Bekijk hier de andere blogs
Rusland
Russische onderzeeër met pech drijft voor kust Bretagne: Gevolgd door Frans fregat
De Russische onderzeeër Novorossiejsk (B-261) vaart momenteel gedeeltelijk aan de oppervlakte voor de kust van Bretagne, nadat het schip eind september in de problemen raakte in de Atlantische Oceaan nabij de Straat van Gibraltar. De Russische marine heeft tot op heden geen hulp ingeroepen, terwijl een Frans fregat het defecte vaartuig op de voet volgt. De problemen aan boord van de Novorossiejsk zijn ernstig van aard. De technische problemen leidden tot een brandstoflek in het ruim, wat een reëel explosiegevaar veroorzaakte. Dit dwong de bemanning om de onderzeeër (gedeeltelijk) boven water te brengen, een ongebruikelijke en kwetsbare positie voor een militair vaartuig. De Franse marine heeft bevestigd dat een van haar fregatten de Russische duikboot nauwlettend in de gaten houdt. Ondanks de dreigende situatie aan boord, heeft de bemanning van de Novorossiejsk tot dusver geen noodsignalen verzonden en heeft Rusland evenmin een officieel hulpverzoek ingediend bij geallieerde of neutrale machten. De aanwezigheid van een onderzeeër met technische defecten, vooral een met explosiegevaar, in de buurt van Europese wateren benadrukt de verhoogde maritieme waakzaamheid in de regio.
De Russische geheime dienst achtervolgd Kremlincriticus Michaïl Chodorkovski, omdat hij een terroristische organisatie zou hebben opgezet en uit zou zijn op een gewelddadige machtsgreep.. De voormalige olietycoon leeft sinds 2013 in ballingschap en steunt organisaties die zich uitspreken tegen het Kremlin, zoals het Russische Antioorlogscomité. Die groep Russische ballingen spreekt zich uit tegen de oorlog in Oekraïne en helpt onder meer Russen met emigreren. De groep werd in 2024 door het Kremlin bestempeld als “onwenselijke organisatie” en daarmee effectief verboden. Chodorkovski zelf werd kort na het begin van de oorlog door Rusland aangemerkt als “buitenlandse agent”. Van Chodorkovski, met indertijd een geschat vermogen van 15 miljard dollar, werd begin deze eeuw vermoed dat hij de rijkste Rus was, verdient met Siberische olievelden. Nadat hij in 2001 een stichting had opgericht die zich inzette voor de democratie en mensenrechten, werd hij door de Russische autoriteiten aangeklaagd voor fraude en werden de financiële middelen van zijn oliemaatschappij Yukos bevroren. In 2005 werd hij veroordeeld tot negen jaar gevangenisstraf. Nadat Chodorkovski in 2013 een presidentieel pardon had gekregen, vertrok hij direct naar Zwitserland. Sinds 2015 woont hij in Londen.
De Verenigde Staten - Venezuela
De Verenigde Staten hebben 20 augustus 2025 drie geleide-raketdestroyers van de Arleigh Burke-klasse, een nucleaire onderzeeër en bijkomende middelen richting de Caraïbische Zee verplaatst met focus op Venezuela in het kader van anti-drugssmokkeloperaties. Behalve deze oorlogsschepen zijn circa 4.000 mariniers onderdeel van een Amphibious Ready Group met drie amfibische aanvalsschepen naar de regio gestuurd. Indien alle gemelde onderdelen aanwezig zijn, vormt dit een uitzonderlijk omvangrijke en veelzijdige maritieme macht voor de kust van Venezuela, met capaciteiten voor luchtafweer, onderzeebootbestrijding, oppervlakteoorlogvoering, mariniersoperaties en logistieke projectie. Trump heeft de afgelopen weken gesprekken met Maduro stopgezet en het vliegdekschip USS Gerald R. Ford en een begeleidende vloot naar de Caribische Zee gestuurd in het kader van de Amerikaanse strijd tegen drugstransporten in dat gebied.
De Amerikaanse regering intensiveert hiermee de druk op president Nicolás Maduro. Washington erkent zijn verkiezingsoverwinningen van 2018 en eerder niet, beschuldigt hem van het aansturen van het zogenoemde Cartel de los Soles en vervolgt hem sinds 2020 formeel wegens narcoterrorisme en grootschalige drugshandel. Het ministerie van Justitie plaatste een aanklacht die onder meer samenzwering voor cocaïnesmokkel naar de Verenigde Staten omvat. De regering-Trump verhoogde de beloning op informatie die tot zijn aanhouding leidt naar 15 miljoen dollar; daarnaast werd voor andere Venezolaanse functionarissen een totale beloning van ruim 50 miljoen dollar uitgeloofd.
Als tegenreactie kondigde Nicolás Maduro tijdens een televisietoespraak de nationale mobilisatie van 4,5 miljoen leden van de Bolivariaanse militie aan, naast reguliere strijdkrachten en politie. Volgens zijn verklaring worden deze eenheden geactiveerd, bewapend en ingezet voor de verdediging van lucht-, zee- en landgrenzen. Maduro bestempelde de Venezolaanse soevereiniteit als onaantastbaar en verwees naar de verdediging van zowel Venezuela als Zuid-Amerika tegen buitenlandse inmenging.
Er is sprake van een scherpe militaire escalatie, met aan de ene kant een Amerikaanse amfibisch-maritieme macht in operationele paraatheid, en aan de andere kant een door Maduro uitgeroepen volksmobilisatie die numeriek groot is maar militair ongelijkwaardig qua uitrusting en slagkracht. Het Amerikaanse leger werkt aan plannen om drugskartels binnen Venezuela rechtstreeks aan te vallen. De luchtaanvallen of andere militaire operaties zouden mogelijk binnen enkele weken kunnen beginnen. De beoogde acties richten zich op drugshandelaren en hun infrastructuur en omvatten airstrikes en andere operationele opties. Een inzet binnen Venezolaanse grenzen roept echter directe geopolitieke en juridische consequenties op.
De Verenigde Staten hebben de beloning voor informatie die leidt tot de arrestatie van de Venezolaanse president Nicolás Maduro verhoogd tot 50 miljoen dollar. De aankondiging werd gedaan door voormalig minister van Justitie Pam Bondi in een video op X. In de video beschuldigt Bondi Maduro van samenwerking met criminele groeperingen zoals Tren de Aragua en het Sinaloa-kartel, met als doel de VS te overspoelen met cocaïne vermengd met fentanyl.
Maduro werd in 2020 door een federale rechtbank in Manhattan aangeklaagd voor narcoterrorisme en samenzwering tot cocaïne-import, samen met meerdere naaste medewerkers. Destijds stelde de regering-Trump een beloning van 15 miljoen dollar in. De regering-Biden verhoogde dit naar 25 miljoen dollar, gelijk aan het bedrag dat eerder was uitgeloofd voor Osama bin Laden.
De Venezolaanse regering meteen beelden vrijgegeven van een kustmilitaire oefening uitgevoerd door de nationale strijdkrachten. De training omvatte de demonstratie van verschillende systemen en voertuigen, veelal van Russische oorsprong, met als doel de defensieve capaciteiten te versterken en strategische macht te tonen. Er werden ook extra installaties en logistieke ondersteuningselementen waargenomen, wat duidt op een uitgebreide kustverdedigingsoefening met integratie van luchtafweer, pantservoertuigen en artillerie.
Analisten interpreteerden de oefening als een strategische reactie op de vijandige retoriek van Washington en de aanwezigheid van Amerikaanse marineschepen in de regio. Venezuela neemt zowel symbolische als militaire versterkingen op als onderdeel van zijn afschrikkingsbeleid en probeert te laten zien dat het voorbereid is op mogelijke confrontaties of externe dreigingen.
Daarnaast heeft de Venezolaanse regering interne mobilisatieprogramma’s geïntensiveerd. Onlangs werd melding gemaakt van trainingen voor burgers in het omgaan met wapens, als onderdeel van een officiële strategie om een “nationaal schild” op te bouwen in scenario’s van militaire escalatie.
De Venezolaanse minister van Defensie, Vladimir Padrino López, een centrale figuur in de militaire verdedigingsstrategie van het land, heeft herhaaldelijk verklaard dat de natie zich in een toestand van “niet-verklaarde oorlog” bevindt, waarmee hij de toon van zijn publieke verklaringen heeft verscherpt.
Er bestaat een risico op misinterpretaties en onbedoelde militaire escalaties, vooral in een regio die al gevoelig is voor territoriale geschillen en buitenlandse invloed.
Venezuela probeert op zijn beurt interne veiligheid en territoriale controle te projecteren, terwijl het ook streeft naar het consolideren van allianties en het versterken van zijn strategische positie.
De Venezolaanse oppositieleidster María Corina Machado wilde het in 2024 als presidentskandidaat opnemen tegen Nicolás Maduro, maar werd uitgesloten van deelname. Machado kreeg in oktober 2025 de nobelprijs voor de vrede, voor “haar onvermoeibare inzet voor de democratische rechten van de bevolking van Venezuela en haar strijd voor een rechtvaardige en vreedzame overgang van dictatuur naar democratie”, aldus het Noorse Nobelcomité. In 2002 hielp ze met de oprichting van Súmate, een burgerrechtenorganisatie die toeziet op de verkiezingen. Na de verkiezingen van 2024 is Machado ondergedoken: “ondanks ernstige bedreigingen aan haar zijde is ze in het land gebleven, een keuze die miljoenen mensen heeft geïnspireerd”. aldus het comité. Tijdens de lokale en parlementsverkiezingen in mei 2025 riep ze op tot een boycot en lege stembureaus. Ze noemde de verkiezingen “een grote grap die het regime wil opvoeren om zijn nederlaag van 28 juli te vergeten”.
Het Amerikaanse leger vloog 16 oktober 2025 met drie B-52-bommenwerpers op missies in de buurt van de kust van Venezuela. Trackinggegevens op de site Flightradar24 laten zien dat de vliegtuigen woensdag in de Caribische Zee cirkelden en ongeveer 150 mijl ten noorden van Venezuela vlogen. De B-52 is een langeafstandsbommenwerper die conventionele of nucleaire wapens kan vervoeren. De provocatie missie volgt op een maandenlange opleving van de militaire activiteit in de wateren voor de kust van Venezuela. President Trump heeft acht oorlogsschepen, een nucleair aangedreven onderzeeër en straaljagers naar het gebied gestuurd. Kortom, ongeveer 10.000 Amerikaanse troepen zijn opgebouwd in het Caribisch gebied, hetzij op schepen of in Puerto Rico. Amerikaanse strijdkrachten hebben recent weer een drugsboot beschoten die uit Venezuela kwam en die was volgeladen met drugs. Bij de aanval werden elf opvarenden gedood. Het schip van de Venezolaanse drugsbende Tren de Aragua zijn, welke door Amerika is aangemerkt als terreurorganisatie. De groep zou onder controle staan van president Maduro en verantwoordelijk zijn voor onder meer drugshandel en moordpartijen, ook in de VS. De snelle motorboot voer in het zuidelijk deel van de Cariben. In augustus stuurde Amerika marineschepen richting Venezuela om de dreiging van Latijns-Amerikaanse drugskartels te bestrijden. President Maduro noemde de Amerikaanse aanwezigheid in de regio de grootste bedreiging voor het Zuid-Amerikaanse continent in honderd jaar. In september volgen nog 2 aanvallen en begin oktober 2025 werd een vierde aanval en 14 oktober een vijfde uitgevoerd op een boot voor de Venezolaanse kust. Respectievelijk vier en zes opvarenden werden gedood bij de aanvallen. Er is op X een video waarop een boot te zien is die hard vaart op zee. Plotseling explodeert de boot, daarna is te zien dat het wrak in brand staat en drijft op het water. 16 oktober heeft het Amerikaanse leger opnieuw een zesde aanval uitgevoerd op een snelle drugsboot in het Caribisch gebied. Voor het eerst zijn er overlevenden onder de bemanning. Volgens de regering van Trump zijn de aanvallen gericht op vermoedelijke drugsschepen en “narcoterroristen”. Trump claimt dat via Venezuela grote hoeveelheden drugs de VS binnenkomen. Ook zou het land volgens hem gevangenen vrijlaten die vervolgens richting de VS komen. Trump gaf daarvoor geen bewijs, maar gaf de CIA wel toestemming om geheime operaties tegen drugskartels uit te voeren in Venezuela. 22 en 23 oktober werden opnieuw twee drugsboten beschoten, dit keer op de Stille Oceaan. Daar kwamen vijf mensen bij om het leven. Volgens defensieminister Pete Hegseth gaat het om drugssmokkelaars. Het waren de eerste Amerikaanse aanvallen op de Stille Oceaan. De missie breidde zich uit naar de Stille Oceaan, ten westen van Zuid-Amerika. Ook daar werden in een paar uur tijd twee verschillende boten aangevallen. “Deze aanvallen zullen dag na dag doorgaan. Dit zijn niet zomaar drugsdealers, dit zijn narco-terroristen die dood en verderf zaaien in onze steden”, schreef Hegset op het X platform. “We zullen ze vinden en doden, totdat de dreiging voor het Amerikaanse volk is uitgedoofd.” De president zei dat hij ‘levens van Amerikanen redt’ door ervoor te zorgen dat er minder drugs het land binnenkomen. Trump zei dat hij ‘het recht heeft’ om de boten in internationale wateren aan te vallen. Er zijn inmiddels in totaal al zeker negen snelle drugsboten beschoten, waarbij 37 mensen om het leven kwamen.
Rusland - Moldavie
Moldavie wordt het 2e Oekraïne. Ex Minister Kajsa Ollongren had in Moldavië aangegeven het land te willen ondersteunen tegen Russische beïnvloeding. De Oost-Europese republiek is nauw verbonden met de situatie in Oekraïne. Eerder bezocht de ex bewindsvrouw Griekenland waar ze benadrukte bij haar ambtsgenoot Nikos Dendias het belang van samenwerking bij de militaire steun voor Oekraïne. Ook ging ze langs bij het hoofdkwartier van de operatie Aspides waar Nederland een bijdrage aan levert. Moldavië wil lid worden van de EU. Nederland is daar voorstander van. Maar vanwege die Europese koers heeft het land te maken met een grote hybride dreiging vanuit Rusland. Nederland ondersteunt de European Union Partnership Mission voor Moldavië met 4 miljoen euro om de veerkracht van de Moldavische staatsinstellingen te waarborgen.
Rusland - Kazachstan
Demissionair Minister-president en kandidaat Secretaris-generaal Rutte werkt ondertussen aan NAVO partner (geen lid) Kazachstan om te voorkomen dat deze de kant van Rusland kiest. 8 mei bezoekt hij de hoofdstad Astana. Daarna volgt een ontvangst door president Tokajev. Tijdens een bilateraal gesprek en een werklunch spreken zij onder andere over de bilaterale en economische betrekkingen, waaronder samenwerking op het gebied van water, en over de Russische oorlog tegen Oekraïne en de daaraan gerelateerde sancties die zijn ingesteld tegen Rusland. Veel van de sancties worden via Kazachstan ontweken. In april 2024 zijn de Russische olie-inkomsten meer dan verdubbeld vergeleken met april 2023, ondanks internationale sancties. De Oekraïense strijdkrachten bevestigen dat ze zich hebben teruggetrokken uit een district in het strategisch belangrijke Tsjasiv Jar in het oosten van het land. Rusland nadert ook de strategisch belangrijke stad Pokrovsk.
Rusland - Japan
Japan rapporteert regelmatig over bewegingen van Russische en Chinese militaire vliegtuigen en schepen rond zijn grondgebied. Tokio heeft een onopgelost territoriaal geschil met Moskou over de Noordelijke Territoria, in Rusland ook bekend als de Zuidelijke Koerilen, in het uiterste oosten van Rusland. Twee Russische Tu-95-bommenwerpers en twee niet-geïdentificeerde gevechtsvliegtuigen vlogen in septeber 2025 vanaf het oostelijke vasteland van Rusland zuidoostwaarts over de Zee van Japan, ook wel de Oostzee genoemd in Zuid-Korea. De Russische toestellen draaiden vervolgens naar het noordoosten en vlogen langs de westkust van de Japanse archipel, dicht bij het luchtruim van het noordoost-Aziatische land. De soevereiniteit van een kuststaat strekt zich uit tot het luchtruim boven zijn territoriale zee, die tot 22,2 kilometer (13,8 mijl) vanaf de kust reikt, zo stelt het Verdrag van de Verenigde Naties inzake het recht van de zee.
Japan heeft een luchtverdedigingsidentificatiezone ingesteld, een zelfverklaarde buffer die niet als soeverein luchtruim wordt beschouwd, om buitenlandse militaire vliegtuigen te identificeren die richting zijn controlegebied vliegen. De vlucht werd bevestigd door het Russische ministerie van Defensie, dat stelde dat de Tu-95MS strategische bommenwerpers een geplande vlucht uitvoerden boven internationale wateren in de Zee van Japan en werden ondersteund door Su-35S- en Su-30SM-gevechtsvliegtuigen tijdens de zes uur durende operatie.
Russische langeafstandsvliegtuigen voeren volgens Moskou regelmatig vluchten uit boven internationale wateren in de Noordpool, de Noord-Atlantische en Stille Oceaan, evenals de Zwarte en Baltische Zee.
Noord-Korea - Zuid Korea
De ECC is een samenwerkingsverband van 10 landen. Ze zien er op de Oost-Chinese Zee op toe dat Noord-Korea onder meer niet kan handelen in ruwe olie. Deze sanctie werd in 2017 opgelegd nadat het land nucleaire testen uitvoerde. In de Oost-Chinese Zee hebben Chinese gevechtsvliegtuigen 7 juni de Zr.Ms. Tromp verschillende keren omcirkeld. Ook werd de NH90-maritieme gevechtshelikopter van het marineschip tijdens een patrouille benaderd door Chinese gevechtsvliegtuigen en een helikopter. Zr.Ms. Tromp voerde op dat moment patrouilles uit in de Oost-Chinese Zee ter ondersteuning van een multinationaal VN-verband, dat toeziet op het handhaven van de maritieme sancties tegen Noord-Korea zoals gedefinieerd in de resoluties van de VN-Veiligheidsraad. Zr.Ms. Tromp vervolgt haar reis in het kader van Pacific Archer ‘24 volgens planning en ging vervolgens op weg naar Japan. Zr.Ms. Tromp heeft 16 juni het laatste havenbezoek in Azië afgerond. Het marineschip is vandaag vertrokken uit Nagasaki. De Tromp maakt zich nu op voor de volgende fase van de wereldreis Pacific Archer. Het schip neemt binnenkort deel aan Rim of the Pacific Exercise rondom Hawaï. Dit is de grootste marine-oefening ter wereld. Half juni bracht Vladimir Poetin een bezoek aan Noord-Korea. Hij beloofde Kim Jong-un om de handels- veiligheidsrelaties te verdiepen en sprak openlijk de steun uit voor Noord-Korea in de strijd tegen de Verenigde Staten. Noord-Korea is het enige land dat in deze eeuw kernwapens heeft uitgetest. Poetin prees de Noord-Koreaanse houding richting de VS door onder meer het ‘weerstaan van de Amerikaanse economische druk, chantage en dreigementen’. Eerder steunde Rusland Noord-Korea ook al bij een stemming in de VN-Veiligheidsraad, waardoor het toezicht op sancties tegen Noord-Korea onder druk staat. Poetin beloofde dat hij zich ‘gezamenlijk met Kim Jong – un zou verzetten tegen onrechtmatige unilaterale beperkingen’ om de handel te ontwikkelen en de veiligheid in heel Eurazië te versterken. Poetin benadrukte dat Rusland ‘altijd’ steun heeft uitgesproken voor Noord-Korea. Noord-Korea hielp Rusland al met wapenleveringen. Noord- en Zuid Korea gaan hun meningsverschillen uitvechten in Oekraïne. Noord Korea aan de kant van de Russen en Zuid Korea aan de kant van Oekraïne. De spanningen lopen verder en verder op. Het leger van Kim Jong-un zegt zich voor te bereiden op een oorlog en zette aan de grens met Zuid-Korea grote luidsprekers neer die gebruikt worden om de bevolking van het buurland te irriteren. De 354 bewoners – vooral zestigers – worden er al maandenlang 10 tot 24uur per dag bestookt met „luide, krakende geluiden die klinken als een onheilspellende, reusachtige gong die keer op keer geslagen wordt”, klinkt het in de Amerikaanse krant. Al is het niet altijd hetzelfde lawaai. De bewoners horen soms ook wolven luid huilen, metaal tegen elkaar knarsen, een woedende aap op een piano slaan of schreeuwen die wel uit een horrorfilm lijken te komen. Het is de voorbije decennia al vaker voorgevallen dat Noord-Korea lawaai als wapen inzette tegen het buurland, al ging het toen om erg luid afgespeelde propagandaboodschappen, muziek en beledigingen. Psychologische oorlogsvoering, die frequenter gebruikt werd wanneer de spanningen hoog opliepen dan op rustige momenten in de verstandhouding op het schiereiland. Dat nu ook nog eens voor irritante geluiden gekozen wordt, toont nog maar eens hoe de relatie tussen beide landen naar een absoluut dieptepunt lijkt te evolueren. In een toespraak voor een bataljon commandanten en instructeurs in Pyongyang had de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un zijn leger vrijdag nog opgeroepen om zich voor te bereiden op een oorlog. Kim stelde dat Zuid-Korea en de Verenigde Staten de spanningen op het Koreaanse schiereiland „tot de ergste fase ooit” hebben gebracht. De belangrijkste oppositiepartij van Zuid-Korea eiste dat president Yoon Suk-yeol aftreedt en beschuldigde hem van een opstand. De leider van de Zuid-Koreaanse regeringspartij noemde Yoons beslissing de noodtoestand af te kondigen „tragisch” en riep hem ter verantwoording. De stafchef van president Yoon Suk-yeol en enkele „belangrijke medewerkers” hebben hun ontslag al ingediend. De functionarissen zijn opgestapt omdat Yoon plotseling de militaire noodtoestand had uitgeroepen, omdat de constitutionele orde in gevaar zou zijn vanwege communistische krachten uit het Noord Korea. Yoon hief de militaire noodtoestand onder dwang van het parlement en betogers weer op. Een poging om president Yoon Suk Yeol daarna af te zetten mislukte.
Wie in Noord-Korea dramaseries of K-pop uit Zuid-Korea verspreidt, hangt de doodstraf boven het hoofd. Meerdere mensen zijn daarvoor geëxecuteerd, en in sommige gevallen zelfs publiekelijk. Dat hebben verschillende Noord-Koreanen verteld die naar Zuid-Korea zijn gevlucht. De getuigenissen van de Noord-Koreaanse vluchtelingen werden afgelegd tijdens openbare zittingen die werden georganiseerd door het VN-Mensenrechtenbureau in Seoel om licht te werpen op de mensenrechtensituatie in Noord-Korea in het afgelopen decennium.
Een van de Noord-Koreanen die is gevlucht is Kim Il-hyuk. ‘Een 22-jarige man, die ik kende, werd in het openbaar door een vuurpeloton geëxecuteerd voor het verspreiden van drie Zuid-Koreaanse dramaseries en 70 K-popnummers’, zei hij tijdens het openbaar verhoor. ‘Dergelijke openbare executies door een vuurpeloton vonden ongeveer twee keer per drie maanden plaats, waarbij tot wel 12 mensen in één sessie werden doodgeschoten. De helft van hen waren personen die waren veroordeeld voor het overtreden van de wet die reactionaire ideologieën en cultuur verbood’, verklaarde Kim.
Een vrouwelijke Noord-Koreaanse vluchteling, die tijdens een aparte sessie anoniem sprak, getuigde ook over de strengere straffen voor mensen die betrapt worden op het kijken naar Zuid-Koreaanse dramaseries in het noorden. Zij vertelde dat het Noord-Koreaanse regime sinds 2015 steeds strenger ging controleren. Rond de coronapandemie werden de controles verder geïntensiveerd. Mensen die probeerden te vluchten werden sindsdien geëxecuteerd door een vuurpeloton.
‘Noord-Korea is begonnen met het opleggen van dergelijke (executie)straffen, omdat het Zuid-Koreaanse dramaseries als schadelijk beschouwt, net als drugs. Het regime lijkt ze als een bedreiging te zien, aangezien de populariteit van de Zuid-Koreaanse cultuur een aanzienlijke impact heeft gehad op de Noord-Koreaanse samenleving’, zei de vrouwelijke vluchteling.
Het VN-Mensenrechtenbureau in Seoul heeft in totaal bijna vierhonderd Noord-Koreaanse vluchtelingen geïnterviewd. Dat doet het bureau ter voorbereiding van een rapport waarin de mensenrechtensituatie in Noord-Korea in de afgelopen tien jaar wordt geëvalueerd. Dat rapport wordt in september verwacht. Op dat moment is het tien jaar geleden dat de VN-mensenrechtenraad verslag deed van systematische schendingen van de mensenrechten in Noord-Korea.
China - Taiwan
Peking beschouwt vrijwel de gehele Zuid-Chinese Zee als zijn eigendom, ondanks een uitspraak van een internationaal tribunaal dat China geen wettelijke basis heeft voor deze claim. China claimt ook het democratische Taiwan als zijn grondgebied, ondanks sterke bezwaren van laatstgenoemde. Duitsland twee militaire schepen ingezet in de Indo-Pacifische regio vanwege de toenemende spanningen tussen China en Taiwan. De spanning zet de vrijheid van navigatie en de vrije doorgang via handelsroutes onder druk. Ongeveer 40% van de buitenlandse handel van Europa loopt via de Zuid-Chinese Zee. Het bevoorradingsschip “Frankfurt am Main” vertrok vanuit Wilhelmshaven naar de regio, terwijl het fregat “Baden-Württemberg” vertrok vanuit de Spaanse haven Rota. De schepen ontmoeten elkaar op zee en varen vervolgens naar Halifax, Canada, en vervolgens naar de Indo-Pacific-regio. De schepen zullen door de Zuid-Chinese Zee varen. Het is nog niet duidelijk of ze ook door de Straat van Taiwan zullen varen, zoals Amerikaanse schepen hebben gedaan, wat ongetwijfeld de woede zal opwekken van Duitslands belangrijkste handelspartner, China. 14 oktober begonnen grote militaire oefeningen rondom Taiwan. als waarschuwing voor de “separatistische acties van de Taiwanese onafhankelijkheidsstrijdkrachten”. De Verenigde Staten vinden de oefeningen ongerechtvaardigd en wijzen op het gevaar van escalatie. “Wij roepen China op om terughoudend te handelen en verdere acties te vermijden die de vrede en stabiliteit in de Straat van Taiwan en in de bredere regio kunnen ondermijnen, wat essentieel is voor regionale vrede en welvaart.” China heeft al eerder soortgelijke oefeningen uitgevoerd en heeft nu boten en vliegtuigen ingezet. China moet de wil van het Taiwanese volk accepteren om op een democratische manier te leven en zich onthouden van militaire provocaties, zo reageerde het Taiwanese presidentiële kantoor op de oefeningen. China vervijfvoudigde het aantal luchtaanvallen van het Chinese Volksleger over de mediaanlijn, de de facto grens middenin van de Straat van Taiwan (van 36 in januari tot 193 in augustus). En ook nam het aantal schepen van de Chinese marine rond Taiwanese wateren toe (van 142 in januari tot 282 in augustus). Het zijn er niet alleen meer, ze varen ook steeds dichter bij de Taiwanese kust. De VS, Japan, Zuid-Korea en de rest van de wereld zich verzetten tegen escalatie. Taiwan is voor de wereld van belang vanwege de halfgeleiderindustrie.
Black Moon, een hacktivistengroep die zich richt op Russische militaire doelen lekte een contract met China’s CETC International voor een “Automation System for Air Landing Command”, een digitaal zenuwcentrum voor grootschalige amfibische invasies. Ook gelekt werden
- PDF’s met voortgangsrapporten, namen van medewerkers (zoals P.V. Kovalevskiy, R.N. Pogrebnyak, S.P. Seleznev), en douane-transacties voor hardware-export naar China;
- Systemen voor veilige datatransmissie, coördinatie van landingvoertuigen, commandoposten en draagbare apparaten. Het “Sword”-systeem (codenaam R&D Sword) is ontworpen voor tactische en operationele levels, potentieel voor een Taiwan-invasie in 2027;
- Meerdere “pakketten” (bijv. 7e pakket in juni 2024), inclusief software, hardware-specificaties en contracten. Analisten schatten honderden documenten, met authenticiteit bevestigd via kruisverificatie van namen en transacties;
- Russsisch-Chinese EW-samenwerkingen (elektronische oorlogvoering, drone-jamming).
De meest recente leaks tonen dat Rusland China helpt met technologie voor landingoperaties, inclusief training van een Chinese luchtlandingsbataljon. Dit versterkt zorgen over een mogelijke Taiwan-invasie en test de Russisch-Chinese alliantie in de Oekraïne-context (bijv. CCP-technologie voor drone-verstoring).
Irak
Een Amerikaanse legerbasis in Irak waar ook Nederlandse militairen zijn gestationeerd, is voor de tweede keer in korte tijd aangevallen. De Al Asad Airbase, ten noordwesten van de hoofdstad Bagdad, werd met meerdere raketten onder vuur genomen. Eerder was er al een aanval met drones op de basiswaar 120 Nederlandse militairen zijn gestationeerd. Samen met onder meer 2500 Amerikaanse militairen doen zij mee aan een missie tegen Islamitische Staat in de regio. Ook dragen ze bij aan een missie van de NAVO om de Iraakse overheid bij te staan, de regio te stabiliseren en ervoor te zorgen dat IS niet opnieuw voet aan de grond krijgt. Bij een Iraaks-Amerikaanse operatie tegen Islamitische Staat (IS) in het westen van Irak werden eind augustus 2024 vijftien militanten gedood. Bij de operatie zijn de hooggeplaatste IS-militanten uitgeschakeld. Bij de operatie zijn ook zeven Amerikaanse militairen gewond geraakt. Twee van de zeven moesten van het strijdtoneel worden geëvacueerd. Bij de operatie werden hooggeplaatste IS-militanten uitgeschakeld. Zij hadden verschillende wapens, granaten en bomgordels bij zich op het moment van de aanval. De Amerikaanse militairen werden tijdens de operatie bijgestaan door het Iraakse leger. Het Amerikaanse leger heeft momenteel nog zo’n 2.500 militairen in Irak. Zij houden zich daar onder meer bezig met de strijd tegen IS. Toenmalig minister Hennis van Defensie en de top van haar departement hebben de Tweede Kamer ‘keer op keer onvolledig en onjuist geïnformeerd’ over de toedracht en de gevolgen van het bombardement op een doelwit in het Iraakse dorp Hawija, in de zomer van 2015. Bij dat bombardement op een wapenfabriekje vielen in de directe omgeving minstens 70 burgerdoden. Dat concludeert een commissie na vier jaar onderzoek onder leiding van oud-minister Winnie Sorgdrager Hennis heeft onvolledige en onjuiste informatie aan de Kamer gegeven over het type F16-missies, het proces van de inzet van wapens en over het vallen van burgerslachtoffers. De commissie wijst erop dat toenmalig minister Jeanine Hennis-Plasschaert en de top van Defensie de Tweede Kamer hebben voorgehouden dat de vlieger van de F16 die het doelwit bombardeerde op het laatste moment had kunnen besluiten het bombardement niet uit te voeren. Het rapport beschrijft twee soorten luchtmachtmissies. Een waarbij andere vliegtuigen worden ondersteund en één waarbij zelf een aanval wordt gedaan. Het bombardement op Hawija viel in die laatste categorie. Bij zo’n missie worden volgens de commissie wapens op grote afstand ingezet. “De vlieger kan geen aanvullende beoordeling maken omdat hij geen zicht heeft op wat er zich op de grond afspeelt en al helemaal niet in de nacht. Jeanine Hennis-Plasschaert (1973) is sinds 2024 speciaal VN-gezant in Libanon. Verder heeft Defensie steeds volgehouden dat er een aparte juridische adviseur (LEGAD) betrokken was bij het besluit over het bombarderen van het doelwit in Hawija. Bij het commandocentrum waar over de aanval werd beslist was zo’n juridisch adviseur echter zeker niet aanwezig. “De LEGAD is gestationeerd geweest in Jordanië en is nooit betrokken geweest bij dit besluitvormingsproces.” Het bombardement op de werkplaats in Hawija leidde tot een heel grote tweede ontploffing. Die veroorzaakte de veel grotere schade dan verwacht, en de zeker 70 burgerslachtoffers. Volgens de toenmalige minister en de top van het departement zijn er voorafgaand aan het besluit tot bombarderen niet alleen computersimulaties uitgevoerd om de kans op een ‘secundaire explosie’ te beoordelen, maar is er ook een analyse door experts uitgevoerd op mogelijke secundaire explosies. “Dat is onjuist”, schrijft de onderzoekscommissie. De commissie stelde vast dat dergelijke analyses niet zijn gedaan. Er is grote geheimzinnigheid van Defensie en andere departementen zoals Buitenlandse Zaken en Algemene Zaken rond het aantal burgerslachtoffers dat bij de aanval is gevallen. Op 25 juni 2015, tien dagen na de aanval, is Defensie al door de Amerikanen geïnformeerd dat het ‘geloofwaardig’ was dat er bij het bombardement burgerslachtoffers zijn gevallen. Een half jaar later noemen de Amerikanen dat zelfs ‘aannemelijk’. Er zijn 70 onschuldige mensen gedood door een Nederlands bombardement en nu blijkt keer op keer de Kamer daarover dingen te hebben gehoord die totaal niet klopten. Hennis leidde de VN-missie in Irak en was van 23 maart 2017 tot 13 september 2018 Tweede Kamerlid voor de VVD en minister van Defensie van 5 november 2012 tot 4 oktober 2017. Er werden zes operationele F-16’s beschikbaar gesteld, die betrokken waren bij precisiebombardementen boven Irak. Hennis trad in oktober 2017 af als minister van Defensie vanwege een ongeval in 2016 met een granaat waarbij in Mali twee Nederlandse VN-militairen omkwamen.
Filipijnen - China
Soedan - Zuid Soedan
Door oorlog geteisterd Darfur kampt met ‘ergste cholera-uitbraak in jaren’
Darfur in Soedan bevindt zich in de zwaarste cholera-uitbraak in jaren. In de afgelopen week zijn minimaal 40 doden gemeld en zijn meer dan 2.300 bevestigde besmettingen geregistreerd. Artsen Zonder Grenzen (AZG) classificeert deze uitbraak als de ernstigste in Soedan in jaren.
Soedan verkeert in een langdurige burgeroorlog. Sinds april 2023 woedt een gewapend conflict tussen het regeringsleger en de paramilitaire Rapid Support Forces (RSF), naast betrokkenheid van andere gewapende groepen. Het conflict heeft miljoenen mensen intern ontheemd en veroorzaakt een acute humanitaire crisis.
In Darfur wordt hevig gevochten om Al-Fashir. De RSF heeft met geweld het nabijgelegen Zamzam-vluchtelingenkamp ingenomen. Circa 380.000 mensen zijn volgens de Verenigde Naties gevlucht richting Tawila, waar zij in kampen verblijven.
De medische capaciteit is ontoereikend. Het cholera-ziekenhuis in Tawila beschikt formeel over 130 bedden, maar behandelde in de eerste week van deze maand 400 patiënten. Overbezetting leidt ertoe dat patiënten op matrassen op de grond liggen. In Golo werd een nieuw cholera-behandelcentrum geopend met 73 bedden, maar op één dag arriveerden daar 137 nieuwe patiënten.
Cholera-uitbraken zijn in Soedan herhaaldelijk voorgekomen. De huidige golf begon in juli 2024. Sindsdien heeft AZG bijna 100.000 besmettingen geregistreerd en bijna 2.500 sterfgevallen bevestigd.
Cholera wordt veroorzaakt door inname van water dat besmet is met Vibrio cholerae. De ziekte veroorzaakt ernstige diarree, met risico op fatale uitdroging. De combinatie van cholera en ondervoeding wordt door AZG als bijzonder dodelijk aangemerkt. De Verenigde Naties riepen al een jaar geleden op meerdere locaties in Soedan officieel een hongersnood uit.
Preventie en behandeling zijn technisch eenvoudig, maar vereisen veilig drinkwater, goede sanitaire voorzieningen en toegankelijke medische zorg. Deze voorwaarden ontbreken. Grootschalige verplaatsingen van de bevolking versnellen de verspreiding. Zowel in vluchtelingenkampen als in reguliere woongebieden wordt vervuild water gebruikt, vanwege gebrek aan alternatieven.
Het in 2011 in twee landen splitsen, nadat Zuid-Soedan voor onafhankelijkheid had gestemd werd het toneel van decennia van strijd door het voornamelijk christelijke en animistische zuiden tegen de heerschappij van het Arabisch-islamitische noorden. De burgeroorlog in Soedan is een interessante prooi voor Rusland, China en Iran. Legerleider Abdel Fattah Al-Boerhan wordt gesteund door Rusland, Iran en China die allemaal azen op de grondstoffen uranium, diamant en goud. Na de dood van Wagner-leider Jevgeni Prigozjin heeft Rusland de Wagnergroep hernoemd naar het Africa Corps. Ze zijn actief in meerdere Afrikaanse landen waar dit soort grondstoffen te vinden zijn. In Soedan steunden ze onder leiding van Prigozjin nog het paraleger RSF. Nu hebben ze een draai gemaakt en steunen ze het Soedanese leger van Boerhan. Ze ruilen wapens voor een marinebasis aan de Rode Zee. Meer controle en invloed in die regio was het doel van Moskou en dat maritiem logistiek centrum gaat er dan ook komen. De Rode Zee is ook nog eens een belangrijke strategische plek voor de controle op internationale scheepvaart. Behalve Rusland staat ook Iran aan de kant van het Soedanese leger. Soedan is een belangrijk islamitisch land in Afrika en ligt ten zuiden van Egypte. De druk op Egypte is in Iraans belang. Ook China is betrokken en heeft een afspraak met Afrikaanse landen om grondstoffen te ruilen voor scholen en wegen onder het mom van ontwikkelingssamenwerking. Legerleider Abdel Fattah Al-Boerhan weigert aan te schuiven bij vredesbesprekingen om een einde te maken aan de burgeroorlog en de hongersnood. Oekraïense commando’s vechten al sinds de zomer van 2023 samen met de Soedanese regeringseenheden in Soedan tegen de Russische Wagner-huurlingen die de Rapid Support Forces in Soedan steunen. De strijd tussen het regeringsleger, aangevoerd door generaal Burhan, en de paramilitaire RSF-strijders van generaal Hemedti, begon bijna twee jaar geleden. In het hele land wordt zwaar gevochten, vooral rondom de hoofdstad Khartoem en in de westelijke regio Darfur. Tienduizenden burgers zijn er al gedood, zo’n tien miljoen mensen zijn gevlucht, van wie twee miljoen naar buurlanden als Tsjaad en Zuid-Sudan. Miljoenen mensen lijden honger. Volgens dataproject ACLED woedt in Sudan nu het op-drie-na dodelijkste conflict ter wereld. Zeker 120 mensen in Soedan zijn begin december 2024 gedood door aanvallen van de twee partijen die in het land tegen elkaar strijden. Al twintig maanden lang strijden het Soedanese staatsleger en de paramilitaire groep Rapid Support Forces (RSF) om de macht. Het leger voert luchtaanvallen uit op delen van het land waar de RSF de baas is; de RSF valt aan met artillerie en plundert dorpen. Het staatsleger wordt nu verantwoordelijk gehouden voor een dodelijke luchtaanval maandag op een markt in de regio Darfur, met meer dan 100 slachtoffers. In de regio Khartoem heeft de groep die het leger bevecht onder andere een bus geraakt. Een gouverneur van de staat zei dat de aanval ‘iedereen aan boord heeft gedood en 22 mensen heeft veranderd in lichaamsdelen’. De oorlog in Soedan wordt steeds bloediger. Soedan is goed voor 10 procent van alle mensen in humanitaire nood wereldwijd, hoewel er minder dan 1 procent van de wereldbevolking woont.” 11 miljoen Soedanezen zijn op de vlucht geslagen, en waarschijnlijk zijn al zo’n 150.000 mensen vermoord. Volgens de VN lijden 26 miljoen Soedanezen acute honger. In augustus riep de Famine Review Committee officieel hongersnood uit in vluchtelingenkamp Zamzam. Een classificatie die alleen in het ergste geval wordt gegeven, wat ook blijkt uit het feit dat dit voor het eerst in vier jaar was dat een hongersnood werd uitgeroepen ergens ter wereld. Terwijl burgers verhongeren, verrijken militaire leiders zich door de bloeiende goudhandel in Soedan. Goud was altijd al het belangrijkste exportproduct van het land, maar sinds het begin van de oorlog wordt er nog veel meer goud gewonnen en gehandeld dan daarvoor. Alleen dit jaar werd al voor bijna 820 miljoen euro aan goud gewonnen in mijnen in de regio Darfur, in handen van de RSF. Ook de regering bezit goudmijnen. Beide partijen gebruiken het geld uit deze goudhandel niet voor de burgers of de economie, maar om hun eigen strijd te financieren. Goud speelde ook een grote rol bij het ontstaan van de oorlog. De RSF kreeg veel macht nadat ze in 2017 met geweld een van de meest winstgevende goudmijnen van Soedan overnam. Mede daardoor kwam de groep tegenover het staatsleger te staan in een strijd om de macht. Aan het begin van de oorlog veroverde de RSF meteen een goudmijn en een raffinaderij op het overheidsleger. De controle over goudmijnen speelt nog steeds een belangrijke rol in de machtsstrijd tussen de twee legers, zeker nu de prijs van goud alleen maar toeneemt. Het merendeel van het goud van de RSF belandt in de Verenigde Arabische Emiraten. Volgens Swiss Aid werd in tien jaar tijd zo’n 2.500 ton aan goud de Emiraten binnengesmokkeld, met een waarde van bijna 110 miljard euro. Er bestaat geloofwaardig bewijs dat de VAE ook wapens leveren aan de RSF, al ontkent het land dat. Tegelijkertijd heeft een bedrijf uit de Emiraten, met banden met de koninklijke familie, een van de grootste mijnen in handen in gebied waar het Soedanese staatsleger de dienst uitmaakt. Die mijn levert waarschijnlijk miljoenen euro’s op voor de Soedanese overheid, die daar weer wapens van koopt. Zo financieren de VAE dus beide kanten van deze oorlog.
In het westen werkt Rusland samen met de RSF, in het oosten met het leger”, zegt Lanfranchi. De Russische activiteiten vallen sinds de opheffing van de Wagner Group onder het Russische Africa Corps. “Rusland is zelfs mede-eigenaar van een aantal mijnen. Een deel van dat goud gaat direct naar Rusland.
Unicef eist dat de paramilitaire Rapid Support Forces (RSF) de blokkade van El-Fasher in Noord-Darfur opheffen en doorgang verlenen aan humanitaire hulp. In de stad verkeren circa 6000 kinderen in acute ondervoeding. Zonder gespecialiseerde behandeling is sterfte onafwendbaar. In totaal zitten circa 130.000 kinderen opgesloten. De bevolking leeft al 500 dagen onder belegering. Ongeveer 600.000 mensen zijn verdreven. Nog 260.000 burgers bevinden zich in de stad. Volgens Unicef gaat het om uitzichtloze omstandigheden. Ondervoeding, ziekte en geweld veroorzaken dagelijks sterfte onder kinderen.
Directeur Catherine Russell stelt dat kinderen verhongeren terwijl levensreddende hulp wordt geblokkeerd. De RSF heeft alle toevoerwegen afgesneden. El-Fasher is de laatste stad in Darfur die nog niet door de RSF is veroverd. Binnen de stad vinden constante bombardementen plaats. Bewoners durven zich niet op straat te begeven. Het beleg en de isolatie duren voort.
De RSF tracht El-Fasher te veroveren wegens de strategische ligging en de aanwezigheid van grondstoffen, waaronder goud. De stad ligt nabij de grens met Tsjaad, een belangrijke route voor wapenleveranties. De bevolking vreest herhaling van grootschalig etnisch geweld zoals eerder plaatsvond in Zamzam en andere locaties in Darfur. Berichten deze week bevestigen dat zeven kinderen zijn gedood bij een aanval op een vluchtelingenkamp buiten El-Fasher.
In april 2023 begon de strijd tussen het Sudanese leger en de RSF. Het regeringsleger heeft recent terrein teruggewonnen, maar de RSF houdt controle over grote delen van het land. Sinds het uitbreken van het conflict zijn circa 14 miljoen inwoners ontheemd geraakt. Tienduizenden burgers zijn gedood. In april 2024 kwamen bij een aanval op het vluchtelingenkamp Zamzam meer dan 1500 burgers om. RSF-strijders pleegden daar massa-executies, brandstichtingen en ontvoeringen, gericht op vrouwen.
De Integrated Food Security Phase Classification (IPC) verklaarde vorig jaar meerdere gebieden in Sudan officieel tot hongersnood. VN-organisaties classificeren de situatie als de grootste humanitaire crisis wereldwijd.
Het Internationale Comité van het Rode Kruis (ICRC) meldt een sterke stijging van vermissingen op het Afrikaanse continent door het conflict in Sudan. In 2024 ontving de opsporingsdienst van het ICRC meer dan 7700 verzoeken gerelateerd aan de oorlog, een toename van 52 procent ten opzichte van 2023.t in vergelijking met een jaar eerder.
Bij een droneaanval 10 oktober 2025 op een opvanglocatie in Soedan zijn minstens zestig vluchtelingen bij een droneaanval gedood. De aanval wordt toegeschreven aan de paramilitaire groep Rapid Support Forces (RSF), die al tweeënhalf jaar verwikkeld is in een bloedige strijd met het regeringsleger. De aanval vond plaats in El-Fasher, in de regio Darfur in het westen van Sudan. Het is de laatste grote stad die in handen is van het regeringsleger. In het opvangcentrum, waar vroeger een universiteit stond, schuilden veel Sudanese burgers voor het geweld in de stad.
Het dodental kan nog verder oplopen, omdat er nog mensen onder het puin liggen. Lokale autoriteiten spreken van een bloedbad en zeggen dat onder de doden ook vrouwen en kinderen zijn. De opvang was al twee keer eerder doelwit van drones en werd ook bestookt met artilleriegranaten. De aanval vond plaats in El-Fasher, in de regio Darfur in het westen van Sudan. Het is de laatste grote stad die in handen is van het regeringsleger. In het opvangcentrum, waar vroeger een universiteit stond, schuilden veel Sudanese burgers voor het geweld in de stad. Onder de doden zijn ook vrouwen en kinderen. De opvang was al twee keer eerder doelwit van drones en werd ook bestookt met artilleriegranaten. El-Fasher wordt al anderhalf jaar belegerd door de rebellengroep RSF. De stad ligt strategisch en geldt als het laatste bolwerk van het regeringsleger. Bij aanvallen van de RSF werden afgelopen week nog 53 burgers gedood in El-Fasher, en raakten 60 anderen gewond. Bij aanvallen worden steeds vaker drones ingezet. In september nog was een moskee in vluchtelingenkamp in El-Fasher het doelwit van een droneaanval van de RSF. Daarbij werden 75 mensen gedood. Lang gold El-Fasher als een veilige haven, voor mensen op de vlucht voor het geweld in andere delen van het land. Maar sinds anderhalf jaar is de stad een frontlijn waar niemand veilig is. Burgers in El-Fasher worden afgesneden van voedsel, water en medicijnen, en mensen worden gedwongen om veevoer aan hun kinderen te geven. Journalisten kunnen het gebied niet in en ook in de rest van het land zijn amper journalisten.
Democratische Republiek Congo - rebellen
Dertien buitenlandse militairen zijn de afgelopen dagen gedood bij gevechten met de militaire opstandelingengroep M23 in het oosten van de Democratische Republiek Congo. Zes van hen maakten deel uit van een VN-vredesmissie. De omgekomen soldaten waren afkomstig uit Zuid-Afrika, Malawi en Uruguay. De opstandelingengroep M23 heeft de afgelopen weken aanzienlijke terreinwinst geboekt. De Congolese rebellengroep M23 kreeg 27 januari 2025 de stad Goma in Oost-Congo in handen. Ondanks de hulp van VN-soldaten die deelnemen aan vredesmissie Monusco en soldaten van het regionale samenwerkingsorgaan Southern African Development Community (SADC). De rebellen proberen de macht terug te krijgen over de kostbare grondstoffen in de regio zoals kobalt en goud. Onder meer experts van de VN en de Verenigde Staten zeggen dat de militie wordt gesteund door Rwanda. Eerder veroverden de opstandelingen al de belangrijke aanvoerstad Minova. De opstandelingen vochten in 2012 en 2013 ook al tegen het leger en sinds november 2022 zijn die gevechten op grote schaal opgelaaid. Sindsdien zijn honderden burgers omgekomen en meer dan zeven miljoen Congolezen op de vlucht binnen de eigen stadsgrenzen. Verschillende landen hebben hun burgers opgeroepen om Goma te verlaten en ook familieleden en ander niet-essentieel personeel van de VN vertrekken. Goma ligt tegen Rwanda aan en is nu zo goed als omsingeld. Het is een grote stad waar veel mensen uit de omgeving de afgelopen decennia naartoe zijn gevlucht vanwege geweld van gewapende groepen. Daardoor liggen er om de stad heen veel vluchtelingenkampen. De Franse president Macron zegt dat hij met de Congolese en Rwandese leiders heeft gebeld om te vragen een einde te maken aan de gevechten. Hoewel dit als een belangrijke actie kan worden gezien door Frankrijk, net als het spoedoverleg van de VN vandaag, is er al heel lang bewijs van Rwanda’s aandeel in het geweld in de Democratische Republiek Congo. Veel landen wilden Rwanda graag te vriend houden uit eigenbelang. Zo heeft de EU een overeenkomst met het land over de uitvoer van grondstoffen. Ambassades waaronder die van Nederland worden 28 januari 2025 belegerd.
Turkije - Irak - Syrië
Turkije heeft 23 oktober luchtaanvallen uitgevoerd op doelen in Irak en Syrië, nadat er vermoedelijk door de PKK een aanslag was gepleegd op een luchtvaartbedrijf in de Turkse hoofdstad Ankara. Doelwit van de aanvallen waren volgens Turkije 32 stellingen van de Koerdische beweging PKK, die door Turkije maar ook de EU en de VS wordt beschouwd als terroristische organisatie. Het Turkse ministerie van Defensie meldt dat de aanval gericht was tegen “terroristen” van de PKK. Een man en vrouw kwamen rond 15.30 uur met een taxi aan bij de ingang van het staatsluchtvaartbedrijf TUSAS, dat een belangrijke rol speelt in de Turkse defensie-industrie. De taxichauffeur bleek te zijn vermoord en lag in de kofferbak. Direct na het verlaten van de taxi begonnen de twee terroristen met automatische geweren om zich heen te schieten en lieten ze explosieven afgaan. Er vielen bij de aanslag zeker vijf doden en meer dan twintig gewonden. De daders werden doodgeschoten.
India - Pakistan
De oorsprong van het India-Pakistan-conflict gaat terug tot de deling van Brits-Indië in 1947, toen India en Pakistan als onafhankelijke staten werden gevormd. De belangrijkste bron van spanning is het betwiste gebied Kashmir.
Deling en eerste oorlog (1947-1948)
Bij de deling werd Kashmir, een prinselijke staat met een moslimmeerderheid maar een hindoeïstische maharadja, betwist. De maharadja koos voor aansluiting bij India, wat leidde tot een opstand van lokale moslims en steun van Pakistaanse strijders. Dit resulteerde in de Eerste Indo-Pakistaanse Oorlog, die eindigde met een VN-gereguleerde wapenstilstand en de oprichting van de Line of Control (LoC), die Kashmir verdeelt in Indiaas en Pakistaans bestuurd gebied.
Kern van het conflict: Beide landen claimen heel Kashmir. India ziet het als integraal onderdeel van zijn seculiere staat, terwijl Pakistan het beschouwt als onafgewerkt onderdeel van de deling, vanwege de moslimmeerderheid. Dit leidde tot meerdere oorlogen (1965, 1971, 1999) en voortdurende schermutselingen langs de LoC. Religieuze spanningen (hindoeïsme vs. islam), wederzijdse beschuldigingen van steun aan terrorisme, en geopolitieke rivaliteit verergeren het conflict. Beide landen zijn nucleair bewapend sinds 1998, wat de inzet verhoogt.
Op 7 mei 2025 escaleerde een conflict tussen India en Pakistan na een terroristische aanslag in Indiaas Kashmir op 22 april, waarbij 26 burgers omkwamen. India beschuldigde Pakistan van steun aan de daders en lanceerde Operatie Sindoor, met raket- en luchtaanvallen op vermeende terroristische doelen in Pakistan en Pakistan-administreerde Kashmir.
Pakistan ontkende betrokkenheid en claimde op 7 mei vijf Indiase gevechtsvliegtuigen te hebben neergehaald, waaronder drie Rafale-jets, een MiG-29 en een Su-30 MKI. India bevestigde later verliezen, maar ontkende dat zes toestellen waren neergeschoten, zoals Pakistan beweerde. Beelden van wrakstukken suggereerden dat minstens twee Indiase jets, waaronder een Rafale en een Mirage 2000, waren neergestort.
De strijd, met drones, raketten en zware artillerie langs de Line of Control, bracht de nucleaire rivalen op de rand van een grootschalige oorlog. Pakistan meldde aanvallen op zijn luchtmachtbases, waaronder Nur Khan, dicht bij nucleaire faciliteiten, wat wereldwijde bezorgdheid over nucleaire escalatie opriep. Beide landen claimden overwinningen, maar er vielen tientallen slachtoffers, waaronder burgers.
Na vier dagen van intense gevechten bemiddelde president Donald Trump, vicepresident JD Vance en minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio, een wapenstilstand, die op 10 mei werd aangekondigd. India en Pakistan beschuldigden elkaar echter al snel van schendingen, met explosies in Srinagar en Jammu. Desondanks hield de wapenstilstand stand, mede door diplomatieke druk en economische overwegingen, zoals handelsbelangen en de dreiging van Amerikaanse tarieven. Beide landen bleven gespannen, met India die waarschuwde voor nieuwe aanvallen bij provocaties en Pakistan die aandrong op internationale bemiddeling over Kashmir.
Cambodja - Thailand
Een conflict tussen Thailand en Cambodja escaleert steeds verder. Thailand zegt alle grensposten met het buurland te sluiten en een F-16 te hebben ingezet om een militair doel te beschieten op Cambodjaans grondgebied. Het Cambodjaanse ministerie van Defensie spreekt in een verklaring over roekeloze militaire agressie. Er zouden na een Thaise luchtaanval twee bommen zijn neergekomen op een weg.
Volgens Thailand heeft Cambodja civiele doelen getroffen, onder meer een ziekenhuis. Daarbij zouden doden en gewonden zijn gevallen. Hoeveel is onbekend.
Er waren donderdag berichten dat militairen elkaar beschoten aan de grens. De landen maken elkaar verwijten over wie daar verantwoordelijk voor is. Een Thaise militaire functionaris meldt dat alle controleposten aan de grens worden gesloten en dat op zeker zes locaties wordt gevochten.
De Thaise regering waarschuwt Cambodja ook dat de overheid ‘bereid is om zelfverdedigingsmaatregelen te intensiveren als Cambodja de gewapende aanvallen doorzet’. Volgens Thailand heeft Cambodja civiele doelen getroffen, onder meer een ziekenhuis. Daarbij zouden doden en gewonden zijn gevallen. Hoeveel is onbekend.De landen hebben de afgelopen decennia vaker spanningen gehad aan hun honderden kilometers lange grens. De onrust loopt sinds mei weer op. Toen was een Cambodjaanse militair gedood bij een vuurgevecht. In het grensgebied tussen Thailand en Cambodja wordt nog altijd gevochten. Vooral Thailand lijkt de wapens nog niet te willen neerleggen. Bij het grensconflict zijn nu al zeker 32 mensen gedood. In Thailand staat het dodental op negentien, voornamelijk burgers. Cambodja meldt na de gevechten van 25 juli 2025 dertien doden. De premiers van beide landen zijn 28 juli 2025 na bemiddeling van hun Maleisische collega akkoord gegaan met een wapenstilstand aan hun omstreden grens. Het staakt-het-vuren gaat om middernacht plaatselijke tijd in.
Servië
In Servië hebben op meerdere locaties gewelddadige confrontaties plaatsgevonden. In Novi Sad werd het kantoor van de regeringspartij SNS van president Aleksandar Vucic bestormd en geplunderd. Relschoppers sloegen ramen in, vernielden interieur, en namen documenten en meubels mee naar buiten.
In Belgrado verzamelden anti-regeringsdemonstranten zich opnieuw op straat. Er ontstonden gevechten tussen hen, de oproerpolitie, en groepen aanhangers van de president. Volgens het Servische persbureau Tanjug, dat het ministerie van Binnenlandse Zaken citeert, raakten 42 politieagenten gewond. Er zijn minimaal 37 arrestaties verricht.
De escalatie volgt op eerdere ongeregeldheden, waarbij tientallen demonstranten en politieagenten gewond raakten. De huidige protestgolf duurt al maanden en richt zich tegen president Vucic en zijn regering, met beschuldigingen van structurele corruptie en machtsmisbruik.
De directe aanleiding was de instorting van het dak van een treinstation in Novi Sad, waarbij 16 doden vielen. Veel betogers stellen dat ondeugdelijk renovatiewerk, veroorzaakt door corruptie binnen overheidscontracten, verantwoordelijk is. De eis van de demonstranten is het aftreden van Vucic en het uitschrijven van nieuwe verkiezingen.
De protesten zijn grotendeels geïnitieerd door studentenbewegingen en verliepen aanvankelijk vreedzaam. In maart vond in Belgrado de tot nu toe grootste manifestatie plaats, met circa 300.000 deelnemers.
Sinds juni worden protesten harder onderdrukt. Vucic verklaarde in een nationale televisietoespraak dat de autoriteiten streng zullen optreden tegen verdere rellen. Hij herhaalde de beschuldiging dat de protesten worden aangestuurd vanuit het buitenland, zonder bewijs te presenteren. Al vijf nachten op rij zijn demonstranten slaags geraakt met de politie. Het kwam in verschillende steden in het land tot rellen. In de stad Valjevo werden leegstaande kantoren van de regeringspartij SNS van president Aleksandar Vucic in brand gestoken
Afghanistan- Pakistan
Vier jaar nadat de NAVO Afghanistan halsoverkop verliet en de Taliban weer aan de macht kwamen, is de mensenrechtensituatie ernstig verslechterd. Waar de Taliban een feestje vieren, worden vrouwen systematisch uit de samenleving geweerd en richt de repressie zich op voormalige leden van de regering, oud-militairen en rechters. ‘
Recent verschenen VN-rapporten maken melding van teruggekeerde rechters die worden opgepakt en gemarteld, en uiteindelijk verdwijnen. Tegenover het Amerikaanse ABC verklaarde een gedwongen teruggekeerde rechter bijna dagelijks op een ander adres te slapen uit angst opgepakt te worden, wat in zijn geval hetzelfde is als een doodvonnis.
De situatie voor met name vrouwen is ernstig verslechterd. Voor de machtsovername door de Taliban bezochten meisjes scholen, universiteiten en vervolgopleidingen. Na augustus 2021 werden deze rechten stap voor stap ingetrokken. Beloften van de Taliban om gematigder beleid te voeren zijn systematisch geschonden. Vrouwen zijn uit het straatbeeld verdwenen. Zelfs de opleidingen tot verpleegkundige en vroedvrouw, die nog tijdelijk toegankelijk waren, zijn volledig gesloten. Het laatste publieke protest van vrouwen vond plaats binnenshuis, als symbolische demonstratie tegen hun onzichtbaarmaking.
Sinds januari 2025 geldt een voorschrift dat vrouwen vanaf de straat niet meer zichtbaar mogen zijn. Ramen moeten geblindeerd worden, ook wanneer het gaat om appartementen met uitzicht op binnenplaatsen. Het VN-rapport stelt dat slechts 7 procent van de Afghaanse vrouwen nog buitenshuis werkte, een halvering ten opzichte van het voorgaande jaar. De terugval wordt mede veroorzaakt door het vertrek of de gedwongen sluiting van internationale hulporganisaties. Het merendeel van de buitenlandse donoren en humanitaire instanties heeft zijn activiteiten stopgezet wegens gebrek aan middelen of politieke druk.
Afghanistan wordt internationaal nog steeds als pariastaat beschouwd. Geen enkel westers land heeft de Taliban-regering officieel erkend. Rusland is de enige staat die politieke erkenning heeft uitgesproken, maar in de praktijk onderhouden meerdere landen economische betrekkingen. China sloot contracten voor grondstoffenwinning en energie, Oezbekistan leverde elektriciteit, en omringende staten intensiveren hun samenwerking met Kabul vanwege de omvangrijke reserves van zeldzame metalen en minerale rijkdommen.
Afghanen worden intussen in de regio systematisch geweerd. Pakistan en Iran zetten vluchtelingen in groten getale uit, vaak zonder juridische procedure of opvang in Afghanistan. Westerse regeringen verleggen hun diplomatieke en humanitaire aandacht naar andere conflicten, waaronder Soedan en Gaza. Internationale protesten tegen de uitzettingspolitiek zijn minimaal. Voor Afghanen resteert een situatie waarin zij in eigen land onderworpen zijn aan repressie en daarbuiten nauwelijks nog een toevlucht vinden.
Begin oktober 2025 zijn er vergeldingsaanvallen van de Taliban. De spanningen tussen Afghanistan en Pakistan zijn dramatisch opgelopen, met als hoogtepunt zware grensoverschrijdende botsingen op 11 en 12 oktober 2025. De Afghaanse Taliban-regering lanceerde wat zij omschreef als “vergeldingsoperaties” gericht op meerdere Pakistaanse militaire posten langs de 2.600 km lange Durand-lijn, de betwiste grens uit het koloniale tijdperk. Dit volgt op vermeende Pakistaanse luchtaanvallen op Afghaanse bodem, waaronder explosies in Kabul en de provincie Paktika op 9 oktober, die de Taliban Islamabad de schuld gaven van het aanvallen van militanten van Tehrik-i-Taliban Pakistan (TTP).
Het ministerie van Defensie van de Taliban meldde aanvallen op zeven belangrijke grenspunten in de Pakistaanse provincie Khyber Pakhtunkhwa en Balochistan, waaronder Chitral, Bajaur, Mohmand, Angoor Adda, Kurram, Dir en Baramcha. Deze betroffen vuur van handvuurwapens, artillerie en vermeende drone-invallen. De Taliban beweerden drie Pakistaanse buitenposten te hebben veroverd en wapens en voertuigen in beslag te hebben genomen.
Slachtoffers:Afghaanse claims: 58 Pakistaanse soldaten gedood, 30 gewond; 9 Taliban-strijders gedood, 16-18 gewond.
Pakistaanse tegenvorderingen: 23 soldaten gedood (betwist hogere cijfers), 29 gewond; meer dan 200 Taliban en “gelieerde terroristen” (inclusief TTP) geneutraliseerd. Pakistan meldde dat het meerdere Afghaanse posten had vernietigd en drie Taliban-quadcopters had neergehaald.
Explosies op 9 oktober in Kabul (waarbij ten minste twee hooggeplaatste TTP-leden omkwamen maar die niet werden opgeëist door Pakistan, maar gekoppeld werden aan operaties tegen TTP-veilige havens. 11 oktober Taliban-troepen initiëren “zware botsingen” als reactie. De gevechten duurden tot middernacht.
12 oktober : Pakistaanse artillerie en luchtaanvallen zijn gericht op Taliban-posities, waaronder een basis in Spin Boldak bij Kandahar. De grensovergang Chaman blijft verzegeld, met drones die patrouilleren.
De aanvallen van de Afghaanse Taliban op Pakistan, die worden geframed als ‘vergelding voor verraad’, verergeren de veiligheidscrisis op meerdere fronten in Pakistan, waardoor het India-beleid onvoorspelbaarder wordt. Hoewel de onmiddellijke situatie op de bestandslijn onder het staakt-het-vuren van mei 2025 blijft, zou de verzwakte positie van Pakistan (geconfronteerd met Afghaanse en interne bedreigingen) agressie tegen India kunnen afschrikken of het land kunnen aanzetten tot provocerende handelingen om af te leiden van binnenlandse mislukkingen. Omgekeerd dreigt India’s toenadering tot de Taliban Pakistan verder tegen zich in het harnas te jagen, waardoor de LoC-schendingen mogelijk toenemen. Pakistan wantrouwt de verbeterde band tussen Afghanistan en India, maar ook de relatie tussen India en Pakistan gaat niet best. De buurlanden bestookten elkaar in mei nog dagenlang met raketaanvallen.
Nepal
Bij demonstraties in Nepal is het dodental gestegen naar 51. Zeker 350 mensen raakten gewond. Meer dan honderd mensen, onder wie 28 politieagenten, zijn behandeld aan hun verwondingen. Sommige van de duizenden, veelal jonge demonstranten braken in hoofdstad Kathmandu door een versperring en bestormden vervolgens het parlement. Ordediensten zetten vergeefs traangas, rubberen kogels en waterkanonnen in. Het regeringsgebouw staat in brand en de minister van Financiën wordt half ontbloot over straat gesleept. Premier Oli van Nepal vertrok, maar de onrust en het protest in het land houdt aan. Ook vandaag gingen er weer betogers de straat op nadat gisteren protesten op dodelijk geweld waren uitgelopen. Aanleiding voor de protesten was het sluiten en strengere regels voor socialemediaplatforms, waardoor Facebook, X, YouTube en WhatsApp in het land vorige week op zwart gingen. Hoewel Oli de maatregel terugdraaide, blijft het erg onrustig. De protesten gaan ook om corruptie. Verschillende politici raakten gewond bij aanvallen door de woedende menigte en sommigen van hen moesten met militaire helikopters ontzet en geëvacueerd worden. In hoofdstad Kathmandu is het parlementsgebouw gisteren bestormd door betogers en in brand gestoken. Het gebouw is in de nacht volledig uitgebrand. In het westen van het land zijn honderden gedetineerden ontsnapt uit twee gevangenissen. Twee complexen werden zijn bestormd door betogers. Volgens de autoriteiten zijn er in totaal zeker 13.000 gevangen ontsnapt en zijn er 900 nog voortvluchtig. De duizenden jongeren die de straat opgaan noemen zichzelf de stem van Generatie Z en zeggen dat ze genoeg hebben van de slechte economische situatie. Volgens hen zijn corruptie en de groeiende ongelijkheid de belangrijkste oorzaken van de crisis.
Nepal behoort tot de meest corrupte landen in Azië. Officiële cijfers laten zien dat meer dan tien procent van de bevolking zonder werk zit, maar onder jongeren ligt dat percentage vermoedelijk aanzienlijk hoger. Terwijl hun inkomens stagneren of zelfs volledig ontbreken, worden ze dagelijks geconfronteerd met stijgende prijzen voor basisproducten zoals voedsel en brandstof.Of de protesten en het aantreden van nieuw leiderschap snel verandering brengen, is onzeker. Voor structurele hervormingen is een brede politieke meerderheid nodig, en het is de vraag of de partijen daartoe bereid zijn. De president zou nieuwe verkiezingen kunnen uitschrijven om een doorbraak af te dwingen, maar voorlopig blijft de politieke koers onduidelijk.
Mogelijk krijgt Nepal binnenkort niet alleen een nieuwe leider en parlement, maar zelfs een aangepaste grondwet. Toch ziet de toekomst er voor veel jonge Nepalezen somber uit. De structurele problemen waarmee het land kampt, doen denken aan de situatie in Sri Lanka en Bangladesh. Ook daar kwamen jongeren massaal in opstand uit frustratie over de enorme kloof tussen arm en rijk. Die ongelijkheid laat zich echter niet eenvoudig oplossen, ook niet door het aantreden van een nieuw parlement. De recente gewelddadigheden vergroten de zorgen verder. In Kathmandu werden onder meer luxehotels, waaronder het Hilton en het Hyatt, in brand gestoken. Dat is extra pijnlijk omdat toerisme een van de weinige stabiele inkomstenbronnen voor Nepal vormt. Voor veel reizigers is de hoofdstad het startpunt van hun tocht naar de Himalaya, inclusief de Mount Everest. Als de onrust toeristen afschrikt, zal de economie nog verder onder druk komen te staan.
De demonstranten hadden ondertussen een duidelijke voorkeur uitgesproken voor Sushila Karki (73) als interim-premier. Zij was de eerste vrouwelijke opperrechter van Nepal en staat bekend om haar inzet voor transparantie en onafhankelijkheid binnen de rechterlijke macht, die traditioneel zwaar onder politieke druk staat. Nu wordt zij ook de eerste vrouwelijke premier van het land. Voor veel jongeren symboliseert haar benoeming de mogelijkheid van echte hervormingen. Daarnaast klinkt de roep om een nieuwe grondwet, waarin burgers een grotere rol krijgen en de macht eerlijker verdeeld wordt. Voor de demonstranten voelt dit als het moment om op de resetknop te drukken en het land opnieuw vorm te geven.
Of Karki daadwerkelijk snel ingezworen wordt, is nog onzeker. Normaal gesproken is het de president die de benoeming officieel maakt, maar diens rol blijft vooralsnog onduidelijk. Bovendien wacht Karki de moeilijke taak om een stabiele regering samen te stellen in een land dat nog steeds in de greep is van protesten en verdeeldheid.
Sushila Karki (73) is aangetreden als premier van Nepal. Karki voegde zich bij de demonstranten nadat zeker negentien betogers om het leven waren gekomen. President Ram Chandra Paudel koos Karki als premier na overleg met vertegenwoordigers van de zogenoemde Gen Z-protestbeweging.
De krijgsmacht nam woensdag de controle over de straten weer over en stelde een uitgaansverbod in. Het normale leven lijkt langzaam te worden hervat in Nepal, waar 30 miljoen mensen wonen. Minder militairen patrouilleren, maar sommige wegen zijn nog wel geblokkeerd.
Syrië
Sinds de val van Assad probeert Syrië een nieuwe toekomst op te bouwen. De eerste parlementsverkiezingen gelden als een belangrijke stap, maar critici betwijfelen hoe democratisch het proces werkelijk is. “We zitten in een overgangsfase van dictatuur naar iets nieuws”, zegt Mohammad Wali, lid van de tijdelijke kiescommissie. Die commissie, bestaande uit elf via presidentieel decreet benoemde leden, organiseert indirecte verkiezingen waarbij het volk zelf niet stemt. Twee derde van het parlement wordt gekozen via dit systeem, een derde benoemt de president.
Volgens commissielid Hanan al Balkhi, een van de twee vrouwen in de commissie, is dit de enige haalbare manier onder de huidige omstandigheden. Ze benadrukt dat 20 procent van het nieuwe parlement uit vrouwen zal bestaan. Directe verkiezingen zijn volgens Wali en Al Balkhi nu nog onmogelijk door de nasleep van dictatuur, oorlog en economische crisis. Al Balkhi noemt het “een eerste stap richting democratische verkiezingen en het Syrië waar mensen al jaren voor strijden”.
Niet het hele land doet mee: in delen van Raqqa, Hasakah en Sweida zijn geen verkiezingen georganiseerd. Officieel vanwege de veiligheid, maar in werkelijkheid heeft de regering er weinig controle. Lokale groepen spreken van een boycot. Wali zegt dat de zetels uit deze regio’s worden gereserveerd. “We willen een parlement dat ervaring heeft en de bevolking vertegenwoordigt.”
In Damascus heerst vooral onduidelijkheid: veel mensen kennen de kandidaten en hun plannen niet.
Syrië’s interim-president Ahmad al-Sharaa was 16 oktober 2025 voor een officieel bezoek in Moskou, minder dan een jaar nadat hij een snelle opmars van rebellen leidde die een van Rusland’s belangrijkste buitenlandse bondgenoten, de dictator Bashar al-Assad, verdreef. Al-Assad was een bondgenoot van Rusland en de meedogenloze interventie van Moskou ter ondersteuning van hem keerde tien jaar geleden het tij van de Syrische burgeroorlog, waardoor al-Assad tot zijn snelle afzetting in december aan de macht bleef. Ahmad al-Sharaa wil dat Poetin Assa uitlevert.
Myanmar
Sinds het leger in februari 2021 de democratisch gekozen regering van Aung San Suu Kyi omverwierp, wordt Myanmar geleid door een junta. De militaire machtsovername volgde op een grote verkiezingswinst van Suu Kyi’s partij (NLD) in 2020, die het leger zonder bewijs van fraude beschuldigde.
Het conflict tussen het militaire bewind en opstandelingen heeft geleid tot duizenden doden, meer dan 3,5 miljoen ontheemden en wijdverbreide armoede. Het leger heeft voor eind dit jaar nieuwe verkiezingen aangekondigd.
Tientallen mensen kwamen om het leven op een festivalterrein in Myanmar nadat een paraglider twee bommen op de menigte liet vallen. Internationale media, waaronder de BBC en persbureau AFP, melden dat het om een aanval van het militaire regime gaat.
De schattingen over het aantal slachtoffers lopen uiteen: de BBC meldt 24 doden en minstens 42 gewonden, terwijl AFP stelt dat de aantallen dubbel zo hoog liggen.
De aanwezigen waren maandagavond samengekomen voor het boeddhistische lichtfestival Thadingyut. Volgens de oppositie in ballingschap diende het festival tevens als een stil protest tegen de militaire junta.
Rond 19.00 uur lokale tijd 7 oktober dook een paraglider op boven het terrein, waar naar schatting honderd mensen waren, en liet de explosieven vallen. Een getuige meldde dat de aanval werd verwacht en dat een deel van de aanwezigen nog net kon vluchten.
Amnesty International noemt de aanval “gruwelijk” en stelt dat deze aantoont hoe dringend de bevolking bescherming nodig heeft. De organisatie bekritiseert de internationale gemeenschap omdat deze het conflict in Myanmar zou zijn vergeten, waardoor het leger “straffeloos” te werk kan gaan.
Madagascar
De gevluchte president van Madagaskar, Andry Rajoelina, heeft de Nationale Vergadering per decreet naar huis gestuurd. Rajoelina werd dit weekend met een Frans militair toestel “in veiligheid” gebracht en naar Dubai gevlogen, na aanhoudende demonstraties tegen zijn regering de afgelopen weken. Die begonnen uit onvrede over de energie- en watervoorziening in het land, maar escaleerden toen dit weekend ook eenheden van het leger van Madagaskar zich bij de demonstranten voegden. Dinsdagochtend nam de politie van de eilandstaat dezelfde stap.
Volgens een oppositieleider is de ontbinding niet rechtsgeldig omdat de voorzitter van de Nationale Vergadering niet zou zijn ingelicht. De oppositie zou bezig zijn geweest met een afzettingsprocedure van Rajoelina. Rajoelina liet maandag in een videoboodschap weten niet van plan te zijn om op te stappen. De president zei dat hij moest vluchten om zijn leven te beschermen. De veelal jonge demonstranten gaan sinds enkele weken de straat op, ook nu de president is gevlucht. Daarbij gebruiken ze vlaggen met een doodshoofd met een strohoed erop, een verwijzing naar de animeserie One Piece. De vlag wordt ook in onder meer Marokko gebruikt als symbool voor de Gen Z-protesten.
Peru
Bij protesten tegen de Peruaanse regering in Lima op 15 oktober 2025 viel één dode en raakten meer dan honderd mensen gewond, waaronder 78 agenten, 24 betogers en twee journalisten, volgens Peruaanse media en president José Jerí. Duizenden demonstranten, georganiseerd door Gen Z-jongeren, vakbonden en artiestenorganisaties, eisten het aftreden van de interim-president en het Congres, plus afschaffing van wetten die criminaliteit zouden bevorderen, corruptie aanpakken en afpersingen stoppen. De onrust escaleerde toen betogers na een mars hekken probeerden omver te werpen en met stenen en brandende voorwerpen gooiden, waarop politie traangas inzette. Jerí, een 38-jarige conservatieve politicus van Somos Perú en ex-Congresvoorzitter, werd vorige week vrijdag interim-president na de afzetting van Dina Boluarte wegens morele onbekwaamheid en haar falen tegen stijgende criminaliteit. Boluarte, met 93 procent afkeuring, verloor steun zes maanden voor de verkiezingen van april 2026. De bendecriminaliteit nam toe, met recente moord op vier Agua Marina-bandleden door afpersers. Protesten in andere Peruaanse steden verliepen rustig. Jerí kondigde een onderzoek aan naar het geweld en beloofde actie tegen misdaad, maar critici zien hem als deel van het corrupte systeem. Dit is de achtste president in acht jaar.
Private equity in de oorlogsindustrie
De wapenindustrie wordt gedomineerd door grote investeerders. De CEO’s van deze bedrijven, zoals Jim Taiclet (Lockheed Martin (met een geschat vermogen van $100 miljoen) of Gregory Hayes (RTX), verdienen miljoenen met de wapenindustrie. In het Verenigd Koninkrijk is BlackRock, samen met Vanguard en State Street, een van de topinvesteerders in wapenbedrijven zoals BAE Systems, QinetiQ en Babcock International, met een gecombineerd aandeel van gemiddeld 16,3% in deze bedrijven.
Veel investeerders in de wapenhandel opereren via tussenpersonen, consultancybedrijven of offshore-constructies, wat hun moeilijk traceerbaar maakt. Dit sluit aan bij de corruptieonderzoeken rond de NAVO, zoals het recente NSPA-schandaal, waar verdachten mogelijk profiteerden van geheime deals.
De wapenindustrie gedijt op conflicten en geopolitieke spanningen, zoals de oorlog in Oekraïne en Gaza, wat de winsten van bedrijven en individuen opdrijft. Dit roept ethische vragen op over de rol van multimiljonairs die profiteren van oorlogen en instabiliteit. Hoewel figuren als Strnad en Khashoggi uitzonderlijk rijk werden, blijft veel van de rijkdom in de industrie verborgen achter bedrijfsstructuren of illegale activiteiten, zoals bij Bout. Transparantie ontbreekt vaak, en regelgeving is zwak, vooral bij internationale wapenhandel.
KKR investeert ook in bedrijven zoals Axel Springer, dat advertenties plaatst voor onroerend goed in de bezette Westelijke Jordaanoever. KKR investeert ook in defensietechnologiebedrijven, wapens voor Israël en in 188 fossiele brandstofprojecten in 21 landen, waaronder de Coastal GasLink-pijpleiding in Canada.
In het Verenigd Koninkrijk is Vanguard, samen met BlackRock, een van de grootste investeerders in wapenbedrijven zoals BAE Systems (~7% eigendom) en Rolls-Royce (dat motoren levert voor militaire vliegtuigen).
BlackRock is een grote aandeelhouder in toonaangevende Amerikaanse defensiebedrijven, zoals:
- Lockheed Martin: $9,7 miljard geïnvesteerd.
- Boeing: $6,9 miljard.
- Raytheon (RTX): $11,5 miljard.
- General Dynamics: $4,2 miljard.
- Northrop Grumman: $4,4 miljard.
Deze bedrijven produceren wapens, waaronder gevechtsvliegtuigen (F-35, F-16), raketten, drones en nucleaire wapensystemen, die in conflicten zoals in Palestina, Jemen en Oekraïne worden gebruikt.
BlackRock heeft ook belangen in kleinere wapenfabrikanten, zoals:
- Sturm, Ruger & Co.: 15,9% eigendom, ter waarde van ~$200 miljoen. Dit bedrijf produceerde onder meer het geweer dat werd gebruikt bij de moord op Al-Jazeera-journalist Shireen Abu Akleh in Palestina.
- Vista Outdoor: 15,26% eigendom, ter waarde van $307,7 miljoen, producent van munitie voor zowel civiele als militaire doeleinden.
- Axon Enterprise: BlackRock is een van de grootste aandeelhouders in deze producent van tasers, die in de VS aan politie en leger worden geleverd. Een Reuters-rapport uit 2019 documenteerde minstens 1.081 doden door tasers in de VS, met een onevenredig aantal zwarte en latino slachtoffers.
Specifieke fondsen:
BlackRock beheert het iShares U.S. Aerospace & Defense ETF (ITA), dat gericht is op de Amerikaanse luchtvaart- en defensiesector. Dit fonds volgt een index met bedrijven zoals Lockheed Martin, Boeing en Northrop Grumman, en had per mei 2025 aanzienlijke investeringen in deze sector.
Het BlackRock Equity Dividend Fund heeft 5,69% van zijn portefeuille ($996,47 miljoen) geïnvesteerd in militaire aannemers, 5,5% ($963,84 miljoen) in nucleaire wapenfabrikanten, en 4,15% ($726,56 miljoen) in controversiële wapens zoals clustermunitie en verarmd uranium. Dit fonds krijgt een “F”-rating van Weapon Free Funds vanwege de hoge blootstelling aan wapens.
BlackRock investeert in Elbit Systems, Israëls grootste beursgenoteerde wapenbedrijf, dat drones en bewakingstechnologie levert voor militaire operaties in Gaza en de Israëlische apartheidsmuur. Deze investeringen worden door de VN en mensenrechtenorganisaties bekritiseerd als mogelijk medeplichtig aan schendingen van internationaal recht.
BlackRock heeft ook investeringen in Chinese bedrijven die gelinkt zijn aan het Volksbevrijdingsleger en nucleaire wapenprogramma’s, zoals Hikvision, ondanks Amerikaanse sancties. Dit leidde tot beschuldigingen van het ondermijnen van nationale veiligheidsbelangen van de VS.
Larry Fink (CEO en oprichter): Geschat vermogen van $1,7 miljard (Forbes, 2025). Fink heeft BlackRock sinds 1988 uitgebouwd tot de grootste vermogensbeheerder ter wereld. Zijn focus op ESG (Environmental, Social, Governance) investeringen wordt vaak bekritiseerd als tegenstrijdig met BlackRock’s grote belangen in wapens en fossiele brandstoffen.
Robert S. Kapito (President): Geschat vermogen van ~$500 miljoen. Kapito is medeoprichter en speelt een sleutelrol in BlackRock’s strategische investeringen, inclusief die in de defensiesector.
Andere oprichters: Susan Wagner, Barbara Novick, Ben Golub, Hugh Frater, Ralph Schlosstein en Keith Anderson, die in de beginjaren betrokken waren, hebben ook aanzienlijke vermogens opgebouwd, hoewel minder gedocumenteerd.
Fidelity Investments met $4,9 biljoen aan activa onder beheer (2025), is een andere grote vermogensbeheerder die investeert in defensiebedrijven zoals Lockheed Martin (5-6% eigendom), Boeing (~5%) en Raytheon (RTX, ~5%). Hun investeringen zijn voornamelijk passief via indexfondsen, vergelijkbaar met Vanguard en State Street.
Miljonairs: Abigail Johnson, CEO van Fidelity, heeft een geschat vermogen van $29 miljard (Forbes, 2025), waarmee ze een van de rijkste vrouwen ter wereld is. Haar familie bezit Fidelity, en haar rijkdom komt deels voort uit de brede investeringen van het bedrijf, inclusief defensie.
Net als BlackRock, Vanguard en State Street profiteert Fidelity indirect van NAVO-contracten via hun investeringen in wapenbedrijven.
Fidelity is qua schaal vergelijkbaar met State Street en iets kleiner dan Vanguard en BlackRock. Hun investeringen in de wapenindustrie zijn significant, maar minder in de schijnwerpers dan BlackRock vanwege een lager publiek profiel.
KKR (Kohlberg Kravis Roberts & Co.)bijvoorbeeld is een wereldwijde investeringsmaatschappij die vooral bekend is om zijn leveraged buyouts en private equity-investeringen. Hoewel KKR actief is in diverse sectoren zoals vastgoed, technologie en infrastructuur, is het ook betrokken bij de wapen- en defensie-industrie
Investeringen in defensiebedrijven:
Novaria Group (2019): KKR kocht Novaria Group, een Amerikaanse producent van gespecialiseerde lucht- en ruimtevaarthardware, die ook componenten levert voor militaire toepassingen.
Circor International (2023): KKR nam Circor International over voor $1,6 miljard. Dit bedrijf produceert onderdelen voor de industrie, luchtvaart en defensie, waaronder technologieën die gebruikt worden in militaire systemen.
OHB SE (2024): KKR verwierf een belang van 28,6% in OHB, een Duitse ruimte- en technologieonderneming met activiteiten in ruimtevaart en defensie. OHB levert technologie voor militaire satellieten en andere defensiegerelateerde projecten, wat bijdraagt aan de Europese defensie-infrastructuur.
Advanced Navigation (2023): KKR investeerde $108 miljoen in dit Australische bedrijf, dat technologie levert voor defensie- en navigatiesystemen, waaronder autonome systemen die in militaire toepassingen worden gebruikt.
KKR’s investeringen in bedrijven die verbonden zijn met Israëlische technologie, wapenfabrikanten en defensiecontracten zijn niet onomstreden. Critici wijzen op KKR’s belangen in bedrijven die actief zijn in bezette Palestijnse gebieden en in surveillance- en wapentechnologie.
De BDS-beweging (Boycott, Divestment, Sanctions) en groepen zoals No Arms in the Arts hebben opgeroepen tot een boycot van KKR-gerelateerde festivals, omdat KKR’s investeringen in strijd zouden zijn met ethische waarden, met name vanwege banden met de wapenindustrie en Israëlische bedrijven.
KKR’s brede portfolio omvat ook indirecte defensie-investeringen, met een focus op technologie en infrastructuur die militaire toepassingen ondersteunt, zoals datacenters en bewakingssystemen.
Henry Kravis en George R. Roberts zijn de oprichters van KKR, beiden met een geschat vermogen van meer dan $10 miljard . Ze hebben KKR sinds 1976 uitgebouwd tot een van de grootste private equity-firma’s ter wereld, met investeringen in defensiebedrijven als onderdeel van hun portfolio.
Joe Bae en Scott Nuttall, de huidige co-CEO’s van KKR, hebben zelf inmiddels ook aanzienlijke persoonlijke vermogens, hoewel exacte cijfers minder openbaar zijn. Zij sturen KKR’s huidige investeringsstrategieën, inclusief die in de defensiesector.
Vanguard’s massale investeringen in de wapenindustrie, vooral via passieve fondsen, maken het bedrijf een centrale speler in het financieren van wapens die in controversiële conflicten worden gebruikt. Hoewel Vanguard geen directe controle uitoefent over bedrijven zoals Lockheed Martin of Elbit Systems, maakt zijn enorme aandeelhoudersmacht het medeverantwoordelijk voor de ethische implicaties van deze investeringen. De parallellen met BlackRock zijn treffend, maar Vanguard’s lagere profiel en unieke structuur maken het minder een doelwit van publieke woede. In de context van NAVO-corruptie (zoals het NSPA-onderzoek en het Agusta-schandaal) blijft Vanguard’s rol indirect: het profiteert van de winsten van wapenbedrijven, maar er is geen bewijs van actieve betrokkenheid bij corruptie. Toch roept de schaal van Vanguard’s investeringen vragen op over de morele verantwoordelijkheid van passieve beleggers in een industrie die gedijt op conflict.
State Street Corporation, met ongeveer $4,5 biljoen aan activa onder beheer (2025), is een van de grootste vermogensbeheerders ter wereld en speelt een belangrijke rol in de wapen- en defensie-industrie door zijn investeringen in wapenfabrikanten en militaire aannemers. Net als BlackRock en Vanguard richt State Street zich voornamelijk op passieve beleggingen via indexfondsen en ETF’s, wat resulteert in aanzienlijke aandelenbelangen in defensiebedrijven zonder directe operationele controle.
State Street is een belangrijke aandeelhouder in grote defensiebedrijven, waaronder:
- Lockheed Martin: ~7-8% eigendom, ter waarde van $3-4 miljard.
- Boeing: ~6-7%, ter waarde van $4-5 miljard.
- Raytheon Technologies (RTX): ~7%, ter waarde van $5-6 miljard.
- Northrop Grumman: ~7%, ter waarde van $2-3 miljard.
- General Dynamics: ~7%, ter waarde van $2-3 miljard.
Deze bedrijven produceren wapens zoals gevechtsvliegtuigen (F-35), raketten, drones en nucleaire wapensystemen, die worden gebruikt in conflicten zoals in Oekraïne, Gaza en Jemen.
State Street heeft ook belangen in kleinere wapenfabrikanten, zoals:
- Sturm, Ruger & Co.: ~10% eigendom, producent van vuurwapens.
- Vista Outdoor: ~8%, fabrikant van munitie voor civiele en militaire doeleinden.
In het Verenigd Koninkrijk is State Street, samen met BlackRock en Vanguard, een grote investeerder in wapenbedrijven zoals BAE Systems (~5-6% eigendom) en Rolls-Royce, die motoren levert voor militaire vliegtuigen.
Specifieke fondsen:
State Street’s SPDR S&P 500 ETF Trust (SPY), een van de grootste ETF’s ter wereld, omvat defensiebedrijven zoals Lockheed Martin en Boeing vanwege hun aanwezigheid in de S&P 500. Dit fonds heeft een aanzienlijke blootstelling aan de defensiesector.
De SPDR S&P Aerospace & Defense ETF (XAR) richt zich specifiek op de luchtvaart- en defensie-industrie, met holdings in bedrijven zoals Lockheed Martin, RTX en L3Harris Technologies. Dit fonds wordt vaak bekritiseerd door ethische beleggers vanwege de focus op wapens.
State Street investeert in Elbit Systems, een Israëlisch wapenbedrijf dat drones, bewakingstechnologie en munitie levert voor militaire operaties in Gaza. Dit heeft geleid tot kritiek van mensenrechtenorganisaties, die State Street, BlackRock en Vanguard beschuldigen van medeplichtigheid aan schendingen van internationaal recht in bezette Palestijnse gebieden. In Europa steunt State Street bedrijven zoals Airbus en Thales, die militaire contracten uitvoeren voor NAVO-landen en de EU.
State Street’s investeringen in Chinese bedrijven zoals Hikvision (bewakingstechnologie met militaire toepassingen) hebben geleid tot controverses, vooral omdat deze bedrijven op Amerikaanse sanctielijsten staan vanwege banden met het Chinese leger.
Ronald P. O’Hanley (CEO): Geschat vermogen van enkele tientallen miljoenen dollars. Als CEO sinds 2018 ontvangt O’Hanley een jaarlijkse compensatie van ~$10-15 miljoen (salaris, bonussen en aandelen), maar zijn exacte vermogen is niet openbaar. Zijn rijkdom is bescheidener dan die van BlackRock’s Larry Fink ($1,7 miljard) of KKR’s Henry Kravis ($10 miljard).
Cyrus Taraporevala (voormalig hoofd State Street Global Advisors, tot 2022): Taraporevala leidde de beleggingsdivisie en verdiende miljoenen via bonussen en aandelen. Zijn vermogen wordt geschat op tientallen miljoenen.
Joseph L. Hooley (voormalig CEO, 2008-2018): Hooley’s vermogen wordt geschat op ~$50-100 miljoen, opgebouwd via zijn lange tenure bij State Street.
State Street profiteert indirect van NAVO’s gestandaardiseerde wapeninkopen, omdat bedrijven zoals Lockheed Martin, Boeing en RTX, waarin State Street investeert, grote NAVO-contracten binnenhalen. Het recente NSPA-corruptieonderzoek (sinds mei 2025მო
State Street profiteert indirect van NAVO’s gestandaardiseerde wapeninkopen, omdat bedrijven zoals Lockheed Martin, Boeing en RTX, waarin State Street investeert, grote NAVO-contracten binnenhalen. Het recente NSPA-corruptieonderzoek (sinds mei 2025), waarbij onregelmatigheden bij NAVO-aanbestedingen voor munitie en drones worden onderzocht, raakt mogelijk bedrijven waarin State Street investeert.
Het Agusta-schandaal uit de jaren ’90, waarbij Willy Claes aftrad als NAVO-secretaris-generaal wegens omkoping, onderstreept het terugkerende probleem van corruptie in defensie-aanbestedingen. Hoewel State Street’s investeringen in wapenbedrijven het bedrijf niet direct schuldig maken aan corruptie, voeden ze het debat over de ethische verantwoordelijkheid van grote vermogensbeheerders.
State Street’s investeringen in de wapenindustrie, hoewel passief, maken het een belangrijke financier van wapens die in controversiële conflicten worden gebruikt, zoals in Gaza en Oekraïne. Dit staat in contrast met State Street’s publieke commitment aan ESG-principes, wat vragen oproept over de consistentie van hun ethische claims. Net als BlackRock en Vanguard verschuilt State Street zich achter de “passieve” aard van hun investeringen, maar hun aanzienlijke aandeelhoudersmacht (5-8% in grote wapenbedrijven) geeft ze invloed die zelden wordt gebruikt om ethische veranderingen af te dwingen. In de context van NAVO-corruptie, zoals het NSPA-onderzoek en het historische Agusta-schandaal, profiteert State Street indirect van een gebrek aan transparantie in defensie-aanbestedingen, maar er is geen bewijs van directe betrokkenheid bij corruptie. De bredere vraag blijft hoe passieve investeerders zoals State Street verantwoordelijkheid nemen voor de impact van hun kapitaal in de wapenindustrie.
Vanguard, met meer dan $9 biljoen aan activa onder beheer (2025), is een van de grootste vermogensbeheerders ter wereld en een belangrijke speler in de wapen- en defensie-industrie via zijn investeringen in wapenfabrikanten en militaire aannemers. Net als BlackRock richt Vanguard zich vooral op passieve beleggingen via indexfondsen en ETF’s, wat betekent dat het grote aandelenbelangen heeft in defensiebedrijven zonder directe operationele controle.
Vanguard’s investeringen in de wapenindustrie
Belangrijke holdings:
Vanguard is een grote aandeelhouder in toonaangevende defensiebedrijven, waaronder:
Lockheed Martin: ~8-10% eigendom, ter waarde van $4-5 miljard.
Boeing: ~7-9%, ter waarde van $5-6 miljard.
Raytheon Technologies (RTX): ~8%, ter waarde van $6-7 miljard.
Northrop Grumman: ~8%, ter waarde van $3-4 miljard.
General Dynamics: ~8%, ter waarde van $3 miljard.
Deze bedrijven produceren wapens zoals gevechtsvliegtuigen (F-35), raketten, drones, en nucleaire wapensystemen, die worden gebruikt in conflicten zoals in Oekraïne, Gaza en Jemen.
Vanguard heeft belangen in kleinere wapenfabrikanten, zoals:
- Sturm, Ruger & Co.: ~14% eigendom, producent van vuurwapens, waaronder wapens gebruikt in controversiële incidenten.
- Vista Outdoor: ~10%, fabrikant van munitie voor civiele en militaire doeleinden.
Specifieke fondsen:
Vanguard’s Total Stock Market ETF (VTI) en S&P 500 ETF (VOO) hebben aanzienlijke blootstelling aan defensiebedrijven vanwege hun brede indexbenadering. Bijvoorbeeld, Lockheed Martin en Boeing maken deel uit van de S&P 500, waardoor deze fondsen automatisch investeren in wapens.
Het Vanguard Industrials ETF (VIS) omvat een aanzienlijk aandeel defensiebedrijven, zoals Boeing en RTX, met een focus op de industriële en luchtvaartsector.
Volgens Weapon Free Funds krijgen veel Vanguard-fondsen lage scores (D of F) vanwege hun investeringen in controversiële wapens, zoals clustermunitie en nucleaire wapens.
Vanguard heeft investeringen in Elbit Systems, een Israëlisch wapenbedrijf dat drones, bewakingstechnologie en munitie levert voor militaire operaties in Gaza. Dit heeft geleid tot kritiek van mensenrechtenorganisaties, die Vanguard en BlackRock beschuldigen van medeplichtigheid aan schendingen van internationaal recht.
In Europa steunt Vanguard bedrijven zoals Airbus en Thales, die betrokken zijn bij militaire contracten voor de NAVO en EU-landen.
Vanguard’s investeringen in Chinese bedrijven zoals Hikvision (bewakingstechnologie met militaire toepassingen) hebben geleid tot controverses, vooral omdat deze bedrijven op Amerikaanse sanctielijsten staan vanwege banden met het Chinese leger.
Vanguard opereert anders dan BlackRock en KKR, omdat het een unieke eigendomsstructuur heeft: het is eigendom van zijn fondsen, die op hun beurt eigendom zijn van de beleggers in die fondsen. Dit betekent dat er geen individuele miljardairs zoals Larry Fink (BlackRock) of Henry Kravis (KKR) aan het roer staan. Toch zijn er enkele sleutelfiguren met aanzienlijke vermogens:
Mortimer J. “Tim” Buckley (voormalig CEO, tot 2024): Buckley leidde Vanguard van 2018 tot 2024 en verdiende miljoenen via salarissen en bonussen.
Greg Davis (huidige CEO): Davis nam in 2024 de leiding over. Zijn vermogen is minder gedocumenteerd, maar als CEO van Vanguard ontvangt hij een jaarlijkse compensatie van miljoenen.
John C. Bogle (oprichter, overleden 2019): Bogle richtte Vanguard op in 1975 en introduceerde indexfondsen. Hoewel hij geen miljardair was (zijn vermogen werd geschat op ~$80 miljoen bij zijn overlijden), was zijn invloed enorm. Zijn nalatenschap leeft voort in Vanguard’s passieve beleggingsstrategie, die de wapenindustrie omvat.
Net als BlackRock profiteert Vanguard indirect van NAVO’s gestandaardiseerde wapeninkopen, omdat veel van hun geïnvesteerde bedrijven (Lockheed Martin, Boeing, enz.) grote NAVO-contracten binnenhalen. Het recente NSPA-corruptieonderzoek, waarbij onregelmatigheden bij NAVO-aanbestedingen voor munitie en drones worden onderzocht, raakt mogelijk bedrijven waarin Vanguard investeert.
Drie kleinere spelers in de wapenindustrie:
JPMorgan Chase een van de grootste banken ter wereld, investeert in en financiert defensiebedrijven via leningen, aandelenbezit en vermogensbeheer. Ze hebben belangen in Lockheed Martin (3-4%), Boeing (3%) en RTX (~3%). Daarnaast verstrekken ze leningen aan wapenfabrikanten en zijn ze betrokken bij defensiegerelateerde obligaties. Jamie Dimon, CEO van JPMorgan Chase, heeft een geschat vermogen van $2 miljard (Forbes, 2025). JPMorgan’s financiering van wapenbedrijven maakt het een indirecte begunstigde van NAVO-aanbestedingen. De bank is in het verleden bekritiseerd voor het financieren van controversiële industrieën, waaronder wapens. JPMorgan’s rol is meer gefocust op financiering dan op directe aandeelhoudersmacht, maar hun invloed in de defensiesector is aanzienlijk.
Berkshire Hathaway geleid door Warren Buffett, heeft kleinere maar noemenswaardige investeringen in defensie gerelateerde bedrijven, zoals Boeing (~1-2% eigendom) en General Dynamics. Hoewel Berkshire minder zwaar inzet op wapens dan BlackRock of Vanguard, is het actief in aanverwante sectoren zoals luchtvaarttechnologie. Warren Buffett, met een geschat vermogen van $135 miljard (Forbes, 2025), is een van de rijkste mensen ter wereld. Zijn investeringen in defensie zijn echter een klein deel van Berkshire’s portefeuille, die meer gericht is op verzekeringen, energie en technologie. Buffett’s naam komt minder vaak voor in discussies over wapens, maar Berkshire’s schaal maakt het een potentiële speler.
Carlyle Group, een private equity-firma zoals KKR, die ook investeert in defensiebedrijven zoals Booz Allen Hamilton, een grote militaire aannemer die adviesdiensten levert aan de NAVO en het Pentagon, en ManTech International, een cybersecurity- en defensiebedrijf. Carlyle’s investeringen zijn actiever dan die van BlackRock, Vanguard of State Street, omdat ze bedrijven overnemen en herstructureren. Oprichters David Rubenstein, William Conway Jr. en Daniel D’Aniello hebben elk een vermogen van ~$3-5 miljard. Hun rijkdom komt voort uit Carlyle’s private equity-deals, waaronder defensie. Carlyle’s investeringen in defensiebedrijven die NAVO-contracten uitvoeren, maken het een indirecte begunstigde van NAVO-aanbestedingen. Carlyle’s actieve investeringsstrategie in defensie maakt het vergelijkbaar met KKR, maar het is kleiner en minder prominent in de publieke kritiek.
De wapenindustrie wordt gedomineerd door een kleine groep vermogensbeheerders (BlackRock, Vanguard, State Street, Fidelity) en private equity-firma’s (KKR, Carlyle), die samen miljarden investeren in defensiebedrijven. Deze instellingen, geleid door multimiljonairs of miljardairs zoals Abigail Johnson (Fidelity), Jamie Dimon (JPMorgan) en David Rubenstein (Carlyle), hebben een enorme invloed op de wapenhandel, maar verschuilen zich vaak achter “passieve” of “marktgedreven” investeringen. Dit roept ethische vragen op, vooral in de context van NAVO-corruptieonderzoeken en conflicten zoals in Gaza en Oekraïne.
De Verenigde Staten wordt in toenemende mate door landen gezien als de grootste bedreiging. In Mexico en Canada, vindt respectievelijk 68 en 59 procent van de bevolking dat de Verenigde Staten een gevaar vormen. Maar ook landen die verder weg liggen van de Verenigde Staten merken het land steeds vaker aan als een bedreiging. Twintig procent van de ondervraagde Nederlanders ziet de Verenigde Staten als een bedreiging. Ook in Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk heerst dat sentiment. Rusland wordt nog steeds door de meeste landen aangemerkt als het grootste gevaar. In acht van de tien onderzochte Europese landen wordt Rusland het vaakst genoemd. In Frankrijk, Duitsland, Nederland, Polen, Zweden en het Verenigd Koninkrijk zegt meer dan de helft van de volwassenen dit.
EU-lidstaten akkoord met extra investeringen in defensie
De EU-lidstaten zijn akkoord gegaan met extra investeringen van achthonderd miljard euro in ReArm Europa, het herbewapeningsplan van de EU. Het gaat voor zowel verhoging van de defensie-uitgaven als versterking van de militaire capaciteiten van de EU. Diverse bestaande Europese programma’s, zoals het onderzoeksprogramma Horizon, kunnen in het herbewapeningsplan meedoen. Als die investeringen in de verschillende programma’s goed worden gecoördineerd, komt dat ten goede aan de industriële en technologische basis van Europa, zei de Deense minister van Europese Zaken Marie Bjerre namens de lidstaten. ‘Dit is een noodzakelijke stap om de paraatheid van de defensie van de EU verder te vergroten richting 2030’, aldus Bjerre.
Duitsland plaatste een order voor 20 Eurofighter Tranche 5 jachtvliegtuigen (3,76 miljard euro), samen met de ontwikkeling van de Eurofighter EK versie voor elektronische oorlogsvoering. De leveringen zullen tussen 2031 en 2034 plaats vinden, inclusief nieuwe vluchtsimulators voor training op de bijgewerkte capaciteiten van de jager. De vliegtuigen worden uitgerust met de Europese AESA ECRS Mk 1 radar, een actieve elektronische scanarray (AESA) technologie die ook door Spaanse modellen zal worden overgenomen. De nieuwe Eurofighters ontvangen de Phase 4 Enhancement (P4E) configuratie, die upgrades bevat voor sensoren, cockpit en communicatiesystemen, evenals geautomatiseerd sensorbeheer om de werklast van de piloten te verminderen. Het pakket bevat ook updates voor het DASS zelfverdedigingssysteem en functies voor elektronische oorlogsvoering, waarbij geleidelijk de functies van de verouderde Tornado ECR worden vervangen, die nog steeds gevechts- en elektronische verkenningsmissies uitvoert bij de Duitse luchtmacht.
Tegelijkertijd is de regering doorgegaan met het Eurofighter EK-project, een versie die gespecialiseerd is in het onderdrukken van vijandige luchtafweersystemen (SEAD). Airbus is verantwoordelijk voor het uitrusten van 15 jachtvliegtuigen met het Saab Arexis-systeem, AGM-88E AARGM anti-radar raketten en kunstmatige intelligentie technologieën voor snelle detectie en reactie op dreigingen. Met de investering van 1,13 miljard euro wordt verwacht dat de ontwikkeling in 2033 zal worden afgerond, waarmee de Eurofighter wordt geconsolideerd als het belangrijkste platform voor elektronische oorlogsvoering van Duitsland in de komende decennia. Duitsland sloot daarnaast nog een contract met de Amerikaanse marine voor een geavanceerde SPY-6(V)1 radar van Raytheon voor zijn acht nieuwe F127 fregatten. Deze aanschaf is ook een onderdeel van Duitslands’ ambitieuze maritieme programma om de luchtafweercapaciteiten aanzienlijk te versterken, inclusief ballistische raketverdediging. Het totale budget voor dit programma bedraagt ongeveer 26,45 miljard euro. Met de investeringen worden de 5% NAVO doelstellingen ruimschoots gehaald in tegenstelling tot Spanje. De NAVO zou moeten overwegen om Spanje uit het militaire bondgenootschap te gooien zei Donald Trump tijdens een bijeenkomst in het Witte Huis met de Finse president Alexander Stubb. Volgens Trump zou Spanje te weinig uitgeven aan defensie. Trump laat de VS ook niet met lege handen staan en plaatste via het Pentagon een order van 12,5 miljard dollar bij Lockheed Martin voor 148 F-35 straaljagers. Deze aankoop omvat 40 F-35A jets voor de Amerikaanse luchtmacht 20 B en C-modellen voor het Marinekorps en 9 F-35C voor de marine. Daarnaast zijn 15 eenheden bestemd voor bondgenoten en 64 jachtvliegtuigen voor internationale klanten. De leveringen van de toestellen beginnen in 2026 en de volledige voltooiing wordt verwacht tegen augustus 2028. De productie vindt voornamelijk plaats in Fort Worth Texas maar ook fabrieken in het Verenigd Koninkrijk Italië en Japan nemen deel. Het contract wordt uitgevoerd onder toezicht van het Naval Air Systems Command.
Nieuw operationeel hoofdkwartier van de Nederlandse krijgsmacht
Het Netherlands Joint Force Command (NJFC) is een nieuw operationeel hoofdkwartier van de Nederlandse krijgsmacht, dat op donderdag 4 september 2025 officieel wordt geopend. Dit hoofdkwartier, tijdelijk gevestigd in het ministerie van Defensie in Den Haag, heeft als doel de aansturing van alle defensieonderdelen – Koninklijke Landmacht, Koninklijke Marine, Koninklijke Luchtmacht en Koninklijke Marechaussee – te centraliseren en te verbeteren. Op termijn krijgt het NJFC een eigen locatie. Volgens Commandant der Strijdkrachten, generaal Onno Eichelsheim, was de coördinatie binnen Defensie voorheen te versnipperd. Het nieuwe hoofdkwartier moet zorgen voor een efficiëntere en geïntegreerde aanpak, vooral met het oog op mogelijke langdurige conflicten. Minister van Defensie Ruben Brekelmans benadrukt dat het NJFC niet alleen militaire operaties zal coördineren, maar ook civiele taken, zoals ondersteuning bij natuurbranden of andere calamiteiten. Het NJFC is een belangrijke stap om de operationele slagkracht van de Nederlandse krijgsmacht te versterken, mede door betere samenwerking tussen de verschillende krijgsmachtdelen en ondersteunende organisaties zoals het Defensie Ondersteuningscommando (DOSCO) en het Commando Materieel en IT (Commit). Deze ontwikkeling past in de bredere trend van modernisering en investeringen in Defensie, zoals de recente aankoop van nieuwe Leopard 2A8-tanks en de uitrol van geavanceerde gevechtsuitrusting.
Defensie steekt 30 miljoen euro in AI
Defensie steekt 30 miljoen euro in een AI-fabriek in Groningen. Gijs Tuinman, staatssecretaris van Defensie stelt dat technologie een hoofdrol speelt in op het moderne slagveld en dat deze oorlogsvoering verandert. Door 30 miljoen euro bij te dragen aan de AI-fabriek kan de AI-fabriek volgens Tuinman werken met een groot expertisecentrum en een supercomputer met net zoveel rekenkracht als 1,5 miljoen iPhones. Het expertisecentrum wordt medio 2026 opgeleverd en de supercomputer in 2027. Dan zal de AI-fabriek haar waarde gaan bewijzen en het hoofd kan bieden aan de steeds grotere fysieke en vooral digitale dreiging.
Spionage door drones
De recente waarnemingen van onbekende drones boven cruciale infrastructuur in Noord-Duitsland, waaronder een onderzeebootwerf van Thyssenkrupp, energiecentrales en het kanaal tussen de Noord- en Oostzee, roepen de logische vraag op naar het nut van dergelijke acties in een tijdperk waarin satellieten tot op de centimeter nauwkeurig kunnen fotograferen. Toch benadrukken militaire experts dat deze mysterieuze vluchten, die ook in Denemarken en Noorwegen de kop opstaken, een essentiële rol vervullen die geavanceerde ruimtevaarttechnologie niet kan evenaren.
Hoewel satellietbeelden een ongeëvenaard overzicht bieden, kennen ze twee fundamentele beperkingen die drones niet hebben: tijdsgevoeligheid en perspectief. Satellieten volgen vaste banen en kunnen een locatie slechts met bepaalde tussenpozen observeren. Drones bieden daarentegen real-time inlichtingen. Ze kunnen direct worden ingezet om cruciale, vluchtige momenten vast te leggen die door een satelliet gemist zouden worden, zoals de verplaatsing van een onderzeeër in de haven of het korte moment van activiteit bij een installatie. Dit dynamische karakter maakt de informatie van de drone onmiddellijk bruikbaar.
Bovendien kunnen drones, in tegenstelling tot de verticale blik van een satelliet, zijdelingse en laag-bij-de-grondse beelden maken. Dit stelt de operator in staat om onder afdaken, in de constructie of rond hoeken van gebouwen te kijken, en zo details vast te leggen die anders aan het zicht onttrokken blijven. Voor spionage bij een onderzeebootwerf is het onderscheppen van gedetailleerde foto’s van apparatuur of afdichtingen van dichtbij veel waardevoller dan een algemeen bovenaanzicht. De waarneming van een ‘moederschip’ dat kleinere satellietdrones draagt, bevestigt de geavanceerde en tactische aard van de operatie; de kleinere drones kunnen dichterbij komen voor extreem gedetailleerde opnames of om gespecialiseerde sensoren in te zetten.
De aanwezigheid van drones boven een gascentrale en een raffinaderij duidt bovendien op meer dan alleen spionage; het wijst op een mogelijke voorbereiding op sabotage. Drones kunnen worden uitgerust met thermische camera’s om de operationele status van apparatuur te beoordelen, of ze kunnen de exacte kwetsbare punten of de gemakkelijkste toegangswegen voor een toekomstige fysieke aanval in kaart brengen. De onbekende drones in Noord-Europa dienen daarmee als een onmisbaar tactisch instrument dat de tekortkomingen van satellietinformatie opvult en essentieel is voor het plannen van operationele verstoringen.
Amateur dronevliegers worden gevraagd om tegen crypto betaling te vliegen op verboden plekken, waardoor niet meer zeker gezegd kan worden dat de drones een spionagedoel hebben. het gaat meer om de verstoring en de ophef. Onlangs werden nog drie jonge Duitsers gearresteerd die in Noorwegen met hun drones vlogen rond de luchthaven Rossvoll in Mo i Rana. Ook een Chinese man werd aangehouden voor eenzelfde dronevlucht bij de luchthaven Helle in Svolvaer. De drones die in Duitsland en in België zijn gesignaleerd, tonen echter volgens de Europese Commissie aan dat de hele Europese Unie in gevaar is, zonder zich te realiseren dat de actieradius van drones zeer beperkt is. Het onderstreept echter volgens de commissie het belang van een dronemuur die de hele Europese Unie moet beschermen. De Europese Commissie heeft recent voorgesteld een dronemuur te realiseren aan de oostflank van de EU. Directe aanleiding waren de drones die het luchtruim van Polen, Roemenië en later Denemarken schonden. In Denemarken legden drones het vliegverkeer plat.
Regeringen en supranationale instanties, zoals de Europese Commissie en de NAVO gebruiken de “dreiging” van de drones doelbewust om hun eigen politieke agenda te verwezenlijken.
De drone-incidenten worden gebruikt als een “window of opportunity”, een kans om een oplossing (de “dronemuur”) te introduceren voor een probleem waarvan de urgentie is opgeblazen. Zelfs kleine verstoringen worden gepresenteerd als een dreiging die “de hele Europese Unie in gevaar” brengt. Door een sfeer van crisis en urgentie te creëren, kunnen beleidsmakers het normale democratische proces van discussie, afweging en budgettaire kritiek omzeilen. Als het de nationale veiligheid betreft, wordt er vaak “geen tijd verspild.” De voorgestelde “dronemuur” is een grootschalig, grensversterkend project. Het levert de EU en de lidstaten niet alleen een fysieke verdediging op, maar ook verhoogde budgetten voor beveiliging en defensie-industrieën. Meer toezicht en controle aan de externe grenzen, wat de bevoegdheden van de centrale EU-organen kan versterken. Geen van de drones die tot nog toe zijn gevonden bevatten explosieven of geavanceerde spionagesystemen. Het waren allemaal in elkaar gekunstelde drones die soms met plastic tape waren gemaakt.
De Europese Commissie heeft officieel het probleem van “onrechtmatig en gevaarlijk gebruik van drones voor civiel gebruik” erkend en noemt specifiek misbruik als “verstoring van het luchtverkeer” en “smokkelen van verboden goederen”.
Het rapport, getiteld “De invasie, twee jaar later: Geven Russische militaire fondsenwervers crypto op?” en gepubliceerd door Elliptic in 2024 als een update van hun “Crypto in Conflict”-rapport uit 2023, onderzoekt hoe pro-Russische groepen cryptocurrency gebruiken voor fondsenwerving, met een specifieke focus op drones. Ondanks de voortdurende oorlog is het aandeel van cryptocurrency in donaties afgenomen. In 2022 vormde crypto ongeveer 4% van de fondsen, maar sindsdien zijn de meeste donaties verschoven naar fiat via elektronische overschrijvingen door Russische banken. Crypto-adressen worden nog wel gedeeld als alternatief, maar zelden als enige optie, een trend die wordt gedreven door sancties en strengere controles door exchanges.
Een opvallend geval dat in het rapport wordt belicht, betreft een succesvolle fondsenwerving van $221.000 voor de bouw van een drone in 2022, waarvan slechts $8.400, ongeveer 4%, in cryptocurrency was, voornamelijk Bitcoin en USDT. De rest kwam uit fiat-donaties via sociale media en Telegram-kanalen, wat illustreert dat crypto een marginale rol speelt in bredere hybride oorlogvoering, inclusief de aankoop van drones voor precisie-aanvallen.
Sinds 2022 hebben pro-Russische groepen ongeveer $20 miljoen aan cryptocurrency verzameld, een stijging vergeleken met de $4,8 miljoen gerapporteerd in 2023 volgens het “Crypto in Conflict”-rapport. Deze fondsen worden gebruikt voor wapens, drones, munitie, medische benodigdheden en kleding. Meer dan 10% van deze donaties komt uit illegale bronnen, zoals darkweb-markten, gesanctioneerde entiteiten en gestolen creditcards. Belangrijke fondsenwervers zijn groepen zoals Novorossiya Aid Co-ordinating Centre, Z-Coalition ‘OPSB’ en MOO “Veche,” die drones en richtapparatuur financieren. Militaire eenheden zoals de Wagner Group, nu gesanctioneerd, ontvingen na sancties slechts $200 in crypto.
Ter vergelijking heeft Oekraïne $212 miljoen opgehaald via cryptocurrency, wat 20% van alle grassroots-fondsen vertegenwoordigt, voornamelijk via DeFi, NFT’s en DAO’s. Dit benadrukt een asymmetrie, aangezien Rusland sterker leunt op fiat om sancties te omzeilen.
Pro-groepen met een meer culturele of historische band met Rusland:
- In landen met grote Russischtalige bevolkingsgroepen (zoals de Baltische Staten, Kazachstan of Oekraïne) kunnen pro-Russische groepen de rechten, taal of cultuur van deze minderheden verdedigen, vaak met financiële of politieke steun vanuit Moskou.
- Organisaties die de Russische taal, geschiedenis en cultuur promoten en die ideologisch gelieerd zijn aan de Russische regering of de Russisch-Orthodoxe Kerk.