De wereld van nu

NAVO

De lidstaten hebben de eerstvolgende NAVO-top in de zomer van 2025 gepland in Nederland. Argentinië heeft formeel verzocht om toe te mogen treden tot de NAVO, waarmee het zijn voornemen kenbaar maakt om de politieke en veiligheidssamenwerking met de westerse mogendheden onder het bewind van president Javier Milei te versterken. Sinds 2008 is Georgië een officieel aspirant-lid van de NAVO, zeer tegen de zin van Rusland. Sinds 2014 heeft Georgië een Associatie- en vrijhandelsverdrag met de EU en sinds 2017 is er visumvrij reizen met de Schengen zone. In maart 2022 diende de regering een verzoek in om ook lid te mogen worden van de EU en werd 14 december 2023 kandidaat-lid. Onder publieke druk na de aanvraag van Oekraïne tijdens de Russisch-Oekraïense Oorlog besloot de regering dit te vervroegen.  De EU en de NAVO hebben kritiek op een nieuwe wet, waarin staat dat organisaties en media zich als buitenlandse agent moeten registeren als ze meer dan 20 procent van hun financiering uit het buitenland ontvangen. De EU dreigt al met intrekken van de kandidatuur maar schiet in haar eigen voet omdat ze dan hun grip dreigen te verliezen en Georgië een 2e Oekraïne kan worden. Naast Hongarije stonden ook Slowakije en Roemenië niet achter een benoeming van Rutte tot NAVO topman. Roemenië had met president Klaus Iohannis een eigen kandidaat in de race, maar deze kandidatuur werd onder druk ingetrokken. De EU versnelt inmiddels de productie van wapens en munitie. Het Duitse Ministerie van Defensie plaatste voor circa 15 miljard euro een order voor meer dan 2 miljoen artilleriegranaten om de voorraden van de Bundeswehr aan te vullen. Italië plaatste een order ter waarde van ongeveer 20 miljard euro voor 350 Lynx-pantservoertuigen en ruim 200 Panther-tanks, die over een periode van 15 jaar worden geleverd.

Hongarije is een dwarsligger als het aankomt op het Ruslandbeleid. Het land, waar Poetin-bondgenoot Viktor Orbán premier is, spreekt regelmatig een veto uit over gezamenlijke verklaringen over bijvoorbeeld hulp aan Oekraïne. In juni kwamen de Boekarest Negen zoals gepland samen in de Letse hoofdstad Riga. Daar zou ook de Hongaarse president Tamás Sulyok bij zijn, maar hij zegde zijn deelname afgelopen weekend af. In plaats daarvan stuurde Hongarije de ambassadeur in Letland naar de besprekingen. Ook de Slowaakse president Zuzana Caputova kwam niet. Sinds premier Fico vorig jaar aan de macht is in Slowakije, is ook dat land een meer Ruslandgezinde koers gaan varen. Bijna alle parlementariërs van de extreem-rechtse AfD zijn weggebleven bij de toespraak van de Oekraïense president Zelensky in de Duitse Bondsdag. Van alle 77 AfD’ers bleven er vier zitten. Ook alle tien parlementariërs van de radicaal-linkse BSW van Sarah Wagenknecht weigerden Zelensky aan te horen. Op bezoek in Duitsland bekritiseerde Zelensky het electorale succes van pro-Russische partijen als AfD en BSW. Die partijen wonnen tijdens de Europese verkiezingen van afgelopen weekend veel zetels. Beide partijen zijn tegen de steun van Duitsland aan Oekraïne. In een verklaring zei AfD ‘te weigeren te luisteren naar een spreker in camouflagekleding’. Volgens AfD heeft Oekraïne ‘geen oorlogspresident maar een vredespresident nodig’. Datzelfde sentiment valt te bespeuren bij BSW. Volgens de partij bleven de leden weg ‘uit solidariteit met alle Oekraïners die een onmiddellijk staakt-het-vuren willen en onderhandelingen over een oplossing’. De Hongaarse premier Viktor Orbán krijgt nu zes maanden lang een spilpositie in Brussel. Orbán is Ruslands nauwste bondgenoot in de EU. Hij houdt geregeld maatregelen tegen Moskou en steun aan Oekraïne tegen. Hij heeft al jaren ruzie met Brussel over de uitholling van de rechtsstaat, waardoor de EU miljarden aan subsidies voor Hongarije vasthoudt. Dat de regering in Boedapest niet inbindt, maakte zij vlak voor het voorzitterschap duidelijk met maatregelen tegen burgerrechtenorganisaties en media. Minister-president Schoof neemt samen met minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken en minister Brekelmans van Defensie deel aan de NAVO-top in Washington D.C., Verenigde Staten, die plaatsvindt van 9 t/m 11 juli. De NAVO-landen zijn het op de top in Washington eens geworden dat de weg van Oekraïne naar het NAVO-lidmaatschap “onomkeerbaar” is. Ook werd overeengekomen om Tomahawk-kruisraketten in Duitsland te stationeren. Afhankelijk van het type hebben deze kruisraketten een bereik van maximaal 2.500 kilometer en worden ze voornamelijk gebruikt om gronddoelen aan te vallen. De VS zet ze vooral in op schepen en onderzeeërs. Met een snelheid van minder dan 560 mijl per uur zijn ze relatief langzaam en hebben ze een zeer lage vlieghoogte.

G7

De G7 bestaat formeel uit Canada, Frankrijk, Duitsland, Italië, Japan, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. De G7 is akkoord over de uitbetaling van bevroren Russische tegoeden aan Oekraïne: dit jaar gaat er ruim 46 miljard euro naar Kyiv voor het herstel van de energie-infrastructuur. ‘Er wordt geschat dat in totaal 500 miljard nodig is om het land weer op te bouwen. De VS en Oekraïne tekenden 13 juni 2024 een veiligheidsovereenkomst voor tien jaar, waarbij de G7 beloofden een lening van 50 miljard dollar te verstrekken. De veiligheidsovereenkomst, ondertekend door president Biden en de Oekraïense president Volodymyr Zelensky moet de samenwerking op het gebied van wapenproductie stimuleren, andere militaire hulp bieden en de uitwisseling van inlichtingen vergroten. De overeenkomst verplicht het Pentagon ook tot nog eens tien jaar training van de Oekraïense strijdkrachten. De VS kondigden ook een nieuw militair hulppakket aan voor Kiev ter waarde van 225 miljoen dollar, dat onder meer “luchtverdedigingsinterceptors” omvat; artilleriesystemen en munitie; bewapende voertuigen; en antitankwapens”. De financiering voor het pakket zal komen uit de 60 miljard dollar die het Congres eerder al heeft toegewezen aan de defensie-uitgaven van Oekraïne als onderdeel van een aanvullende financieringswet die in april werd goedgekeurd. De leiders van de G7 hebben China gewaarschuwd voor de rol die het land speelt in de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. In een gezamenlijke verklaring zeggen de zeven landen dat China’s hulp aan Rusland de oorlog “mogelijk maakt”.

Energietransitie

In 2021 was bijna één op de vijf nieuw geregistreerde auto’s elektrisch. In 2035 moet de verkoop van nieuwe benzine- en dieselauto’s verboden zijn. Hierdoor zijn batterijen van strategisch belang geworden voor de EU. Om de klimaatdoelstellingen te halen heeft de EU 8 miljard euro aan steun beschikbaar gesteld om de batterij-industrie te ondersteunen. Minder dan 10 % van de wereldwijde batterijproductie vindt plaats  in Europa, en het grootste deel daarvan is in handen van niet-Europese bedrijven. Mondiaal gezien vindt maar liefst 76 % van de productie in China plaats. Een bijzondere belemmering voor de batterij-industrie in de EU is haar enorme afhankelijkheid van de invoer van grondstoffen uit niet-EU-landen waarmee de EU niet de nodige handelsovereenkomsten heeft gesloten. Dit brengt risico’s met zich mee voor de strategische autonomie van Europa, om nog maar te zwijgen van de sociale en milieuomstandigheden waaronder deze grondstoffen worden gewonnen. Duitsland ziet de bui al hangen en maakte een deal met Servië voor een lithium mijn.

De Europese Unie ziet het met lede ogen aan en doet onderzoek naar elektrische auto’s die worden verkocht onder de kostprijs door Chinese staatssteun. De steun zou de concurrentiepositie van Europa ondermijnen. De EU wil dit tegengaan door vanaf 4 juli 2024 importheffingen van van 17,4% tot 37,6% door te voeren. De Commissie heeft verschillende heffingsniveaus toegepast op drie grote EV-fabrikanten. BYD – dat met Tesla ( TSLA ) strijdt om de positie als ’s werelds grootste verkoper van batterij-EV’s – heeft met 17,1% de laagste heffing. Geely krijgt een tarief van 20% en SAIC 38,1%. Wat andere Chinese EV-fabrikanten betreft, zullen degenen die hebben meegewerkt aan het EU-onderzoek een heffing van 21% krijgen, terwijl degenen die niet hebben meegewerkt een heffing van 38,1% zullen krijgen. Andere BEV-producenten in China, die aan het onderzoek hebben meegewerkt maar niet in de steekproef zijn opgenomen, zouden onderworpen zijn aan het volgende gewogen gemiddelde recht: 21%.  Alle andere BEV-producenten in China die niet aan het onderzoek meewerkten, zouden onderworpen zijn aan het volgende residuele recht: 38,1%.  Het besluit van de EU volgt op het recente plan van Washington om de invoerrechten op Chinese elektrische voertuigen te verviervoudigen tot 100%. De voorlopige EU rechten gelden vanaf 5 juli 2024, voor een maximale duur van vier maanden. Binnen die termijn moet een definitief besluit worden genomen over definitieve rechten, door middel van een stemming door de EU-lidstaten. Wanneer dit besluit wordt aangenomen, worden de rechten definitief voor een periode van vijf jaar. De importheffingen hebben China boos gemaakt en heeft er toe geleid dat het land in recordtempo is begonnen met het verkopen van schuldbewijzen van het Amerikaanse ministerie van Financiën en andere overheidsinstanties. In het eerste kwartaal van 2024 werd  53,3 miljard dollar Amerikaanse effecten verkocht. 

Corruptie en spionage

Eurocommissaris cq voorzitter Von Der Leyen werd begin april 2024 ook nog eens overspoeld door een golf van rechtszaken. Er werd aangekondigd dat er strafrechtelijk onderzoek tegen haar is ingesteld omdat ze in 2021 900 miljoen COVID-19-vaccin doses rechtstreeks kocht via Pfizer-baas Albert Bourla. Wegens de extreem grote publieke aandacht startte het Europees Openbaar Ministerie toch maar een fraudeonderzoek naar de aankoop van coronavaccins door de Europese Unie. Het Europees Parlement stapte ook al  naar het Europese Hof van Justitie, omdat het vindt dat de Europese Commissie Hongarije onterecht 10 miljard euro aan bevroren Europese subsidies heeft gegeven. Daarmee zou de Commissie hebben toegegeven aan chantage. De Hongaarse premier Orbán benadrukt dat het EU-leiderschap “geen nieuwe kans verdient” en roept op tot een “machtswisseling” in Brussel. De aanklager heeft er bij de Europese Raad op aangedrongen om het aftreden te eisen van Ursula von der Leyen en haar commissarissen. De voorzitter van de Europese Raad legde het idee voor om de Griekse premier Kyriakos Mitsotakis de baan van Von der Leyen te laten overnemen. Een tweede termijn lijkt echter voor Von der Leyen toch in het verschiet, maar dat weerhoudt Michel er niet van om alternatieven voor te stellen. Het verzoek werd gericht aan alle 27 EU-leiders en Manfred Weber, voorzitter van Von der Leyens Europese Volkspartij (EVP), en werd officieel geregistreerd op 29 mei tijdens de Europese Raad. De eiser verzoekt de EU-leiders de Pfizergate-zaak voor te leggen aan het Hof van Justitie om het ontslag en de verbeurdverklaring van de pensioenrechten van Von der Leyen en alle Europese commissarissen af ​​te dwingen. Bovendien roept de aanklager de EVP op om de kandidatuur van Von der Leyen voor voorzitter van de Europese Commissie in te trekken en haar te ontzeggen van posten bij Europese instellingen zolang er een strafrechtelijk onderzoek naar haar loopt. De advocaat haalt de artikelen 245 en 247 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) aan, waarin handelingen worden behandeld die onverenigbaar zijn met officiële taken en ernstig wangedrag. De zaak draait om de openbaarmaking van telefoontjes en sms-berichten tussen von der Leyen en Pfizer-CEO Albert Bourla, waarmee zij tijdens de COVID-19-pandemie over vaccincontracten onderhandelden. Frédéric Baldan, een Belgische lobbyist, diende de eerste klacht in, die begin 2023 leidde tot een onderzoek door de Belgische autoriteiten. Hongarije en Polen hebben zich sindsdien bij de rechtszaak aangesloten. In de brief wordt Von der Leyen bekritiseerd omdat ze weigert de vaccincontracten en haar communicatie met Bourla openbaar te maken, waarbij ze beweert dat haar acties de ‘publieke moraal’ schenden en het ‘legitieme vertrouwen’ in de Europese Commissie uithollen. In de brief wordt gesteld dat Von der Leyen en haar commissarissen niet langer in staat zijn hun taken uit te voeren, wat in strijd is met het beginsel van behoorlijk bestuur zoals uiteengezet in artikel 41 van het Handvest van de grondrechten. De eiser zet ook vraagtekens bij de betrokkenheid van het Europees Openbaar Ministerie (EPPO), dat heeft verzocht de zaak te mogen behandelen. Volgens Baldan is deze stap bedoeld om de betrokken civiele partijen teniet te doen en mogelijk het onderzoek te annuleren, omdat het EOM mogelijk niet over de middelen beschikt om zijn werk tot 2024 voort te zetten.

Momenteel loopt ook een onderzoek naar beïnvloeding door Rusland. Aanleiding was onder meer een markante speech van Marcel de Graaff (ex-PVV, nu FVD), die volhield dat Oekraïne ‘kinderkennels met draagmoeders’ huisvest ten bate van ‘Westerse pedonetwerken’. FvD kreeg geen zeteles bij de Europese Parlementsverkiezingen.

Het Europees Parlement, de Raad van de EU, de Europese Commissie, het Hof van Justitie van de EU, de Europese Centrale Bank, de Europese Rekenkamer, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Europees Comité van de Regio’s hebben samen een orgaan opgericht dat gemeenschappelijke minimumnormen voor ethisch gedrag moet ontwikkelen, actualiseren en interpreteren. Europarlementariërs vinden vaak dat ze hun nevenactiviteiten of inkomsten niet hoeven te melden. Minstens elf van de 29 Nederlandse volksvertegenwoordigers deden dat niet.

Schuldenberg

In de EU groeien ondertussen overal de begrotingstekorten en nemen de staatsschulden door de oorlogen toe en nemen regeringen maatregelen om op sociale uitgaven te bezuinigen om het geld te besteden aan defensie en NAVO.  Zo’n tien landen, waaronder België, Frankrijk en Italië hebben tekorten waarmee de drempel van drie procent wordt overschreden. Het begrotingstekort is in 20 landen van de eurozone gestegen van 3,6% naar 4,1% vergeleken met de voorgaande periode en in 27 EU-landen is dit cijfer gestegen van 3,5% naar 4%. Tegelijkertijd gaat het begrotingstekort gepaard met een hoge staatsschuld in de EU-landen. De Europese Commissie wil zeven EU-landen onder financieel toezicht stellen. Het begrotingstekort en de staatsschuld van Frankrijk, Italië en België en vier andere lidstaten zijn te hoog. In Duitsland, de leidende economie van de EU is er een begrotingstekort van 17 miljard euro op een totale begroting van ​​481 miljard euro. Er sprake van een ernstige daling van het beleggersvertrouwen en de belangstelling voor Duitse staatsobligaties, wat de situatie verergert. De Duitse economie is teruggevallen in krimpgebied, meegesleurd door een steile en dramatische daling van de industriële output. De Duitse industriële sector verliest wereldwijd marktaandeel aan Chinese concurrenten, met name in de productie van auto’s en machines. Dit is een structureel probleem en raakt ook de beurzen. Rheinmetall ontving ondertussen van Duitsland de grootste order in de geschiedenis van het bedrijf voor de levering van 155mm artilleriemunitie aan de Duitse Bundeswehr. In december 2023 lag de tienjaarsrente onder de 2% en deze ligt nu boven de 2,5% per jaar. Deze situatie doet zich ook voor in Frankrijk, de op een na grootste economie van de EU. Daar bedraagt ​​de staatsschuld al 110,8% van het bbp. De overheidsuitgaven bedragen 58,5% van het bbp en het begrotingstekort bedraagt ​​5,5% van het bbp. Frankrijk gaat de staatsschuld zelfs nog verder verhogen door miljarden aan staatsobligaties te verkopen. In totaal wil het ministerie van Financiën 11,5 miljard ophalen met de obligaties, ook een verkoop van 2,5 miljard euro aan inflatie gebonden obligaties staat op de planning.  De topman van de Franse centrale bank, François Villeroy de Galhau, sloeg na de verkiezingen alarm vanwege de precaire staat van de Franse financiën. Hij merkt op dat de Franse staatsfinanciën er al langer slecht voor staan. ‘We kunnen de tekorten niet verder laten oplopen.’ Ook in Finland wordt bezuinigd op de sociale uitgaven. De Finse staatsschuld is tot recordniveaus gegroeid en in 2025 worden in het hele land massale ontslagen van ambtenaren verwacht. België wil de komende vier jaar soortgelijke uitgaven met meer dan 5% van het bbp verlagen. van de met schulden beladen landen wordt geëist dat zij met Brussel over plannen onderhandelen om hun begrotingstraject te corrigeren. Dit proces zou in juli de goedkeuring van de EU-ministers van Financiën nodig hebben. Hoewel door de EU boetes van 0,1 procent van het bbp per jaar kunnen worden opgelegd aan landen die zich niet aan de regels houden, heeft de commissie historisch gezien dergelijke maatregelen tot nu toe vermeden om negatieve politieke en economische gevolgen te voorkomen.

In Italië zijn grootschalige bezuinigingen op sociale programma’s gepland vanwege een enorm begrotingstekort dat 7,2% van het bbp heeft bereikt. Ondertussen plaatst Italië zonder enige schroom een order ter waarde van ongeveer 20 miljard eurovoor 350 Lynx-pantservoertuigen en ruim 200 Panther-tanks, die over een periode van 15 jaar worden geleverd. In Zuid Italië moet 4,5 procent van de inwoners rondkomen van minder dan 250 euro per maand.  Binnen drie jaar zal de Italiaanse schuldenberg de grootste zijn van de hele Europese Unie. De Italiaanse overheidsschuld bedroeg voor de crisis al 133,7 procent van het bbp en deze loopt nu verder op naar 134,8% en er wordt alles aan gedaan om de oplopende cijfers niet bekend te maken. De Staatschulden in Italië en Griekenland zijn erg hoog en de EU-ministers van Financiën zijn naarstig op zoek naar kunstgrepen en willen de honderden miljarden euro’s aan toekomstige groene investeringen niet langer mee tellen als staatsschuld. Italië nadert een staatsschuld van 3100 miljard euro. Er werd een apart steunfonds van 5 miljard euro opgezet om reddingsacties van banken te kunnen financieren.  De Italiaanse staat moest onlangs 20 miljard euro in de banken steken om de sector te redden. Italiaanse banken hadden al zo’n 360 miljard euro aan slechte leningen en door de beursdalingen als gevolg van de Brexit kregen de banken nog eens te maken met verliezen van meer dan 20 procent. Franse banken hebben zo’n 300 miljard euro uitstaan in Italië.  Vijf jaar na de 5,4 miljard euro steun om Banca Monte dei Paschi di Siena te redden, moest de Italiaanse Overheid nog eens 1,6 miljard euro in de bank steken. Ook Frankrijk heeft een enorme  staatsschuld die al is opgelopen tot 3.000 miljard euro (112% bbp) en staat hiermee op de vijfde plaats van EU-landen met de grootste schuld (gemeten naar het nationaal product), achter Griekenland, Italië, Portugal en Spanje. EU-landen mogen maximaal een begrotingstekort hebben van 3% van het bbp en een maximale overheidsschuld van 60% van het bbp. De Italiaanse premier Giorgia Meloni wil nog eens 24 miljard euro extra uitgeven om de economie te stimuleren. Daarbovenop komt nog eens 13 miljard extra aan rentebetalingen vanwege de gestegen rente.  De hoge staatsschulden van Frankrijk, Italië en Spanje maken de Economische en Monetaire Unie (EMU) zeer kwetsbaar. De Franse staatsschuld is al opgelopen tot 3.000 miljard euro. Italië en Frankrijk hun schulden tot onhoudbare niveaus laten oplopen en de Europese Centrale Bank roekeloos monetair beleid blijven voeren, dan zal uiteindelijk de muntunie uiteenvallen. Meer dan 22 procent van de totale EU schuld is Italiaans. De economie van Italië is maar iets van 14 procent van het totaal in de eurozone en is dus groter dan het aandeel van Italië in de EU. Om de schulden in balans te houden heeft Italië in de komende vijf jaar zeker 135 miljard euro nodig. We stevenen dus langzaam maar zeker af op een nieuwe eurocrisis. Lidstaten met een hoge staatsschuld, zoals Griekenland, Italië en België, krijgen meer tijd om hun schuld te verlagen. Italië en Frankrijk houden zich overigens al jaren niet aan de begrotingsregels. Zowel Frankrijk als België worden geconfronteerd met mogelijke verlagingen van de kredietwaardigheid in 2024, als gevolg van escalerende begrotingstekorten en schulden. Die staatsschuld bedraagt inmiddels 112 procent van het bbp, wat neer komt op 3000 miljard euro. ‘Het is een enorm bedrag, het is het hoogste bedrag van de Europese Unie.

Oekraïne heeft tot 1 augustus de tijd om een ​​akkoord te bereiken met schuldeisers over schuldsanering en wanbetaling te voorkomen. Twee jaar lang hebben schuldeisers ingestemd met het opschorten van betalingen van schulden. Oekraïne heeft een deal voorgesteld die de schuld met 60% van de huidige waarde vermindert, maar crediteuren vinden 22% redelijker. Het IMF is geïnteresseerd in het kwijtschelden van de schuld door Oekraïne, maar een deal lijkt onwaarschijnlijk in het gegeven tijdsbestek. Oekraïne heeft dringend financiële hulp nodig. De door bondgenoten verstrekte bedragen zijn indrukwekkend, maar ze komen in de vorm van wapens en doelgerichte fondsen, en niet van contant geld. De EU is van plan iets meer te bieden, maar nog steeds slechts 38 miljard dollar over een periode van drie jaar. Volgens het IMF zal het land nauwelijks rond kunnen komen als de schuldeisers van Oekraïne het radicale herstructureringsvoorstel afwijzen. Aan de andere kant zijn obligatiehouders sceptisch over het vertrouwen van het fonds, vooral gezien het feit dat de analyse ervan al maanden achterhaald is. 

Boeren

Sinds november 2023 zijn er felle boerenprotesten tegen het linkse beleid door heel Europa.  In Brussel vond rond de EU-top die daar 1 februari 2024 plaatsvond een groot boerenprotest met zo’n duizend tractoren plaats.  Ze voerden succesvol actie voor betere prijzen en minder bureaucratie. Vanwege de protesten en vanwege de komende verkiezingen voor het Europees Parlement in juni 2024 leeft de angst dat radicaal-rechtse partijen gaan profiteren van de onvrede onder de boeren en werd het gemeenschappelijk landbouwbeleid opengebroken. De Europese Commissie kwam daarom met plannen om de landbouw tevergroenen, de regeldruk voor boeren te verminderen en de milieueisen minder streng en niet langer verplicht te maken. In plaats van dat boeren geen subsidie meer krijgen als ze zich niet aan maatregelen houden, krijgen ze extra geld als ze wel verduurzamingsmaatregelen treffen. Zo stelt de Commissie voor om boeren niet langer te verplichten land braak te laten liggen. In plaats daarvan komt er een regeling voor boeren die dat vrijwillig doen. Ook hoeven boeren minder maatregelen te nemen om bodemuitputting te voorkomen en krijgen kleinere boerderijen minder controles. Landen mogen straks bij extreem weer uitzonderingen maken op gestelde regelgeving. De versoepelingen door de Europese Commissie moeten nog wel worden goedgekeurd door het Europees Parlement en door de lidstaten. Het kabinet gaat jonge boeren en tuinders die een bedrijf beginnen of overnemen financieel ondersteunen. Minister Adema (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) stelt hiervoor bijna € 240 miljoen beschikbaar uit zowel Europees als nationaal geld. Stikstofnormen en nieuwe mestregels zorgen voor onbegrip en boosheid, maar ook voor acute stress. Steeds meer boeren ervaren psychische problemen. De boeren gingen met tractoren uit protest 21 april opnieuw de weg op voor protestacties. Minister Adema geeft aan dat de rol van een kabinet niet overschat moet worden: “Wij zijn eigenlijk een uitvoeringskantoor van Europa. Als minister ben ik van een koude kermis thuisgekomen als je ziet wat er in Europa bepaald wordt.”  We zullen het in Nederland moeten doen. Anders komt er een koude sanering en gaan er heel veel boeren failliet”, vreest de minister. Een kwart boeren is bang binnen 10 jaar te moeten stoppen, de meerderheid verwacht dat nieuw, rechts kabinet stikstofbeleid terugdraait, maar dat Brussel niet toestaan. Door het stikstofbeleid van de afgelopen jaren was hun toekomst al onzeker, maar nieuwe mestregels vanuit de Europese Unie maken hun bestaan, naar eigen zeggen, nog onzekerder. 7 op de 10 veehouders zeggen in het onderzoek dat die nieuwe regels de nekslag kunnen zijn voor hun bedrijf. Er is 237,65 miljoen euro steun voor jonge boeren beschikbaar. Het kabinet wil jonge boeren en tuinders die een bedrijf beginnen of overnemen financieel ondersteunen. Minister Adema (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) stelt hiervoor bijna € 240 miljoen beschikbaar uit zowel Europees als nationaal geld. Jonge boeren en tuinders ervaren, na de grote aankoopsom van een bedrijf, vaak in de beginperiode een hoge financieringslast, waardoor het lastig is te investeren in bijvoorbeeld verduurzaming. Het bedrag wordt uitgekeerd via verschillende subsidie openstellingen tot en met 2027. De eerste openstelling is van 3 juni tot en met 2 augustus 2024 en bedraagt € 75 miljoen, met een maximum van € 80.000 per aanvrager.

De Europese Commissie heeft 665.000 vaccins ingekocht om een uitbraak van vogelgriep onder mensen te voorkomen. De vaccins zijn bedoeld voor mensen die tijdens hun werk in contact komen met pluimvee. 51.000 vaccins gaan naar Nederland.

De mondiale schuldenlast in het eerste kwartaal van 2024 met ongeveer 1,3 biljoen dollar is gestegen naar 315 biljoen dollar

VS

Ook in de Verenigde Staten is de financiële toestand erbarmelijk en is de schuldenlast al opgelopen tot 34,5 biljoen dollar (34.000 miljard euro). Dit is ongeveer 123 procent van het Bruto Binnenlands Product. Het Internationale Monetaire Fonds (IMF) heeft de Verenigde Staten gewaarschuwd dat het enorme begrotingstekort de inflatie aanwakkert en “aanzienlijke risico’s” met zich meebrengt voor de wereldeconomie. Ook de WEF liet zich niet onbetuigd. De WEF-voorzitter Børge Brende stelde dat dit soort schulden sinds de Napoleontische oorlogen niet meer zijn gezien en dat we n de 100% van het mondiale bbp aan schulden naderen. Verwacht wordt, dat het Amerikaanse begrotingstekort volgend jaar 7,1% zal bedragen, wat drie keer zo hoog is als in andere geavanceerde economieën maar vergelijkbaar met dat van China met 7,6%. Ondertussen drukt het aflossen van de rente steeds zwaarder op de begroting. De Amerikaanse overheid moet nu per jaar 1.100 miljard dollar aan rente betalen. Dat is 250 miljard meer dan het gehele defensiebudget, 250 miljard meer dan de Medicare-uitgaven en 200 miljard meer dan alle zorguitgaven bij elkaar en is op weg om het totale kostenplaatje van de sociale zekerheid (1350 miljard dollar) te evenaren. Het aantal wanbetalingen op uitstaande leningen bij de Amerikaanse banken JPMorgan Chase, Bank of America, Wells Fargo en Citigroup is in het laatste kwartaal van 2023 met 24 miljard dollar toegenomen. De Federal reserve (Amerikaanse Centrale Bank) heeft, door het veelvuldig opkopen van staatsobligaties, een schuld opgebouwd van 9.000 miljard dollar. Er dreigde al een aantal keren een shutdown, waardoor ambtenaren niet betaald zouden krijgen en veel overheidsdiensten tot stilstand zouden komen. Ook banken zitten in de problemen omdat 12 maart het een jaar geleden opgezette “Bank term Funding program” van de Fed afliep, waardoor banken niet langer langs deze weg geholpen kunnen worden. De Amerikaanse economie bevindt zich ondertussen, afgaande op de negatieve veranderingen op de arbeidsmarkt en het toenemende banenverlies, hoogstwaarschijnlijk al in een recessie. De eerste plaatsvervangend directeur van het IMF, Gita Gopinath, heeft er bij de Verenigde Staten op aangedrongen om hun stijgende belastingdruk te verlichten. De Moskouse Beurs heeft 13 juni de handel in dollars en euro’s opgeschort

Trump en Biden haalden ondanks de processen en Parkinson genoeg steun binnen om zich namens hun partij op 5 november opnieuw kandidaat te kunnen stellen voor de presidentsverkiezingen. Er lopen zes strafzaken tegen Donald Trump: het betalen van zwijggeld aan een pornoactrice vanuit de partijkas (rechtzaak 25 maart 2024), het laten verdwijnen van geheime Staatsdocumenten naar zijn woonhuis op zijn landgoed in Mar-a-Lago (Rechtszaak 20 mei 2024), zijn rol in de Capitoolbestorming, het onder druk zetten van vicepresident Mike Pence en verkiezingsfraude, samenzwering (rechtszaakdatum nog niet bekend, beïnvloeden verkiezingsuitslag Georgia (rechtszaaak op 4 maart 2024) en daarnaast nog twee civiele zaken voor vermogensfraude en smaad na seksueel misbruik en onveilige sex. Trump moet nog eens 83,3 miljoen dollar betalen aan schrijfster E. Jean Carroll, die hem eerder van verkrachting beschuldigde. In mei vorig jaar werd Trump al veroordeeld tot het betalen van 5 miljoen dollar in de civiele rechtszaak over het seksueel misbruik en smaad en afgelopen september werd hem in deze tweede smaadzaak al een nieuwe schadevergoeding opgelegd. Om dit allemaal te kunnen betalen bracht hij met succes zijn social-mediabedrijf, inclusief zijn platform Truth Social, naar de beurs. Het bedrag van de borgsom werd verlaagd van 454 miljoen naar 175 miljoen dollar en werd al snel door Trump overgemaakt om beslagleggingen te voorkomen. Trump werd eind mei 2024 voor de zwijggeldaffaire schuldig verklaard. Joe Biden (86) heeft hele andere problemen en kampt met ernstige ouderdomsverschijnselen, of Parkinson, waarbij hij afwisselend soms zijn balans en soms zijn geheugen kwijt is. Bij zijn laatste ‘versprekingen’ noemde hij Zelensky Poetin en vicepresident Kamala Harris verwarde hij met Donald Trump. Daar onstond vervolgens binnen zijn eigen partij veel commotie en 21 juli 2024 besloot hij om geen kandidaat meer te zijn voor de presidentsverkiezingen. Hij maakte het via X bekend.. Hij zit nog wel zijn termijn als president uit en laat het kandidaatschap over aan Kamala Harris. Trump van zijn kant heeft gezegd af te zien van de plannen van de Herritage Foundation voor project 2025. In juli 2024 werd er bij Trump’s campagnebijeenkomst in de staat Pennsylvania een aanslag op hem gepleegd, waarvoor hij naar eigen zeggen niet voor was gewaarschuwd. De hele beveiliging was vrij onprofessioneel en mislukt alleen omdat Trump toevallig zijn hoofd draaide tijdens de schoten. De schutter werd doodgeschoten door de Amerikaanse Secret Service.

Sinds medio 2010 heeft China al voor een half biljoen dollar aan Amerikaanse staatsobligaties van de hand gedaan. In slechts één jaar tijd daalde het volume aan Amerikaanse staatsobligaties in de reserves van de People’s Bank of China van 869 naar 767 miljard dollar. De zoon van Biden gebruikte elke 20 minuten crack-cocaïne en werd schuldig bevonden in Wilmington, Delaware, wegens het illegale bezit van een vuurwapen. De 54-jarige Biden riskeert een gevangenisstraf van maximaal 25 jaar op grond van drie federale aanklachten die verband houden met liegen over zijn drugsgebruik bij de aankoop van een vuurwapen in oktober 2018 en het bezit ervan gedurende 11 dagen. Het proces is de eerste strafzaak tegen de zoon van een zittende president. Hunter Biden wordt in september ook geconfronteerd met een afzonderlijk proces in Californië wegens belastingontduiking.

BRICS

De BRICS landen krijgen een steeds grotere overmacht, wat vooral het door het Westen gesanctioneerde Rusland geen windeieren legt. Vijftien grote landen staan op de lijst van potentiële nieuwe leden waaronder Saudi-Arabië, Algerije en Argentinië, Egypte, Ethiopië, Iran, de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) en Vietnam die allen in augustus 2023 al werden uitgenodigd om zich aan te sluiten. Rusland is groot voorstander voor uitbreiding van BRICS en wil dat ook Belarus als lid wordt aanvaard. Ongeveer veertig landen hadden interesse in toetreding tot de BRICS-groepen daarvan zijn er 23 die concrete belangstelling hebben. China wil valutawisselovereenkomsten sluiten met 29 ontwikkelingslanden. De valutawisselovereenkomst zal zonder tussenkomst van de Amerikaanse dollar een waarde van $ 553,49 miljard in lokale valuta vertegenwoordigen. De ontwikkeling maakt transacties van lokale valuta mogelijk in de ‘altijd handelsmodus’ op de valutamarkt. Dankzij de valutaswap kunnen de centrale banken van ontwikkelingslanden een overeenkomst met China ondertekenen die de handel in lokale valuta zou vergemakkelijken. Centrale banken kunnen hun lokale valuta ruilen voor handel met China en miljoenen besparen op wisselkoersen. Zuid-Afrika zal als voorzitter van de BRICS op de top gesprekken voeren over het uitbreidingsmodel, de principes en normen ervan. Algerije, Bahrein, Koeweit, Marokko, Palestina, Bangladesh, Kazachstan, Nigeria, Senegal, Wit-Rusland, Bolivia, Venezuela, Vietnam, Cuba, Honduras, Indonesië en Thailand. werden ook genoemd als de landen die zich hebben aangemeld. De BRICS-landen waren zo’n twintig jaar geleden de snelst groeiende economieën. De verwachting is nog steeds dat ze de komende jaren een groot deel van de wereldeconomie voor hun rekening nemen. De Chinese economie zal volgens prognoses 1,5 keer groter worden dan de Amerikaanse. In 2050 zal het land de internationale economie domineren, is de verwachting.

In totaal heeft de EU nu al 66 miljard euro extra nodig, naast de extra lening (50 miljard euro) voor Oekraïne (NextGenerationEU (NGEU). Voor deze leningen gaf ook Nederland een garantstelling af. De Europese Commissie heeft 500 miljoen euro uit een defensiefonds toegewezen aan Europese wapenfabrikanten om snel de wapenproductie voor Oekraïne op te voeren. In 2024 moet Oekraïne feitelijk het IMF al 2,19 miljard SDR’s terugbetalen voor eerder verstrekte leningen ter waarde van 2,9 miljard dollar. In maart en september 2024 moet Oekraïne telkens 705,5 miljoen dollar aan het IMF overmaken hetgeen weer gefinancierd wordt met nieuwe IMF fondsen. Ondertussen heeft het land minstens 42 miljard dollar aan internationale hulp nodig om de begroting voor 2024 te ondersteunen. De Verenigde Staten heeft al voorgesteld om tientallen miljarden euro’s voor Oekraïne te mobiliseren en deze te lenen tegen toekomstige winsten uit bevroren Russische tegoeden. Trump is van plan geen geld meer te schenken maar het uit te lenen. De G7-landen zijn er echter in Washington niet in geslaagd overeenstemming te bereiken over het gebruik van de bevroren Russische tegoeden. De president van de Europese Centrale Bank, Christine Lagarde liet weten, dat het in beslag nemen van bevroren Russische tegoeden in strijd zou zijn met het internationaal recht.

Het opgerichte SURE fonds van de EU gaf onlangs 100 miljard aan leningen aan de zuidelijke lidstaten. 27,4 miljard hiervan ging naar ondersteuning voor werktijdverkorting in Italië. Spanje kreeg 21,3 miljard, Polen 11,2 miljard, België 7,8 miljard, Roemenië 4 miljard, Griekenland 2,7 miljard, Tsjechië 2 miljard, Slovenië 1,1 miljard, Kroatië 1 miljard, Slowakije 631 miljoen, Litouwen 602 miljoen, Bulgarije 511 miljoen, Cyprus 479 miljoen euro, Malta 244 miljoen en Letland 192 miljoen euro. Nederland maakte geen gebruik van de goedkope lening. De EU-schuld is in 2022 met ruim 100 miljard euro gestegen naar 344,3 miljard. Om de coronacrisis in de EU aan te pakken was zo’n 1,5 biljoen euro aan Staatssteun nodig. De Europese Commissie heeft nog eens 953 miljard euro begroot voor de Zuid Europese lidstaten om zo te proberen om de zwaarste recessie sinds de 2e wereldoorlog te voorkomen. Het herstelplan (Next Generation EU), maakt onderdeel uit van het EU-budget voor de jaren 2021 tot en met 2027. Het opgerichte fonds heeft 953 miljoen euro aan subsidies beschikbaar gesteld en omvat 17 hervormingen en 28 investeringen. De EU begroting moet hiervoor omhoog naar 2 biljoen euro. Dat geld gaat niet allemaal van lidstaten gevraagd worden, de noodsteun wil de Commissie op haar beurt zelf deels lenen op de financiële markten, maar de individuele Lidstaten waaronder Nederland moeten daar echter wel garant voor staan. In Zuid Europa zijn torenhoge staatsschulden opgebouwd en beleggers eisen steeds hogere risicopremies. De bouwstenen zijn gelegd voor een financiële crisis die zijn weerga niet kent.  Voor de 4e keer staan er fors meer fouten in de cijfers over de EU-uitgaven van 2022 dan in die van het jaar daarvoor. Het gaat om een verschil van miljarden euro’s en de Europese Rekenkamer keurde de uitgaven van de Commissie dan ook af. Tijdens de controle stelde de rekenkamer terloops ook nog eens veertien gevallen van vermoedelijke fraude vast.