Zorg

De zorgverzekeraars vinden hun gezondheidsprogramma’s niet effectief, en te duur. Menzis stopte al met het programma Samen Gezond. En nu gaat ook Vitality van ASR stoppen

De grootste verzekeraars Achmea, CZ, Menzis en VGZ zijn gemaand tot het maken van verbeterpunten bij niet nakomen van hun zorgplicht. Ze moeten van de NZa de ‘knelpunten in het aanbod’ van zorg beter in beeld brengen en op basis daarvan actie ondernemen. Bij CZ en Menzis schiet dit dusdanig tekort, dat ze een formele maatregel opgelegd kregen.  De verzekeraars krijgen nu eerst zes maanden de tijd om verbeteringen door te voeren. De grootste verbeterpunten zijn het in beeld krijgen van de knelpunten in het aanbod, de acties die zij daarop nemen en het evalueren en bijstellen van deze acties. De belangrijkste conclusie was dat er niet wordt voldaan aan de normen van de zorgplicht.

Zorgverzekeraars ontvangen jaarlijks circa 21,8 miljard euro vereveningsbijdrage uit het ZVF. Ook ontvangen zij uit het ZVF een vergoeding van 2,5 miljard euro voor de beheerkosten voor verzekerde kinderen in hun bestand en 900.000 euro t.b.v. HLZ (langdurige zorg) Nederland heeft 13,3 miljoen inwoners boven de 18 jaar die in totaal ook nog zo’n 17 miljard euro per jaar aan zorgpremie bijdragen en 3 miljard aan eigen risico. Zo’n 300.000 hiervan zijn wanbetalers en zo’n 300.000 zijn vrijgesteld van premiebetaling. Een kleine miljard euro aan premies wordt niet geïnd en vervolgens door het Rijk aan de verzekeraars vergoed vanuit het ZVF. De totale inkomsten voor de zorgverzekeraars bedraagt dan 45 miljard euro. Ze hebben dan ook enorme reserves:   Achmea ca 700 miljoen euro CZ ca 660 miljoen euro VGZ ca 660 miljoen euro Menzis ca 256 miljoen euro DSW ca 82 miljoen euro

De premies voor de zorgverzekeringen zijn dit jaar opnieuw fors omhoog gegaan. De basisverzekering van zorgverzekeraar DSW steeg met 11,50 euro per maand naar 149 euro. Het is de grootste stijging sinds 2006. VGZ kost 146,95 euro per maand. Dat is 5 euro meer dan vorig jaar. Ook Menzis heeft de premie met 5,50 euro verhoogd. Daar komt het maandbedrag op 146,75 euro. CZ en Zilveren Kruis bleven ook  ruim onder de stijging van 12 euro die het demissionaire kabinet met Prinsjesdag voorzag. Met 5 euro per maand was de premiesstijging bij VGZ het laagst. De zorgtoeslag daarentegen daalt van 154 euro naar  123 euro. De verdiengrens ligt op maximaal 37.496 euro per jaar. Voor 2 verdieners is dat 47.368 euro. Het vermogen mag maximaal 140.213 euro zijn. 10% van de zorgtoeslaggerechtigden maakt geen gebruik van de toeslag waar ze recht op hebben.(700.000 personen)

Co-Med/PCC Tele Services

De medisch keten werd in september 2019 opgericht door de Maastrichtse ondernemers Guy Vroemen, Guy Schulpen en Caro van Uden. Ze zouden er wel voor zorgen dat de huisarts weer huisarts konden zijn’ door tijdrovende niet-medische taken als de boekhouding voor hen uit handen te nemen. Co-Med kocht zich met veel bravour in bij 10 huisartsenpraktijken waarbij hun manager maat werd in de maatschap en zo dus meedeelde in de winst. Crediteuren vroegen onlangs het faillissement van het moederbedrijf Co-Med aan. Op de zitting besloot Co-Med echter om het detacheringsbedrijf onmiddellijk de achterstallige 100.000 euro te betalen. Het callcenter van huisartsenketen Co-Med , Co-Med Teleservices/PCC Tele-Services dat al enige tijd gesloten was werd eerder wel failliet verklaard met een schuld van 1,6 miljoen euro. Detacheringsbedrijf Care About en minstens 7 zorgmedewerkers kregen maandenlang voor tonnen aan salaris niet betaald. In maart kwam er een voorstel van Co-Med om 10 procent van de facturen te betalen, zonder enige onderbouwing waarom ze alleen dat deel wilden betalen. Daarop besloot Care About de doktersassistentes terug te trekken en via de rechter geld te eisen.  Sinds 2019 neemt C0-Med huisartsenpraktijken in het hele land over. Maar die overnames gingen gepaard met een groeiend aantal klachten. De praktijken waren slecht bereikbaar, patiënten konden soms pas dagen later terecht, er waren niet altijd artsen aanwezig en in de zomervakantie sloot een praktijk door een personeelsgebrek. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) deed al onderzoek naar Co-med. De inspectie gaf het bedrijf een aanwijzing, omdat de praktijken te vaak niet goed bereikbaar waren. De rechter floot de IGJ echter terug en vond dat Co-med meer tijd moest krijgen. De IGJ en Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) constateerden in een later rapport dat ze moeilijk toezicht op de huisartsenketen kunnen houden. De huisartsenpraktijken werden ondergebracht bij Co-Med Zorg. Het telefoonverkeer loopt nu bij de gewone huisartsenpraktijken. Co-Med opende het callcenter na hevige kritiek van patiënten en patiëntenorganisaties. Co-Med had zelf echter geen vaste huisartsen in dienst maar werkte met waarnemers die op zzp-basis werden ingehuurd en die dan vervolgens niet werden betaald. Volgens patiënten was het nagenoeg onmogelijk om een afspraak met een huisarts te maken. Intussen boekte het bedrijf volgens het laatste openbare jaarverslag (2022) 1,2 miljoen euro winst op een omzet van 9,4 miljoen euro. Dat geld werdt onder meer verdiend door het inschrijfgeld van patiënten. Huisartsen zouden  ieder kwartaal een vast bedrag per patiënt krijgen, ook als er geen zorg nodig was of werd verleend. Afhankelijk van de leeftijd en woonwijk van de patiënt ging het om 17 euro tot 54 euro per kwartaal. Co-Med maakt zelf niet bekend hoeveel patiënten het exact heeft, maar naar schatting zijn het er 50.000. Dat leverde het bedrijf dus al minstens 3,4 miljoen euro op. Per consult en per (herhaal) recept kwam daar nog een vergoeding bovenop. In onder meer Amsterdam, Breda, Den Haag, Eindhoven, Tilburg en Zwolle en op meerdere plekken waren er problemen. In Breda klaagden patiënten bijvoorbeeld over de lange telefonische wachttijden om iemand aan de lijn te krijgen. Wie ’s ochtends belt, is soms de 60ste patiënt in de wachtrij. Dat was reden voor de lokale politiek om een eigen meldpunt op te zetten.  In huisartsenkringen bestaan inmiddesl nu ook grote zorgen over het voortbestaan van de commerciële praktijk Co-Med in Enschede. Er is een leegloop van personeel. De vrees bestond al dat Co-Med sluit en een kleine 9000 patiënten op straat zouden komen te staan. De sluiting van Co-Med heeft impact hebben op omliggende gemeenten. De problemen in Enschede ontstonden omdat in korte tijd meerdere dokters vertrokken. Co-Med waar ongeveer vijftigduizend patiënten afhankelijk van zijn moest de administratieve druk op de huisarts verminderen, met slimme digitale tools zorg op afstand bieden, eerder ondersteunend personeel inzetten ‘zodat de dokter weer dokter kan zijn en de huisartsenzorg toegankelijk zou blijven. Het ging mis in de uitvoering. Na de oprichting in 2019 voegde Co-Med dertig overgenomen praktijken samen tot dertien over Nederland verspreide vestigingen die aan ca. 50.000 patiënten zorg verleenden. Maar de forse groeistuipen én de eis om zo efficiënt mogelijk te opereren begonnen al gauw hun tol te eisen. Het bleek toch niet zo eenvoudig om de huisartsenzorg in een groot verband te organiseren. Patiënten klaagden over onderbezetting, onbereikbaarheid en allerlei misstanden die als gevolg daarvan ontstonden. Vorig jaar werd Co-Med door de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd onder toezicht geplaatst. Een rapport stelde ‘ernstige tekortkomingen’ vast en waarschuwde dat patiënten ‘een groot veiligheidsrisico’ liepen. Na het faillissement van teleservices bezwoer Co-Med zakelijk directeur Guy Vroemen dat het moederbedrijf zo gezond zou zijn als een vis. Het faillissement werd mede aangevraagd door het detacheringsbureau CareAbout dat Co-Med van doktersassistenten heeft voorzien: deze zzp’ers wachtten al maanden op hun geld. Daarnaast vorderen huisartsen uit Breda achterstallige betalingen. Wat er met deze vorderingen gebeurd is nog onduidelijk. In 2022 maakte Co-Med nog 1,2 miljoen winst en in 2023 nog 1,9 miljoen. Het bedrag kon worden betaald door belastingbetaling uit te stellen via een steunmaatregel. 18 juni 2024 meldden zich oud-medewerkers die als zzp’er werkten voor de praktijken van Co-Med en die naar eigen zeggen achterstallig salaris tegoed hebben van bij elkaar meer dan 100.000 euro. Fred Louwerens is opnieuw de incassant en aanvrager van een faillissement van Co-Med. Twee aanvragen zijn al ingediend en een derde zou onderweg zijn. Het streven van de schuldeisers is dat de zaak halverwege juli dient, maar dat is afhankelijk van de beschikbaarheid bij de rechtbank. Louwerens geeft aan inmiddels zeven klanten te hebben die zeggen nog geld te krijgen van Co-Med. “En er melden zich bijna dagelijks nieuwe schuldeisers. Zorgverzekeraars hadden eerder al laten weten dat er een noodplan klaarligt voor het geval Co-Med failliet zou worden verklaard. In de Kop van Noord-Holland zijn er al langer problemen met de huisartsenpraktijken van Co-Med. Naast dat patiënten veel klagen over de beschikbaarheid van de huisartsen, is de praktijk in Anna Paulowna sinds maart al dicht. Alle patiënten moeten naar de vestiging in Breezand. De bedoeling was dat de vestiging in Anna Paulowna zo snel mogelijk weer open zou gaan, maar daar is tot nu toe geen sprake van. De vier grootste zorgverzekeraars Zilveren Kruis, CZ, VGZ en Menzis haddenn de commerciële keten in gebreke gesteld omdat ze formeel hadden vastgesteld dat Co-Med zich niet aan afspraken hoeld. Dinsdag 18 juni moest Co-Med bij de vier verzekeraars inzicht geven in de actuele bezetting en roosters voor de komende vier weken. Ook het spoedprotocol en de aanwezigheid gedurende de avond, weekend en de nacht werden doorgenomen. De antwoorden van het bedrijf stelden niet gerust waardoor de verzekeraars Co-Med in gebreke stelden en uiteindelijk het contract op 20 juni 2024 ook opzegden. Het bedrijf was al langer in opspraak vanwege het gebrek aan artsen en de kwaliteit van zorg. Ook waren de praktijken slecht bereikbaar. Co-Med werd vanwege de misstanden al nauwlettend in de gaten gehouden door de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd en moest elke maand een overzicht geven hoe de (spoedeisende) huisartsenzorg op alle dertien locaties is geregeld. In het afgelopen half jaar traden Guy Schulpen en Caro van Uden, terug uit het bestuur en vertrokken beiden ‘om persoonlijke redenen’. Schulpen is tevens geen aandeelhouder meer, maar zegt als medisch adviseur nog dagelijks betrokken te zijn bij het bedrijf. Er is een kans dat hij terugkeert als mede-eigenaar, aldus de zorgondernemer zelf. Guy Vroemen was nu de enig overgebleven bestuurder. Hij werd door Schulpen en Van Uden binnengehaald voor de zakelijke kant van het bedrijf. Onlangs publiceerde de Volkskrant een artikel over misstanden; medewerkers zouden onder meer taken moeten verrichten waarvoor ze niet bevoegd waren waardoor de veiligheid van patiënten  in het geding zou zijn gekomen. CZ zegt  dat er afgelopen week nieuwe “verontrustende signalen” over het bedrijf waren binnengekomen. Slechte zorg, financiële instabiliteit, zorgen over het bestuur en gesjoemel met zorggeld: (oud-)werknemers vertelden tegenover EenVandaag over problemen binnen de huisartsenketen van Co-Med. Huisartsen waarschuwen voor gevaarlijke situaties, medewerkers moesten taken verrichten waarvoor ze niet bevoegd waren, waardoor de veiligheid van patiënten in het geding kwam, de doktersassistent van huisartsenpraktijk in Zwolle liet in een jaar tijd tientallen ambulances komen bij gebrek aan huisartsen en Co-Med hield voor de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) informatie achter bij overname van een praktijk in Amsterdam. Co-Med had 50.000 patiënten onder haar hoede. De verzekeraars hebben voor hen een noodplan in werking gezet waarbij patiënten in een aantal regio’s terechtkunnen bij regionale huisartsen. In andere gebieden wordt voor de eerste zorgopvang gebruik gemaakt van Arene, een andere commerciële aanbieder. De ruim veertig huisartsen van Arene werken in principe digitaal, maar werken ook samen met lokale huisartsen zodat – wanneer nodig – fysieke zorg beschikbaar is. Vroemen is voor 51 procent eigenaar van Co-Med. Hij gedroeg zich volgens bronnen als een ‘alleenheerser’ die regelmatig intimiderend gedrag vertoonde. Vroemen is niet. in dienst van Co-Med, maar laat zich uitbetalen via een eigen besloten vennootschap (bv) met de naam ‘Controller Ex Omnibus’ dat in augustus 2018 werd opgericht in Lanaken België aan de Paalsteenlaan 12. Oud-zakenrelaties van Vroemen omschrijven hem als ‘een charmeur met grote praatjes’. “Hij gelooft vaak in zijn eigen leugens, andere mensen gaan daarin mee. Zo is hij een goede verkoper, maar dat is niet houdbaar, alles komt dan uit.” Toch wist Vroemen zichzelf na de teleurstellende verkoop van AFTC goed aan te prijzen. De ondernemer vertelde regelmatig dat hij er tientallen miljoenen mee had verdiend en daarmee genoeg geld had om te investeren. Hij klopte aan bij de provincie Limburg. Die zagen in Vroemen een succesvolle ondernemer en koppelden hem aan de Brightlands Campus in Maastricht. Dat is een plek waar ze uitvindingen van de universiteit willen omzetten in succesvolle bedrijven. Zo kwam hij in contact met de Dutch Screening Group, waar ze kankerscreening doen door middel van haaranalyse, een methode die nog volop in ontwikkeling is. Hij stuurde facturen die niet klopten en deed veel te hoge declaraties. Ook verklaren betrokkenen dat Vroemen verschillende privébetalingen deed op kosten van het bedrijf. De samenwerking eindigde. Uiteindelijk kun je constateren dat de grote verzekeraars met open ogen in de mooie praatjes van Vroemen getrapt zijn met alle gevolgen van dien voor de achtergebleven patiënten. De curator is Dimitry Aertssen. 1 juli vroeg Co-Med haar eigen faillissement aan en wil alle kosten verhalen op de Zorgverzekeraars.

Zorgtekort

Er zijn snel maatregelen nodig om te voorkomen dat de huisartszorg en wijkverpleging vastlopen. De Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) maakt zich zorgen over de betaalbaarheid van de zorg, maar vooral over de kwaliteit en toegankelijkheid. Over het hele land is er een tekort aan huisartsen en medicijnen. 60 procent van de huisartsenpraktijken heeft op dit moment een patiëntenstop. Hoewel het aantal huisartsen toeneemt, gaan zij vaker parttime werken en naar verwachting gaat binnen zes jaar 30 procent van de huisartsen met pensioen. Artsen zonder specialisatie worden nu al ingezet in huisartsenpraktijken omdat die anders de roosters niet rond krijgen. Basisartsen, die de basisopleiding geneeskunde hebben afgerond maar nog niet in opleiding zijn voor een specialisatie, mogen alleen onder strikte voorwaarden werken in een huisartsenpraktijk. Voor elke gepensioneerde huisarts zijn feitelijk twee of drie vervangers nodig, terwijl de komende zes jaar 30 procent van de huisartsen met pensioen gaat. 60 procent van de huisartsenpraktijken in Nederland heeft op dit moment een patiëntenstop. In december waren er bijna 5.300 mensen in ons land op zoek naar een eigen huisarts. De zorgautoriteit zag dat in het hele vierde kwartaal van 2023 veel mensen op een wachtlijst stonden bij hun zorgverzekeraar, omdat ze zich niet konden inschrijven bij een nieuwe huisarts. De gemeenten met de langste wachtlijsten zijn Enschede, Heerenveen, Leeuwarden, Tilburg, Zwolle en Apeldoorn. Daar wachtten meer dan tweehonderd mensen op een huisarts. Een van de oorzaken van de lange wachtlijsten is dat steeds meer mensen om hulp van een huisarts vragen. Het aantal consulten en doktersbezoeken was ook in januari 2024 groter dan een jaar geleden. Volgens de NZa komt dat door de griepgolf van de afgelopen maanden.

Door alcohol, tabak, ultrabewerkt voedsel en fossiele brandstoffen sterven er elke dag 7000 Europeanen.  De producten spelen een grote rol bij het ontwikkelen van vele vormen van kanker, diabetes en hart-en vaatziekten, psychische stoornissen, overgewicht, obesitas, diabetes type 2 en tumoren van het centrale zenuwstelsel. Ultrabewerkte producten zijn o.a. granola, drinkyoghurt en broodsalades, salami, grillworst,  kant-en-klaarmaaltijden zoals lasagne, chips, koolzuurhoudende frisdranken, koolzuurhoudende frisdranken, instantnoedels , ketchup en verschillende soorten brood. Enkele kenmerken van ultrabewerkt voedsel zijn bijvoorbeeld veranderingen in de voedselmatrices en -texturen, potentiële verontreinigingen door verpakkingsmateriaal en -verwerking, en de aanwezigheid van voedseladditieven en andere industriële ingrediënten, evenals voedingsarme profielen (bijvoorbeeld hogere energie, zout, suiker en verzadigd vet, met een lager gehalte aan voedingsvezels, micronutriënten en vitamines. Gepoolde analyses uit zeven cohortstudies lieten een direct verband zien tussen een grotere blootstelling aan ultrabewerkte voedingsmiddelen en een hoger risico op kanker in het algemeen

UWV

Antibiotica en resistentie

Door veelvuldig gebruik van anti-biotica treedt regelmatig resistentie op. Wereldwijd sterven er jaarlijks meer dan 700.000 mensen aan een infectie. Het uiterste redmiddel verliest het van de microbacterie. Om de risico’s van antimicrobiële resistentie te beperken is er een Nationale Actieplan Antimicrobiële Resistentie 2024-2030. Nederland speelt hier de rol van proactieve verbinder en partner. Niet alleen binnen de landsgrenzen, maar ook internationaal. Antimicrobiële resistentie zorgt ervoor dat infecties moeilijker te behandelen zijn, omdat micro-organismen ongevoelig zijn geworden voor antibiotica.  Dit wordt ook wel de stille pandemie genoemd. Het plan is een gezamenlijke inzet van de ministeries van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) en Infrastructuur en Waterstaat (IenW)  legt extra nadruk op het versterken van de samenwerking tussen landen, en het verbreden van de focus van antibiotica naar antimicrobiële middelen (dat betekent dat naast bacteriën en virussen ook schimmels en gisten in de aanpak worden meegenomen) en meer aandacht voor plantgezondheid en het milieu. Klimaatverandering heeft een wereldwijde impact en kan bijdragen aan een toename in antimicrobiële resistentie. In combinatie met het achterblijven van de ontwikkeling van nieuwe antibiotica, is dat echt een wake-up call. Antimicrobiële resistentie vormt een ernstige bedreiging voor de volksgezondheid wereldwijd. wereldwijd als direct gevolg van antimicrobiële resistentie. Te veel en onjuist gebruik van antibiotica bij mens en dier, en in gewasbeschermingsmiddelen en de industrie, zorgt onnodig voor resistentie. Een extra zorgwekkend signaal is dat resistentie tegen belangrijke antimicrobiële middelen op dit moment sneller toeneemt dan dat nieuwe middelen ontwikkeld worden. De Nederlandse veehouderij heeft in de periode van 2009 tot 2021, het gebruik van antibiotica met ongeveer 77 procent verminderd. Voor de komende 6 jaar staan in totaal 104 acties gepland.  Schimmelinfecties worden steeds moeilijker te behandelen, doordat ziekmakende schimmels in toenemende mate resistent zijn tegen medicijnen. De Gezondheidsraad noemt dit een ‘ernstige bedreiging voor de volksgezondheid’ en vindt dat de overheid moet ingrijpen. Een bekend voorbeeld is de Aspergillus fumigatus. ‘De hoofdoorzaak van de resistentie bij deze schimmel bleek het omvangrijke gebruik van nauw verwante azoolverbindingen in de landbouw’, verwijst de Gezondheidsraad naar onderzoeken. De raad vindt dat Nederland zich in de EU en daarbuiten moet inzetten voor strengere regels. Bestrijdingsmiddelen die qua samenstelling te veel lijken op medicijnen tegen schimmels, zouden volgens de experts geweerd moeten worden. Schimmelinfecties op bijvoorbeeld de huid of nagels zijn vaak onschuldig. Een infectie die dieper doordringt in het lichaam, kan echter dodelijk aflopen. In Nederland krijgen ongeveer drieduizend mensen per jaar een levensbedreigende schimmelinfectie. Nog eens een kwart miljoen Nederlanders lijdt aan chronische schimmelaandoeningen. Bij een deel heeft dat volgens de Gezondheidsraad grote gevolgen voor hun kwaliteit van leven.

De Europese gezondheidsdienst ECDC waarschuwt dat antibiotica vanwege resistentie nu al niet goed meer werken tegen sommige vormen van de geslachtsziekte gonorroe. Het ECDC noemt dat een “zorgwekkende ontwikkeling“.

Bezuinigingen in de zorg

Kamer­stukken van de afgelopen tien jaar ­laten zien dat er in de zorg heel veel wegbezuinigd is door de VVD. Het kabinet Rutte I begon met bezuinigingen op de zorg en sociale zekerheid en stelde voor het basispakket van zorgverzekeraars te verkleinen en het ­eigen risico te verhogen. Wilders wist dit voor 2027 terug te draaien bij de kabinetsformatie. Het eigen risico in de zorg zal dan meer dan gehalveerd worden. Eerder was financieel niet mogelijk. Het nu nog verplichte eigen risico van 385 euro per jaar zou dan 165 euro per jaar worden. Het kabinet van Rutte II zorgde, ondanks de opkomende vergrijzing voor het inkrimpen van verpleeghuizen. Het aantal ziekenhuizen en verpleegtehuizen loopt hierdoor al jaren terug: Rond 1970 waren er circa 200 algemene ziekenhuizen en 7 academische, in 2000 was het aantal bijna gehalveerd. Nu zijn er 61 ziekenhuisorganisaties met 108 locaties en 8 academische. Door het wegbezuinigen van zorgplekken en verzorgingstehuizen is er een verhoogd sterftecijfer, blijven dure ziekenhuisbedden langer bezet en worden wachtlijsten onnodig vergroot. Er is een enorme druk ontstaan op mantelzorgers. Door het monopolie van zorgverzekeraars komt daar ook nog eens een enorme bureaucratische administratieve last voor hen bovenop.

In 3 jaar tijd werd door de Overheid 12 miljard bezuinigd op de zorg. Belangenorganisatie LOC-Zeggenschap in Zorg diende als protest  tegen de bezuinigingen op de langdurige zorg vergeefs een petitie in bij de commissie voor Volksgezondheid Welzijn en Sport. Het kabinet bezuinigde vanaf 2017 500 miljoen euro extra op de ouderenzorg, gehandicaptenzorg en geestelijke gezondheidszorg. Door het Overheidsbeleid en de bezuinigingen sloot bijna de helft van de verzorgingshuizen. Dit gaf toen al, zonder Corona, extra drukte bij de eerste hulp afdelingen van ziekenhuizen door ouderen voor wie verpleging en verzorging aan huis niet goed geregeld is. Afdelingen van spoedeisende hulp in Noord-Holland en Flevoland schreven nog voor de Coronatijd een brandbrief aan minister Edith Schippers van Volksgezondheid over het feit dat patiënten bij de spoedeisende hulp van ziekenhuizen steeds vaker geweigerd moeten worden of op een gang komen te liggen omdat het eenvoudig weg te druk is. Het aantal keren dat patiënten geweigerd moesten worden in Noord‐Holland en Flevoland was sinds 2013 verdubbeld. Het kwam zelfs voor dat alle ziekenhuizen in Amsterdam tegelijkertijd een stop voor de spoedeisende hulp of eerste harthulp afkondigden. Gemiddeld werden er in Amsterdam per dag acht van die stops afgekondigd van een paar minuten tot een paar uur. Een bezuiniging van 225 miljoen euro op de ouderenzorg voor 2024 gaat niet door. Het gaat om een plan van 125 miljoen euro besparing door zorgaanbieders en zorgkantoren door meerjarige afspraken te laten maken en de verplichte norm van twee verzorgenden op acht bewoners in verpleeghuizen. Die bezuiniging op personeelskosten had 100 miljoen moeten opbrengen. In 2024 wordt 20,5 miljard uitgetrokken voor de langdurige ouderenzorg. De ouderenzorg wordt in 2024 en 2025 opnieuw met grote bezuinigingen geconfronteerd. Dit jaar gaat het om 310 miljoen euro, vanaf volgend jaar om structureel zo’n 700 miljoen euro. Dat bleek uit de gepresenteerde voorjaarsnota

Het is volgens de Staatscommissie aannemelijk dat een toename van het aantal mensen met een migratieachtergrond tot meer vraag naar cultuurspecifieke zorg leidt. Dit is nu nog onvoldoende ontwikkeld om goed aan te sluiten op de leefwereld, positie en mogelijkheden van (veelal minder taalvaardige) mensen met een migratieachtergrond, wat gevolgen heeft voor de toegankelijkheid van de zorg.

Werkenden dragen 44 miljard euro af via de inkomensafhankelijke bijdrage Zorgverzekering (Zvw), waarvan in totaal dus zo’n 25 miljard via de ZVF naar de Zorgverzekeraars gaat. Iedereen met een belastbaar inkomen betaalt hieraan mee via een verplichte bijdrage Zorgverzekeringswet (Zvw). De hoogte van de bijdrage is afhankelijk van het soort inkomen en de hoogte van het inkomen. Voor ondernemers geldt een aanslaggrens. Voor de werkgevers is er een afdracht van 6,65% Zvw op het loon. Voor de eigen bijdrage Zvw die via een aanslag wordt betaalt, geldt een percentage van 5,4%. Zo’n 7 miljard (ruim 41%) wordt door het Rijk via een zorgtoeslag terugbetaald aan de premiebetalers. De helft van al het geld voor de zorg wordt besteed aan vijfenzestigplussers. 

Budgetpolis

Met een “goedkope” budgetpolis loop je niet alleen risico’s op vergoeding maar ook op kwaliteit van ingekochte zorg, maar kun je ook te maken krijgen met lange reistijd voor zorg in ziekenhuizen en met lange wachttijden.

Naturapolis

De zorg wordt alleen volledig vergoed bij zorgaanbieders met een contract bij de zorgverzekeraar. Is er geen contract, dan krijg je afhankelijk van de polis ongeveer 65 tot 80% van de kosten vergoed. Bij de meeste verzekeraars zijn vrijwel alle ziekenhuizen wel gecontracteerd. Sommige verzekeraars hebben ook een budgetpolis. Vaak is dit een naturapolis met nog minder gecontracteerde zorgaanbieders en veel online communicatie in plaats van polisbrieven en telefonisch contact. Naturapolissen zijn doorgaans goedkoper dan restitutiepolissen.

Restitutiepolis

Vrije keuze van zorgverleners. Bij excessieve prijzen kan de zorgverzekeraar via de inspectie regelen om de behandeling niet volledig te hoeven vergoeden. VGZ, CZ en Zilveren Kruis stoppen met de restitutiepolis. Alleen Menzis heeft nog een restitutiepolis.

Combinatiepolis

Dit is een combinatie tussen natura en restitutie. Een deel van het basispakket wordt daarmee alleen vergoed bij een contract en een deel bij elke zorgverlener.

Collectiviteit

Het voorgespiegelde voordeel bij de collectieve inkoop wordt in de praktijk helemaal niet behaald en collectiviteiten worden met korting op de premie aangeboden, terwijl het pakket feitelijk evenveel kost als de basisverzekering waarop het is gebaseerd die hiervoor eerst kunstmatig wordt opgehoogd. De Nederlandse Zorgautoriteit gaat aanbieders nu verplichten om aan te geven op welke van de 55 basisverzekeringen een collectiviteit is gebaseerd, zodat consumenten kunnen zien of er wel echt sprake is van korting. Ook wordt de maximale korting die verzekeraars mogen aanbieden beperkt, van 10 naar 5 procent.

Sponsoring

Zorgverzekeraar DSW sponsort voetbalclub SBV Excelsior al 12 jaar lang van de winst op de zorgpremie. DSW blijft ook de komende drie jaar hoofdsponsor van de club. Univé is al 15 jaar hoofdsponsor van de Friese club sc Heerenveen en vanaf 1 juli 2016 ook hun businesspartner. Menzis is sponsor van FC Twente. IZA sponsort evenementen als de NK Veldloop, de Ambtenaren Toertocht Venlo, de Jonge Ambtenarendag, de Jonge Ambtenaar van het jaar-verkiezing en de GemeenteMarathon. VGZ steekt de zorgpremie onder andere in winacties voor vierdaagse tribunekaarten of een relax-pakket en United Consumers gebruikt de zorgpremie van VGZ voor een gratis iPad Air 2. ZZ sponsort hardloopwedstrijden, basketbal, zwemmen, wandelen en toertochten.

Reclame

De zorgverzekeraars spenderen jaarlijks ook nog zo’n 250 miljoen euro aan reclame en acquisitie. Zo liet Achmea in 2011 voor 440.000 euro ex-president Bill Clinton even langskomen, gewoon omdat het kon. De reclamebudgetten hebben overigens weinig tot geen effect op het keuzegedrag van consumenten op de zorgverzekeringsmarkt. Zorgverzekeraars die relatief het meeste uitgaven aan reclame zagen juist klanten vertrekken. Aan kosten voor verkoop via derden, zoals tussenpersonen en intermediairs word jaarlijks minimaal zo’n 200 tot 450 miljoen euro uitgegeven. Ziektekostenverzekeraars betalen ook dik voor contracten met de grotere vergelijkingssites en hebben 6 tot 7 miljard euro meer in kas dan vereist is door De Nederlandsche Bank (DNB). Minister Schippers had verwacht dat de zorgverzekeraars 1,5 miljard van deze overtollige reserves zouden gebruiken om de premiestijging te temperen. Het laatste kabinet besloot de AWBZ af te schaffen en de wijkverpleging onder de zorgverzekeringswet te brengen, waardoor er alleen al voor de wijkverpleging 3,6 miljard extra zorg onder de basispolis valt. De bijdrage wordt in vier jaar stapsgewijs afgebouwd. DSW geeft voortaan geen geld meer uit aan reclame om mensen te verleiden van zorgverzekeraar te switchen. Al langer werkt DSW niet samen met vergelijkingssites, omdat die per overstapper een vergoeding krijgen.

Het aantal mensen dat de premie voor hun zorgverzekering niet kunnen betalen ligt rond de 300 duizend. De totale achterstand bedraagt ruim 1 miljard euro. Verzekeraars lopen door wanbetalers naar schatting zeker 170 miljoen euro per jaar mis. Ruim 1 miljoen Nederlanders moeten een betalingsregeling voor de zorgpremie treffen en maandelijks wordt 20 miljoen euro aan zorgpremie zelfs helemaal niet voldaan. Zo’n 30.000 mensen zijn zelfs helemaal onverzekerd. Achterstanden op zorgkosten zijn, na belastingschulden, de meest voorkomende schulden bij mensen die om schuldhulpverlening vragen. 14 procent van de patiënten zegt af te hebben gezien van een vervolgbehandeling, omdat die onder hun (onbetaalbare) eigen risico valt. Alleenstaande ouders en allochtonen zijn vaker wanbetaler dan gemiddeld. Bij jongeren tot 35 jaar is 1 op de 29 wanbetaler tegenover 1 op de 250 bij 65-plussers. Het aandeel wanbetalers is het hoogst onder Antillianen en Surinamers. Mensen met een betalingsachterstand kunnen niet overstappen naar een andere verzekeraar voordat de schuld is voldaan of er een betalingsregeling is getroffen. Bij een betalingsachterstand van minimaal zes maandpremies worden zij door de zorgverzekeraar bij het Zorginstituut Nederland (ZN) aangemeld als wanbetaler en moeten dan als sanctie met behoud van de basisverzekering een verhoogde premie betalen. De zorgpremie gaat in 2024 opnieuw met gemiddeld 12 euro omhoog naar circa 150,00 per maand. Vanaf 12 november maken de zorgverzekeraars de premie bekend. Op 31 december 2022 hadden 158.980 mensen van 18 jaar en ouder (1,1%) een achterstand met de betaling van hun zorgpremie.

Achmea is de grootste (zorg)verzekeraar in Nederland (Zilveren Kruis, FBTO en Avéro Achmea). Het concern heeft ongeveer 5,5 miljoen zorgverzekerden. VGZ is met ruim 4 miljoen verzekerden de tweede zorgverzekeraar in Nederland. In totaal word er jaarlijks voor circa 10 miljoen euro gefraudeerd.

Bezuinigingen verzorgingstehuizen en thuishulp

Bijna één op de vier ziekenhuizen zit financieel in zwaar weer. Ook de hele zorgsector en met name de ouderenzorg maakt te weinig winst. Vijftien ziekenhuizen hebben ernstige financiële problemen en twee ziekenhuizen staan op de rand van faillissement. Zo’n 29 verpleeghuizen staan op het randje van failliet gaan. Het gemiddelde salaris van Nederlandse financieel directeuren bedraagt 128.000 euro per jaar. Bij zorgverzekeraars is dat gemiddeld bijna 4 keer zo veel en zit 42 procent boven het plafond (513 bestuurders). De gemiddelde overschrijding bedraagt ruim 25.000 euro.

Zorgverzekeraar VGZ betaalde zeven ex-managers 1,5 miljoen euro aan exit premies. Dat is ruim 200.000 euro per vertrokken manager. Uit de jaarrekening blijkt dat de verzekeraar zeven vertrekpremies uitkeerde, die vanwege de hoogte vermeld moesten worden. Twee directeuren, een manager, een beleidsadviseur en drie accountmanagers ontvingen exit vergoedingen die variëren van 164.000 tot 267.000 euro. Gemiddeld ontvingen zij 214.000 euro.

De voorzitter van Achmea heeft naar verluid een jaarsalaris van ruim 500 duizend euro. Achmea, met 5,5 miljoen verzekerden de grootste zorgverzekeraar van Nederland, publiceert om die reden de beloningen van de topbestuurders maar niet meer in het jaarverslag. Achmea schrapte 2100 banen in Nederland. De meeste bestuurders van zorgverzekeringsmaatschappijen verdienen gemiddeld 400 duizend euro per jaar.

Ruim 22.000 mensen staan op de wachtlijst voor een plek in een verpleeghuis

Oorlogsdreiging zorgt voor drukte bij GGZ en Parnassia

In Nederland zijn er naar schatting 280.000 mensen met ernstige psychische aandoeningen. Het grootste deel van hen woont op zichzelf, met ambulante zorg. Een kleine groep woont in een instelling of beschermende woonvorm. In december 2023 waren er 97.450 wachtplekken. Uit de cijfers van de NZa blijkt dat het aantal wachtplekken nog steeds stijgt. In december 2022 waren dat er 87.114. Van het totaal aantal wachtplekken in 2023 staat iets meer dan de helft, 55.390 zorgvragers (56,8 %), nog steeds langer dan de Treeknorm op een wachtlijst. Dit zijn geen unieke wachtenden. Iemand kan bij meerdere zorgaanbieders tegelijk op een wachtlijst staan en kan daardoor dubbel worden meegeteld. Om die reden spreken we nu van wachtplekken. De hoogste instroom is in de basis-ggz, depressieve stemmingsstoornissen en trauma- en stressgerelateerde stoornissen. Meer mensen hebben zich het afgelopen jaar langdurig ziek gemeld om stressklachten. Het ging om een groei van 11 procent ten opzichte van een jaar eerder, melden arbodienstverleners ArboNed en HumanCapitalCare. Bijna een kwart van al het verzuim was het gevolg van (over)spanning of een burn-out.

Oorlogsretoriek is bedoeld om een cultuur van angst te verspreiden en is mede oorzaak van depressies en overspannenheid. Premier Mark Rutte waarschuwt constant  naar een ieder die maar kan horen dat het niet bij Oekraïne zal blijven als er geen actie tegen Rusland wordt ondernomen en dat heeft natuurlijk alles te maken met zijn ambitie om NAVO baas te worden. Teksten als: „Hij zal het niet bij Oekraïne houden als we hem niet stoppen. Deze oorlog is groter dan Oekraïne. Het gaat over het ophouden van de internationale wetten. Het gaat om het recht van een soeverein volk om een eigen pad te kiezen. Het gaat over vrijheid. Die van hen en die van ons. “De recente acties van Poetin, die dreigde met kernwapens en overging tot een gedeeltelijke mobilisatie, laten zien dat de westerse steun aan Oekraïne helpt ” De dreiging van kernwapens en een mogelijke wereldoorlog zijn favoriete onderwerpen. Rutte ging ook in op de berichten over massagraven, martelingen en verkrachtingen in door Rusland bezette gebieden. „De wereld kan niet, en zal niet passief blijven en niets doen.” Daarin ziet Rutte ook een belangrijke rol voor zichzelf”. Je kunt geen programma kijken of nieuws kijken zonder confrontatie met de oorlogen en dat veroorzaakt nog meer stress bij jongeren dan de Coronapandemie waarvan de gevolgen elke dag meer zichtbaar worden, gezien de stijging van verwarde personen. Oorlog beheerst het nieuws met verschrikkelijke beelden uit Oekraïne en de Gaza. De oorlogsellende is het hoofdpunt van elk journaal. Zelf de winnende foto van World Press Photo is een oorlogsfoto. Mensen worden er moedeloos en angstig van. Experts maken zich dan ook steeds meer zorgen om de “psychische ontreddering die het gevolg kan zijn van al dat nieuws dat ons bang maakt” en “de trauma’s die aangericht worden”. Het zijn die experts die ons (en de overheid) waarschuwen voor een “tsunami aan zorgvragen” nu én straks als de oorlogsdreiging over is.

De wachttijd voor Amsterdammers met psychische klachten wordt ondertussen steeds langer. Bij Terra Mental Health – gespecialiseerd in het behandelen van mensen met een niet-Nederlandse achtergrond – is dat bijvoorbeeld vijftien maanden.  Er zijn ook te weinig psychologen en psychiaters in verhouding tot het aantal mensen met psychische problemen. De afgelopen tijd hebben 15 procent meer jongeren zich aangemeld bij de GGZ voor hulp. Het aantal volwassenen dat psychische hulp nodig heeft, is na een daling in coronatijd terug op het oude niveau. Er staan inmiddels zo’n 100.000 mensen op de wachtlijst. En plekken voor beschermd of begeleid wonen hebben wachtlijsten van ruim twee jaar. Het kabinet trok eerder al 28,5 miljoen euro extra uit om de werkdruk te verminderen en de veiligheid te verbeteren. Hiervoor werd een akkoord getekend door GGZ Nederland, de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) en de Federatie Opvang (FO). Voor forensisch psychiatrische afdelingen en de forensisch psychiatrische klinieken kwam ook geld beschikbaar.

De NZa constateert dat de aanmeldingswachttijd voor gespecialiseerde GGZ zonder verblijf voor volwassenen is gestegen naar 5,6 weken en wil onderzoek doen naar de lange wachttijden voor autismespectrum stoornissen en persoonlijkheidsstoornissen. Bijna 20% van de bevolking heeft een psychische aandoening, waarbij het in de meeste gevallen om lichte of matige stoornissen gaat die veelal goed behandelbaar zijn. UWV en GGZ Nederland gaan samenwerken om meer mensen met ernstige psychiatrische aandoeningen naar werk te begeleiden en krijgen hiervoor een subsidie van 20 miljoen euro voor een periode van vijf jaar.

Vorig jaar kregen zo’n 474.000 Nederlandse jongeren een of meerdere vormen van jeugdzorg, ongeveer 1 op de 9 jongeren tot 23 jaar oud. Dat is een stijging van 10.000 jongeren sinds 2021, oftewel een stijging van 2,2 procent. De crisisopvang voor kinderen met psychoses, zelfmoordneigingen en ernstige gedragsproblemen zit overvol. De extra toestroom met kinderen wordt veroorzaakt door de overheveling van jeugdzorg naar de gemeenten, waardoor kinderen uiteindelijk in de crisisopvang belanden. Uit een enquête onder bijna 500 psychologen van het NIP blijkt dat de administratieve last door de inkoop van zorg door de gemeenten ‘een ramp’, is. Kleine aanbieders maken nog winst, maar met de grotere gaat het financieel slecht. Bijna de helft van de 64 grotere systeempartijen, die onder meer verantwoordelijk zijn voor pleegzorg en crisishulp, scoort financieel onder de norm. Een derde maakt zelfs verlies. Uit een analyse van de jaarrekeningen van 678 organisaties en de jaarverantwoording van 1.351 kleine aanbieders blijkt dat kleine aanbieders van basis- of enkelvoudige hulp in 2018 gemiddeld juist meer dan 35 procent winst maakten. Het aantal kinderen en alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv’ers) in de noodopvang is opnieuw toegenomen. Er zitten 6244 kinderen in (crisis)noodopvanglocaties, waarvan 2423 amv’ers. De kwaliteit van de opvang is op sommige crisisnoodopvanglocaties ver onder de maat, concludeerden de rechter en meerdere inspecties eerder al. Zo is de veiligheid van kinderen in het geding en bestaan er risico’s voor de gezondheid. Ook is het mentaal zwaar voor asielzoekers, omdat er voor deze groep weinig perspectief is.

GGZ-instelling Parnassia, met ruim 13.500 medewerkers de grootste zorginstelling van Nederland zit in financiële problemen. 2018 werd afgesloten met een tekort van ruim 29 miljoen euro. De Parnassia Groep is ontstaan door een fusie van het Rotterdamse Antes en de Haagse Parnassia Groep. Door de fusie zijn instellingen als Bouman, Delta, Bavo Europoort en Parnassia onder één bestuur gekomen. Behalve in Arnhem, Ede en Nijmegen heeft Parnassia vestigingen in Oosterbeek en Wolfheze. Het miljoenentekort is vooral ontstaan doordat verzekeringsmaatschappijen en gemeenten rekeningen voor geleverde zorg niet hebben betaald. Een andere reden is het grote personeelstekort waarmee de hele zorg te kampen heeft. De problemen kwamen aan het licht in een interne mail van de leiding van de Bavo/Europoort-kliniek van de Parnassia-groep aan de medewerkers. Daarin wordt gesteld dat de organisatie een dergelijk negatief resultaat niet nóg een jaar kan dragen. De mail leidde tot onrust onder het personeel, dat al langdurig onder grote druk staat. Bij de kliniek is het ziekteverzuim 8,4 procent en dat is hoger dan gemiddeld in de zorg. Bovendien kampt de groep met een personeelstekort: op elke twintig medewerkers komt de kliniek er drie tekort. Dit leidt al jaren tot hoogspanning bij het personeel en heeft gevolgen voor de zorg zoals langere wachtlijsten en kortere behandelingen waardoor (verwarde) mensen sneller op straat komen. Parnassia gaat de problemen te lijf door opleidingen van het personeel te beperken en door minder personeel in te huren. Er zal door de GGZ-instelling nog meer bezuinigd worden op administratieve lasten.

PsyQ lijdt zowel landelijk als in Amsterdam al jaren verliezen. In 2020 leed PsyQ in Amsterdam 2,8 miljoen euro verlies, in 2019 ging het om 1,4 miljoen. Landelijk ging het om respectievelijk 4 en 8 miljoen euro. De vestiging in Amsterdam presteerde financieel structureel slechter dan andere locaties, onder meer vanwege een hoog ziekteverzuim, een lage productiviteit van de behandelaren en langdurige behandeltrajecten en moest in 2022 sluiten.

Psychiatrische patiënten moeten voor zwaardere geestelijke gezondheidszorg bovenop het eigen risico een eigen bijdrage van 200 euro betalen en een opname kost 145 euro per maand. 17 procent staakte de behandeling vanwege de eigen bijdrage die ze niet konden betalen en 35 procent overweegt met de lopende behandeling te stoppen. 46 procent laat zich ondanks advies vanwege de kosten niet opnemen in een instelling. Het ministerie van Volksgezondheid laat een team van het Landelijk Platform GGZ gemeenten bijstaan. De inzet van het zwaarbewapende politieteam Dienst Speciale Interventies (DSI) is vanwege personen met verward gedrag verdubbeld ten opzichte van drie jaar geleden

De laatste vijf jaar is het aantal gedwongen opnamen van patiënten met een psychiatrische aandoening met tien procent gestegen. Zes à zeven mensen per dag worden opgenomen omdat ze een gevaar vormen voor anderen. Het gaat hierbij om bestaande patiënten.

Meer dan een kwart miljoen Nederlanders tussen de 15 en 65 jaar gebruikt xtc. De pillen die de groep tussen de 16 en 24 jaar gebruikt zijn bovendien steeds zwaarder en worden ook vaker geslikt, waardoor de gezondheidsrisico’s groter worden en waarbij ook symptomen als angst, flashbacks, paniekaanvallen en psychose kunnen optreden. Ook het gebruik van antidepressiva kan leiden tot het afvlakken van emoties en agressieve uitbarstingen. Gebruikers kunnen bij het gebruik van een SSRI of SNRI antidepressivum enorm agressief worden. Vaak worden deze middelen al bij lichte stress geslikt of als afslankmiddel. Ruim een miljoen Nederlanders gebruikt een antidepressivum en terwijl slechts een deel er ook baat bij heeft, lopen alle gebruikers wel het risico op gevaarlijke bijwerkingen.

Verspilling in de zorg

Medicijnen zijn de op twee na grootste doodsoorzaak. Hoogleraar Peter Gotze vergelijkt de farmaceutische industrie met de georganiseerde misdaad en stelt dat deze met maffiapraktijken over lijken gaan om woekerwinsten te kunnen maken. In 3 jaar tijd werd 12 miljard bezuinigd op de zorg waardoor minstens 17.000 vaste banen in de thuiszorg en ouderenzorg verloren zijn gegaan.

Een op de vijf topbestuurders in de zorg verdient boven de norm. Zorgbestuurders ontvangen tonnen aan ontslag- en vertrekpremies, zo blijkt uit de jaarverslagen van ouderen- en thuiszorginstellingen.

De best verdienende zorgbestuurder van 2017 ontving jarenlang veel te veel salaris. Het Universitair Medisch Centrum Groningen betaalde bestuursvoorzitter Jos Aartsen in totaal ruim 124.000 euro méér dan wettelijk is toegestaan. Jos Aartsen werd in de zomer van 2012 bestuursvoorzitter van het UMC Groningen (UMCG), met een omzet van bijna 1,4 miljard euro en ruim 12.000 werknemers een van de grootste ziekenhuizen van Nederland. Aartsen bleek de best verdienende zorgbestuurder van Nederland, met een inkomen van ruim 310.000 euro. Dat was fors méér dan de Wet Normering Topinkomens (WNT) uit 2013 toestaat. Maar omdat Van Aartsen al een jaar eerder bestuursvoorzitter was geworden, kon hij profiteren van een overgangsregeling. Inmiddels is gebleken dat het Groningse ziekenhuis Jos Aartsen de afgelopen jaren toch fors méér betaalde dan de overgangsregeling aan ruimte geeft. Uit stukken blijkt dat Aartsen tussen 2013 en 2016 ruim 103.000 euro méér opstreek dan is toegestaan. In 2017 ging het om ruim 12.000 euro. De te royale beloning werd niet door het ziekenhuis zelf of externe accountant KPMG ontdekt, maar kwam aan het licht door een onderzoek van externe toezichthouder CIBG. Volgens het UMC Groningen bleek daaruit dat er sprake was van ‘een onjuiste interpretatie van de regelgeving WNT inzake de bezoldiging van de voorzitter van de raad van bestuur. Jos Aartsen moest het te veel ontvangen bedrag binnen een jaar aan het ziekenhuis terugbetalen.

Problemen met hospices

Problemen met te dure en tekort aan medicijnen

Problemen met namaakmedicijnen

Problemen in de thuiszorg

TSN de grootste thuiszorgorganisatie van Nederland is failliet. De thuiszorg in de gemeente Utrecht wordt voortaan verzorgd door TZorg. Voor Groningen is nog geen opvolger gevonden. De stad Groningen gaf het failliete TSN een week om met een overnamekandidaat voor thuiszorg te komen, maar dat is niet gelukt en dus moest de de stad zelf een partij zoeken. Staatssecretaris Martin van Rijn (Volksgezondheid) garandeert dat de meeste thuishulpen aan de slag kunnen bij opvolgers of hulp krijgen bij het vinden van nieuw werk. Alle cliënten van TSN Thuiszorg zouden er zeker van kunnen zijn dat ze hulp krijgen. TSN kondigde eerder dit jaar aan de lonen van thuiszorgmedewerkers met 20 tot 30 procent te willen verlagen, maar werd op verzoek van vakbond FNV door de rechter teruggefloten en moest het besluit tot loonsverlaging terugdraaien wat grote gevolgen bleek te hebben voor de solvabiliteit van het bedrijf. Er zat voor TSN niets anders op dan voor het onderdeel Thuiszorg op 26 november surseance van betaling en vervolgens het faillissement aan te vragen. In het oorspronkelijke plan zouden 650 medewerkers ontslagen worden en zouden de salarissen van 4.300 werknemers fors verlaagd worden. Van 218 medewerkers zou het contract voor bepaalde tijd niet verlengd worden. Het gaat om medewerkers die werkzaam zijn als hulp in de huishouding, de zogenaamde HH1. Buurtzorg Nederland die de thuiszorgactiviteiten van TSN wil 2.350 tot 3.000 van de 12.000 thuiszorgers overnemen, mits de gemeenten bereid zijn om meer dan 21 euro per uur te betalen. Noord Oost Twente, Utrecht, Rotterdam, Apeldoorn en Hengelo hebben dit al geweigerd, sommigen zijn akkoord gegaan en andere Gemeentes twijfelen nog. De Gemeentes zijn wettelijk verplicht om hulp te geven waar nodig. FNV Zorg & Welzijn diende een klacht in bij de SER omdat TSN zichzelf steeds verder opsplitst in afzonderlijke bv’s en het heeft er volgens hen alle schijn van dat TSN sterfhuizen of flits bv’s heeft opzet. Ook de aansprakelijkheid van TSN is door de moedermaatschappij weggewerkt. TSN noteerde over 2014 een verlies van circa tien miljoen euro en ook de jaren er voor waren verliesgevend ondanks gedeclareerde tarieven van 22 euro of meer per werknemer per uur. Voor 2015 was het verlies circa tien miljoen. Het voortbestaan hing af van moedermaatschappij ADG die in totaal zo’n 49.000 medewerkers heeft, waarvan een kleine 20.000 bij TSN werkzaam zijn in 50 vestigingen voor ruim 40.000 hulpbehoevenden. Circa 12.000 medewerkers waren in vaste dienst. Namens de thuishulporganisaties werd een open brief geschreven aan Staatssecretaris Van Rijn.

Problemen in de jeugdzorg

In het coalitieakkoord Rutte IV is een aanvullende besparing in het kader van Jeugdzorg (wat zowel jeugdhulp als jeugdbescherming en jeugdreclassering omvat) van structureel 511 miljoen euro opgenomen. Het kabinet komt in augustus 2024 met een wetsvoorstel voor een eigen bijdrage met als beoogde inwerkingtreding 1 januari 2026. Het ministerie van VWS start parallel de internetconsultatie en uitvoeringstoetsen, die voor het einde van het jaar afgerond zullen zijn. Daarmee zijn de mogelijke voorbereidingen getroffen waarmee een besluit genomen kan worden. Al 22.409 slachtoffers van geweld in de jeugdzorg hebben in de afgelopen drie jaar een financiële tegemoetkoming van maximaal 5.000 euro gekregen van het Schadefonds Geweldsmisdrijven. Er werd in totaal 111,5 miljoen euro uitgekeerd. De jeugdzorg verkeert al jaren in grote moeilijkheden, omdat de instellingen die de jeugdbescherming uitvoeren te weinig geld ontvingen om hun taken goed uit te voeren. Sinds 2015 is de verantwoordelijkheid voor de jeugdzorg overgedragen aan de gemeenten. Die klagen al jaren dat ze daarvoor te weinig geld krijgen van het Rijk. In de langdurige zorg zijn 6.000 voltijdbanen en in de jeugdzorg meer dan 1.000 banen verloren gegaan. Een op de vijf zorginstellingen lijdt verlies en vooral in de jeugdzorg is de situatie ernstig. Bij vier van de tien zorginstellingen stond de solvabiliteit eind 2014 al onder druk. Jeugdzorg komt dit jaar opnieuw 39 miljoen euro tekort. Gemeenten moeten hiervoor voortaan zorg inkopen op basis van inhoud en kwaliteit in plaats van te kiezen voor de goedkoopste aanbieder. Duizenden medewerkers die in de jeugdzorg werken, leggen op 15 maart 24 uur lang hun werk neer. Ze zijn boos over aangekondigde bezuinigingen, torenhoge werkdruk, ellenlange wachtlijsten en uitblijven van fatsoenlijke cao. Twee zussen kregen ieder een schadevergoeding van 5000 euro van Jeugdbescherming omdat ze in hun jeugd onvoldoende zijn beschermd tegen fysieke en geestelijke mishandeling door hun ouders. Het gezin had na een reeks noodkreten in zowel 2011 als in de periode 2018-2020 vergeefs medewerkers van de organisatie Jeugdbescherming west over de vloer. De zussen zijn in hun jeugd onvoldoende beschermd tegen de fysieke en geestelijke mishandeling door hun ouders. 

15 november 2023 ging uiteindelijk ook jeugdorganisatie Conaction uit Roosendaal failliet. De rechtbank Breda sprak het faillissement uit over de firma Stichting Conaction, handelend onder de naam “Don Bosco Voor Kinderopvang” en “Bso Stichting Conaction” De welzijnsorganisatie was werkzaam is in de leefdomeinen Wonen, Zorg, Welzijn en Werk. Zij boden zowel preventieve en pedagogische begeleiding als specialistische (jeugd)zorg voor kinderen, jongeren en gezinnen. Daarnaast gaven ze begeleiding aan (jong)volwassen vanuit de wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo). Jongeren en hun gezinnen konden een beroep doen op ambulante hulpverlening, zorg op locatie en verblijf in hun woongroep. Curator Folkert Hiemstra overlegt met negen West-Brabantse gemeenten over overname of voortzetting van de zorg en over de vergoeding van de kosten van het tijdelijk door functioneren van Conaction. GroenLinks-PvdA en NSC. pleiten in de 2e Kamer voor een korte parlementaire enquête naar de misstanden in de gesloten jeugdzorg in de periode van 2008 tot nu. Ze willen weten waarom er zo lang niet is ingegrepen, terwijl al wel duidelijk was dat het systeem faalde. 

Problemen met wachtlijsten

De wachttijden voor een operatie of opname in ziekenhuizen zijn nog nooit zo lang geweest. De wachttijden lopen bij de 57 veel voorkomende behandelingen in steeds meer ziekenhuizen langer op dan 7 weken. Vooral bij aandoeningen als knie- en heupprotheses, of bij het verwijderen van de baarmoeder stijgt de lengte van de wachtlijst in steeds meer ziekenhuizen tot over de norm. De wachttijd voor staar in het UMC Groningen is zelfs in de praktijk wel 30 weken en in het Haga Ziekenhuis moeten patiënten een half jaar wachten op een galblaasverwijdering. Ook voor beschermd en begeleid wonen zijn er wachtlijsten van gemiddeld twee jaar.  

Problemen met implantaten

Het meldpunt en expertisecentrum voor bijwerkingen van implantaten registreerde de afgelopen vijf jaar bijna 1000 meldingen met problemen en bijwerkingen door de plaatsing van borstimplantaten.  Jaarlijks nemen 20 tot 30.000 vrouwen een borstimplantaat. Veel van de klachten gaan over vermoeidheid, pijn in gewrichten concentratieproblemen, geheugenproblemen, spierpijn en kapselvorming.  Hartkleppen, heup- en borstimplantaten kunnen onvoorziene en ongewenste bijwerkingen veroorzaken. Deze kunnen aan het implantaat zelf liggen of aan de toepassing ervan. De afgelopen jaren is bij verschillende vrouwen met borstimplantaten een zeldzame vorm van kanker vastgesteld. In de Verenigde Staten worden negen sterfgevallen geassocieerd met ALCL, een vorm van non-Hodgkin-lymfoom. In België kregen vier vrouwen de afgelopen jaren de zeldzame vorm van kanker, aldus het Belgische Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG). De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) verbood de implantaten van het merk PIP. 2 juli 2015 heeft de Franse rechter in hoger beroep geoordeeld dat het certificerende instituut TÜV Rheinland niet aansprakelijk is voor de schade die vrouwen met PIP-implantaten hebben geleden. De letselschadeadvocaten verlegden daarna voor circa 150 slachtoffers hun claims naar de ziekenhuizen en artsen. Enkele ziekenhuizen en privéklinieken werden aansprakelijk gesteld voor de schade die werd geleden door het gebruik van de ongeschikte siliconen (PIP-borstprotheses). De Franse producent PIP en de Nederlandse importeur Rofil zijn failliet verklaard dus daar valt niets meer te halen. De implantaten van Poly Implant Prothese (PIP) scheurden en lekten vanwege de gebruikte industriële gel in de siliconen, in plaats van medische siliconen. Veel vrouwen kregen ernstige gezondheidsklachten doordat de siliconenresten zich door het lichaam hadden verspreid. Ruim 1.100 vrouwen hebben de PIP-implantaten na een oproep door de inspectie preventief laten verwijderen. In een tussenvonnis van het Gerechtshof in Den Bosch vond het hof dat een kliniek alle schade die is veroorzaakt door PIP-implantaten moet vergoeden, ongeacht of zij wisten dat de prothesen slecht waren. 21 zorgverzekeraars starten daarna een procedure tegen tegen 27 klinieken en ziekenhuizen voor een schadevergoeding van 3000 euro per hersteloperatie. maar kregen van de rechter geen gelijk. Vrijwel alle borstprotheses zweten of gaan zelfs lekken, waardoor silliconen moleculen in het lichaam terecht komen met alle klachten en pijn van dien. Via pathologisch onderzoek kon worden aangetoond dat gelekte siliconen uiteindelijk zelfs terecht kunnen komen in de hersenen en het ruggenmerg. Onderzoekers stellen dat alle borstimplantaten na verloop van tijd gaan lekken, waardoor deeltjes in het lichaam terecht komen. Uit een onderzoek door het RIVM bleek dat alle technische dossiers van fabrikanten van borstimplantaten in Nederland onder de maat zijn en dat de veiligheid van alle borstimplantaten in Nederland niet gegarandeerd kan worden en dat het onduidelijk hoe snel de borstimplantaten kunnen gaan scheuren. Fabrikant Johnson & Johnson heeft een implantaat (matje) dat feitelijk bestemd was voor lies- en buikwandbreuk zonder deugdelijk wetenschappelijk onderzoek ook op de markt gebracht als matje voor bekkenbodemverzakkingen. Omdat voor het bekkenbodemgebied veel meer flexibiliteit nodig is gaan de matjes stuk en veroorzaken ze ernstige inwendige problemen en pijn. Naar schatting is dit al bij ruim zeshonderd Nederlandse vrouwen gebeurd en wereldwijd gaat het waarschijnlijk om tienduizenden vrouwen. In Amsterdam begon 1 december 2023 de rechtszaak tegen borstimplantatenbedrijf Abbvie. Vrouwenrechtenorganisatie Bureau Clara Wichmann eist namens 60000 vrouwen een schadevergoeding tot wel 900 miljoen euro. De zaak draait om getextuurde implantaten met een ruw oppervlak die Biocell of Natrelle worden genoemd door fabrikant Abbvie (dat voorheen Allergan heette). Vrouwen met deze implantaten hebben 400 keer zoveel risico op het krijgen van BIA-ALCL (voluit Breast Implant Associated Anaplastic Large-Cell Lymphoma). De kans dat een vrouw deze vorm van kanker krijgt is tegen de tijd dat zij 75 jaar is, ongeveer 1 op de 7000. In Nederland leven 90 vrouwen met een borstimplantaat bij wie BIA-ALCL is vastgesteld.  De schadevergoeding die wordt geëist is bedoeld voor het verwijderen van de implantaten en een reconstructie van de borst. Ook is een deel van de vergoeding voor het leed en pijn dat de ingreep veroorzaakt. Sinds 2018 zijn de implantaten niet meer in Europa verkrijgbaar en in 2019 werden ze door Abbvie wereldwijd uit de handel gehaald. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) zegt dat verwijdering niet nodig is en dat er ook risico’s aan een operatie kleven. In Amerika lopen al langer procedures tegen het bedrijf.

Problemen met apneua apparaten

Philips heeft in totaal  98.000 klachten binnen over  apneuapparaten en in de afgelopen twee jaar zijn er al 5,5 miljoen apparaten teruggeroepen, waarvan 3 miljoen in de Verenigde Staten. Deeltjes van het geluiddempende schuim kunnen verbrokkelen en patiënten kunnen die deeltjes vervolgens binnenkrijgen. Volgens Philips gaat het bij 93 procent van de 98.000 meldingen alleen om technische problemen en dus niet om gezondheidsschade. Bij de andere 7 procent is er wel gezondheidsschade gemeld en in 346 gevallen zelfs een overlijden. Bestuursvoorzitter Frans van Houten stapte hierdoor vervroegd op. Philips moest  tot nu toe 1,3 miljard euro afschrijven. De terugroepactie zelf koste bijna 1 miljard euro. zo’n duizend werknemers zijn er continu mee bezig. Ook leed Philips in 2022 mede door de problemen met de apneuapparaten een verlies van 1,6 miljard euro. In 2022 halveerde de koers van het bedrijf. In januari werd bekend dat het concern 6.000 banen gaat schrappen, waarvan 1.100 in Nederland. In de komende periode moet Philips rekening houden met rechtszaken en door patiënten en beleggers geëiste schadevergoedingen. Philips wil in ieder geval dit jaar tot een schikking komen over het vergoeden van economische schade. Dan gaat het om een schikking van een deel van de claims waarmee Philips in de Verenigde Staten te maken heeft. Wie daar een apneu-apparaat gebruikt, moet die in de meeste gevallen zelf betalen. En ook al heeft het concern de apparaten omgeruild, klanten in de VS hebben mogelijk toch recht op een vorm van compensatie.  De problemen met de slaapapneu-apparaten draaien om het isolatieschuim in de machines. Dat kon afbrokkelen of chemische stoffen afgeven na contact met bepaalde schoonmaakmiddelen, met mogelijke schade voor de gezondheid als gevolg waarvoor In de VS meer dan vierhonderd zaken bij elkaar gevoegd werden in een massaclaim, sommige advocaten denken dat er nog wel honderden kunnen bijkomen. Ook gaat het nog over de schade van beleggers die de beurskoers van Philips flink hebben zien kelderen. Philips nog overhoop met een producent van ozonreinigers, volgens het bedrijf een belangrijker trigger voor de problemen. Philips heeft nagelaten onderzoek in te stellen naar de dood van een Nederlandse patiënt die een apneu-apparaat van het bedrijf gebruikte. Daarmee houdt Philips zich niet aan de Europese wetgeving voor medische hulpmiddelen. Dat blijkt uit onderzoek door NRC naar de afhandeling van meldingen van ernstige incidenten met apneu-apparaten in Ned erland. Philips schikte onlangs ook in andere zaken en schrapt 10.000 banen in 2023 en 2024. Er zou in nNederland al sprake zijn van 65 overlijdensgevallen door het gebruik van de apparatuur. De Amerikaanse voedsel- en geneesmiddelenwaakhond FDA heeft het over  124 sterfgevallen. Ook zijn er tussen april vorig jaar en dit jaar meer dan 21.000 meldingen over de apparaten binnengekomen.

Philips heeft vanaf 2010 duizenden klachten van long- en apneupatiënten achtergehouden voor de Amerikaanse toezichthouder (FDA). Dat meldt NRC na onderzoek in samenwerking met onder andere het Amerikaanse onderzoekscollectief ProPublica. Met een dataonderzoek werden 100.000 meldingen over problemen met de apparaten van Philips geanalyseerd. Daaruit zou volgens de krant naar voren komen dat het bedrijf 3700 meldingen alleen intern registreerde en deze dus tegen de regels in niet binnen dertig dagen meldde bij de FDA. De krant concludeert dat de eerste melding over schadelijke schuimdeeltjes dateert uit 2010. Philips heeft in de Verenigde Staten een schikking getroffen voor 1,1 miljard dollar vanwege problemen met de slaapapneu-apparaten. Exor, het investeringsverhikel van de Italiaanse Fiat-familie Agnelli en de grootaandeelhouder van Philips, heeft zijn belang in het Nederlandse zorgtechnologiebedrijf verder vergroot.

Problemen met MRI scanners

Problemen met inhalators

Problemen met vapen

Vaccins

Farmaceut Moderna en pfizer werken aan vaccins tegen de griep, de ziekte van Lime, Rabies etc. gebaseerd op dezelfde mRNA-techniek die aan de basis van hun COVID-19 vaccin ligt. Inmiddels wordt het vaccin uitgetest op menselijke vrijwilligers in een serie klinische studies die bedoeld zijn om de effectiviteit en het bijwerkingenprofiel van het nieuwe vaccin vast te stellen. Het aantal Nederlanders dat zich laat vaccineren tegen potentieel gevaarlijke ziektes moet omhoog. Artsen zijn daarom een campagne gestart: ‘Beneden Peil’. In de hoop de steeds lager wordende vaccinatiegraad weer op te krikken. Medische gegevens van longcovidpatiënten worden onvoldoende meegewogen bij de aanvraag voor een arbeidsongeschiktheidsuitkering (WIA). En hierdoor krijgen ze een verkeerde UWV uitkering. Dit blijkt uit onafhankelijk onderzoek.

Antidepressiva

Meer mensen dan ooit, namelijk 1,2 miljoen Nederlanders slikken antidepressiva. Dat blijkt uit actuele cijfers van de Stichting Farmaceutische Kengetallen. Ook 25.000 jongeren onder de 20 jaar heeft antidepressiva nodig. Bij jonge vrouwen is er een stijging te zien.  Niet alleen tegen somberheid en depressie wordt het middel geslikt, maar ook tegen angst- en dwangstoornissen. Een groot deel van deze medicijnen werkt door het verhogen van het serotonine niveau in de hersenen. Serotonine heeft onder andere invloed op onze stemming en ons zelfvertrouwen. Uit groot internationaal onderzoek blijkt dat een verlaagd serotonine niveau  geen invloed heeft op een depressie. Patiënten die het middel proberen af te bouwen, kunnen last krijgen van ernstige klachten. Door het veelvuldige voorschrijven en vertraagde leveringen ontstaan er tekorten. De werkdruk is zeker een probleem en veel mensen hebben naast een drukke baan ook een druk privéleven. Dat stapelt zich uiteindelijk op waardoor mensen overspannen en overwerkt raken.

Codeine

Codeïne is een extramuraal geneesmiddel. Extramuraal betekent: medicijnen voor thuisgebruik die u op recept van een arts bij de apotheek kunt halen. Ze worden alleen vergoed uit het basispakket van de zorgverzekering als ze in het GVS staan. De Overheid heeft plannen om Codeïne uit de GVS te halen. Met de (gedeeltelijke) uitname van codeïne uit het verzekerde pakket wil de Overheid vanaf 2025 13 miljoen euro besparen.

Roken

Roken is de nummer één te voorkomen doodsoorzaak.  Daarom mogen er vanaf 1 juli 2024 in supermarkten geen sigaretten, shag en vapes meer verkocht worden. Daarmee vallen duizenden verkooppunten weg en 2,7 miljard euro aan omzet verschuift naar andere kanalen. Nederlanders met een lager inkomen leven gemiddeld 7 jaar korter dan die met een hoger inkomen. In die groep is er meer kans op long-, lever-, maag- en hoofd-halskanker. Een uitzaaiing waarvan de oorsprong niet bekend is, komt ook vaker voor bij lagere inkomens. Bij hogere inkomens is er vaker sprake van huid-, borst-, prostaat- en zaadbalkanker. De verschillen in kankersoorten zijn het grootst bij leverkanker. Die soort komt drie keer zo vaak voor bij mensen met een lage sociaaleconomische status (SES). Daarop volgen maagkanker en “primaire tumor onbekend” (2,6 keer zo vaak), hoofd-halskanker (2,5 keer zo vaak) en longkanker (2,3 keer zo vaak). Bij patiënten met een hoger SES komen huidtumoren juist weer veel vaker voor. De reden dat deze kankersoorten veel vaker voorkomen bij Nederlanders met een lager inkomen is dat zij vaker roken en vaak een ongezonde levensstijl en overgewicht hebben. Hogere inkomens doen ook vaker mee aan bevolkingsonderzoeken, waardoor baarmoederhals-, borst-, endeldarm-, huid- en protstaatkanker vaak in een gunstiger stadium worden ontdekt dan bij patiënten met een lager inkomen. Roken is een ernstige verslaving die veel persoonlijk en maatschappelijk leed veroorzaakt. Nog altijd sterven er in Nederland ieder jaar meer dan 19.000 mensen aan de gevolgen van (mee)roken.  Bovendien wordt in totaal 9,4% van de ziektelast in Nederland veroorzaakt door roken. (Ex)rokers leven ongezonder dan niet-rokers waardoor een (ex-)roker op jaarbasis meer gebruikmaakt van zorg, wat neerkomt op jaarlijks € 3,5 miljard aan zorgkosten. Roken komt relatief veel voor onder mensen met een lage sociaaleconomische status en kan samenvallen met achterliggende oorzaken, zoals stress, armoede en culturele normen. Uit de wetenschappelijke literatuur is gebleken dat een substantiële en regelmatige verhoging van de prijs van tabaksproducten de meest effectieve beleidsmaatregel vormt om het aantal rokers en het aantal gerookte sigaretten (bij rokers die doorgaan met roken) te verlagen. De accijns op sigaretten, sigaren en rooktabak wordt daarom regelmatig verhoogd, het meest recentelijk in 2024. 

E-sigaretten

E-sigaretten zijn schadelijk voor de gebruiker en omstanders. In de vloeistof die wordt verdampt in de e-sigaret zitten schadelijke stoffen en als nicotine aanwezig is in de e-sigaret kan ernstige verslaving optreden. Sinds 1 januari 2023 geldt officieel een verbod op e-sigaretten met smaken. De smaak ‘tabak’ blijft wel toegestaan. Producenten van e-sigaretten mochten tot 1 januari 2024 hun bestaande voorraad verkopen. Momenteel worden e-sigaretten niet belast, waardoor de extra maatschappelijke kosten niet in de prijs landen. Nederland heeft zich de afgelopen jaren sterk gemaakt voor het heffen van accijns op e-sigaretten binnen de Europese Unie. Recent is echter duidelijk geworden dat een eventueel voorstel over aanpassing van de Richtlijn tabaksaccijns ten behoeve van het belasten van e-sigaretten waarschijnlijk aan een nieuwe Europese Commissie zal zijn en niet eerder is te verwachten dan in 2025. Gelet op het bevorderen van de gezondheid en het verminderen van gezondheidsverschillen wordt kan een nationale verbruiksbelasting op e-sigaretten overwogen. 

Alcohol

Alcoholgebruik is zowel op de korte als de langere termijn schadelijk voor de gezondheid en leidt tot een verhoogd risico op zeven verschillende soorten kanker en bovendien heeft het een negatieve invloed op de hersenontwikkeling van jongeren. In 2021 werden 20.000 mensen op de spoedeisende hulp behandeld als gevolg van alcoholgebruik. Alcoholgebruik leidt tot maatschappelijke kosten door een lagere arbeidsproductiviteit, bedoeld of onbedoeld letsel aan anderen, geweld richting dienstverleners, vandalisme, overlast en de inzet van politie en justitie. De Gezondheidsraad adviseert sinds 2015 geen alcohol of in elk geval niet meer dan één glas per dag te drinken. Het Nationaal Preventieakkoord streeft naar geen alcoholgebruik tijdens de zwangerschap, geen alcoholgebruik onder de 18 jaar, minder overmatig en zwaar alcoholgebruik en een toename van de bewustwording van het eigen drinkgedrag en de effecten daarvan op mensen zelf en hun omgeving. Uit onderzoek van het RIVM blijkt dat aanvullende maatregelen nodig zijn om deze doelstellingen te bereiken. In 2023 werd bij 128.000 nieuwe patiënten kanker vastgesteld. De stijging ten opzichte van 2022 is volgens verwachting (zie ons Trendrapport kanker in 2032) op basis van de bevolkingstoename en het groeiende aandeel ouderen in de bevolking. Op dit moment leven ruim 900.000 mensen met kanker in Nederland. In de nieuwe cijfers is ook gekeken naar het stadium van diagnose. Daaruit blijkt dat er grote variatie is bij de verschillende kankersoorten in welk stadium de diagnose wordt gesteld. 

Tattoeages

Zweeds onderzoek suggereert voorzichtig dat tatoeages weleens een risicofactor kunnen zijn voor het ontwikkelen van lymfeklierkanker. Voor hun studie bogen de wetenschappers zich over de gegevens van 2938 mensen bij wie lymfeklierkanker was vastgesteld. Daarnaast verzamelden ze een controlegroep, bestaande uit mensen van hetzelfde geslacht en dezelfde leeftijd als de groep bestaande uit patiënten met lymfeklierkanker. “Alle deelnemers vulden een vragenlijst in over hun levensstijl en eventuele tatoeages. Vervolgens gingen de onderzoekers na of er een verband was tussen gezette tatoeages en de kans op lymfeklierkanker. “Nadat we rekening hadden gehouden met andere relevante factoren (die van invloed kunnen zijn op de kans om lymfeklierkanker te krijgen, red.), zoals roken en leeftijd, ontdekten we dat de kans om lymfeklierkanker te krijgen 21 procent groter was voor degenen die getatoeëerd waren. En aangetoond is dat de inktdeeltjes daarbij naar de lymfeklieren worden gebracht en daar permanent worden opgeslagen.” Die wetenschap inspireerde Nielsen en collega’s vervolgens om specifiek te kijken naar een mogelijk verband tussen tatoeages en lymfeklierkanker. “Wij wilden begrijpen hoe onze gezondheid beïnvloed wordt door de permanente opslag van potentieel giftige chemicaliën in het immuunsysteem.” En daarbij werd dus een voorzichtig verband gevonden tussen tatoeages en lymfeklierkanker.

Overgewicht

De helft van de volwassenen in Nederland heeft overgewicht.344 Bijna 14% van de volwassenen heeft ernstig overgewicht (obesitas). Van de kinderen tussen de 4 en 17 jaar heeft 16% overgewicht, van wie 3,5% ernstig. Zonder maatregelen van de overheid stijgt het aandeel volwassenen met overgewicht naar 62% in 2040. In het Nationaal Preventieakkoord is de ambitie uitgesproken om dit aandeel te laten dalen tot 38% of lager in 2040 en het aandeel kinderen met overgewicht naar 9,1%. De
voedselomgeving speelt een belangrijke rol omdat die overwegend ongezond is (80% van de producten in de supermarkt staat niet in de Schijf van Vijf en 91% van het aanbod in de horeca past niet in de Schijf van Vijf). Daarom wordt er gewerkt aan wetgeving die gemeenten een optionele bevoegdheid geeft om ongezonde voedselaanbieders te weren op grond van gezondheid. Daarnaast loopt er ook een wetgevingstraject om marketing van ongezond voedsel gericht op kinderen aan banden te leggen.

Zitten

Acht van de tien werknemers heeft klachten aan de lage rug, knieën of schouders. 77 procent van die klachten is werkgerelateerd. Rugklachten steken er met 60 procent met kop en schouders bovenuit, gevolgd door klachten aan de knieën (34 procent). De meeste werknemers hebben deze problemen al meer dan twee jaar.  Dat heeft ook te maken met een bepaalde levensstijl en het zittende bestaan. 

Kankeronderzoeken en ontwikkelingen

Britse wetenschappers van University College London zijn begonnen met de derde fase van proeven op mensen voor ’s werelds eerste gepersonaliseerde mRNA-vaccin voor melanoom – een van de gevaarlijkste vormen van huidkanker.  Voor elke patiënt werd een gepersonaliseerde injectie vervaardigd, die het lichaam ertoe aanzet kankercellen op te sporen en te voorkomen dat de ziekte terugkeert. Deze aanpak wordt neoantigeentherapie genoemd. Het vaccin, genaamd mRNA-4157 (V940), richt zich op neo-antigenen van tumoren die tot expressie worden gebracht door de maligniteiten van specifieke individuen. Neoantigenen zijn markers die door het immuunsysteem kunnen worden herkend. De injectie codeert voor maximaal 34 neoantigenen en activeert een antitumorale immuunrespons op basis van de unieke mutaties van de kanker van de patiënt. Volgens voorlopige resultaten verminderde de combinatie van het vaccin met immunotherapie het risico op herhaling of overlijden van kanker met 49% vergeleken met degenen die alleen immunotherapie kregen. Wetenschappers hopen het vaccin aan te passen om andere soorten oncologische ziekten te elimineren. Melanoom treft wereldwijd ongeveer 132.000 mensen per jaar.

Berichten uit de media

Ongeveer 14 oud-cliënten willen aangifte doen tegen jeugdzorginstelling Woodbrookers in Kortehemmen. Het behandelcentrum, dat onder Jeugdhulp Friesland valt, kwam een paar maanden terug in opspraak, nadat uit het rapport was gebleken dat kinderen soms de nacht doorbrachten in de isoleercel en met geweld of pijnprikkels in bedwang werden gehouden. Twee aangiftes zijn al ingediend en twaalf bereiden een aangifte voor. Aangifte doen tegen een jeugdzorginstelling is geen eenvoudige opgave. 

De penningmeester van de stichting Vrienden van het Bravis Ziekenhuis wist tussen juni 2021 en juni 2023 84.000 privé te pinnen en van de stichting te stelen. De man is ontslagen.

De 30-jarige verpleegkundige wordt verdacht van betrokkenheid bij de dood van meerdere patiënten in het Wilhelmina Ziekenhuis Assen (WZA) Hij zou zichzelf hebben aangemeld voor de corona-afdeling want dat zou een roeping voor hem zijn geweest. De verdachte zou ook stage hebben gelopen in een ziekenhuis in Duitsland. De sterfgevallen waren ten tijde van de coronapandemie, op de corona-afdeling van het Drentse ziekenhuis. Het onderzoek draait om de periode tussen maart 2020 en mei 2022. De verdachte heeft uit het Drentse Noordenveld had ook gewerkt in het Martini Ziekenhuis en het UMCG in Groningen. Dat was voor zijn periode in Assen, waar hij volgens het dagblad in oktober 2019 begon. De woordvoerders geven aan dat het Martini Ziekenhuis en het UMCG niet betrokken zijn in het onderzoek van het Openbaar Ministerie.  De raad van bestuur van het WZA kreeg een melding waarna de medewerker op non-actief werd gezet, het ziekenhuis deed een melding bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) en de politie werd ingeschakeld. Die begon samen met het OM Noord-Nederland een strafrechtelijk onderzoek. Het onderzoek zou gaan over 24 sterfgevallen.

In 2022 schorste het Zwolse Isala-ziekenhuis twee cardiologen omdat zij verdachten zijn in een strafrechtelijk onderzoek naar corruptie. Justitie legde beslag bij een emeritus hoogleraar interventiecardiologie van het Radboud UMC die voorheen bij het Isala werkte, bij de voormalig directeur van het Isala Hartcentrum en bij een gepensioneerd cardioloog van het Isala. De Fiod doorzoekingen in Nederland, Duitsland en op Curaçao. Alle vijf verdachten zouden betrokken zijn bij Diagram bv. dat niet-commerciële en commerciële hart- en bloedvatenonderzoek doet en ict-diensten levert aan ziekenhuizen. Ook daar werd een inval gedaan door de FIOD.
Het bedrijf werd in 1996 opgericht, door de betrokkenen. Negen cardiologen van het ziekenhuis hebben gezamenlijk een belang van 40,5 procent in het bedrijf. Ook de voormalig directeur van het Isala Hartcentrum, verdachte in het onderzoek, heeft een belang in Diagram.
De afdeling cardiologie van het Isala dat bekendstaat als een van de beste in Nederland, kwam in opspraak vanwege een slechte werksfeer. Uit interne rapporten bleek dat er sprake was van vriendjespolitiek en een verziekt werkklimaat. De cardiologen hebben patiënten onder druk gezet om een pacemaker of implanteerbare defibrillator te nemen. In één geval werd een pacemaker geïmplanteerd in een kliniek in Indonesië waar Isala-cardiologen werkten. Zij investeerden ook in die kliniek. de grote fraudezaak rond het Isala-ziekenhuis in Zwolle. De fisciale opsporingsdienst Fiod deed onderzoek naar naar cardiologen, die zich voor miljoenen zouden hebben laten omkopen door Biotronik. Het onderzoek loopt nog steeds.

Zes cliënten bij Acuut zorggroep, een instelling voor begeleid en beschermd wonen in Tilburg zijn overleden, zonder dat de Gemeente ingreep.  Ook seks met cliënten, een stagiair die een kopstoot krijgt zijn bevindingen van zeven jaar toezicht op zorgbedrijven in Tilburg.  Het toezicht op de uitvoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) door gemeenten is belabberd, concludeerde eerder ook de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ). Sinds 2019 is het toezicht eerder verslechterd dan verbeterd. Over specifiek de veiligheid van kwetsbare mensen die op beschermd wonen zijn aangewezen, uitten de IGJ en Wmo-toezichthouders in april 2021 al hun zorgen. Naar aanleiding van onderzoeken door het Brabants Dagblad en Follow the Money wil PvdA dat minister Conny Helder (VWS, VVD) onafhankelijk onderzoek instelt en een breed onderzoek  naar het toezicht op zorgbedrijven. De instelling werd 1 februari 2021 failliet verklaard, nadat de Gemeente haar handen aftrok van de instelling. Directrice Neriman K. van Actueel Zorg heeft in vijf jaar tijd 1,3 miljoen euro uit haar thuiszorgbedrijven opgenomen en de complete administratie laten verdwijnen. In november 2019 deed de politie een inval bij K. Een maand later gingen haar bv en haar eenmanszaak failliet. Curator Eddy Kolkman ontdekte al snel dat iedere vorm van administratie ontbrak en deed in januari strafrechtelijk aangifte tegen de directrice. K. heeft tussen 2014 en 2019 1,3 miljoen euro zorggeld vermeng met haar privévermogen. Waarom dat geschuif met geld nodig was kon ze niet uitleggen en ze wist ook niet meer precies wat er nou betaald is. Volgens K is de boekhouder met de noorderzon vertrokken inclusief de administratie. Volgens de curator loopt de schuld in de tonnen. Wat overblijft is een claim van ruim 45.000 euro op het eveneens omstreden zorgbedrijf De Rozenhof uit Oldenzaal. K. zou dit geld nog tegoed hebben voor uitgevoerde werkzaamheden.

De top van thuiszorginstelling Privazorg in Amersfoort treedt af op verzoek van door de Ondernemingskamer. Drie leden van de raad van commissarissen, bestuurder Teun H. en de directeuren van PrivaZorg vanwege bestuurlijke misstanden. Privazorg levert door heel Nederland thuiszorg aan zo’n tweeduizend ouderen, chronisch zieken en gehandicapten. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) plaatste de instelling in het voorjaar van 2019 onder verscherpt toezicht, nadat zorggeld weggesluisd werd en er hierdoor ernstige interne ruzies waren ontstaan. Een bestuurder sluisde minimaal 12 miljoen euro naar een eigen stichting. Enkele bestuurder vertrokken en directeuren Sandra K. en Rolf B. stapten naar de rechter om te voorkomen dat zij werden ontslagen. Ook zij stappen nu op, omdat Privazorg naast de malversaties ook nog als geheel verlies maakt en de continuïteit van de zorg in het gedrang dreigde toe komen.

De gemeente Nijmegen heeft in juli 2017 aangifte gedaan tegen zorginstelling de Rigtergroep die heeft gefraudeerd met het persoonsgebonden budget (pgb) van veertig cliënten. De organisatie mag geen nieuwe cliënten meer aannemen. De Rigtergroep huisvest op vijf locaties cliënten voor beschermd wonen. Voor de veertig cliënten die nu in een huis van de Rigtergroep wonen wordt andere huisvesting gezocht.

Uit lijsten van ziekenhuisdoden van de Inspectie voor de Gezondheidszorg blijkt dat honderden medische missers niet worden aangemeld bij de inspectie. De afgelopen drie jaar zouden 1214 patiënten overleden zijn door een zogeheten calamiteit. Maar op grond van berekeningen van instituut Nivel blijkt dat maar liefst 3000 ziekenhuispatiënten het slachtoffer moeten zijn geworden van medische missers. 60 procent van de gevallen worden dus niet gemeld. Slachtoffers van medisch falen zijn vooral 65-plussers en baby’s. Bij de gevallen die wél werden aangemeld bij de inspectie, is in het overgrote deel (90 procent) inderdaad sprake van fouten bij de behandeling in het ziekenhuis. De zorginspectie meldt dat alle ziekenhuizen, op één na stelselmatig te weinig melding maken van calamiteiten. De Inspectie voor de Gezondheidszorg heeft alle academische centra onlangs op de vingers getikt: van dit soort grote ziekenhuizen met ernstig zieke patiënten worden meer meldingen verwacht. Het AMC in Amsterdam doet het laagste aantal meldingen van alle academische ziekenhuizen. In de periode 2013-2015 werden 16 dodelijke calamiteiten aangemeld. Het Academisch Medisch Centrum (AMC) en het VU medisch centrum (VUmc) fuseren binnenkort.

Tien van de 26 door de inspectie onderzochte vestigingen van Veilig Thuis schieten in ernstige mate tekort in hun toezicht op de veiligheid van kinderen, zijn vertrouwensartsen onbereikbaar, is de registratie niet in orde en zijn er wachtlijsten van maanden. Het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) doet geen levertransplantaties en complexe niertransplantaties uit vanwege een conflict tussen de artsen over hun onderlinge werkwijze. Drie van de zeven chirurgen haakten af.

Bij het Radboudziekenhuis in Nijmegen is 5 oktober een 39-jarige arts van de kinder-intensive-care gearresteerd op verdenking van het bezit van kinderporno. De betrokken arts werkte sinds november 2011 in het team van kinderintensivisten. Revalidatiecentrum Reade in Amsterdam heeft met een verlies van 3,4 miljoen euro bij een omzet van 69 miljoen euro het vertrouwen van de ING bank verloren. De omzet is enorm gedaald terwijl de kosten gelijk bleven. De zorginstelling met 800 werknemers, en 60 medisch specialisten maakt te weinig winst om de rente en aflossingen te kunnen blijven voldoen.

Vanwege de bezuinigingen op soa-poliklinieken moet de GGD Amsterdam vanaf oktober mensen weigeren voor controle op geslachtsziekten. Volgens de GGD gaat het op jaarbasis om 2600 mensen, ofwel 6000 consulten.

De rechter heeft 8 september een 29-jarige verpleegkundige van het Atrium ziekenhuis in Heerlen veroordeeld tot drie jaar cel, waarvan een jaar voorwaardelijk vanwege het hebben van seks in zijn proeftijd met drie psychiatrische patiënten. Hij was namelijk al eerder voor een zedendelict veroordeeld. De man mag verder zijn beroep vijf jaar lang niet uitoefenen. Hoe de man ondanks zijn eerdere veroordeling toch door het ziekenhuis te werk werd gesteld kan het ziekenhuis niet uitleggen. Van februari 2010 tot januari 2013 heeft hij volgens de rechtbank meerdere seksuele contacten gehad met de psychisch kwetsbare vrouwen van de psychiatrische afdeling.

Zorgverzekeringen vergoeden brillen en lenzen alleen bij medische noodzaak. Bij de duurdere aanvullende verzekeringen is er slecht een kleine vergoeding van een paar tientjes De premie die je betaalt, is vaak duurder dan de vergoeding die je krijgt. Armlastigen die niet zonder bril kunnen hebben hiermee een groot probleem. Ziektekostenverzekering Zorg en zekerheid vergoed bijvoorbeeld slechts 20 euro per jaar. Ook voor hoortoestellen zijn er forse eigen bijdragen van 25 % (ruim 200 euro per oor + het eigen risico) en de kosten hoog. Alleen al de batterijen, die niet in het zorgpakket zitten, kosten tussen de 80 en 100 euro per jaar.

Zo’n 40.000 jonge kinderen tussen twee en zeven jaar hebben een ernstig verwaarloosd melkgebit, variërend van dikke lagen plak, tot afgebrokkelde en tot stompjes afgesleten tanden, ontstekingen en abcessen. Een kwart van de tandartsen moet probleemgevallen zelfs doorverwijzen naar een gespecialiseerde kindertandarts of kaakchirurg. Uit een onderzoek onder 66 tandartsen bleek bij bijna 10.000 gevallen verwaarlozing van het kindergebit.

Op de locatie Langendijk van het Amphia Ziekenhuis in Breda viel de koelmachine die de temperatuur in de operatiekamers op 16 tot 18 graden houdt uit. Zeven van de acht operatiekamers waren hierdoor tijdelijk buiten gebruik. In april waren er ook al problemen met de stroomvoorziening en konden er geen operaties worden uitgevoerd. Vanwege geplande nieuwbouw wordt bezuinigd op het onderhoud. In december deed de Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (FIOD) een inval ten behoeve van een onderzoek naar vermoedelijke declaratiefraude. Het Amphia Ziekenhuis in Oosterhout sloot 21 september vier operatiekamers vanwege een waterlekkage. 37 operatiepatiënten moesten worden afgezegd. Amphia moest in januari een chirurg 400.000 euro betalen, omdat de arts na een interne ruzie volgens de rechter in Breda onterecht werd weggestuurd. Vanaf juni worden patiënten, op verzoek van zorgverzekeraars en het Ministerie van Volksgezondheid, zonder verwijzing van een huisarts weggestuurd.

De cardiologieafdeling van het IJsselland Ziekenhuis in Capelle aan den IJssel heeft bij twee patiënten een diagnose gemist, met fatale gevolgen. In mei stierf een 19-jarige jongen die ondanks twee onderzoeken niet verder werd behandeld. Eerder overleed een 16-jarig meisje nadat de cardiologen haar hartaandoening niet hadden gezien. De verantwoordelijke artsen zijn berispt door het tuchtcollege. De betreffende arts is inmiddels werkzaam bij een ander ziekenhuis. Hij kreeg een voorwaardelijke schorsing van een jaar met een proeftijd van twee jaar.

Ruim 800.000 Nederlanders hebben een betalingsregeling voor de zorgpremie moeten treffen en maandelijks wordt 20 miljoen euro aan zorgpremie niet voldaan. 340.000 mensen kunnen 1 miljard euro aan zorgpremie niet meer betalen en 30.000 mensen zijn zelfs helemaal onverzekerd. Zorgverzekeraars hebben eind 2014 72 miljoen euro uitgegeven aan reclames voor hun verzekeringen. Dat is een stijging van 25 procent ten opzichte van 2013.

Apothekers hebben regelmatig te maken met boze klanten. De agressie komt door de verplichte bijdrage van zes euro die betaalt moet worden voor de uitleg die bij nieuwe medicijnen gegeven wordt. Het advies werd vroeger verwerkt in de prijs van de medicijnen, maar om de zorgkosten transparanter te maken, besloot de minister de bedragen apart te laten vermelden. De apothekers en de KNMP willen dat de splitsing wordt teruggedraaid. Afschaffen van het informatiegesprek is geen optie, vindt de KNMP; Bellen met artsen of het onderzoeken van het medisch verleden horen er soms ook bij en soms neemt de voorbereiding een hele dag in beslag.

Het Maasziekenhuis in Boxmeer krijgt tot en met 2022 jaarlijks 2,5 miljoen euro van het ministerie van Volksgezondheid om overeind te kunnen blijven.

Een oud-bestuurder van de Stichting Gehandicaptenzorg Limburg (SGL) moet de stichting in totaal 280.000 euro terugbetalen. Het gerechtshof in Den Bosch heeft dat in hoger beroep besloten. De man uit Schinnen wordt ervan verdacht, samen met zijn vriendin, zorggeld te hebben uitgegeven aan dressuurpaarden, kunst en luxe verbouwingen aan hun villa.

Zorgverzekeraars hebben berekend dat ziekenhuizen over 2013 voor 277 miljoen euro ten onrechte hebben gedeclareerd. Bestuurders van academische ziekenhuizen declareren overmatig voor dure wijnen, sterrenrestaurants en snoepreisjes. Samen declareerden dertig ziekenhuisbestuurders in 2013 en 2014 meer dan 17.500 euro aan alcoholische dranken. De drankrekening van het Leids UMC was het hoogst met ruim 4.100 euro.

De Inspectie SZW ontdekte in mei 2016, na klachten van een zorgverzekeraar, een miljoenenfraude met medicijnen door een apothekersorganisatie. In tien panden in het zuiden en midden van het land werden huiszoekingen gedaan en de administratie in beslag genomen. De apothekersorganisatie zou dure (niet-preferente) medicijnen bij de zorgverzekeraars in rekening brengen terwijl aan de patiënten goedkope (preferente) medicijnen werden geleverd. Zowel de organisatie als het bedrijf dat de administratie en facturatie van de medicijnen verzorgt zijn verdacht evenals de twee bestuurders die ook worden verdacht van valsheid in geschrifte, oplichting en witwassen. In 2016 werd voor 18,9 miljoen euro aan oneigenlijk in rekening gebrachte zorgkosten gedeclareerd. Een jaar eerder was dat 11,1 miljoen euro. Het meest werd gefraudeerd met PGB-budgetten (13,5 miljoen) en wijkverpleging (ruim twee miljoen). Verzekeraars spreken van fraude wanneer sprake is van bewust of opzettelijk handelen waarmee onterecht voordeel wordt behaald. Bijna 6000 aanbieders van pgb-zorg hebben een strafblad.

De Brabantse jeugdzorginstelling Juzt Lievenshove te Oosterhout werd ontmanteld en ontbonden. Juzt was aanbieder van specialistische jeugd- en opvoedhulp bij complexe problemen en hielp gezinnen die met huiselijk geweld te maken hebben. Juzt zat al jaren in financiële problemen, sinds de bezuinigingen en de lage tarieven die gemeenten nog willen betalen voor jeugdzorg. Sinds 2015 sluiten Gemeenten de contracten tegen een te lage prijs.

Johnson & Johnson (J&J) vroeg in april 2023 het faillissement aan voor dochteronderneming LTL Management om zo onder tienduizenden rechtszaken uit te komen. Johnson & Johnson gaf LTL 8,1 miljard euro om te verdelen over de eisers in de zaken over het kankerverwekkende babytalkpoeder. Het bedrijf is hierover verwikkeld in meer dan 40.000 rechtszaken. Duizenden vrouwen zouden door het aanwezige asbest eierstok- of asbestkanker hebben opgelopen. J&J hield altijd vol dat het talkpoeder niet schadelijk is. Het Amerikaanse bedrijf werd in de afgelopen jaren al eerder veroordeeld vanwege het talkpoeder en moest miljarden dollars aan schadevergoedingen betalen. J&J bleek al tientallen jaren op de hoogte van de mogelijk kankerverwekkende asbestsporen in het talkpoeder. Het Amerikaanse bedrijf zou wetenschappers betaald hebben om positief onderzoek over het product te publiceren.

Willy B. van zorginstelling De Vier Linden in het Drentse Papenvoort wordt vervolgd voor uitbuiting van een kwetsbare cliënt tussen 2012 en 2014. Al jarenlang waren er tientallen signalen van slechte zorg bij bedrijven die B. door het hele land runde met haar ex-partner, maar daar werd nooit iets mee gedaan. Onder de namen Another World, Stop & Go en Back to Basics werd sinds 2005 vanuit Papenvoort, en later ook op andere plekken in het land, zorg verleend aan kinderen met gedragsproblemen en kinderen die uit huis waren geplaatst. In 2007 trok een stagiair van de locatie in Papenvoort aan de bel. Hij stelde dat er sprake was van kindermishandeling. Volgens hem was er sprake van lijfstraffen voor kinderen. Zo zouden ze onder koude douches worden gezet en soms kilometers op sokken over straat moeten lopen. Another World breidde in 2007 uit. Er kwamen onder meer locaties in Wekerom, het Duitse Emlichheim en het Overijsselse Onna. Die laatste locatie was bedoeld als crisisopvang voor uithuisgeplaatste kinderen die nog niet bij reguliere instanties terecht konden. De opvang was gevestigd in een oude afgelegen boerderij verscholen tussen de bossen. Niet zo lang ervoor was er een hennepplantage opgerold. Een duik in het verleden toont aan dat er al veel langer twijfels waren bij de verleende zorg op bedrijven van B. en haar voormalige partner, die beiden geen vooropleiding in de zorg hebben.

This domain is for sale