthavenexploitanten samen materieel in. Als onderdeel van die overeenkomst nam Schiphol een belang van 8 procent in zijn Franse branchegenoot. ADP nam op zijn beurt een belang van dezelfde omvang in Schiphol. Vorig jaar werd bekend dat Schiphol en ADP hun samenwerking zouden stoppen. Onderlinge onenigheid was de belangrijkste reden hiervoor. Het Nederlandse luchthavenbedrijf verkocht eerder al ongeveer 4 procent van haar aandelen in ADP.

Schiphol heeft de capaciteit en kwaliteit van de terminals, pieren en platforms verbeterd en investeerde in 2014, 2015 én 2016 gemiddeld 1,5 miljoen euro per dag. Een tijdelijke terminal kostte 45 miljoen euro en had een capaciteit van twee miljoen reizigers per jaar en werd gebouwd op het dak van bagagehal Zuid. De  bijna 4000 vierkante meter grote hal samen met 22 incheckbalies en zes beveiligingsdoorgangen werd gebruikt tot eind 2019.

Schiphol zag definitief af van een tweede Kaagbaan. Minister van Infrastructuur en Waterstaat Mark Harbers heeft besloten om de reservering ook maar op te heffen op het stuk grond in de gemeente Haarlemmermeer dat hiervoor bestemd was. Momenteel vinden er in de nachtelijke uren 10.000 vluchten per jaar plaats. Ongeveer 55 procent daarvan wordt uitgevoerd door Transavia. Het afschalen van de nachtvluchten is onderdeel van een reeks maatregelen tegen geluidsoverlast die dit jaar ingaan en uiterlijk in 2025 gelden. 

Veel bagagepersoneel werd ontslagen nadat bleek dat er veel werd gestolen uit koffers van passagiers. Per vertrekkende passagier betalen maatschappijen 17,37 euro voor de bagage en 13,90 euro voor veiligheid, in totaal dus zo’n 30 euro. Daarnaast krijgt Schiphol enkele tientallen euro’s per vlucht afhankelijk van de zwaarte van het toestel. Daarnaast brengt de luchthaven per vlucht en per passagier een bedrag in rekening voor gebruik van de loungeruimtes, toiletten etc. en een toeslag voor de beveiliging. Luchtvaartmaatschappijen betalen alleen al voor de beveiliging jaarlijks 267 miljoen euro.

Schiphol leed in 2020 mede door Corona een verlies van 563 miljoen euro. In 2019 was er nog een winst van 355 miljoen. Het aantal passagiers daalde met 70,9 procent naar 20,9 miljoen, op Eindhoven met 69 procent naar 2,1 miljoen en op Rotterdam The Hague met 77 procent naar 0,5 miljoen. Er werd door de Overheid vanwege Corona 1,96 miljard euro aan NOW-loonsteun gegeven. (70.000 euro per werknemer) Daarbij hoeft KLM amper winstbelasting te betalen. De laatste 20 jaar werd 151 miljoen euro afgedragen op een omzet van 163 miljard euro. De uitgestelde 1 miljard euro aan loonbelasting moet nog wel worden terugbetaald binnen 5 jaren. Los van deze steunmaatregelen werd ook nog eens 277 miljoen euro van de Staat geleend en een garantie verkregen op 655 miljoen euro aan bankleningen. Deze leningen zijn inmiddels wel al terugbetaald.

Meteen na het opheffen van de Coronarestrictie veerde Schiphol weer op en had in maart 2022 alweer 3,7 miljoen passagiers. 750.000 hiervan betrof overstappers. Schiphol sloot in de eerste maanden van de Coronacrisis een deel van de terminal en gebruikte de NOW-overheidsregeling om door de crisis te komen. De Overheid betaalde buiten de NOW steun ook nog 3,4 miljard euro aan leningen en garantiestellingen en met onvoldoende onderbouwing, zo oordeelde de rechter later. In toaal werd door de Overheid tijdens de coronacrisis 6,5 miljard euro aan steun gegeven om het bedrijf overeind te houden. Geen ander bedrijf kreeg zoveel belastinguitstel. De schuld moet in oktober 2027 worden afgelost. Het gaat in totaal om een bedrag van 1,7 miljard euro dat de luchtvaartmaatschappij tijdens de crisis kreeg om de lonen door te betalen. De subsidie zelf is dus geen lening. KLM kreeg een specifiek steunpakket van 3,4 miljard euro aan leningen en garanties.

De luchthaven voldoet al jaren niet aan stikstofregels en regels op het gebied van geluid en overlast. Ook beschikt de luchthaven tot nog toe nog steeds niet over een natuurvergunning, maar er werd gedoogd en Schiphol werkt feitelijk illegaal. Ondertussen werden door Schiphol de emissierechten van acht veehouders overgenomen en vier agrarische bedrijven in de omgeving van Schiphol en Lelystad volledig opgekocht voor circa 20 tot 25 miljoen. In 2021 verzekerde Financieel directeur Robert Carsouw nog aan protesterende boeren om niet van plan te zijn om boerenbedrijven rondom het vliegveld op te kopen. Officieel zou het aan tal vluchten met 20 procent per jaar moeten verminderen. (400.000 vliegbewegingen/afname van 20 procent). Demissionair minister Van der Wal gaf echter de natuurvergunning 26 september 2023 toch nog even snel voor het aantreden van een nieuw kabinet aan Schiphol af. De vergunning biedt nu ruimte tot maximaal 500.000 vluchten per jaar. Hoeveel vluchten uiteindelijk zijn toegestaan hangt af van wat er in een zogeheten luchthavenverkeersbesluit komt te staan, waarin regels staan over geluidshinder op de luchthaven. Aan zo’n besluit wordt gewerkt, maar daarvoor was eerst deze natuurvergunning nodig. Greenpeace heeft bezwaar gemaakt tegen de vergunningverlening en wil een beroepsprocedure beginnen.

In 2025 wil Schiphol daar echter weer boven zitten met 470.000 passagiers. In 2030 zal dat aantal oplopen naar 711.000. Schiphol wil ook niet dat het aantal vluchten verder krimpt dan 460.000 per jaar en sluit nieuwe groei niet uit. Vanaf eind 2023 moest Schiphol krimpen om de geluidsoverlast voor omwonenden te verminderen. Het aantal vluchten zou met 60.000 omlaag gaan naar 440.000 per jaar. Ook werkte minister Mark Harbers (Infrastructuur & Waterstaat) aan een CO2-plafond voor Schiphol en de andere luchthavens. Maar dat plafond wordt gebaseerd op eerdere afspraken die lang niet voldoende zijn om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graden. “Dan zou je over de komende acht jaar gemiddeld uitkomen op 300.000 tot 360.000 vluchten per jaar.” Het kabinet moest de zogeheten hubfunctie van Schiphol daarom loslaten. Het gerechtshof Amsterdam oordeelde 7 juli 2023 dat het aantal vluchten volgend jaar al fors beperkt mag worden. Dat betekende dat er vanaf 1 november niet 500.000 vluchten mochten worden uitgevoerd, maar 460.000. Het hof oordeelde ook dat de bestaande situatie van 500.000 vluchten per jaar in feite een illegale situatie is die lang is gedoogd. Voor de 500.000 vluchten was al geen milieuvergunning afgegeven, terwijl dat wel had gemoeten. De vermindering van het aantal vluchten ten opzichte van een illegale situatie, is dan ook geen exploitatiebeperking te noemen. Omdat veel vliegmaatschappijen toch op Amsterdam willen vliegen, moeten er keuzes gemaakt worden in het verdelen van de tijdvakken waarin vliegtuigen mogen landen en opstijgen. (Slots) Luchtvaartmaatschappijen die al lange tijd gebruik maken van Schiphol, krijgen prioriteit en voor JetBlue en 23 andere partijen worden er minder of helemaal geen slots gegeven. Historische rechten worden als eerste vergeven en daarbuiten is er gewoon weinig ruimte. De VS maakte er een diplomatieke rel van en dreigde ook beperkingen op te leggen aan Nederlandse maatschappijen zoals KLM,. De VS is een belangrijke markt KLM en dat kan miljoenen aan omzet kosten. De minister besloot daarom om van krimpt af te zien. Een nieuwe rechtsgang door Greenpeace of anderen ligt in het verschiet omdat de minister hiermee opnieuw onwettig heeft besloten.

Schiphol mocht tot 2020 al niet verder groeien dan 500.000 vluchten, daarna mocht milieuwinst door de sector voor 50 procent worden gebruikt voor de groei van het vliegverkeer. Overcapaciteit moest verder worden opgevangen door regionale vliegvelden in Lelystad en Eindhoven. Hierdoor kan de 10 miljoen euro aan heffing voor luchtvaartmaatschappijen waarmee omwonenden gecompenseerd moeten worden voor de overlast of onteigening worden stopgezet. Volgens Natuur- en Milieufederatie Noord-Holland kan Schiphol niet verder groeien zonder dat dit leidt tot te veel geluidsoverlast voor omwonenden. De organisatie baseert zich op een kritische beschouwing door deskundigen en een bewonersdelegatie van de zogeheten milieueffectrapportage (MER). De Commissie voor de milieu effect rapportage (MER) rapporteerde dat de door Schiphol gemaakte berekeningen van nieuwe af- en aanvliegroutes echter niet kloppen. De berekeningen moesten overnieuw om een betere inschatting te kunnen maken van de milieu- en geluidswinst. In de omgeving van de luchthaven worden sterk verhoogde concentraties fijnstof gemeten. GroenLinks Amsterdam stelde eind 2014 al vragen over het onderzoek van TNO en Universiteit Utrecht nadat bekend werd dat op een aanzienlijk deel van circa 550.000 adressen in Amsterdam en Amstelveen, bewoners gezondheidsschade konden oplopen door de uitstoot van ultrafijnstof. Zo’n 100.000 vluchten van Schiphol blijken illegaal te zijn, omdat zou zijn vergeten om een natuurvergunning aan te vragen. Door de uitstoot is de levensverwachting van omwonenden tot ruim een jaar korter.

Schiphol stoot duizenden keren meer kankerverwekkende stoffen uit dan wettelijk is toegestaan aan de Nederlandse industrie.  Schiphol stoot iedere minuut van de dag ruim 5,5 kilogram formaldehyde uit, terwijl volgens de regels maximaal 2,5 gram in de atmosfeer mag worden geblazen. Schiphol stoot hiermee ruim 2.200 keer zoveel uit als mag. Formaldehyde is bij zeer lage concentraties schadelijk en leidt onder meer tot sterfte, longziektes, hart- en vaatziekten en kanker. Schiphol is met zijn ‘score’ van 5,5 kilogram per minuut veruit de grootste oorzaak van luchtvervuiling met formaldehyde in ons land. Behalve formaldehyde worden door het vliegverkeer gevaarlijke stoffen uitgestoten als benzeen, naftaleen en dioxinen. Alle andere bedrijven moeten iedere vijf jaar rapporteren over hun uitstoot en de maatregelen die zijn genomen om de uitstoot te minimaliseren. Die regel geldt ook voor Schiphol, maar zij zijn inmiddels ruim twee jaar te laat met de rapportage. Maar niet alleen omwonenden lopen gevaar. Schiphol en KLM hebben jarenlang waarschuwingen van arbodiensten over verhoogde gezondheidsrisico’s voor personeel genegeerd nadat ze al in 2007 gewezen werden op de grotere kans op hartproblemen en longkanker bij medewerkers die dagelijks in de uitlaatgassen van vliegtuigen op het platform werken. Zo’n 20.000 medewerkers van het platform hebben de hele dag te maken met stationair draaiende of taxiënde vliegtuigen, waardoor ze worden blootgesteld aan zeer hoge concentraties ultrafijnstof. Er zouden al opvallend veel gevallen van kanker onder het personeel zijn. De arbo-experts wezen er in een vertrouwelijke rapport op dat dit kankerverwekkende stoffen zijn die ook schade aan de hartfunctie kunnen veroorzaken. In 2019 concludeerde het RIVM ook al  dat mensen die in de buurt van Schiphol wonen, regelmatig bloot worden gesteld aan verhoogde concentraties ultrafijnstof. De concentratie in de buitenlucht op Schiphol is gemiddeld 100.000 tot 120.000 deeltjes per kubieke centimeter. Vooral kinderen met luchtwegaandoeningen ondervinden de gevolgen als ze deze zeer kleine deeltjes inademen. De langetermijneffecten van deze blootstelling worden nog onderzocht. Het aantal vliegbewegingen moest feitelijk met zeker 10 procent dalen. De 500.000 vliegbewegingen per jaar moesten ook op de lange termijn uiteindelijk omlaag naar 452.000 in november 2024. KLM gebruikt te vaak een ingebouwde vervuilende hulpmotor en kreeg daarom een dwangsom opgelegd van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). KLM moet vanaf nu 2.500 euro per keer betalen als ze zo’n motor ongeoorloofd inzetten. Dat bedrag kan oplopen tot maximaal 50.000 euro.

Schiphol zit nog steeds met 180.000 ton PFAS-grond in zijn maag, zelfs nadat in het verleden al grote hoeveelheden uitgereden zijn naar andere stortplaatsen in de regio. Na twee jaar onderzoek en testen denkt Schiphol de oplossing te hebben gevonden, namelijk een wasinstallatie die de gifgrond volgens eigen zeggen voor 80 procent zou reinigen. Over blijft 20 procent zwaar verontreinigd slib waarvan Schiphol stenen wil bakken. In het bakproces moeten de hoge temperaturen ervoor zorgen dat het PFAS afbreekt en daarmee onschadelijk wordt. Om de PFAS af te breken, moet er echter verhit worden  tot 1100 tot 1400 graden. Schiphol heeft PFAS sinds de jaren ’60 op grote schaal gebruikt, in onder meer het blusschuim en in vuilafstotende coatings op vliegtuigen. Pfas zit volgens een kaart van Le Monde op en rond het vliegveld in ongekende hoeveelheden in de grond en soms met extreem hoge concentraties, zoals rond de oefenplaats van de brandweer. Ook grote delen van het Amsterdamse Bos zijn verontreinigd, de oevers van de Ringvaart, het complete tracé van de N201 waarvoor kennelijk Schipholgrond is gebruikt en op en rond de Grote Poel, vlakbij het gemeentehuis van Amstelveen. Tot in Nieuw-Vennep, Hoofddorp, Aalsmeer en Badhoevedorp zijn metingen gedaan die aantonen dat het PFAS er in gevaarlijk hoge concentraties in de grond zit. De wasinstallatie die Schiphol heeft gekocht wordt binnenkort opgebouwd, zonder een voorafgaande milieu-effectrapportage. Vanaf het najaar van 2024 moet de installatie naast de Zwanenburgbaan komen te staan, op één van de tijdelijke opslagplaatsen voor gifgrond die Schiphol rijk is. In drie jaar tijd moeten daar dan de 7.500 vrachtwagens PFAS-klei worden gereinigd. Over blijft 20 procent ofwel 1.500 vrachtwagens aan zwaar verontreinigd slib. 

Op Schiphol-Oost waar privévliegtuigen opstijgen en landen, zijn 5 november 2022 omstreeks 13:00 uur een kleine 300 van de circa 400 klimaatactivisten van Greenpeace en Extinction Rebellion gearresteerd, nadat ze Schiphol waren binnengedrongen. Voor de arrestaties werden honderden marechaussees ingezet. De activisten zaten onder privéjets, om te voorkomen dat ze konden opstijgen. Enkele van hen ketenden zich vast aan toestellen. Met ladders kwamen de betogers over de hekken en anderen vernielden een omheining om zich toegang te verschaffen tot het zwaar bewaakte terrein. Nadat de marechaussee rond 16.00 uur enkele tientallen activisten had gearresteerd, gingen ze over tot een hardhandiger aanpak, waarbij demonstranten van hun fiets werden getrokken, waarbij een van hen gewond raakte aan het hoofd. De EBAA, de Europese branchevereniging van de zakelijke vluchtsector, stelt dat een medische vlucht moest uitwijken vanwege de demonstratie, maar de demonstranten ontkennen schuld hieraan. In Rotterdam The Hague Airport zijn meerdere vliegtuigjes geland die eigenlijk onderweg waren naar Schiphol. De demonstranten begonnen hun acties op Schiphol Plaza, voor een protest dat was aangemeld en goedgekeurd door de gemeente Haarlemmermeer, maar liepen vanaf daar naar het bouwterrein, waar een nieuwe terminal van Schiphol moet komen. De Milieuorganisaties willen dat het aantal vluchten op Schiphol met zeker de helft afneemt. Het protest en de mars werden mede georganiseerd door Milieudefensie en meerdere bewonersorganisaties, ondersteund door GroenLinks en Partij voor de Dieren.
Privéjets waren doelwit omdat vluchten met die vliegtuigen volgens Greenpeace het meest vervuilend zijn. Greenpeace en Extinction Rebellion spreken van een geslaagde actie. “Schiphol moet fors krimpen”, zegt Faiza Oulahsen van Greenpeace. “Het is niet logisch dat zoveel privévluchten elke dag nog vertrekken vanaf de luchthaven. De uitstoot per passagier is bij een privévlucht volgens de onderzoekers vijf tot zes keer zo hoog dan bij een lijnvlucht. Een vlucht van Schiphol naar Londen leidt tot zo’n 40 kilo CO2-uitstoot per passagier bij een normaal toestel. Met een privévliegtuig ligt dat tussen de 203 en 302 kilo.

De Onderzoek raad voor Veiligheid maakte zich zorgen over de toegenomen drukte en het verhoogde aantal bijna ongelukken en startte met een groot onderzoek naar de veiligheid van het vliegverkeer op en rond Schiphol. Het Rijk, NS en Amsterdam trekken samen 200 tot 600 miljoen euro uit voor een grote capaciteit van het treinstation. Heffingen gaan omlaag of worden stopgezet en security heffingen gaan omlaag om de verdere groei te bevorderen. Schiphol hoeft ook geen planschade meer te betalen ten aanzien van woningen in de omgeving en ook dat scheelt 10 miljoen euro per jaar. De bouw van 30.000 nieuwe woningen in de nabijheid van de start- en landingsbanen van Schiphol lijkt een breekpunt in de Omgevingsraad te gaan worden.

Ex minister Van Nieuwenhuizen (Infrastructuur en Waterstaat) startte 2 maart 2021 een inspraakprocedure voor het nieuwe geluidsstelsel voor Schiphol. Het zogeheten Nieuwe Normen- en Handhavingsstelsel schrijft voor dat Schiphol de start- en landingsbanen inzet die gegeven de omstandigheden (bijvoorbeeld weer en zicht) het minste hinder voor de omgeving opleveren. In 2016 kwamen er 6000 klachten binnen over extreme geluidsoverlast. 

In totaal heeft Schiphol nu zes start- en landingsbanen. Het ministerie van Infrastructuur en Milieu maakte maximaal 250 miljoen euro vrij voor de verbouwing van station Schiphol. Het geld is weggehaald uit het budget van het nieuwe ERTMS spoorbeveiligingssysteem. Uit een studie van het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB)Nederland blijkt dat Nederland in de komende jaren al ruim acht miljard euro te kort komt voor de benodigde investeringen in spoor en wegen. Het EIB stelt een lening beschikbaar van 350 miljoen in twee tranches van elk 175 miljoen voor de bouw van de nieuwe pier. De lening heeft een looptijd van twintig jaar tegen een lage rente. de capaciteit kan hierdoor met 15 miljoen passagiers per jaar groeien. Heijmans gaat opnieuw de infrastructuur op Schiphol uitbreiden en onderhouden voor 2,5 tot 3,5 miljard. Heijmans gaat de komende negen jaar zorgen voor de gehele infrastructuur en gaat april 2019 definitief starten met de vervolgopdracht.

Taxi’s

Voorheen mochten alleen taxi’s met een Schipholvergunning klanten oppikken op Schiphol. Andere taxi’s mochten wel passagiers brengen, maar niet meenemen. In april bepaalde het gerechtshof echter dat taxi’s op de luchthaven ook klanten mogen oppikken. Om dit te ontmoedigen worden er sinds die tijd strenge controles gehouden en mogen taxi’s maximaal 2 minuten bij de vertrekhal staan en is de aankomst geheel geblokkeerd. De officiële Schipholtaxi’s moeten per rit drie à vier euro aan Schiphol afdragen en betalen voor het vereiste keurmerk en de vergunning. De spanningen liepen op en er zijn al diverse blokkades geweest ten koste van de reizigers. De Gemeente Haarlemmermeer paste de politieverordening aan om ronselaars van externe taxibedrijven aan te kunnen pakken en wil reguliere taxi’s zelfs verbieden. Uber kreeg op Schiphol een eigen aanrijstrook. Alle verkeer van aankomende en vertrekkende passagiers wordt ontmoedigt om het betaald parkeren en het gebruik van vergunde taxi’s op te krikken. Per 2025 wil Schiphol alleen nog emissievrije taxi’s op Schiphol toestaan om zo de laatste niet vergunning houdende taxi’s te weren.

Air France KLM

De zo goed als failliete Scandinavische luchtvaartmaatschappij SAS kwam in oktober 2023 voor 19,9% in handen van Air France-KLM. De Deense staat en twee investeringsmaatschappijen namen ook een aandeel. Air France-KLM betaalde 138 miljoen euro. Met het aandeel wil Air France KLM haar positie op de Scandinavische markt versterken. Topman Ben Smith wil dat SAS zo snel mogelijk lid wordt van het samenwerkingsverband SkyTeam in plaats van het concurrerende Star Alliance. Air France-KLM koopt ook vijftig nieuwe A350 vliegtuigen van Airbus. Air France gaat ook vijftig tot zeventig toestellen van het type A220 ter vervanging van de circa vijftig A318’s en A319’s bestellen. Daarnaast gaan de Fransen waarschijnlijk voor de A320 neo als vervanger van circa veertig oudere A320-modellen. En dit alles terwijl Air France KLM een jaar geleden op 24 mei 2022 nog nieuwe 1,9 miljard aandelen moest uitgeven om de torenhoge schuld, die in 2021 was opgelopen tot boven de 8 miljard euro, te drukken. De 2,256 miljard opbrengst kon rechtstreeks naar de Staat om de lopende leningen af te lossen. Onder de kopers zat ook CMA CGM, een Franse onderneming die is gespecialiseerd in containervervoer, die na de inkoop van de aandelen een belang heeft van 9 procent. De Franse en de Nederlandse staat waren twee van de inschrijvers op de emissie, waardoor de belangen van de twee landen in Air France-KLM hetzelfde bleven, respectievelijk 28,6 en 9 procent. De Nederlandse Staat heeft in drie jaar tijd rond de 1,9 miljard euro geïnvesteerd in aandelen Air France-KLM. In 2019 ging het om 744 miljoen euro, voor een belang van 14 procent. Dit verwaterde door een eerdere claimemissie waar Nederland niet aan deelnam tot  9,3 procent. Minister Sigrid Kaag kocht nieuwe aandelen ter waarde van 220 miljoen, anders was het staatsbelang verder geërodeerd tot 2 procent. De koers van het aandeel zakte naar 1,30 euro, een historisch dieptepunt, om daarna weer te stijgen naar 12 euro. In 2007 was het aandeel Air France nog bijna 19 euro waard, enkele jaren nadat Air France en KLM fuseerden. KLM-Air France heeft een afspraak gemaakt met met een groep van veertien banken over de mogelijkheid om nog eens maximaal 1 miljard euro te lenen.

Air France KLM heeft haar hoofdkantoor in Parijs. De onderneming werd opgericht in 1919. Air France KLM houdt zich voornamelijk bezig met netwerkactiviteiten, waaronder passagiersvervoer op lijnvluchten en vrachtactiviteiten. De activiteiten van het concern omvatten ook luchtvaartonderhoud, vervoer van vrijetijdspassagiers (Transavia) en andere luchtvervoer-gerelateerde activiteiten. NS-directeur Marjan Rintel werd met ingang van 1 juli 2022 de nieuwe baas van KLM. KLM, Air France en Martinair moesten van het Gerecht van de EU ruim 325 miljoen euro boete betalen vanwege verboden prijsafspraken over luchtvrachtvervoer. KLM moest 127 miljoen euro betalen. Nog acht andere luchtvrachtvervoerders die deel uitmaakten van het kartel tussen eind 1999 en begin 2006 moesten 790 miljoen euro aan boetes betalen. Air France, KLM en vrachtdochter Martinair moesten in totaal ruim 325 miljoen euro betalen voor de gemaakte afspraken over de hoogte van brandstof- en veiligheidstoeslagen tussen eind 1999 en begin 2006. Volgens de Commissie werden zowel tussen individuele bedrijven als in groepsverband ‘via talrijke contacten’ deals gesloten. De zaak stamt van 12 jaar geleden. In 2010 legde de Europese Commissie al geldboetes op aan de vliegmaatschappijen. Naast Air France-KLM en Martinair waren dit Air Canada, British Airways, Cargolux, Cathay Pacific Airways, Japan Airlines, LAN Chile, SAS, Singapore Airlines en Qantas. Op Qantas na gingen alle bedrijven in beroep. In december 2015 zette het Gerecht van de Europese Unie een streep door de boete wegens procedurefouten. De Europese Commissie bleef volhouden dat er sprake was van kartelvorming en legde in 2017 opnieuw geldboetes op, in totaal ter hoogte van 776 miljoen euro. De betrokken vliegmaatschappijen gingen opnieuw in beroep en de uitspraak kwam eind maart 2022. De partijen kunnen binnen twee maanden in hoger beroep gaan bij het Europees Hof van Justitie, waar het Gerecht een onderdeel van is. Air France-KLM onderzoekt nog of zo’n beroepszaak haalbaar is, meldt een woordvoerster. De luchtvaartcombinatie had eind vorig jaar 350,6 miljoen euro gereserveerd voor het betalen van eventuele kartelboetes.In het derde kwartaal van 2023 vlogen 8,4 miljoen passagiers met KLM waarmee een operationele winst van 539 miljoen euro werd gehaald.

Air France-KLM moest in november 2022 zo’n 300 miljoen euro extra ophalen bij investeerders, maar de Nederlandse en de Franse staat deden niet mee, waardoor hun belang in het bedrijf iets kleiner werd. Air France-KLM heeft  een negatief eigen vermogen en dat kan op de langere termijn tot problemen leiden. Er worden nu leningen uitgegeven die kunnen worden omgezet in aandelen. De Nederlandse overheid heeft momenteel 9,34 procent van de aandelen en dat zou door deze transactie kunnen zakken naar 8,66 procent. De Nederlandse Staat heeft eerder dit jaar nog voor 220 miljoen euro nieuwe aandelen gekocht en blijft een van de grootste aandeelhouders. De Nederlandse staat kocht in 2019 voor het eerst aandelen in Air France-KLM. Er werd toen 744 miljoen euro uitgetrokken om zo’n 14 procent van de aandelen te kopen. 

Het hoofdkantoor van KLM verhuist in 2024 van Amstelveen naar Schiphol-Oost. Ook de huidige kantoren op Schiphol-Rijk en Schiphol-Oost worden dan verplaatst baar de nieuw te bouwen campus van ongeveer 35.000 vierkante meter. Air France KLM is een complex bedrijf, omdat KLM na de overname in 2004 vanwege de landingsrechten 51% Nederlands moest blijven. Tot verrassing van de Franse regering nam de Nederlandse Staat op 26 februari 2019 uit het niets aandelen in Air France-KLM. Minister van Financiën Wopke Hoekstra en premier Mark Rutte hebben deze aandelendeal op dezelfde avond bekend gemaakt. De reden was dat binnen Air France/KLM steeds vaker belangrijke beslissingen werden genomen waarover de Nederlandse Staat pas achteraf werd geïnformeerd. Bovendien had KLM kreeg steeds minder vertegenwoordigers op belangrijke functies, waardoor er minder evenwicht zou zijn tussen de Nederlandse en de Franse belangenbehartiging. Momenteel is het belang van de Fransen 14 procent. Voor de transactie via ABN AMRO werd geld geleend op de kapitaalmarkt, waardoor de staatsschuld op loopt. Vooral de herbenoeming van Pieter Elbers en de aanstelling van Ben Smith gaf destijds de nodige onrust. Hij was niet altijd even geliefd bij het moederbedrijf Air France-KLM en zou regelmatig hebben dwarsgelegen bij plannen die de autonomie van KLM zouden inperken. Duizenden KLM’ers ondertekenden destijds een petitie voor zijn herbenoeming. Topman Ben Smith van Air France-KLM was bijzonder verheugd dat Rintel per juli 2022 de nieuwe bestuurder werd in plaats van Elbers. De Canadees stond zelf voor een nieuwe periode van vijf jaar als ceo van Air France KLM. Zijn mandaat werd vervroegd verlengd. CDA Minister van Financiën Wopke Hoekstra kocht namens de staat het belang in Air France-KLM. maar heeft hiermee wel de wettelijke informatiepositie van de Tweede Kamer geschonden. Hij voerde in het geheim gesprekken met een door hemzelf geselecteerd groepje Kamerleden, terwijl hij feitelijk de voorzitter van de commissie Financiën had moeten vragen om een besloten vergadering in de 2e Kamer bijeen te roepen. Ook de griffier mocht van Hoekstra niet aanwezig zijn. De betreffende Kamerleden moesten een geheimhoudingsverklaring tekenen en hun mobiele telefoon inleveren. Het voor eigen gewin benutten van koersgevoelige informatie en het delen daarvan is strafbaar. Dat Kamerleden de informatie over de aankoop van de aandelen niet mochten delen met hun eigen fractievoorzitter was in strijd met de geldende afspraken. Door de Coronacrisis sinds maart 2020 balanceert KLM op het randje van faillissement en moeten minimaal 1.500 personeelsleden het veld ruimen De Nederlandse Overheid steunt het bedrijf, onder voorbehoud van deze reorganisatie met 3,4 miljard euro, waarvan 1 miljard euro als rechtstreekse lening en 2,4 miljard euro aan garanties op commerciële leningen. Het hiervoor benodigde bezuinigingsplan komt maar moeizaam van de grond. Aan de luchtvaartmaatschappij gelieerde bedrijven, zoals KLM Catering Services, Cityhopper en KLM Luchtvaartschool, kregen ruim 14 miljoen euro extra coronasteun. Transavia, een volle KLM-dochter, kreeg bijna 26 miljoen euro. Ook KLM-dochter Transavia kreeg opnieuw 17 miljoen euro steun. Onder de streep ging KLM 1 miljard euro in het rood. Ondanks de rode cijfers was er dankzij de Staatssteun nog wel genoeg ruimte om ticketverwerker Airtrade over te nemen. Airtrade verzorgt de uitgifte en afhandeling van tickets en levert technologie voor de samenstelling van pakketreizen. Een belangrijke pijler onder Airtrade is New Distribution Capability.

Luchtvaartadviesbureau Feniks Ventures uit Haarlem adviseert om KLM los te maken van het verliesgevende Air France, omdat alleen KLM in de toekomst kan overleven. Het plan is besproken met KLM, vakbonden en de ministeries van Economische Zaken, Financiën en Infrastructuur. Topman Pieter Elbers verkreeg een samenwerking met de Indiase luchtvaartmaatschappij Jet Airways en het Amerikaanse Delta. De deelneming in Virgin Atlantic gaat dit jaar verlies draaien. De deelneming kostte Air France KLM 241 miljoen euro. In juli werd er een 31%-belang genomen in de maatschappij van oprichter Richard Branson als onderdeel van een andere deal, waarbij het Amerikaanse Delta, dat voor 49% participeert in Virgin, op zijn beurt weer een belang neemt in Air France KLM. Het Amerikaanse Delta en China Eastern hebben ieder een belang van 10 procent gekocht, voor in totaal 751 miljoen euro. Dat komt neer op circa 10 euro per aandeel. De aandelen werden door de nieuwe investeerders met een korting verkregen. Met deze transacties halen Air France-KLM, Delta, China Eastern en Virgin de banden met elkaar aan. Delta had al een belang van 3,2% in China Eastern en 49% in Virgin. Het belang van oprichter Richard Branson in Virgin gaat omlaag naar 20%.

KLM opende een eigen webwinkel op het platform van Alibaba tickets waar Chinese klanten hun tickets rechtstreeks kunnen kopen. KLM tekende hiervoor een contract in Hangzhou tijdens de Nederlandse handelsmissie naar China. KLM breidt ook de samenwerking met Xiamen Airlines uit en gaat het onderhoud aan de motoren van de Boeing 787 Dreamliners van Xiamen verzorgen.  

De naar IATA vertrekkende topman Alexandre de Juniac werd opgevolgd door de 63-jarige Jean-Marc Janaillac. Camiel Eurlings moest in oktober 2015 vertrekken. Voorzitter Hans Smits van de raad van commissarissen (rvc) noemde Eurlings benoeming tot topman van KLM een ‘inschattingsfout’. Eurlings ontving in 2013 iets meer dan 700.000 en zijn voorganger Peter Hartman verdiende in 2012 meer dan 1,2 miljoen euro exclusief pensioenbetalingen. De topman ontving desalniettemin een bonus van 100 procent van zijn jaarsalaris waarmee hij voor 2014 ruim 9 ton ontving. Tijdens de presentatie van de jaarcijfers in Parijs zijn veel vragen gesteld over de voortgang van de benoeming van een opvolger van Air France-KLM topman Jean-Marc Janaillac. De stakingen bij Air France werden opgeschort tot een nieuwe topman is gevonden. Elbers werd in mei 2018 benoemd in het dagelijks bestuur van Air France-KLM maar vertrekt. Zijn termijn liep op 1 mei 2023 af. De raad van commissarissen van de luchtvaartmaatschappij zegt dat “in goed overleg is besloten” om hem niet voor een derde termijn op te laten gaan.

KLM Cityhopper verkocht 7 Fokker 70-toestellen aan Air Niugini, de nationale luchtvaartmaatschappij van Papoea Nieuw-Guinea. De 18 overgebleven toestellen worden nu geleidelijk vervangen door zuinigere Embraer vliegtuigen. Vanaf 2018 vliegt Cityhopper dan alleen nog maar met deze Braziliaanse toestellen. Daarnaast werden zes grotere 787-10 Dreamliners bij Boeing besteld in plaats van de eerder bestelde kortere 787-9 toestellen. KLM wil de Dreamliner inzetten op bestemmingen waarop behoefte is aan meer stoelen. De nieuwe toestellen worden 6 meter langer en 36 miljoen euro per stuk duurder. Het totale orderbedrag is een kleine 1.7 miljard euro. De levering van twee van in totaal tien bestelde nieuwe Boeings van het type 787 Dreamliner werd eerder om financiële redenen uitgesteld. De beslissing kost de KLM dan ook in totaal 217 miljoen euro extra, maar vereiste ook een snellere aanleg van de 500 miljoen kostende nieuwe A-pier en terminal.

Air France-KLM heeft de helft van Servair voor 237,5 miljoen verkocht aan de Chinese investeerder HNA. Die tekende in april ook al voor de overname van het Zwitserse Gategroup. De verkoop van het belang van 49,99 procent hangt samen met de overname van Gategroup door HNA. Servair wordt namelijk vanaf 2017 geleid door Gategroup. Servair heeft ongeveer 9500 werknemers en vormt samen met Gategroup de grootste cateraar voor vliegtuigen ter wereld.

KLM ondersteunt diverse golfprojecten en is hoofd- en titelsponsor sinds 2004. Het contract werd in 2009 met drie jaar verlengd tot en met 2012. Nadien werd KLM opnieuw hoofdsponsor van het circa 8 miljoen euro kostende event. KLM is zelf eigenaar van het toernooi en verlengde onlangs de overeenkomst voor nog eens drie jaar. Het toernooi is voor 90% afhankelijk van sponsorgeld. Inkomsten uit het publiek en uitzending door tv spelen nauwelijks een rol. KLM is ook partner bij het ABN AMRO Ladies Open. De spelers in het KLM Open konden een ruimtereis winnen van XCOR Space Expeditions met een waarde van 100.000 dollar. BMW gaf een BMW i8 ter waarde van € 149.000 aan de eerste speler en vierentwintig auto’s voor spelers en officials. KLM draagt als hoofd- en titelsponsors tussen de 3- en 4 miljoen euro bij. De promotiecampagne kost KLM circa 500.000 euro. Het prijzengeld van het toernooi is inmiddels opgelopen tot 1,8 miljoen euro. Hoofd- en titelsponsor KLM was van 1981 tot en met 1990 ook al tien jaar hoofdsponsor van het golfevenement. KLM sponsort ook kunst & cultuur, milieu en educatie maar stopt wel met sponsoring van de Dutch Dakota Association.

Chroom-6

Er komt financiële compensatie nadat is gebleken dat bepaalde personeelsleden in de periode van 1970 tot 1991 tussen de 10 en 100 microgram chroom-6 per kubieke meter hebben ingeademd. Doordat de wettelijke grenswaarde tussen 1976 en 2017 stapje voor stapje verlaagd is van 100 microgram per kubieke meter naar 1 microgram, is het mogelijk dat een aantal mensen in die periode zijn blootgesteld aan te hoge waardes. De regeling is bedoeld voor medewerkers, oud-medewerkers, gepensioneerden, tijdelijke krachten en stagiairs die werkzaam zijn of waren in het vliegtuig-, motor- of componentenonderhoud bij KLM Engineering & Maintenance, Transavia, Regional Jet Center en haar voorloper Martinair en werken of hebben gewerkt met chroom-6. Ook nabestaanden en erfgenamen kunnen hiervoor in aanmerking komen.

Martinair

Martinair is sinds 2009 100 procent dochter van KLM en is sinds 2011 met vrachtvervoer belast. Bij Martinair worden de eerste twee van de in totaal vijf MD-11 vrachtvliegtuigen op Schiphol afgestoten. 330 personeelsleden waarvan 110 vrachtpiloten worden ontslagen. De eerste 37 piloten worden op dit moment gedwongen ontslagen inclusief een vertrekregeling. Martinair koppelde de vertrekregeling eenzijdig aan 16% salarisverlaging. 4 april gaf de rechtbank in Amsterdam nog aan dat KLM, Martinair en VNV zich moeten inspannen om gedwongen ontslagen te voorkomen.

De vrachtvloot wordt teruggebracht van negen toestellen naar drie (plus een reservetoestel). Alleen de B747-400F’s blijven operationeel De Ondernemingsraad stapte in maart naar de rechter omdat er volgens hen sprake van een ‘sterfhuisconstructie. De rechter oordeelde 4 augustus dat Martinair het besluit om te saneren op het punt van de gevolgen voor het personeel en de financiële onderbouwing onvoldoende heeft gemotiveerd, maar verbood de reorganisatie niet expliciet. Air France-KLM stelt Martinair een lening van maximaal 50 miljoen euro beschikbaar voor de financiering van afvloeiingsregelingen. De vliegtuigen die nog beschikbaar zijn vallen steeds vaker uit door mankementen of moeilijk te repareren schades. Veel vluchten worden afgelast.

This domain is for sale