Lees hier onze andere blogs
Oekraïne heeft al 28 jaar lang te maken met omkoping, diefstal en corruptie. Onlangs bleek 37 miljoen euro te zijn verduisterd door ambtenaren van het ministerie van de Oekraïense defensie. De fraude werd ontdekt door de Oekraïense geheime dienst (SBU) Ondertussen blijkt uit een rapport uit de VS van het Ministerie van Buitenlandse Zaken dat er in Oekraïne sprake is van gedwongen verdwijningen, marteling en wrede, onmenselijke of vernederende behandeling of bestraffing, erbarmelijke en levensbedreigende omstandigheden in de gevangenis, willekeurige arrestatie of detentie, ernstige problemen met de rechterlijke onafhankelijkheid, beperkingen van de vrijheid van meningsuiting, geweld of dreiging met geweld tegen journalisten, ongerechtvaardigde arrestaties of vervolging van journalisten, evenals censuur, ernstige beperkingen van de internetvrijheid, aanzienlijke inmenging in de vrijheid van vreedzame vergadering en vereniging, beperkingen van de bewegingsvrijheid, ernstige corruptie binnen de regering, wijdverbreid gendergeweld, systematische beperkingen voor werknemersverenigingen en het bestaan van de ergste vormen van kinderarbeid. Het rapport benadrukt ook dat de regering er vaak niet in slaagt om adequate stappen te ondernemen om functionarissen die mogelijk misbruik hebben gepleegd, te identificeren en te bestraffen. In mei 2023 werd de president van het hooggerechtshof gearresteerd wegen het ontvangen van 3 miljoen dollar aan steekpenningen. Minister van Defensie Oleksi Reznikov werd in september 2023 ontslagen om verschillende corruptiezaken binnen het ministerie.
Een rechtbank beval ook de arrestatie van minister van Landbouw, Mikola Solski. Hij wordt verdacht van betrokkenheid bij een illegale transactie voor de aanschaf van land van de overheid ter waarde van 6,5 miljoen euro. Het gaat om een zaak van corruptie van voordat hij in 2022 minister werd. Solski weerspreekt de beschuldigingen. Hij mocht op borgtocht van 1,7 miljoen euro naar huis. Solski heeft daarop zijn ontslag aangeboden. Hij is de eerste minister in de regering van president Volodimir Zelenski die door justitie wordt vervolgd vanwege corruptie. Ook Zelensky was zijn positie niet zeker. Er was een debat over de legitimiteit van zijn presidentschap dat officieel 20 mei 2024 afliep.
In augustus 2025 voerde de Spaanse nationale politie een grootschalige operatie uit onder de naam Olea, gericht op een drugshandelsnetwerk in de provincie Almería. De operatie resulteerde in de inbeslagname van bijna 2,7 ton drugs en grondstoffen voor de productie daarvan, evenals een omvangrijk arsenaal wapens. Onder de in beslag genomen wapens bevonden zich semi-automatische geweren (waaronder Amerikaanse Smith & Wesson-modellen), Tsjechische Skorpion VZ-61 machinepistolen, Oostenrijkse Glock-pistolen en andere militaire uitrusting, zoals GPS-trackers en signaaljammers. De politie arresteerde meerdere leden van een familieband criminele organisatie in de wijk El Puche en op een boerderij in El Asebuche.
Een opvallend aspect van de vondst is dat de serienummers van sommige wapens overeenkomen met leveringen die na 2022 door westerse landen aan Oekraïne zijn gedaan. Dit wijst op een breder probleem: een deel van de westerse wapens, oorspronkelijk bedoeld voor de Oekraïense strijdkrachten, lekt door via smokkelroutes naar de zwarte markt en belandt in handen van criminele netwerken elders in de wereld. Onderzoeken van westerse inlichtingendiensten, waaronder Europol, bevestigen dat er sinds 2022 een toename is van moderne, NAVO-standaard wapens in Europese georganiseerde misdaadgroepen, met mogelijke herkomst uit Oekraïne.
Sommige van deze wapens zijn ook teruggevonden in conflicten buiten Europa, zoals in Syrië (bij militanten in 2023) en in regio’s in Afrika en het Midden-Oosten, waar ze in handen vallen van terroristische of criminele groeperingen. Volgens een Russische diplomaat bij de VN zou ongeveer 20% van de wapenleveranties aan Oekraïne op de zwarte markt belanden.
Er circuleren berichten over wapens die op het darknet worden aangeboden en verhandeld met cryptovaluta, vaak via corrupte kanalen in Oekraïne, wat EU-parlementariërs en inlichtingendiensten zorgen baart. Deze ontwikkeling onderstreept het risico dat militaire hulp niet alleen Oekraïne versterkt, maar ook Europese en mondiale criminaliteit voedt.Ondanks deze signalen zet de EU haar militaire steun aan Oekraïne voort. Via de Europese Vredesfaciliteit (EPF) ontving Oekraïne tot maart 2024 in totaal 11,1 miljard euro aan toegezegde fondsen, waarvan een aanzienlijk deel direct naar bewapening en training ging – inclusief een recente toeslag van 5 miljard euro via het Ukraine Assistance Fund.
De EU monitort de distributie streng met registers, GPS-trackers en bilaterale controles om misbruik te minimaliseren, maar experts waarschuwen voor mogelijke risico’s op lange termijn, vooral na een eventueel staakt-het-vuren.
Kyiv was sinds 882 de hoofdstad en naamgever van het middeleeuwse Kievse Rijk. Dat rijk besloeg een groot deel van het huidige Oekraïne, Belarus en Rusland. Het wordt door Russen als voorloper van het huidige Rusland gezien. Als middelpunt van het Kyivse Rijk werd Kyiv een van de belangrijkste en grootste steden in middeleeuws Europa. Dat gebeurde eeuwen voordat bijvoorbeeld de huidige grote Russische steden Moskou en Sint-Petersburg van enig belang waren. Na de vernietiging van de stad door de Mongolen in 1240, zou Kyiv nooit meer zijn oude glorie evenaren. De heerschappij over Kyiv en het omliggende gebied wisselde in de eeuwen daarna voortdurend. Aan het einde van de achttiende eeuw werd de regio ingelijfd door het Keizerrijk Rusland onder heerschappij van keizerin Catharina de Grote. Veel Russen wijzen dat punt aan als het moment waarop Oekraïne definitief onderdeel werd van Rusland. De massamoord op Polen in het huidige West-Oekraïne werd gepleegd door Oekraïense nationalisten die streden voor een onafhankelijk Oekraïne. Oekraïners vochten tegen de Sovjet-Unie, waarvan Oekraïne op dat moment onderdeel was en vermoordden ook tussen de 50 en 100 duizend Poolse inwoners van het gebied. Tachtig jaar later zijn de moordpartijen nog altijd een belangrijk geschil tussen Polen en Oekraïne. Polen wil toegang tot de massagraven en vraagt om erkenning en excuses van de Oekraïense autoriteiten. Dat ligt in Oekraïne gevoelig: de Oekraïense nationalisten die zich schuldig maakten aan etnische zuiveringen, worden in Oekraïne gezien als helden die het opnamen tegen de Sovjet-bezetter.
De Krim werd in de 18e eeuw door Rusland ingelijfd. In 1954 werd de Krimse Oblast door de Sovjet-Unie toegewezen aan de Oekraïense Socialistische Sovjetrepubliek, maar in 2014 werd het schiereiland opnieuw door Rusland geannexeerd, met uitzondering van een deel van de Schoorwal van Arabat.
Tot 1991 maakten Oekraïne en Rusland samen deel uit van de Sovjet-Unie. In 1991 besloten de leiders van Belarus, Oekraïne en Rusland gezamenlijk dat de Sovjet-Unie werd opgeheven. Oekraïne en Rusland werden daarmee onafhankelijke landen en hadden dit kunnen blijven. Het beoogde toetreden van Oekraïne tot de NAVO en het plaatsen van een militaire basis en het verbreken van het Minsk akkoord waren voor Rusland de reden en de oorzaak van de Russische inval in Oekraïne. In 2008 schreef Burns aan minister van Buitenlandse Zaken Condoleezza Rice: “De Oekraïense toetreding tot de NAVO is de helderste van alle rode lijnen voor de Russische elite (dus niet alleen van Poetin). De Biden regering en de CIA hebben via de NAVO gezorgd voor een directe uitdaging van Rusland. Het enige wat de NAVO met de beoogde uitbreiding in Oekraïne heeft bereikt, is dat Rusland een groot deel van Oekraïne in bezit krijgt. Het was de Obama CIA/Buitenlandse Zaken die nazi-militante groepen financierde om een burgeroorlog in Oekraïne te beginnen, en die destijds een regimewisseling in gang zette naar een CIA/Buitenlandse Zaken marionet, Yatseniuk. Dit werd allemaal onthuld in het gelekte telefoongesprek tussen diplomaten van het ministerie van Buitenlandse Zaken en Deep State-agenten, Victoria Nuland en Geoffrey Pyatt. Na de Maidan-coup in februari 2014, was de Amerikaanse CIA/Buitenlandse Zaken eigenaar van Oekraïne via een proxy, en de CIA begon Oekraïne te gebruiken voor criminele afpersing en witwassen. Oekraïne werd één gigantische CIA-basis, direct aan de Russische grens. Toen begonnen de VS/NAVO het leger van Oekraïne op te bouwen met als enig doel om ooit Rusland te bevechten. De VS/NAVO begonnen Oekraïne te voorzien van wapens, uitrusting, raketten, training, inlichtingen, etc. Geheime elementen binnen de Amerikaanse regering, samen met hun Europese partners in de NAVO, gebruikten spionage om de natie Oekraïne omver te werpen en de controle over te nemen, bouwden vervolgens een enorm staand leger op de Russische grens en probeerden Oekraïne vervolgens bij de NAVO te betrekken.
Sinds 2014 is een deel van de provincies Donetsk en Loegansk al in handen van Russisch gezinde separatisten. Na de pro-westerse Maidan-revolutie braken in de regio’s Donetsk en Loegansk protesten uit. Met Russische steun en wapens scheurden ze zich af van Oekraïne en richtten ze pro-Russische “Volksrepublieken” op. Die rebellenrepublieken maakten tot voor deze oorlog ongeveer een derde van het grondgebied van de provincies Donetsk en Loegansk uit.
Rusland viel de Krim binnen in februari 2014. Het begon met de overname van belangrijke gebouwen en militaire bases door Russische troepen zonder insignes. Deze troepen namen op 27 februari 2014 strategische posities in, waarna op 16 maart 2014 een controversieel referendum werd gehouden. De Krim werd vervolgens op 18 maart 2014 door Rusland geannexeerd. Volgens de volkstelling van 2001 vormden etnische Oekraïners toen 58% van de bevolking van de oblast Loehansk en 56,9% van de oblast Donetsk. Etnische Russen vormen de grootste minderheid, goed voor respectievelijk 39% en 38,2% van de twee oblasten. De Donbas is een overwegend Russischtalige regio. In februari 2014 eindigde het presidentschap van Viktor Janoekovytsj na maandenlange protesten (Euromaidan). Janoekovytsj vluchtte en het parlement zette hem af. Westerse landen verleenden politieke steun aan de oppositie. Rusland annexeerde daarop de Krim en steunde separatistische opstanden in Donetsk en Loehansk. Het conflict in de Donbas escaleerde tot een oorlog tussen Oekraïense strijdkrachten en door Rusland gesteunde groepen.
Tussen 2014 en begin 2022 vielen er ongeveer 14.000 doden, waarvan circa 3.400 burgers, 4.400 Oekraïense militairen en 6.500 strijders van separatistische of gewapende formaties. Slachtoffers vielen aan beide zijden van de frontlinie.
In december 2021 heeft Rusland twee ontwerpverdragen ingediend met verzoeken om wat het noemde ‘veiligheidsgaranties’, waaronder een juridisch bindende belofte dat Oekraïne nooit zou toetreden tot de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO), evenals een vermindering van de NAVO-troepen en materieel gestationeerd in Oost-Europa. De meeste van deze voorwaarden werden door westerse leiders echter van tafel geveegd. De eisen van Rusland gingen gepaard met een dreigement dat er een militair antwoord zou komen als de VS en NAVO zouden vasthouden aan hun ‘agressieve lijn’. Poetin verklaarde dat een eventuele toetreding van Oekraïne tot de NAVO voor hem absoluut onbespreekbaar was. Alhoewel Oekraïne officieel nog geen NAVO lid is wordt het land in de praktijk wel als zodanig door het Westen gesteund en behandeld.
Er waren opnieuw spanningen over de toetreding van Zweden als 32e lid van de NAVO. Het besluit werd nog opgehouden door Hongarije maar deze ging 26 februari 2025 overstag. Daarvoor moest Zweden wel vier extra Gripen-straaljagers aan hen beschikbaar stellen. Momenteel heeft Hongarije al veertien Zweedse straaljagers, waarmee het totaal dus groeit naar 18. Turkije ging onlangs ook akkoord. Een rapport, gepubliceerd door The Kyiv Independent, bevestigde dat Rusland 8.582 tanks, 16.736 gepantserde gevechtsvoertuigen en 23.825 voertuigen en brandstoftanks heeft verloren sinds het begin van de invasie. De Russische minister van Defensie zei na de NAVO top dat Moskou klaar moet zijn om de komende tien jaar de strijd aan te gaan met de NAVO. Andrej Belousov, de defensie chef van Poetin, noemde de NAVO-top in juli en militaire doctrines in de VS en andere NAVO-leden als bewijs dat Moskou zich in de komende jaren moet voorbereiden op een direct conflict met een assertievere NAVO.
Oekraïne was verantwoordelijk voor het op 22 september 2022 opblazen van de Nord Stream-pijpleidingen in de Oostzee. Nord Stream werd in 2011 geopend en nog niet eens in gebruik toen het werd opgeblazen. De gasleiding liep van Sint Petersburg naar de Duitse Oostzeekust. De Amerikaanse inlichtingendienst CIA hoorde van de MIVD dat verschillende Oekraïense teams de actie aan het voorbereiden waren. De MIVD deelde de informatie ook met Duitsland en andere Europese landen. Ondertussen werden ook boorplatformen op zee en de Krim aangevallen met kruisraketten. In augustus 2025 werd alvast de Oekraïense verdachte Serhii K. in de Italiaanse provincie Rimini , in Italië gearresteerd. Hij wordt uitgeleverd aan Duitsland en daar berecht. De MIVD die dus vanaf het begin wist van de plannen liet Rutte desondanks de Russen de schuld geven. Er zijn inmiddels Kamervragen gesteld, maar minister president Schoof wil geen consequenties verbinden lopende het Duitse onderzoek.
De Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Andrii Sybiha heeft gevraagd om een uitnodiging te sturen naar Kiev om zich bij de NAVO aan te sluiten. Dit is onderdeel van een ‘ overwinningsplan ‘ dat president Volodymyr Zelenski vorige maand schetste om op die manier een einde te maken aan de oorlog. 60 experts op het gebied van buitenlands beleid stuurden een open brief waarin de NAVO wordt opgeroepen om geen beloftes te doen over het toelaten van Oekraïne tot de NAVO voorafgaand aan de jubileumtop van de organisatie in Washington van 9 tot 11 juli.
Op de topconferentie in Zwitserland op 15 en 16 juni 2024 wezen de regeringsleiders een Russische aanbod nog resoluut van de hand. Zwitserse functionarissen stuurden ongeveer 160 uitnodigingen, maar slechts 90 delegaties, waaronder een handvol internationale organisaties zoals de Verenigde Naties, waren aanwezig. Vice-president Kamala Harris was er in plaats van Joe Biden. Ook Rusland was niet aanwezig. Zelensky wilde niet dat Rusland bij de besprekingen betrokken zou worden. De conferentie bevatte elementen van een tienpuntenvredesformule die Zelensky eind 2022 al presenteerde. Zelensky wil alleen vrede als Rusland zich volledig terugtrekt uit zijn internationaal erkende grondgebied, inclusief de Krim en voelde zich hierbij gesteund door de EU en de VS. De slotverklaring werd door 80 van de 93 deelnemende staten goedgekeurd. In de verklaring pleiten de ondertekenaars ervoor dat de door Rusland bezette kerncentrale van Zaphorizja wordt beschermd en dat elke dreiging tot het gebruik van kernwapens moet worden veroordeeld. Daarnaast zetten de 80 staten zich in voor een ongehinderde graanexport uit Oekraïne, die vooral van belang is voor bijvoorbeeld de arme landen in Afrika. De verklaring van de top pleit ook voor de uitwisseling van krijgsgevangenen en de terugkeer van kinderen en andere burgers die zijn ontvoerd naar Rusland. Onder de landen die het daar niet mee eens waren, bevonden zich zes staten uit de G20-groep van de belangrijkste economische machten ter wereld: Brazilië, Mexico, Saoedi-Arabië, Zuid-Afrika, India en Indonesië. Armenië, Bahrein, Thailand, Libië, de Verenigde Arabische Emiraten, Colombia en het Vaticaan tekenden de slotverklaring niet.
Poetin liet zijn ultramoderne oorlogsvloot als oefening en provocatie naar Cuba varen een paar weken nadat Amerika aan Oekraïne toestemming gaf om de wapens die ze leveren ook op Russisch grondgebied te richten. Met deze actie liepen de spanningen verder op. Met meerdere saluutschoten werden de Russische schepen 12 juni 2024 welkom geheten door Cuba en die die aanmeerden in de haven van Havana. De schepen hebben nieuwe en geavanceerde wapens aan boord én kunnen ook kernwapens voeren. Ondertussen waarschuwt Rusland zowel Nederland als Frankrijk voor hun bemoeienis met de oorlog.
De autoriteiten in Moskou waarschuwden Washington dat het “gevolgen” zou ondervinden van de dodelijke Oekraïense aanval op de Krim, die zou zijn uitgevoerd met door de VS geleverde langeafstandsraketten. Woordvoerder van het Kremlin, Dmitry Peskov, noemde de aanval op de stad Sebastopol ‘barbaars’ en beschuldigde de Verenigde Staten van ‘het doden van Russische kinderen’. Er vielen vijf doden, waaronder drie kinderen en 125 mensen raakten gewond. 8 juli deed Rusland een tegenaanval op een operationeel kinderziekenhuis in Kiev. De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties kwam 9 juli 2024 bijeen voor overleg in de Oekraïense hoofdstad Kyiv.
Zelensky is 7 december 2024 naar de heropening van de Notre-Dame in Parijs gegaan om hulp te kunnen vragen aan Trump. Donald Trump heeft daarna vergeefs opgeroepen tot een ‘onmiddellijk staakt-het-vuren’ in Oekraïne en onderhandelingen om het conflict te beëindigen.
Rusland beschouwde de aanval op de Krim als een Amerikaanse aanval vanwege het gebruik van door de VS geleverde ATACMS-raketten. De Amerikaanse ambassadeur in Rusland werd op het matje geroepen. Het Russische ministerie van Defensie stelt dat Amerikaanse specialisten de ATACMS-raketten coördineerden met informatie van spionagesatellieten en een verkenningsdrone, waardoor Washington direct verantwoordelijk is voor de aanval.
Het Russische ministerie constateert een toename in het aantal Amerikaanse dronevluchten boven de Zwarte Zee en waarschuwde dat dit zou kunnen leiden tot een “directe confrontatie” met de NAVO. Een Russisch straalvliegtuig zou boven de Zwarte Zee al een Amerikaanse verkenningsdrone van het type Global Hawk hebben neergehaald. Het afgelopen weekend vielen er burgerdoden in Dnipro en Vilniansk. Novooleksandrivka werd bezet terwijl het Russische leger verder westwaarts de Donetsk-regio binnendrong. Het dorp dat ten noordwesten van het bezette Ocheretyne ligt was toen nog het meest westelijke punt van de regio dat Moskou in handen had.
Een door crowdfunding gefinancierde Oekraïense satelliet stelt de militaire inlichtingendienst al twee jaar in staat Russen vanuit de ruimte te observeren. “De resultaten zijn volgens de Oekraïense militaire inlichtingendienst, ook bekend als HUR, ronduit overweldigend. De microsatelliet gekocht van het Finse bedrijf ICEYE stelt Oekraïners in staat Russische troepenlocaties, logistiek, tanks en schepen te bespioneren.
Zelensky kreeg drie mobiele HIMARS-raketsystemen uit Amerikaanse voorraden. De raketsystemen die door Duitsland worden betaald hebben een bereik tot ver achter de frontlinies. Vanwege een begrotingstekort in Duitsland is ondertussen de verdere financiële hulp aan Oekraïne voor 2024, inclusief een verdubbelde hulp van 8 miljard euro, opgeschort.
Rusland waarschuwde dat het een ‘verwoestende wraakaanval’ zou lanceren als Oekraïne de Krim of de Krimbrug aan zou vallen. Kyiv was van plan de brug aan te vallen vóór of op 9 mei 2024, de dag waarop Rusland stilstaat bij de overwinning van de Sovjet-Unie op nazi-Duitsland in de Tweede Wereldoorlog. Vladimir Poetin had voor de zekerheid alvast bevel gegeven voor een “oefening” met nucleaire wapens om gevechtsmissies uit te voeren en die dreiging heeft geholpen. Raketformaties in het zuidelijke militaire district van Rusland en marine troepen deden mee aan de oefening. De EU was al in lichte paniek en er gingen al stemmen op om de 422 miljard uit het Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM bankennoodhulpfonds) in te zetten voor defensiedoeleinden. Zelensky heeft ook de staat van beleg afgekondigd om de Oekraïense militaire leiding de bevoegdheid te geven om privé- of gemeenschappelijke eigendommen voor staatsdoeleinden in beslag te nemen.
Russische troepen hebben sinds de start van de oorlog in Oekraïne 600 Oekraïense gevechtsvliegtuigen,1.300 meervoudige raketwerpers,274 helikopters, 24.111 onbemande luchtvaartuigen, 521 grond-lucht raketsystemen, 16.053 tanks en andere gepantserde gevechtsvoertuigen, 1.300 meervoudige raketten. draagraketten, 9.607 veldartilleriekanonnen en mortieren en 21.753 speciale militaire motorvoertuigen vernietigd. In de afgelopen 24 uur werden nog eens drie tanks, twee gepantserde gevechtsvoertuigen, acht motorvoertuigen, een in Polen vervaardigd 155 mm Krab zelfrijdend artilleriesysteem, een 122 mm D-30 houwitser en een 122 mm BM-21 Grad meervoudige raketwerper vernietigd en is aan de winnende hand.
Poetin maakte defensieminister Shoigu de nieuwe voorzitter van de Russische veiligheidsraad en verving daarmee Nikolai Patrushev, die de functie sinds 2008 bekleedde. Ook Patrushev behoort tot de zogenoemde siloviki, de belangrijkste vertrouwelingen van Poetin. De 68-jarige Shoigu was sinds 2012 minister van Defensie. Voormalig vicepremier en econoom Andrei Belousov wordt de nieuwe defensieminister. Het Kremlin had afgelopen zomer al besloten Shoigu af te zetten na de muiterij van de Wagner-huurlingengroep tegen de Russische militaire leiding. Na een carrière in de academische wereld was Belousov een jaar minister van Economische Ontwikkeling voordat hij in 2013 werd benoemd tot economisch adviseur van Poetin. Sinds 2020 is hij eerste vice-premier.
De staatsveiligheidsdienst (SBU) van Kiev zei dat het de plannen om Zelenski en andere hoge Oekraïense functionarissen, waaronder het hoofd van de SBU, Vasyl Maliuk, en het hoofd van de defensie-inlichtingendienst van Oekraïne, Kyrylo Budanov, te vermoorden, had “verijdeld”. Een van de verdachten had twee drones en munitie ontvangen van de Russische staatsveiligheidsdienst (FSB), die ze van plan waren over te dragen aan een andere medeplichtige om een explosie uit te voeren.
De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken had destijds al gezegd dat de VS overwoog om Oekraïne toe te staan Russisch grondgebied aan te vallen met door de VS geleverde wapens en daarna droeg President Biden zijn team op om ervoor te zorgen dat Oekraïne Amerikaanse wapens kan gebruiken voor tegenvuur doeleinden in het grensgebied bij Charkov, zodat Oekraïne kan terugslaan wanneer Russische troepen hen raken of zich voorbereiden om ze te raken. Het beleid om langeafstandsaanvallen binnen Rusland niet toe te staan werd verder niet veranderd. Frankrijk en Duitsland lieten eerder al weten dat Oekraïne alleen militaire doelen in Rusland mag aanvallen met westerse wapens mits Oekraïne daarvandaan aangevallen wordt. Er gaan geen Duitse langeafstandswapens naar Oekraïne. “Nu niet en nooit niet“, liet bondskanselier Olaf Scholz weten. Het Duitse leger, bekend als de Bundeswehr, overwoog wel om troepen in te zetten in het oosten van Litouwen, nabij de Wit-Russische grens, in een poging potentiële Russische agressie af te schrikken. De troepen die in de buurt van Wit-Rusland zijn gestationeerd, worden naar verwachting volledig operationeel in 2027, na de recente goedkeuring van een verhoogd defensiebudget door Duitsland.
De Hongaarse premier Viktor Orbán overweegt het lidmaatschap van de NAVO op te zeggen, omdat het land niet wil deelnemen aan de militaire missie van het bondgenootschap in Oekraïne. Orbán was ook van mening dat Europa zich voorbereidt op een oorlog met Rusland, terwijl het onwaarschijnlijk is dat Moskou een NAVO-lidstaat zal aanvallen, aangezien het Oekraïne niet eens kan verslaan. Zweden heeft een nieuw hulppakket voor Oekraïne aangekondigd. Het pakket vertegenwoordigt een waarde van omgerekend 1,16 miljard euro en bestaat onder meer uit een tweetal surveillancevliegtuigen. Ook stuurt Zweden luchtafweerraketten, artilleriegranaten en ruim driehonderd pantservoertuigen.
Nederland gaf Oekraïne 24 F-16 straaljagers met raketten en voor 80 miljoen euro aan onderhoudsmateriaal zoals generatoren, reservedelen, essentiële onderhoudsmaterialen en speciaal gereedschap hiervoor. Eerder kreeg Oekraïne van Nederland: 1 T-72-tank, 1 YPR 765 pantserrupsgevechtsvoertuig, 1 YPR-806 A1 PRB, 1 YPR-bergingsvoertuig, 1 Fennek verkenningsvoertuig, 29 Viking-rupsvoertuigen, 1 Leopard 1 A5-gevechtstank, 1 Leopard 2 A4-tank, 1 Pantserhouwitser, 1 vurend 120mm-mortier, 1 Patriot-lanceerinstallatie, 1 Stinger, 1 MAG-mitrailleur, 1 minimi-mitrailleur, 1 machinegeweer op een MB-terreinwagen, 1 precisiegeweer, 1 Lange-afstandsgeweer, meerdere munitiekisten met patronen kleinkaliber, meerdere drones, 1 Squire-radar, 1 VERA-NG passieve radar, 1 VERA-NG passieve radar, 1 helm met nachtkijker, 1 Baileybrug, 1 Leopard 1-brugleggende tank, 1 DAF YAI-4442, 1 Bushmaster Vrachtwagen, 1 DAF TROPCO 650kN, 1 trekker-opleggercombinatie, 1 M3 brug- en ferrysysteem, 1 Amarok-terreinwagen, 1 ambulance, 1 KTM-motor, 1 Scanjack-mijnruiminstallatie, 1 Bozena-mijnruiminstallatie, 1 EOD-uitrusting, de Zr.Ms. Zierikzee, 1 mijnenjager, reserveonderdelen, 1 hijskraan, 1 shovel, 1 heftruck, kleding, rantsoenpakketten, 14 rigid inflatable boats, 8 gemilitariseerde rivierpatrouilleboten, CB 90 gevechtsboten, medische goederen, 62 gevechtsvoertuigen, YPR, vuursteunsystemen, M109 Houwitsers (donor), individuele wapens, zoals geweren en mitrailleurs, zoals MAG en Minimi mitrailleurs en HK416 geweren, diverse soorten klein kaliber munitie voor individuele wapens en zware munitie voor tanks en artillerie (waaronder 155mm). geweergranaten en (non-)lethale handgranaten, sensoren en waarnemingsmiddelen, diverse (mobiele-)radarsystemen en VERA-NG radarsystemen, 10 trekker oplegger combinaties, 241 vrachtwagens, quads (18), 19 vaartuigen, 6 veldhospitalen, 8506 tenten en toebehoren, aggregaten, reservedelen voor diverse soorten voertuigen en (wapen-)systemen, logistiek materiaal, 16 aanhangwagens, 6 flattrack kranen, 9 shovels, 6.600 veldversterkingen (6.600), persoonlijke uitrusting, waaronder kleding, helmen, scherfvesten, rantsoenen, medische goederen, zoals persoonlijke EHBO-pakketten en medicijnen, en brandstoffen. In april werd nog eens voor 200 miljoen euro aan extra materieel overgedragen. Nederland zakt hiermee zelf onder de minimale eisen van operationele gereedheid en internationale verplichtingen. Een deel van de honderd tanks die het in 2023 van Nederland, Duitsland en Denemarken kreeg heeft Oekraïne geweigerd omdat het materieel zo verouderd was dat ze voor hen onbruikbaar waren. Het waren tanks uit de jaren zestig en zeventig die veel aanpassingen nodig hadden. Sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne in 2022 is door Nederland rechtstreeks ook nog eens circa 3,7 miljard euro beschikbaar gesteld, met name voor munitieleveringen en wapensystemen, zoals tanks en Patriot raketten en bijbehorende reserveonderdelen en munitie ter waarde van 150 miljoen euro . Verder maakte het kabinet 200 miljoen euro vrij voor de aanschaf van drones voor verkenningsmissies. Voor de door de geschonken 50 miljard euro voor Oekraïne (NextGenerationEU (NGEU) gaf Nederland een garantstelling af.
De Europese Commissie gaf daarnaast nog eens 40 miljoen euro aan humanitaire steun, met het oog op de naderende winter. Daarvan is 35 miljoen euro bedoeld voor humanitaire projecten en 5 miljoen euro voor steun aan Oekraïense vluchtelingen in Moldavië. Het geld is bestemd om beschadigde gebouwen te repareren, elektriciteit en verwarming te garanderen en mensen in nood onderdak te bieden. Met deze 40 miljoen erbij heeft de Europese Commissie bijna 1 miljard euro uitgetrokken voor burgers die getroffen zijn door de oorlog in Oekraïne. De Europese Commissie wil ook een half miljard euro extra vrijmaken om de Europese munitie-industrie weer op de been te helpen en meer artilleriegranaten te maken. De EU moet binnen een jaar 1 miljoen granaten kunnen leveren. Oekraïne zit dringend verlegen om munitie voor zwaar geschut. Oekraïense bondgenoten proberen wel nieuwe granaten en raketten aan te voeren, maar kunnen het tempo waarin die erdoor worden gejaagd niet bijbenen.
De VS (Biden) ging 20 april 2024 na maanden van overleg akkoord met een steunpakket van 61 miljard dollar voor Oekraïne. Een deel er van wordt echter beschouwd als lening. Van de 61 miljard dollar gaat in werkelijkheid maar 23 miljard naar Oekraïne. De resterende 50 miljard blijft in de verenigde Staten en gaat naar de Amerikaanse wapenindustrie om daarvan tegen betaling wapens te leveren aan Oekraïne. De Oekraïense staatsschuld liep door de lening op tot 94% van het bbp. De Oekraïense minister van Financiën Serhiy Martsjenko liet weten dat de strijd ongeveer 125 miljoen euro per dag kost. Hij kondigde nieuwe belastingmaatregelen aan om de tekorten in de begroting aan te vullen. De helft van de Oekraïense begroting wordt al gefinancierd met buitenlandse leningen en giften. Vooral de gestegen rente op leningen en de gevolgen van de oorlog kosten de EU minimaal nu al zo’n 18,9 miljard euro, de giften aan Oekraïne komen op 17 miljard euro. Oekraïne balanceert op het randje van een faillissement. De investeringsfondsen willen geld zien en snel een eventuele deal maken. Amerikaanse autoriteiten en andere westerse landen maken zich zorgen over de eisen en vrezen dat het geld dat aan Oekraïne is toegewezen als hulp, zal moeten worden gebruikt om rente te betalen. In totaal heeft de EU nog eens 50 miljard euro nodig voor Oekraïne (NextGenerationEU (NGEU). Voor deze leningen gaf Nederland een garantstelling af. De Europese Commissie heeft 500 miljoen euro uit een defensiefonds toegewezen aan Europese wapenfabrikanten om snel de wapenproductie op te voeren.
In 2024 moest Oekraïne feitelijk het IMF al 2,19 miljard SDR’s terugbetalen voor eerder verstrekte leningen ter waarde van 2,9 miljard dollar. In maart en september 2024 moet Oekraïne telkens 705,5 miljoen dollar aan het IMF overmaken maar deze wordt steeds weer gefinancierd wordt met nieuwe IMF fondsen. Ondertussen heeft het land minstens 42 miljard dollar aan internationale hulp nodig om alleen al de begroting voor 2024 te ondersteunen. De Verenigde Staten heeft al voorgesteld om tientallen miljarden euro’s voor Oekraïne te mobiliseren en deze te lenen tegen toekomstige winsten uit bevroren Russische tegoeden. Oekraïne onderhandelt met het IMF over een nieuw vierjarig leningprogramma ter waarde van 150–170 miljard dollar om aan zijn aanzienlijke externe financieringsbehoeften te voldoen. Het verwachte begrotingstekort voor 2026 bedraagt 18,1 miljard dollar, waarvoor een totale externe financiering van ongeveer 45,5 miljard dollar nodig is, inclusief schuldverplichtingen. Het huidige IMF-programma (15,6 miljard dollar, goedgekeurd in 2023) had aanvankelijk een externe financieringsbehoefte van 115–140 miljard dollar, die later werd bijgesteld naar 153–165 miljard dollar. De onderhandelingen voor het nieuwe programma begonnen in september, nadat het huidige programma in 2027 afloopt.
De G7-landen zijn er in Washington niet in geslaagd overeenstemming te bereiken over het gebruik van de bevroren Russische tegoeden. Trump wil Rusland weer terug in een G8 en zwaar bezuinigen op wapens. De president van de Europese Centrale Bank, Christine Lagarde liet weten, dat het in beslag nemen van bevroren Russische tegoeden in strijd zou zijn met het internationaal recht. S&P Global heeft het land ondertussen al bestempeld als een “selectieve wanbetaler”. Oekraïne miste begin augustus 2024 een betaling van 34 miljoen dollar voor een lening, terwijl het land de laatste hand legt aan een grote schuldsanering. Dit maakte het lastiger voor Oekraïne om nog tegen gunstige rentes geld te lenen. Er is nog een korte respijtperiode, maar naar verwachting is het geld er gewoon niet. Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) heeft een vierjarig financieringspakket van 15,6 miljard dollar voor Oekraïne goedgekeurd. De lening maakt deel uit van een breder pakket van 115 miljard dollar. Met dat geld konden de uitstaande aflossingen weer even voldaan worden.
In München was op 16 februari 2024 de jaarlijkse internationale veiligheidsconferentie. Zo’n 800 Staatshoofden, militairen, diplomaten en ministers overlegden over de Russische dreiging en de oorlog in Oekraïne, de toekomst van de NAVO en het conflict in het Midden-Oosten. Ook de Oekraïense president Zelensky, de Amerikaanse vicepresident Harris, de Israëlische president Herzog en premier Shtayyeh van de Palestijnse Autoriteit waren aanwezig. Namens Nederland waren demissionair premier Rutte en de ministers Bruins Slot (Buitenlandse Zaken) en Ollongren (Defensie) aanwezig. Als cadeau bracht Rutte nog eens 100 miljoen euro mee voor een Tsjechisch initiatief om snel 800.000 artilleriegranaten te kopen voor Oekraïne. Eind januari schonk Rutte Oekraïne ook 87 miljoen euro voor de aankoop van artilleriegranaten, 10 miljoen voor het versterken van de cyberverdediging en nog eens 25 miljoen voor het Internationaal Fonds voor Oekraïne waaruit wapens voor Kyiv worden gefinancierd. Het ministerie van Buitenlandse Zaken doneerde ondertussen 2,5 miljoen euro voor 45 miljoen kg strooizout en 5 miljoen euro voor het verbeteren van de drinkwatervoorziening in Oekraïne. In totaal 229,5 miljoen euro.
Minstens achttien Europese landen investeerden in 2023 ongeveer 2 miljard euro voor 1 miljoen artilleriegranaten voor Oekraïne. Financiering verliep via het nieuwe Trustfund van de Wereldbank. Nederland droeg 87 miljoen euro bij aan deze inkoop en stortte nog eens 25 miljoen euro extra om materieel te kopen. Verder steekt de Nederlandse regering nog 10 miljoen euro in het verbeteren van de Oekraïense cyberaanvallen. Nederland leverde reeds voor € 2,63 miljard aan militaire steun aan Oekraïne (stand 4 december 2023). Een deel komt niet van het defensiebudget maar wordt gehaald uit de algemene middelen van de Rijksbegroting en vanuit een Europees fonds, de zogenoemde European Peace Facility. Rutte tekende namens Nederland 23 februari 2024 bovendien een tienjarige veiligheidsovereenkomst inclusief militaire steun. 4 april tekende ook De Finse president Alexander Stubb eenzelfde overeenkomst. De NAVO riep de 32 bondgenoten op om een fonds van 100 miljard euro op te richten voor steun aan Oekraïne.
Ondertussen keerden 11 maart 2024 de eigen Russische troepen bestaande uit het “Vrij Rusland Legioen” en het “Siberische Bataljon” een gebied binnen dat tijdelijk bezet was door de “Russische Federatie”. Gewapend met zware voertuigen trokken ze vanuit het grondgebied van het Vrije Oekraïne de oblasten Belgorod en Koersk over en kwamen in botsing met de bezettingsmacht van het Kremlin-regime. Ze zouden zijn bewapend door Oekraïne. Het Russische ministerie van Defensie zegt 234 van de militanten te hebben gedood. Bondkanselier Olaf Scholz wil wat hem betreft absoluut geen Taurus-raketten leveren. Een online geheim overleg tussen hoge Duitse luchtmachtmilitairen, waarin onder andere dit ter sprake kwam, werd afgeluisterd en openbaar gemaakt. Een van de officieren gebruikte in zijn hotel in Singapore een niet-versleuteld netwerk. In de vergadering werd onder andere ook gesproken over geheime Amerikaanse operaties in Oekraïne en de stationering van buitenlandse eenheden. Niet lang er na bombardeerde Rusland verschillende gebouwen van het hoofdkwartier van de inlichtingendiensten in Oekraïne. Russische elektronische oorlogsvoering blijkt zeer effectief, met naar schatting minstens één geïnstalleerd systeem op elke 10 km van het front. Deze systemen zijn voornamelijk gericht op het uitschakelen van drones. Naast het jammen van drones slagen de Russen er ook in om de 256-bit versleutelde tactische communicatiesystemen van Motorola te onderscheppen. Deze wordt veelvuldig gebruikt door de Oekraïense strijdkrachten. Maandelijks worden op deze manier zo’n 10.000 drones “afgevangen”. In totaal vechten nu meer dan een half miljoen Russische soldaten in Oekraïne. Sinds de invasie zijn minstens 650.000 mensen permanent uit Rusland gevlucht, hetzij uit protest tegen de oorlog, om te ontkomen aan repressie vanwege hun afwijkende standpunten of om de dienstplicht te ontlopen. Ze vonden hun toevlucht in Armenië, Georgië, Turkije, Kazachstan en andere landen in Europa.
Oekraïne maakte effectief gebruik van de door het westerse landen geleverde Patriot-raketafweersystemen en heeft hiermee al vele Russische raketten, vliegtuigen en drones uit de lucht geschoten. Patriot is veruit het duurste wapensysteem. De totale kosten per Patriotinstallatie bedragen ongeveer 1,1 miljard dollar: 400 miljoen dollar voor het systeem en 690 miljoen dollar voor de raketten. Oekraïne kostte Nederland in 2024 circa 5,5 miljard euro. Een deel van de 2e Kamer wilde een motie indienen waardoor het voorgenomen steunpakket mogelijk niet door zou kunnen gaan, maar demissionair premier Rutte dreigde op voorhand al de motie niet uit te zullen voeren en dreigde zelfs met opstappen. Rusland heeft al vijf van deze kostbare Patriot lanceerinrichtingen vernietigd.
Dinsdagochtend 10 juni was het opnieuw flink raak en golven van drones en raketten werden door Rusland afgevuurd op twee Oekraïense steden. Daarbij zijn twee mensen om het leven gekomen en minstens dertien anderen gewond geraakt. Een kraamkliniek en woongebouwen in het centrum van de zuidelijke havenstad Odessa raakten beschadigd bij de aanval. De aanval kwam nadat eenheden van de Oekraïense Speciale Operatietroepen, in samenwerking met andere onderdelen van de Defensietroepen in de nacht van 9 juni een aanval uitvoerden op de Russische luchtmachtbasis Savasleika, gelegen in de regio Nizjni Novgorod — ongeveer 700 km van de Oekraïense grens. Twee Russische luchtvaartapparaten werden geraakt tijdens de aanval, mogelijk MiG-31- en Su-30- of Su-34-vliegtuigen.
Drinkwater in Duitse stad Mechernich onderzocht na mogelijke sabotage op twee legerbases
De NAVO wil een fonds oprichten van 100 miljard euro om Oekraïne te kunnen blijven steunen en om voorbereid te zijn op een “andere politieke wind”
Oekraïne voert de zwaar gesubsidieerde oorlog niet alleen in eigen land maar ook in Soedan. Oekraïense commando’s strijden daar tegen de Russen, terwijl de bevolking geen kant op kan
Honderden vrijwilligers in het Oekraïense IT Army legden Russische websites en bedrijven plat om zoveel mogelijk economische schade te veroorzaken. De Europese Commissie wil tussentijds extra geld van de lidstaten voor Oekraïne, vanwege de hoge inflatie, extra personeel, migratiestromen richting Europa, hogere rentelasten en nog enkele miljarden voor programma’s om de Europese economie concurrerender te maken. Nederland levert zo’n 24 F-16’s aan Oekraïne. Rusland beschouwt deze levering als een nucleaire bedreiging. Rusland beschikt over de Su-57 , een multifunctioneel 5e generatie gevechtsvliegtuig die in serieproductie wordt gemaakt. Rusland is na de val van Avdiivka aan de winnende hand. Nu Avdiivka in handen is heeft Rusland toegang tot belangrijke andere delen van Oekraïne. Al sinds de annexatie van de Krim in 2014 ligt het stadje aan de frontlinie. Oekraïne heeft er al die jaren ondanks alle militaire steun alles aan gedaan om Avdiivka in handen te houden. President Zelensky had zijn prestige zelfs aan de stad verbonden en wilde het koste wat kost behouden. het verlies van de stad is een gevoelig gezichtsverlies voor hem.
Estland, Letland en Litouwen werden 8 februari 2025 losgekoppeld van het Russische energiesysteem. De landen spraken al in 2023 af dat ze zich zouden loskoppelen van het Russische stroomnet. Een samenwerking dateert nog uit de Sovjettijd. Sinds de Russische invasie van Oekraïne importeerden de Baltische staten al geen elektriciteit meer uit Rusland, maar hun energienetwerken waren door een oud contract nog wel gekoppeld aan het Russische net. De landen bleven daardoor afhankelijk van Rusland voor de stabiliteit van hun netwerken. Voortaan draaien de landen op hun eigen stroomnetten en worden deze aangesloten op die van Europa.
De VS stuurde in het geheim langeafstandsraketten Army Tactical Missile Systems (ATACMS) naar Oekraïne. De Verenigde Staten blijven daarmee een directe botsing tussen de NAVO en Rusland forceren. Volgens de Franse president Macron ‘mag niets worden uitgesloten en zullen ze alles doen om te zorgen dat Rusland niet wint. Macron liet verder weten dat een ‘coalitie’ van landen wordt gevormd die Oekraïne zal gaan voorzien van raketten en bommen voor middellange en lange afstand. Ook het Verenigd Koninkrijk leverde al Stormshadow lange afstandsrakketten en gaven ook toestemming om deze te gebruiken voor aanvallen binnen Rusland. Duitsland is als enige nog terughoudend in het leveren van Taurus lange afstandsrakketten. Frankrijk heeft besloten om in de eerste helft van volgend jaar Franse straaljagers naar Kiev sturen en levert nu al vast SCALP langeafstandsraketten aan Oekraïne. De raketten hebben een bereik van minimaal 250 kilometer. Het Kremlin heeft gewaarschuwd voor de gevolgen. Het ligt voor de hand dat Oekraïne vooral de Krim op het oog heeft als doelwit voor deze raketten. Diverse NAVO landen hebben speciale eenheden in Oekraïne gestationeerd. Rusland reageerde furieus: “De gevolgen voor indringers zullen tragisch zijn. We hebben wapens die doelen op hun grondgebied kunnen aanvallen, dat is duidelijk. Op de Amerikaanse basis Ramstein in de Duitse deelstaat Rijnland-Palts vond internationaal topoverleg plaats tussen de defensieleiders uit 56 landen. Hoog op de agenda stond de vraag of Oekraïne nieuwe wapenleveranties mocht ontvangen. De Ramsteingroep, die bestaat uit 32 NAVO-leden en 24 andere landen, staat Oekraïne met wapens en munitie bij en is dus al betrokken. Alle omliggende landen hebben militaire experts in Oekraïne gestationeerd.
De Oekraïense hoofdstad Kyiv wordt door Rusland bestookt met twee soorten hypersonische raketten de Kinzjal, en de Zircon die een topsnelheid van bijna 10.000 kilometer per uur halen
Poetin heeft wel verkiezingen gehouden maar die zijn niet bepaald democratisch verlopen. Snel daarna werd toestemming gegeven voor het oproepen van 150.000 dienstplichtigen. President Zelensky heeft verkiezingen gewoon uitgesteld zodat hij aan de macht blijft. Hij heeft steeds meer moeite om te rekruteren voor het leger
Naast materiele militaire steun wil Nederland ook de uitstroom van kanonnenvoer tegenhouden. De Nederlandse regering eist dat Oekraïense mannen uit Nederland vertrekken naar het front. Volgens het ISW sterft 83% van de Oekraïners die als gevolg van gedwongen mobilisatie aan het front terecht komen, binnen een paar dagen of hooguit een paar weken. Een nieuwe wet, die in mei werd ingevoerd, vereist dat elke man tussen de 25 en 60 jaar zijn gegevens in een elektronische database registreert, zodat deze kunnen worden opgeroepen voor militaire dienst. Dienstplichtambtenaren zijn op jacht naar degenen die het register ontduiken en dwingen nog meer mannen die niet willen dienen onder te duiken. Mannen tussen 18 en 60 mogen het land niet meer verlaten en mogen door andere landen niet meer als vluchtelingen worden toegelaten, zodat ze beschikbaar zijn voor mobilisering. Ongeveer 11.000 Oekraïense mannen staken illegaal de grens met Roemenië in het noorden van het land over om mobilisatie te voorkomen. Veel ambtenaren van diverse departementen zijn aan de dienstplicht ontsnapt door de grootschalige afgifte van valse invalideverklaringen. Zeker 64 functionarissen zouden zo’n 4.100 verklaringen hebben verstrekt. Zeker negen van hen zijn al veroordeeld voor het vergrijp. Elke vorm van pacifisme wordt zwaar bestraft: Oekraïense mannen in het buitenland krijgen geen hulp meer van het consulaat en geen paspoort meer, tenzij ze terug komen om te vechten. De dienstplicht was vanaf 25 jaar oud maar bij gebrek aan vers kanonnenvoer wil Zelensky nu ook mannen beneden deze leeftijd gaan rekruteren. Wie weigert, krijgt een boete of uiteindelijk een gevangenisstraf. Reeds veroordeelde gevangenen worden vrijgelaten als ze willen meevechten aan het front. Premier Viktor Orbán wil sanctie nadat József Sebestyén, een 45-jarige etnische Hongaar uit de Oekraïense regio Transkarpatië, doodgeslagen was omdat hij weigerde zich bij het Oekraïense leger aan te sluiten. De Oekraïense autoriteiten hebben de beschuldigingen ontkend en beweren dat de mobilisatie rechtmatig was en dat Sebestyén overleed aan een longembolie zonder tekenen van lichamelijk letsel.
Het aantal Oekraïense mannen dat de oorlog ontvlucht en illegaal de grens oversteekt naar Oost-Europese landen neemt nog steeds toe. Volgens de cijfers van het Europese grensagentschap Frontex staken in 2024 circa 14.232 Oekraïners de grens over naar Europa, drie keer zoveel als in 2023. Waarschijnlijk ligt het werkelijke aantal nog hoger. Oekraïense mannen tussen de 18 en de 60 mogen het land niet verlaten voor het geval ze worden opgeroepen voor militaire dienst. De Oekraïense grenspolitie onderschept af en toe mannen op die toch proberen te vluchten. De grootste groep bestaat uit mannen tussen de 18 en 60 jaar oud. De Roemeense hulpdiensten rukken bijna dagelijks uit om Oekraïense mannen uit de bergen te redden. De mannen vluchten omdat ze geen professionele strijdkrachten zijn. Ze zijn niet blij met de oorlog en willen niet vechten. In totaal zijn zeventien Oekraïners in deze regio gestorven bij hun tocht door de bergen, onder meer door onderkoeling. “Zodra ze de grens oversteken, zijn ze in levensgevaarlijk gebied.
Rusland heeft de vele beschikbare relatief goedkope FAB-1500 bommen geüpgrad naar een vliegende raketversie. In de JSC Tactical Missiles Corporation – een grote wapenfabrikant – in de regio Moskou worden de speciale vleugels ontwikkeld en 24/7 gefabriceerd waarna ze aan de frontlinie succesvol, met soms meer dan 100 stuks per dag worden ingezet, vooral in Donetsk. Daarnaast zijn tactische kernwapens overgedragen aan buurland Wit-Rusland en wordt geprobeerd om een nucleair ruimtewapen te ontwikkelen dat satellieten kan vernietigen. Paus Franciscus riep vergeefs op tot vrede en stelde dat “Oekraïne de moed moet hebben om de witte vlag te hijsen” en dat “onderhandelen getuigt van moed”. “Als je ziet dat je verslagen bent, dat de zaken niet goed gaan, moet je de moed hebben om te onderhandelen”. Ook de president van Bulgarije riep op tot politieke inspanningen voor vrede, in plaats van tot de distributie van wapens. Donald Trump zal de donaties aan Oekraïne volledig stopzetten als hij de Amerikaanse verkiezingen in november wint, zei de Hongaarse premier Viktor Orbán na een ontmoeting tussen de twee. In plaats daarvan wil Trump hun wel geld lenen, waarmee het land in de toekomst afhankelijk zal blijven van de VS.
De partij van president Volodymyr Zelensky ziet de politieke dominantie afnemen en is uiteengevallen in verschillende fracties. Als gevolg hiervan rekent de partij nu op de steun van wetgevers van de eerder verboden Oppositieblokpartij om cruciale wetgeving door te voeren. De ontstane wanorde in het parlement zou het vermogen om effectief toezicht te houden op overheidsactiviteiten belemmeren. Zelensky’s kabinet zou buitensporige macht verzamelen en daarmee de autoriteit overschrijden die het land al heeft gekregen onder de staat van beleg.
Meer dan drieduizend ex gevangenen in Oekraïne werden ingezet om het leger te versterken. Belgische F16 gevechtsvliegtuigen zijn in Oekraïne aangekomen en gevechtsklaar. Het Russische leger vecht tegen Oekraïne in de westelijke grensregio Koersk, nadat Oekraïense troepen de grens naar Rusland waren overgestoken. Oekraïne heeft ondertussen ongeveer 1000 vierkante kilometer Russisch grondgebied veroverd, nadat op 6 augustus Oekraïense troepen de grens overstaken. De grensoverschrijdende inval van Oekraïne in Rusland heeft de plannen van Russische huurlingen in het door de junta geleide Burkina Faso verstoord. Velen van hen zijn nu teruggetrokken om de verdediging bij Koersk te versterken. Zelensky bracht hiermee de 3e wereldoorlog weer een stukje dichterbij. Tijdens de vredesonderhandelingen heeft Rusland Koersk weten te heroveren. Russische troepen zijn opgerukt tot het centrum van de Russische stad Soedzja die door de Oekraïners werd bezet, in de Russische oblast Koersk. Oekraïne heeft ongeveer 27 F-16’s ontvangen (15 uit Nederland, 12 uit Denemarken) . 26 augustus 2024 stortte de eerste neer, waarschijnlijk door een pilootfout, waarbij piloot Oleksii Mes omkwam. 12 april 2025 ging een tweede F-16 verloren tijdens een gevechtsmissie, waarbij piloot Pavlo Ivanov sneuvelde. Zeker acht toestellen gingen verloren terwijl ze nog geparkeerd stonden. Sinds juli 2024 ging er 200 miljoen dollar van het materieel verloren.
Gezien de aanwezigheid van Westers militair materieel, het gebruik van Westerse munitie en raketten bij aanvallen op civiele infrastructuur en het onweerlegbare bewijs van de deelname van buitenlanders aan de aanval op Russisch grondgebied, zou je tot de conclusie kunnen komen dat de wereld op de rand van een Derde Wereldoorlog staat zei de plaatsvervangend minister van Buitenlandse Zaken Michail Sjeremet. De wapens die bedoeld en bestemd waren voor zelfverdediging werden met toestemming van de NAVO en de EU ingezet voor de aanval op Russisch grondgebied. Vanwege de Oekraïense operatie op Russisch grondgebied werden geplande onderhandelingen tussen Oekraïne en Rusland in Qatar afgelast. In de hoofdstad Doha zouden delegaties via een Qatarese delegatie praten over het beëindigen van aanvallen op elkaars energiecentrales. Meteen daarna werd er twee dagen lang energie infrastructuur in vijftien regio’s in Oekraïne getroffen door de Russische raket- en drone-aanvallen. Behalve doden vielen er ook gewonden. Ook in Kyiv waren er explosies. In sommige delen van de hoofdstad is de stroom uitgevallen en komt er geen water meer uit de kraan. De aanval begon 25 augustus tegen middernacht. Het Russische ministerie van Defensie zegt hoge precisie wapens te hebben gebruikt om de belangrijke energie-infrastructuur in Oekraïne aan te vallen.
Donetsk is nu een van de vier Oekraïense regio’s die Rusland heeft geannexeerd. In aller ijl en stilte zijn door Nederland afgelopen dagen 28 van de 73 nieuw gekochte Viking-Bandvagn S10 rupsvoertuigen op transport gezet naar Oekraïne. Nederland heeft dit jaar nu al voor ruim drie miljard euro aan munitie en materieel gedoneerd aan Kyiv. Poetin ging op uitnodiging Mongolië bezoeken om de overwinning van de Sovjet-Mongoolse troepen op Japan in de Slag bij Chalkhin Gol in 1939 te herdenken. Onlangs hielden Rusland en Mongolië gezamenlijke militaire oefeningen onder de naam Selenga-2024.Mongolië is al jarenlang een bondgenoot van Rusland en heeft een neutraal standpunt ingenomen ten aanzien van de invasie van Oekraïne. Mongolië is een van de ondertekenaars van het Statuut van Rome, het verdrag dat het ICC regeert, waardoor het technisch gezien verplicht is om te voldoen aan de eisen van het hof om Poetin te arresteren, maar dit werd niet gedaan. Oekraïne raakte doelen op enkele kilometers van het Kremlin. 2 september waren er opnieuw Russische aanvallen op Kyiv en Charkiv en 3 september hebben twee ballistische raketten van Rusland in de stad Poltava ten minste 41 mensen gedood en meer dan 180 anderen verwond toen een gebouw van het Instituut voor Communicatie onder vuur werd genomen. Ook de Lviv werd getroffen. Daar kwamen zeven mensen om het leven waaronder wie drie kinderen. Tientallen mensen raakten gewond. In het centrum raakten historische gebouwen beschadigd. Een revalidatiecentrum dat in een monumentaal pand uit 1893 zit, werd vernield.
Zelensky raakte gefrustreerd en liet opnieuw drie ministers hun ontslag indienen. De ministers waren verantwoordelijk voor de oorlogsindustrie, voor justitie en voor milieu. Inmiddels zijn er al zeker zeven ministers weggestuurd of vertrokken. Ook de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmytro Koeleba heeft zijn ontslag ingediend. De diplomaat was sinds 2020 minister en in het buitenland is hij het bekendste gezicht uit het kabinet. De afgelopen 2,5 jaar reisde hij onafgebroken langs hoofdsteden in de wereld om financiële en militaire steun te vergaren. Iran heeft Rusland begin september 2024 honderden ballistische raketten geleverd. Het gaat om raketten met een bereik van maximaal 120 kilometer en een explosieve lading van 150 kilogram. Russische troepen voerden zware aanvallen uit in de buurt van de strategische stad Pokrovsk, in het oosten van Oekraïne. Daarmee bedreigt het land een belangrijke aanvoerroute van Oekraïense troepen. In Letland stortte een Russische drone van het Iraanse type Shahed met explosieven neer. Vermoedelijk was de drone onderweg naar Oekraïne. Vanuit Belarus kwam de drone Letland binnen, waar hij door het radarsysteem werd gedetecteerd. Ongeveer 90 kilometer landinwaarts kwam de drone op de grond terecht. Ook in Roemenië zijn resten van een Russische drone gevonden, in de buurt van de grens met Oekraïne. Een of meerdere aanvalsdrones vlogen door het Roemeense luchtruim.
China hield gezamenlijke militaire oefeningen met Rusland. De twee bondgenoten blijven hun militaire en economische samenwerking intensiveren om zich te verzetten tegen wat zij zien als de Amerikaanse dominantie op wereldvlak. Het Chinese ministerie van Defensie maakte bekend dat de zee- en luchtmacht ook deelnemen aan de oefeningen ‘North-Joint 2024’ in de lucht en rond de Japanse Zee en de Zee van Ochotsk. De twee partijen stuurden marinevloten naar “relevante zeegebieden van de Stille Oceaan” voor een gezamenlijke maritieme patrouille. China neemt ook deel aan de strategische oefening “Ocean-2024” van Rusland.
Amerikaanse en Britse functionarissen bespraken de vraag van Zelensky om de regels voor het afvuren van lange afstands wapens op Rusland te versoepelen. Poetin waarschuwde dat het Westen het risico loopt op een ‘oorlog’ als het Oekraïne steunt voor langeafstandsaanvallen. Half november 2024 verkreeg Zelensky van Biden toestemming om doelen in Rusland aan te vallen met de door de VS geleverde langeafstandsraketten. Als tegenmaatregel heeft Rusland Britse diplomaten uitgewezen. Nederland was tot nu toe het enige land dat al toestemming gaf en dat is ook Poetin opgevallen.
EU-Commissievoorzitter Ursula von der Leyen beloofde tijdens een bezoek aan Kyiv een lening als onderdeel van een breder plan van ruim 44 miljard euro om Oekraïne te helpen, waarover de Verenigde Staten en de G7 eerder een akkoord bereikten. Oekraïne wil het geld onder meer gebruiken voor wapens zoals drones en luchtafweer, de bouw van schuilkelders bij scholen en de bescherming van de energievoorziening in het land.
Vladimir Poetin zei bij een vergadering van de Russische Veiligheidsraad in september dat hij elke aanval die gesteund wordt door een kernmacht beschouwt als een gezamenlijke aanval en dat als het land wordt aangevallen, hij kernwapens zou kunnen gebruiken. Het Kremlin zei dat een herziene nucleaire doctrine die Moskou toestaat kernwapens te gebruiken tegen niet-nucleaire staten, gezien moet worden als een waarschuwing aan het Westen. Oekraïne krijgt de zogenoemde JSOW, een zweefbom waarmee over grote afstanden precisieaanvallen uitgevoerd kunnen worden. De VS helpen bovendien met andere raketten, drones, munitie en training voor achttien extra F-16-piloten. De Amerikaanse krijgsmacht knapt onder meer een oud Patriot-systeem op voor de Oekraïense luchtverdediging. Ook levert Amerika extra Patriot- en AMRAAM-raketten. Oekraïense troepen voerden opnieuw een verboden aanval uit op een nabijgelegen elektriciteitsstation van de kerncentrale Zaporizja. De kerncentrale werd in de begindagen van de Russische invasie van Oekraïne in februari 2022 ingenomen door Russische troepen. Poetin beloofde 30 september in een videoboodschap dat Moskou alle doelen die het zichzelf heeft gesteld in de aanhoudende oorlog tegen Oekraïne zal bereiken, dat de waarheid aan hun kant is en dat alle gestelde doelen zullen worden bereikt. Het Russische leger meldde 26 september dat het de Oekraïense stad Ukrainsk in de oostelijke regio Donetsk had ingenomen. Het Oekraïense leger maakte 2 oktober bekend dat het zich terugtrekt uit Vuhledar. Zij kampten daar met hevige Russische aanvallen en het risico om omsingeld te worden. Russische troepen veroverden 5 oktober Zhelanne Druge “de nederzetting Zhelannoye Vtoroye” in de Oekraïense regio Donetsk. Het dorp ligt vlakbij Pokrovsk. Zelensky had het bezette gebied in de regio Koersk willen ruilen voor door Rusland bezette gebieden in het oosten van Oekraïne, maar daar ging Poetin niet op in. Russische troepen hebben de Oost-Oekraïense stad Toretsk bereikt. Rondom de stad in de Donbas-regio wordt al jaren hevig gestreden tussen Rusland en Oekraïne. Groot-Brittannië en de Verenigde Staten beschuldigen Rusland ervan het giftige middel chloorpicrine te hebben gebruikt.
Rusland gebruikte 14 oktober bij aanvallen op het Oekraïense vliegveld op Starokostjantyniv Kinzjal (dolk) raketten. Het zijn geavanceerde rakketten die harder vliegen dan geluid, en kosten volgens zo’n negen miljoen euro per stuk. 6 oktober vloog er ook al Kinzjal raketten richting het plaatsje Pryloeky, waar ook een vliegbasis is. Ze vlogen langs Kyiv, op weg naar het plaatsje Starokostjantyniv in het westen van het land, waar zo’n 30 duizend mensen wonen. Vlak naast die plaats ligt een militair vliegveld, waar mogelijk ook F-16’s geparkeerd staan. De Oekraïense luchtmacht heeft bevestigd dat de raketten richting dat plaatsje gingen. De belangrijkste doelwitten zijn Su-24 gevechtsvliegtuigen en F-16’s”. Bij een reeks Russische luchtaanvallen op Zaporizhzhia zijn 29 gebouwen en verschillende wegen beschadigd door zweefbommen. Zaporizhzhia is een belangrijk logistiek en industrieel knooppunt waar ook de door de Russen eerder al veroverde kerncentrale staat. 14 oktober werd het dorp Mychajlivka veroverd, ten zuiden van de strategisch belangrijke stad Pokrovsk. Rusland krijgt hulp van Iran, China en ook van Noord-Korea die Rusland voorziet van raketten, onderdelen en wapens, en mankracht. Moskou en Pyongyang zijn bondgenoten sinds de oprichting van Noord-Korea na de Tweede Wereldoorlog en zijn dichter bij elkaar gekomen sinds de Russische inval in Oekraïne in 2022. In juni bracht Poetin een bezoek aan Pyongyang, waar hij en Kim Jong-un een wederzijdse defensieovereenkomst tekenden. Tegenwoordig communiceren troepen aan beide zijden van de conflictlijn in het Spaans, Nepalees, Hindi, Somalisch, Servisch en Koreaans. Noord-Korea zond 12.000 soldaten naar Rusland. De eerste groep van 2.600 Noord-Koreaanse soldaten ging naar de oblast Koersk. De Noord-Koreaanse speciale troepen van Chongjin, Hamhung en Musudan werden tussen 8 en 13 oktober naar Vladivostok vervoerd en 22 oktober kwam er een tweede groep van nog eens 1500 troepen. De Noord Koreanen worden voorzien van Russische identiteitspapieren en werden vanaf 1 november 2024 ingezet. In april bleken er ook Chinezen voor Rusland te vechten Het Oekraïense leger heeft twee van hen gevangen genomen in de regio Donetsk in het oosten van Oekraïne.
Oekraïne zou de Swedlow-fabriek, hebben geraakt met drones. De grootste munitiefabriek ligt ongeveer 900 kilometer diep in Rusland, in de regio Nizjni Novgorod. Daar worden onder andere vliegtuigen en artilleriegranaten, luchtbommen en kernkoppen gemaakt. Voor Zuid Korea een veilig speelveld om de geschillen met Noord Korea uit te vechten. Zuid-Korea overwoog om militaire adviseurs naar Oekraïne te sturen. Het team dat zou worden uitgezonden, zou bestaan uit militair personeel van inlichtingendiensten, die de tactieken op het Noord-Koreaanse slagveld kunnen analyseren of gevangengenomen Noord-Koreanen kunnen ondervragen.
Rusland vuurde 16 november 2024 ongeveer 120 raketten en 90 drones af op Oekraïne. Er worden explosies gemeld in onder meer Zaporizja, Odesa en de hoofdstad Kyiv en de zuidelijke stad Mykolaiv. Volgens de Oekraïense minister van Energie ging het om een grootschalige aanval op energie-infrastructuur. De VS gaf plotseling toch de gevraagde toestemming om de eerder gestuurde Army Tactical Missile Systems (ATACMS) te gebruiken. Oekraïne vuurde 19 november meteen de eerste van deze lange afstandsraketten af op een opslagplaats voor munitie in de buurt van de stad Karachev in Bryansk Oblast in het westen van Rusland, meer dan 70 mijl van de Oekraïense grens. Voor het eerst werden er ook Britse Storm Shadow-raketten ingezet op Russisch grondgebied. Poetin dreigde dat een cluster van Oreshnik-raketten het effect van een kernwapen hebben en dat ze niet uitsloten dat ze deze raket ook in gaan zetten om militaire doelwitten te treffen, of bijvoorbeeld op plekken waar beslissingen worden genomen, waaronder in Kyiv. Biden overwoog om Oekraïne nucleaire wapens te geven voordat hij op 20 januari zou vertrekken uit het Witte Huis.
Ondertussen is Oekraïne begin december zwaar aan de verliezende kant en veel soldaten vluchten en deserteren. Rusland overweegt opnieuw de nieuwe middellangeafstandsraket, de Oreshnik, in te zetten. De Russische generaal Igor Kirillov, belast met nucleaire strijdkrachten is door een bomaanslag samen met een medewerker bij een aanslag in Moskou om het leven gekomen. Een bom in een geparkeerde scooter ging af toen de twee een pand in Moskou verlieten. De 54-jarige Kirillov was sinds 2018 de bevelhebber over de Russische eenheden die gespecialiseerd zijn in acties onder omstandigheden waarbij nucleaire, biologische of chemische wapens zijn ingezet. Eind december werden de dorpen Lozova in de noordoostelijke regio Charkov en Krasnoye, in Oekraïne Sontsivka genoemd, door de Russen veroverd. Deze laatste ligt dicht bij het grondstoffenknooppunt Kurakhove, dat door Rusland bijna is omsingeld. Dit zou een belangrijke overwinning zijn om de hele regio Donetsk in te nemen. Oekraïne heeft een grote voorraad van verschillende grondstoffen in de bodem. Oekraïne beschikt over lithium, wat wordt gebruikt voor de productie van batterijen, maar ook over titanium. Dat wordt in de defensie-industrie vaak gebruikt bij de bouw van vliegtuigen en raketten. Daarnaast heeft het ook nog gallium in de grond, wat veel wordt gebruikt voor de productie van halfgeleiders. Ook Trump heeft zijn zinnen gezet op de grondstoffen en heeft geen zin om te wachten tot de oorlog gestreden is.
Donald Trump wil een half biljoen dollar aan grondstoffen uit Oekraïne veiligstellen. Volgens hem zou dit land “ooit Russisch kunnen zijn”. Dit is onderdeel van de onderhandelingen over de voortzetting van de Amerikaanse steun aan Kiev ter verdediging van het land tegen binnenvallende Russische troepen. “Ik wil dat ons geld veiliggesteld is, want we geven honderden miljarden dollars uit,” zei Trump in een interview met Fox News-presentator Bret Baier . “Ze kunnen een deal sluiten, ze kunnen geen deal sluiten. Ze kunnen ooit Russisch zijn, of ze kunnen ooit niet Russisch zijn.” Tot nu toe heeft Washington $ 65,9 miljard aan militaire hulp aan Oekraïne verstrekt sinds de grootschalige invasie van Rusland in februari 2022. Nog eens $ 69,2 miljard aan militaire hulp werd verstrekt na de eerste Russische invasie van Oekraïne in 2014.
De Slowaakse premier Robert Fico heeft Zelensky beschuldigd van poging tot omkoping. Volgens Fico bood Zelensky hem 500 miljoen aan Russische tegoeden in ruil voor steun voor de toetreding van Oekraïne tot de NAVO. Slowakije is één van de meest uitgesproken tegenstanders van toetreding van het land. Zelensky ontsloeg de Oekraïense ambassadeurs van Japan, van China, van Litouwen en een handvol andere landen. Een SBU-kolonel bleek tegelijk chef van de Oekraïense inlichtingendiensten en ondertussen spion voor de FSB, de Russische Federale Veiligheidsdienst.
Poetin belooft wraak nadat Oekraïne de Russische stad Kazan heeft getroffen met een drone-aanval. Zeker acht drones vielen flatgebouwen in de stad aan, waarbij brand ontstond. Het Russische leger heeft het dorp Storozheve ingenomen als onderdeel van een poging om de nabijgelegen stad Velyka Novosilka te omsingelen. Een vliegtuig van Azerbaijan Airlines werd door Rusland per ongeluk neergeschoten en stortte neer terwijl het onderweg was naar Grozny, de hoofdstad van Tsjetsjenië. Brokstukken van het toestel werden gevonden bij de stad Aktau in het zuidwesten van Kazachstan. Zeker 38 mensen kwamen om bij de crash, 29 passagiers overleefden de ramp. Het Kremlin verklaarde dat het vliegtuig werd omgeleid omdat Grozny werd aangevallen door Oekraïense drones. Die werden door Russisch luchtafweer tegengehouden, waarbij ook het toestel werd geraakt. Poetin heeft zijn excuses aangeboden aan de Azerbeidzjaanse president Ilham Aliyev. Poetin verontschuldigde zich voor het “tragische incident” in het Russische luchtruim.
In zijn laatste twee weken als president van de Verenigde Staten, probeerde Joe Biden nog even snel de druk op te voeren en extra steun te bieden. Er werd voor ongeveer 500 miljoen dollar aan wapens naar het Oekraïne gestuurd. Biden wilde ook nog snel dat er meer sancties komen tegen Rusland. Russische troepen hebben de afgelopen week honderden aanvallen op Oekraïne uitgevoerd met bijna 700 luchtbommen en meer dan 600 aanvalsdrones, waarmee de de dorpen Yantarne in de regio Donetsk en Kalynove in de regio Kharkiv werden veroverd. Oekraïne heeft ondertussen diep in Rusland aanvallen uitgevoerd in de regio’s Bryansk, Tula en Saratov. In Bryansk, dat op 200 kilometer van de grens ligt, werd een munitiefabriek en een faciliteit voor de productie van raketten getroffen. In Tula, dat 150 kilometer ten zuiden van Moskou ligt, is een fabriek aangevallen. Vlak bij de stad Engels, die op bijna 1000 kilometer ten oosten van Charkiv ligt, werd een munitiedepot van een luchtmachtbasis bestookt.
Russische troepen zouden in december 2024 in Oekraïne 434 keer munitie hebben gebruikt die chemische middelen bevatten die verboden zijn door het Verdrag inzake chemische wapens (CWC), wat bijdraagt aan een totaal van 5.389 gedocumenteerde gevallen sinds februari 2023.
Trump stuurde de gepensioneerde luitenant-generaal Keith Kellogg , zijn speciale gezant voor Oekraïne, de opdracht om het conflict binnen 100 dagen op te lossen. Hij beperkt zich verder tot dreigementen richting Rusland wanneer deze niet start met onderhandelingen, maar benadrukte daarbij wel dat hij Rusland hier niet mee wil schaden. Vladimir Poetin gelooft dat de belangrijkste doelen van de oorlog al zijn bereikt, waaronder het vestigen van controle over het gebied dat het vasteland van Rusland verbindt met de Krim en het verzwakken van het Oekraïense leger. Hij “erkent ook de druk” die de militaire operaties op de Russische economie uitoefenen. Noord-Koreaanse troepen zouden sinds half januari niet meer gevochten hebben in de Russische Koersk Oblast, Dit is opnieuw een bevestiging dat het oorspronkelijk 11.000 tot 12.000 man sterke Noord-Koreaanse contingent dat was uitgezonden om de oorlog van Rusland tegen Oekraïne te helpen, is teruggetrokken na aanzienlijke verliezen te hebben geleden. Noord-Korea heeft echter nog meer militairen naar Rusland gestuurd volgens de Zuid-Koreaanse inlichtingendienst (NIS). Om hoeveel Noord-Koreaanse militairen het precies gaat, is niet bekend. In februari werden al neiuwe Noord-Koreaanse troepen gestationeerd in de frontlinie in de Koersk-regio.
Von der Leyen maakte in februari 2025 bekend dat Oekraïne in maart opnieuw 3,5 miljard euro steun krijgt van de EU en dat het land zal profiteren van de Europese plannen om wapenproductie op te schalen. Zo wordt er gewerkt aan een militair steunpakket voor Oekraïne met een waarde van 20 miljard euro en zijn er achter de schermen al plannen voor een Europees leger, mocht de VS uit de NAVO stappen.
7 april 2025 was de Oekraïense krijgsmacht actief in de Russische regio Belgorod en 11 april 2025 werd een Russische commandant gedood tijdens een Oekraïense aanval in de regio Koersk. Dat gebeurde naar verluidt met een Amerikaans vervaardigd HIMARS-systeem, volgens het pro-Kremlin Telegram-kanaal Dosye Shpiona. De aanval was gericht op de commandopost van het Russische 30e Gemotoriseerde Schuttersregiment en leidde tot de dood van zeven mensen, waaronder de plaatsvervangend commandant van het regiment, een radio-operator en vijf soldaten.
Zelensky heeft de gouverneur van de regio Soemy laten ontslaan, nadat de stad Soemy door zijn toedoen doelwit was van een Russische raketaanval. Zelensky sprak in eerste instantie van een aanval op de burgerbevolking, terwijl Rusland al zei dat er een militaire bijeenkomst gaande was in het centrum van de stad. Meerdere hooggeplaatste militairen die een onderscheiding zouden krijgen, zijn bij de aanval omgekomen. Het Oekraïense leger zegt dat het daarna de Russische basis heeft aangevallen vanaf waar de raketten op de Oekraïense stad Soemy waren afgevuurd.
24 april 2025 kwamen bij een Russische aanval 35 mensen Oekraïners om het leven en vielen er ruim honderd gewonden. Door een raketaanval met een Noord Koreaanse raket op Kiev kwamen zeker twaalf mensen om het leven en raakten tientallen mensen gewond. Volgens Zelensky vecht het Oekraïense leger nog steeds in de Russische grensregio Koersk. Een dag eerder had Moskou de “volledige bevrijding” van de westelijke regio opgeëist. Het Oekraïense leger blijft actief in de zuidelijkere Russische grensregio Belgorod.
5 mei 2025 heeft Oekraïne ruim honderd drones afgevuurd op Rusland. Onder meer de hoofdstad Moskou werd onder vuur genomen en de werking van een tiental luchthavens raakte verstoord. Ook werd een zeldzaam en kostbaar Russisch maritiem radarsysteem op een voertuig vernietigd, een maritieme versie van de Zaslon-radar die oorspronkelijk was ontwikkeld voor de MiG-31-onderscheppingsvliegtuigen. In de regio Sumy hebben eind mei zich meer dan 50.000 Russische soldaten verzameld. Moskou heeft de afgelopen weken zijn militaire inspanningen in de richting van de Oekraïense regio Sumy opgevoerd. Zelensky zei dat hij denkt dat Moskou probeert een bufferzone van tien kilometer in het gebied te creëren. Oekraïne aan de andere kant heeft eind mei meerdere militaire vliegvelden in Rusland aangevallen, waaronder luchtmachtbasis Belaja, in de buurt van de Siberische stad Irkoetsk, ruim 4300 kilometer van de grens met Oekraïne. Ook in de regio Moermansk, in het uiterste noordwesten van Rusland, was een droneaanval. Ook daar zou een militair vliegveld het doelwit zijn geweest. Oekraïne slaagde er in tientallen Russische bommenwerpers te beschadigen of vernietigen. Bij de aanvallen zouden veertig strategische bommenwerpers onschadelijk zijn gemaakt op vier verschillende bases, waaronder toestellen die atoombommen zouden kunnen afvuren. Deze toestellen worden ook gebruikt om langeafstandsraketten af te vuren op Oekraïne. Rusland is een klopjacht gestart op een voormalige Oekraïense dj Artem Timofeev en zijn vrouw, Ekaterina ‘Katya’ Timofeeva, een schrijfster van erotische fictie, die de aanslagen zouden hebben georganiseerd. Met operatie ‘Spinnenweb’ zouden zij achter de grootschalige droneaanval in de regio Irkoetsk zitten. De gebruikte vrachtwagens met drones stonden op zijn naam. Zijn vrouw wordt ervan verdacht haar man geholpen te hebben. Ze is al twee weken niet meer online geweest en heeft haar normaal gesproken actieve socialemedia-accounts verwijderd. Door ‘Operatie Spinnenweb’ liep de schade voor Rusland op tot zo’n 7 miljard dollar. Er is controverse over de schade en de rol van de voormalige DJ. De Russische narratie minimaliseert de impact, benadrukt de onderschepping van drones en portretteert de aanval als een terroristische daad, terwijl de timing vlak voor vredesgesprekken de strategische implicaties benadrukt. In de nacht van 26 mei 2025 werden er door Rusland maar liefst 355 drones afgevuurd op Oekraïne. Daarnaast werden er nog negen raketten gelanceerd. Het was de grootste aanval ooit op Oekraïne. Een nacht eerder werd dat record ook al verbroken, toen Rusland 298 drones richting Oekraïne stuurde.
Oekraïne heeft met behulp van twee Franse geleide Hammer bommen (AASM) een grenswachtpost van de Federale Veiligheidsdienst van Rusland (FSB) in de regio Bryansk verwoest, waarbij FSB-agenten in het gebouw om het leven kwamen. De Hammer-bommen, geleverd door Frankrijk die de productie van dit wapen gaat verhogen, met een investering van 150,3 miljoen dollar. Een nieuwe overeenkomst met fabrikant Safran voorziet in een versnelling van de productie van de geleidingskits, waarbij het oorspronkelijke doel van 600 eenheden tegen eind 2024 met 40% wordt overschreden.
Het AASM-systeem verandert conventionele bommen in precisiewapens, met als bijzonder kenmerk de geïntegreerde raketmotor, waarmee doelen tot 70 km afstand kunnen worden geraakt geleid door GPS, inertiële navigatie, laser of infrarood.
Oekraïne heeft 19 augustus 2025 een opmerkelijke drone-aanval uitgevoerd op een Russisch vrachtschip in de haven van Olya, gelegen aan de Kaspische Zee. Dit incident, waarbij het schip “Port Olya-4” werd geraakt, markeert een significante uitbreiding van de Oekraïense aanvalscapaciteiten tot ver buiten het gebruikelijke conflictgebied. Volgens Oekraïense functionarissen vervoerde het schip onderdelen en munitie voor Shahed-drones uit Iran, wapens die Rusland op grote schaal inzet tegen Oekraïense doelen. De aanval is een gerichte poging om de logistieke aanvoerlijn van deze wapens bij de bron te verstoren. De Russische autoriteiten hebben de aanval bevestigd, maar beweren dat het schip slechts lichte schade opliep door puin van een neergehaalde drone. Beelden en analyses van maritieme experts tonen echter aan dat het schip aanzienlijke schade heeft en deels is gezonken.
Rusland heeft 26 augustus 2025 voor het eerst grootschalig aangevallen in de regio Dnipropetrovsk uitgevoerd, die tot nu toe buiten Russische bezetting lag. Russische troepen bereikten het dorp Filia en Vorone en Zaporizke werden aangevallen. Oekraïne meldt ondertussen beperkte vooruitgang bij Pokrovsk in Donetsk. Landmachtwoordvoerder Viktor Trehubov bevestigt de aanvallen maar zegt dat de Russische opmars voorlopig is gestopt. De acties zijn strategisch belangrijk omdat Moskou Dnipropetrovsk (nog) niet tot de officieel geclaimde annexatiegebieden rekent. President Vladimir Poetin zegt steevast dat hij de Oekraïense regio’s Luhansk, Donbas, Zaporizhzhia en Kherson wil inlijven.
Volgens de Oekraïense kaartendienst DeepStateMAP en het Amerikaanse Institute for the Study of War (ISW) hebben Russische eenheden het dorp Filia bereikt. Ten zuiden daarvan zijn Vorone en Zaporizke onder aanval genomen. Het ISW stelt dat Zaporizke inmiddels onder Russische controle staat. Het Oekraïense leger weerspreekt dit en houdt vol dat het dorp niet is gevallen. Viktor Trehubov, vertegenwoordiger van de Oekraïense landmacht, bevestigde dat de aanvallen de eerste grootschalige offensieve operaties van Rusland in deze regio vormen. Hij verklaarde dat de Russische opmars vooralsnog tot stilstand is gebracht.
17 juni 2025 heeft een grote Russische droneaanval verschillende wijken van de Oekraïense hoofdstad Kyiv getroffen. Hierbij raakte een appartementencomplex beschadigd en kwamen minstens veertien mensen om, meldde het hoofd van het militaire bestuur van Kyiv dinsdag. Ook een Amerikaanse burger kwam om bij de nachtelijke aanval. Russische troepen hebben 28 juni de controle gekregen over de nederzetting Chervona Zirka in de oostelijke Oekraïense regio Donetsk.
28 juni 2025 waren er Russische luchtaanvallen van Oost- tot in West-Oekraïne, waardoor er zeker zes gewonden vielen onder wie een kind. In Cherson werd iemand gedood door een droneaanval. Volgens het Oekraïense leger zijn er 477 drones en 60 raketten gelanceerd door Rusland. Hiervan zouden 211 drones en 38 raketten zijn vernietigd. Het was een van de grootste luchtaanvallen sinds het begin van de oorlog. Een deel van de niet-vernietigde drones is door Oekraïne onschadelijk gemaakt door ze te verstoren en van koers te brengen. De aanvallen waren door het land verspreid en kwamen een dag nadat president Poetin had gezegd klaar te staan om de gesprekken over een staakt-het-vuren te hervatten.
29 juni 2025 verloor Oekraïne een F-16-straaljager en zijn piloot tijdens een grootschalige Russische luchtaanval. Luitenant-kolonel Maksym Ustymenko kwam daarbij om het leven. Volgens de Oekraïense luchtmacht schoot Ustymenko zeven luchtdoelen neer voordat zijn F-16 tijdens een aanval op het laatste doel werd beschadigd. Vervolgens verloor zijn straaljager hoogte en stortte neer. Hij had geen tijd om zijn schietstoel te gebruiken. Het is de derde F-16 die verloren ging.
10 juli 2025 werd Oekraïne getroffen door de zwaarste Russische drone- en raketaanval sinds het begin van de oorlog in februari 2022. Rusland zette 728 drones, zeven kruisraketten en zes ballistische raketten in, gericht op steden zoals Kyiv, Loetsk, Lviv, Chmelnytsky en Ternopil. Volgens de Oekraïense luchtmacht verdwenen 415 drones van de radar, werden 296 neergehaald en raakte in Brovary, nabij Kyiv, een vrouw gewond. In Loetsk werden een industriële locatie en een garage beschadigd. Kort na een telefoongesprek tussen de Amerikaanse president Donald Trump en de Russische president Vladimir Poetin, volgden nieuwe aanvallen met ruim 400 drones en elf raketten op Kyiv. Deze zes uur durende aanval, een van de grootste op de hoofdstad, veroorzaakte branden in wooncomplexen, beschadigde treininfrastructuur en dwong inwoners tot schuilkelders. Minstens 23 mensen raakten gewond. De aanvallen markeren een significante escalatie in het conflict, terwijl vredesonderhandelingen totaal zijn vastgelopen in bureaucratie. Rusland heeft nu ongeveer 20% van Oekraïne in handen. Het uitgeputte leger van Oekraïne heeft de laatste tijd meer grond verloren.
De Verenigde Staten hebben een 850 miljoen dollar kostende levering goedgekeurd van duizenden ERAM (Extended Range Attack Munition)-raketten. Met een bereik tussen 240 en 450 kilometer zullen deze munitie de Oekraïense strijdkrachten in staat stellen om diepe, strategische Russische doelen te raken, zoals commandocentra, logistieke depots en luchtbases, ver buiten de frontlinie. De eerste leveringen staan gepland binnen de komende zes weken. In de nacht van woensdag op donderdag 28 augustus voerde Rusland een grootschalige luchtaanval met raketten en drones uit op Kyiv. Minstens acht mensen kwamen om, het aantal kan nog stijgen doordat er nog slachtoffers onder puin liggen. Tientallen mensen raakten gewond. Op minimaal dertien verschillende locaties in Kyiv zijn branden uitgebroken. Rusland gebruikte 629 raketten en drones; 598 werden uit de lucht geschoten. Resten van neergehaalde projectielen vielen op gebouwen en veroorzaakten schade. Het kantoor van de EU-missie in Kyiv liep schade op door een nabijgelegen explosie. Ruiten gingen kapot en het interieur raakte beschadigd. 30 augustus 2025 startten de Russen met de opbouw van zo’n 100.000 militairen bij Pokrovsk, dat in de regio Donetsk ligt en een strategisch logistiek knooppunt is. Het Russische leger rukt langzaam op en probeert de stad te omsingelen. De grote troepenopbouw wijst op een nieuw offensief. De verovering van Pokrovsk zou voor Rusland het grootste militaire succes in maanden zijn.
Parlementslid Paroebi werd rond het middaguur op 30 augustus 2025 op straat doodgeschoten in de wijk Sychiv in Lviv, West-Oekraïne. De dader, vermomd als een koerier van het bedrijf Glovo, benaderde Paroebi met een geel bezorgtasje en schoot hem meerdere keren neer en vluchtte daarna op een elektrische fiets. De voormalige parlementsvoorzitter zou naar schatting 5 à 8 keer geraakt zijn. Paroebi was sinds 2019 lid van de partij Europese Solidariteit van Petro Porosjenko, die president van Oekraïne werd na de Euromaidan-revolutie. Porosjenko verloor in 2019 de verkiezingen van Zelensky.
In de nacht van 30 op 31 augustus werden in totaal 537 drones en 45 raketten afgevuurd vanuit Rusland. De meeste daarvan werden onderschept, maar op een aantal locaties werd schade gemeld. Intussen dreigden de Verenigde Staten vrijdag bij de Verenigde Naties opnieuw met sancties tegen Rusland. Bij de “massale aanval” in de regio Zaporizhzhia kwam zeker één persoon om het leven en 24 mensen raakten gewond. De aanvallen zijn uitgevoerd op Dnipro en Pavlohrad. Die steden liggen in het zuidoosten van het land, in de buurt van de frontlinie waar gevochten wordt. Russische soldaten rukten actie op rond Dobropillia. De stad is verbonden met verschillende zogenoemde “vestingsteden” die cruciaal zijn voor de verdediging van Oekraïne in Donetsk, namelijk Kostiantynivka, Druzhkivka en Kramatorsk. Een Russische opmars nabij de belangrijke oostelijke stad Pokrovsk werd door het Oekraïense leger afgesneden. Ook wist Oekraïne een belangrijke S-400 radar in de Krim te vernietigen. Oekraïne heeft nieuwe aanvallen diep in Rusland gepland. Rusland heeft met een onbemand droneboot het verkenningsschip Simferopoleen van de Oekraïense marine vernietigd nabij de monding van de Donau.
De NAVO zet vanaf 13 september 2025 een nieuwe oostelijke wachtpost in om de verdediging van Europa’s oostflank te versterken. De operatie staat onder bevel van de SACEUR, de hoogste militaire commandant van de NAVO, en gaat direct van start. De bestaande operatie Baltic Sentry, gericht op de Oostzee, wordt uitgebreid naar de hele oostflank, van de Oostzee tot aan de Zwarte Zee en de Middellandse Zee. Verschillende bondgenoten, waaronder Denemarken, Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk, nemen deel aan de opschaling.
Kremlin-woordvoerder Dmitry Peskov verklaarde op 15 september 2025 dat de NAVO via militaire, financiële en humanitaire steun feitelijk deelneemt aan de oorlog. Hij sprak van een strijd tegen Rusland en verwees naar het Oekraïense “regime in Kiev”. Volgens Peskov liggen vredesonderhandelingen stil, al blijven communicatiekanalen open. Moskou stelt dat westerse wapenleveringen en inlichtingen sinds 2022 een proxy-oorlog vormen. Recente spanningen, zoals NAVO-vliegtuigen die Russische drones boven Polen onderschepten, versterken deze retoriek. Rusland waarschuwt dat westerse troepen in Oekraïne een onaanvaardbare escalatie zouden zijn. Lidmaatschap van de EU noemt het Kremlin bespreekbaar, maar toetreding tot de NAVO blijft uitgesloten. Ondanks een toespraak van Koning Charles bij zijn bezoek aan het Verenigd Koninkrijk, neemt Donald Trump geen aanvullende sancties tegen Rusland. Na zijn ontmoeting met de koninklijke familie staat Trump een ontmoeting te wachten met de Britse premier Keir Starmer, die ook betrokken is bij de vredesinspanningen. Maar de kans is klein dat de premier hem op andere gedachten kan brengen. Trump heeft expliciete voorwaarden gesteld (zoals dat NATO-landen moeten stoppen met Russische olie-import) voordat hij sancties overweegt. 19 september kwam er alvast een 19e sanctiepakket van de EU. Onderdeel hiervan is een ban op Russische LNG. “Het is tijd om de kraan dicht te draaien”, aldus Von der Leyen. Er werden nog eens 118 schepen van ‘de schaduwvloot’ van Rusland op de zwarte lijst gezet. Daarmee staan er inmiddels meer dan 560 schepen op die lijst. Ook komen er maatregelen om sluipweggetjes te sluiten die Rusland gebruikt om sancties te ontduiken. Zo worden meer Russische banken op de zwarte lijst gezet, net als banken in sommige derdewereldlanden. Er komen exportrestricties voor producten en technologie die worden gebruikt op het slagveld. Er worden 45 bedrijven op de zwarte lijst gezet die het Russische leger hielpen aan deze producten en technologie. Voorzitter Ursula von der Leyen van de EC zei door te gaan met sanctioneren totdat Rusland zich aan de onderhandelingstafel meldt voor vrede. Russische troepen hebben 19 september 2025 de controle over het dorp Berezove in de zuidoostelijke regio Dnjepropetrovsk in Oekraïne overgenomen. Het ministerie meldde dat zijn troepen in de nacht van tevoren met succes aanvallen met precisiewapens hadden uitgevoerd op Oekraïense militair-industriële installaties.
Wederzijdse provocaties en intimidaties
In het Deense luchtruim zijn 26 september 2025 in de nacht op de 27e opnieuw drones gespot in Karup, waar de grootste luchtmachtbasis van het land ligt. Het luchtruim was enige tijd gesloten. Het Deense vliegverkeer is deze week al meerdere keren verstoord door drones bij luchthavens. De Europese Commissie verdenkt Rusland van provocaties. Het Noorse vrachtschip Oslo Carrier 3 met Russische bemanning lag ten tijde van de dronevluchten slechts enkele kilometers van de luchthaven van Kopenhagen. De eigenaar van het schip heeft al jarenlang banden met een grote Russische paramilitaire organisatie. Het schip dat eigendom is van Bulkship Management is onderdeel van het Noorse internationale concern Oslo Bulk, dat ook een vestiging heeft in de Russische exclave Kaliningrad. Die afdeling had tot 2022 een eigen website, maar die werd na de inval in Oekraïne offline gehaald. De directeur van de Russische afdeling woont in Kaliningrad en werkt al negentien jaar bij Bulkship. Op de Noorse website staat hij vermeld als verantwoordelijk voor werving. Zijn naam ontbreekt, maar zijn mailadres is wel zichtbaar. Uit zijn LinkedIn-profiel blijkt bovendien dat hij nauwe banden onderhoudt met de eigenaar van Ruslands oudste paramilitaire groep, RSB Group. Die staat onder Amerikaanse sancties wegens zijn connecties met de FSB en werkte daar eerder zelf. In 2015 prees de RSB-topman de samenwerking met Bulkship Management en de Russische directeur nog. Hij omschreef hem als een unieke manager van een grote vloot die nooit fouten maakt. Het schip werd het afgelopen jaar gezien bij de mogelijke sabotage van het vrachtschip Ursa Major in december 2024, een drone-incident in de Køge Bugt in januari 2025 en nu de aanval op het vliegveld van Kopenhagen.
RSB Group staat op sanctielijsten in de VS, EU en het VK. Volgens Amerikaanse autoriteiten werkt de organisatie nauw samen met de FSB en zet zij voormalige special forces in.
Belarus heeftPolen en Litouwen 9 september 2025 vooraf gewaarschuwd dat er Shahed drones door elektronische jamming uit koers waren geraakt. Het Belarussische ministerie van Defensie:
“Our air defense forces shot down several drones that went astray due to electronic jamming. Belarus promptly tracked and destroyed some of these drones over its territory and informed neighboring countries, Poland and Lithuania, about their incursion.”
Met andere woorden: de drones die het Poolse luchtruim binnenkwamen waren geen doelbewuste aanval, maar het gevolg van technische verstoring of een test. Het ging om betrekkelijk goedkope, onbewapende lokdrones, bedoeld om bijvoorbeeld de luchtverdediging af te leiden. De NAVO zegt dat de alliantie nog niet heeft kunnen vaststellen of Rusland ze met opzet Polen in stuurde. Toch werd dit incident vrijwel direct gepresenteerd als een daad van agressie en een bewijs van toenemende oorlogsdreiging en massaal ingezet voor oorlogspropaganda:
- Minister Brekelmans: “dat de Russische dreiging zich niet alleen tot Oekraïne beperkt, maar ook een bredere dreiging is voor Europa, “Dit kan niet onbeantwoord blijven””;
- Eurocommissaris Ursula Von der Leyen zei dat Europa volledig solidair is met Polen en noemde de schending van het Poolse luchtruim “roekeloos en ongekend”;
- De Poolse premier Tusk heeft een beroep gedaan op artikel 4 van de NAVO. Volgens hem is Polen het “dichtst bij een gewapend conflict sinds de Tweede Wereldoorlog”, “We hebben hoogstwaarschijnlijk te maken met een grootschalige provocatie”, “het luchtruim is vannacht negentien keer geschonden” ( 7 dronerestanten gevonden)
- Persbureau Reuters : meerdere drones schenden het Poolse luchtruim en zijn een ernstige escalatie, terwijl technische oorzaken worden weggelaten;
- Nieuwsrubriek Nu.nl: Nederland hielp Polen bij neerhalen drones, vermoedens van opzet door Rusland;
- AP News spreekt van “act of aggression” en “the most severe airspace violation by Russia in Europe since the war began”;
- Washington Post en andere media baseren zich op Polen’s framing en NAVO-inschakeling;
- Het Operationeel Commando van de Poolse strijdkrachten: Dit is een daad van agressie die een reële bedreiging vormt voor de veiligheid van onze burgers,”;
- Eurocommissaris Andrius Kubilius (Defensie) stelt dat Rusland de grensstaten, de EU en de NAVO “opnieuw test”;
- EU-buitenlandchef Kaja Kallas dat er aanwijzingen zijn dat er sprake was van opzet en geen ongeluk en dat “Ruslands oorlog escaleert en niet eindigt”. Ze pleit voor meer maatregelen tegen Rusland, meer steun voor Oekraïne en investeringen in Europese defensie;
- NAVO secretaris Generaal Rutte: ‘Roekeloos en gevaarlijk’.
Of het een bewuste aanval van Rusland was, liet Rutte in het midden. “Het onderzoek is nog gaande” en repte met geen woord over de vooraf gegeven waarschuwing. Het Kremlin liet weten: “De EU en de NAVO beschuldigen Rusland dagelijks van provocaties.”
Er blijkt achteraf helemaal geen sprake van Russische GPS-jamming bij het vliegtuig waarin Eurocommissaris Ursula Von der Leyen deze week zat. De Bulgaarse regering trekt een eerdere claim, die ruimhartig door de Internationale pers werd gedeeld, daarover in. De Bulgaarse premier Rosen Zhelyazkov meldde voor het parlement in het land dat er geen GPS-jamming plaatsvond, maar dat het vliegtuig van Von der Leyen eventjes te maken kreeg met een signaalverstoring. Zo’n storing zou normaal zijn op plekken waar het dichtbevolkt is. Het vliegtuig bleef vijf minuten in de wachtruimte hangen, waarbij de signaalkwaliteit de hele tijd goed was’, geeft de premier aan. De woordvoerder van Von der Leyen, Arianna Podesta, verklaarde: “We kunnen inderdaad bevestigen dat er sprake is geweest van een GPS-storing. We zijn ons bewust van, en in zekere zin gewend aan, de dreigementen en intimidatie die deel uitmaken van het vijandig gedrag van Rusland.” Ze voegde eraan toe dat het incident de vastberadenheid van de EU alleen maar versterkt om Oekraïne te blijven steunen en te investeren in defensie en weerbaarheid. Over de vraag of de verstoring specifiek gericht was op Von der Leyen, zei Podesta: “Dat moet Rusland maar beantwoorden.” Flightradar24, een platform dat vluchtgegevens volgt, op X stelde dat de transpondergegevens geen significante GPS-problemen lieten zien en dat de vlucht slechts negen minuten langer duurde dan gepland waaruit al bleek dat het onzin was dat het vliegtuig een uur had rondgevlogen voor het kon landen. De Bulgaarse premier moest zijn beweringen daarom intrekken. De beschuldiging van Rusland door zowel de EU als de Bulgaarse autoriteiten past in een patroon waarin Rusland vaak wordt geframed als agressor om publieke Europese steun voor Oekraïne te krijgen.
Oorlogsretoriek is bedoeld om een cultuur van angst te verspreiden en is mede oorzaak van depressies en overspannenheid. Ex Premier Mark Rutte en ook ex Minister van Defensie Kajsa Ollongren waarschuwden constant dat Rusland het niet bij Oekraïne zou laten als er geen actie zou worden ondernomen. De uitspraken waren aanleiding voor de gepensioneerde Russische Luitenant Generaal en parlementslid Andrej Gurulev om er op de Russische staatstelevisie voor te pleiten om het Europese continent in één keer lam te leggen door een atoombom op Nederland te gooien. De toezeggingen van Kajsa Ollongren dat Nederlandse F-16’s in het Russische luchtruim mogen worden gebruikt, waren nog een extra aanleiding voor meer agressie richting Nederland aan Russische zijde.
Volgens de grondwet liep het presidentiële mandaat van Zelensky af op 21 mei 2024. Nieuwe verkiezingen zijn juridisch onmogelijk vanwege de staat van beleg, die in februari 2022 werd ingevoerd en herhaaldelijk werd verlengd. Juridische specialisten hebben de wetgeving geanalyseerd en kenbaar gemaakt dat bij een staat van beleg enkel het parlement in functie blijft. De regel geldt niet voor de president wat betekent dat Zelensky sinds 23.10.2023 geen president meer is en alle beslissingen die hij op basis van zijn veto recht genomen heeft, onregelmatig zijn. Putin heeft dit al meermaals aan de kaak gesteld. Het is wellicht ook daarom dat de internationale gemeenschap nu aandringt op een einde van de oorlog ( met opheffing van de staat van beleg en navolgende verkiezingen die het politiek landschap zullen hertekenen.)
Rusland moest 21 juli straaljagers inzetten om te voorkomen dat twee Amerikaanse strategische bommenwerpers de grens overstaken via de Barentszzee in het Noordpoolgebied. De B-52H-bommenwerpers gaan vanaf de Roemeense luchtmachtbasis Mihail Kogălniceanu nabij de Zwarte Zee opereren.
De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov waarschuwde 23 mei 2025 dat de kernwapens van Moskou in “volledige gevechtsklaarheid” zijn. De NAVO reageerde met wapengekletter en gaat in september het Poolse luchtruim bewaken met F-35-gevechtsvliegtuigen van de bases Leeuwarden en Volkel. De NAVO heeft in Polen al een logistiek centrum ingericht voor de doorvoer van wapens en andere militaire goederen naar Oekraïne.
Beelden die op sociale media circuleren tonen hoe een Russisch gevechtsvliegtuig een Amerikaans Poseidon marinepatrouillevliegtuig onderschept boven de Zwarte Zee, enkele dagen nadat president Donald Trump een ontmoeting had met president Vladimir Poetin om de oorlog in Oekraïne te bespreken. Op een video is de ontmoeting tussen een Amerikaans marine P-8A maritiem patrouillevliegtuig en een niet-geïdentificeerd Russisch gevechtsvliegtuig boven de Zwarte Zee op het sociale mediaplatform X te zien. De Poseidon was uitgerust met het kustbewakingsradarsysteem AN/APS-149, ontwikkeld door Raytheon. Ontworpen om langeafstanddoelen op land en zee in kustgebieden te detecteren, wordt het systeem ook gebruikt om land- en zeeroutes te monitoren. Het exacte bereik blijft geclassificeerd, maar analisten schatten dat het enkele honderden kilometers overschrijdt tegen maritieme en landdoelen. Oorspronkelijk geïnstalleerd op aangepaste versies van de P-3C Orion, werd de radar later aangepast voor de Boeing P-8A Poseidon, onder de aanduiding AN/APS-154.
Duitse straaljagers zijn 26 augustus opgeroepen om een Russisch Il-20 verkenningsvliegtuig te onderscheppen boven de Oostzee op 26 augustus, meldde Deutsche Welle (DW). Twee Eurofighter straaljagers stegen op van de luchtmachtbasis Rostock-Laage in Duitsland nadat het Russische vliegtuig was gezien met uitgeschakelde transponders en zonder dat er een vluchtplan was ingediend. Het incident maakt deel uit van een reeks luchtprovocaties die door NAVO-bondgenoten zijn gemeld sinds het begin van de grootschalige invasie van Rusland in Oekraïne in 2022, omdat Moskou ervan wordt verdacht de vliegtuigen te gebruiken om de posities van de alliantie te bespioneren. De meest recente interactie markeert het tiende incident van deze aard waarbij Duitse vliegtuigen betrokken zijn sinds het begin van 2025
Een Amerikaans spionagevliegtuig heeft langs de noordelijke flank van de NAVO gevlogen, in de buurt van belangrijke militaire bases in het noordwesten van Rusland. Dit is de meest recente vlucht van een NAVO-verkenningsvliegtuig in de buurt van Russisch grondgebied.
Een vreemde oproep om Russische jets neer te schieten door Oud Luitenant Patrick Bolder kwam naar aanleiding van het door de Russen schenden van het luchtruim. Iets wat echter in het verleden wel vaker gebeurd. Dit keer duurde schending 12 minuten en dat wordt als “lang” beschouwd. Drie MiG-31 straaljagers vlogen in het Ests luchtruim boven de Finse Golf. Rusland ontkent dat de grenzen zijn overschreden. Patrick Bolder is betrokken als defensie-expert bij analyses over schendingen van het luchtruim en procedures rond quick reaction alert. De Estse minister van Buitenlandse Zaken noemde de actie “ongekend brutaal”, en het leidde tot een bijeenkomst van NAVO-landen onder Artikel 4 van het NAVO-verdrag (consultatie bij dreiging van territoriale integriteit). Zweedse en Finse straaljagers stegen op om te reageren, en NAVO-secretaris-generaal Mark Rutte benadrukte een snelle en beslissende reactie van de alliantie. Rusland ontkent de schending en claimt dat de vluchten “volgens schema en in overeenstemming met internationale regels” verliepen en beschuldigd Estland ervan ten onrechte te beweren dat de drie Russische militaire straaljagers vrijdag gedurende 12 minuten zijn luchtruim hadden geschonden en zei dat Tallinn probeert een confronterende sfeer op te wekken.
Een RC-135V Rivet Joint-vliegtuig van de Amerikaanse luchtmacht (USAF) is dinsdag 22 juli 2025 vanaf een basis in het oosten van Engeland opgestegen voor een vlucht van ongeveer 12 uur. Het vliegtuig vloog eerst in noordelijke richting over Noorwegen en naderde vervolgens de Russische regio Moermansk. Het spionagevliegtuig bereikte het gebied ten noordoosten van de Russische stad Severomorsk, waarna het omkeerde en via Finland, de aan Rusland grenzende Baltische staten, Polen, Duitsland en vervolgens Nederland terugkeerde naar het Verenigd Koninkrijk. Volgens de gegevens vloog het vliegtuig langs de Russische exclave Kaliningrad, een stuk Russisch grondgebied dat ingeklemd ligt tussen Litouwen en Polen.
De NAVO blijft Rusland provoceren. Rusland moest 21 juli straaljagers inzetten om te voorkomen dat twee Amerikaanse strategische bommenwerpers de grens overstaken via de Barentszzee in het Noordpoolgebied. De B-52H-bommenwerpers gaan vanaf de Roemeense luchtmachtbasis Mihail Kogălniceanu nabij de Zwarte Zee opereren.
De NAVO-landen waren vanwege artikel 4 in Brussel bijeengeroepen voor spoedoverleg door lidstaat Estland, vanwege drie Russische MiG-straaljagers die langer dan gebruikelijk door zijn luchtruim zag vliegen. Met name NAVO-landen aan de oostgrens dringen daarom aan op steviger optreden tegen Rusland. Polen dreigde Rusland al vliegtuigen zo nodig neer te halen, maar andere landen bepleiten behoedzaamheid. De 32 NAVO-landen besloten uiteindelijk Rusland de wacht aan te zeggen en zegt alle noodzakelijke militaire en niet-militaire middelen in te zullen zetten om zich te verdedigen en om dreigingen uit alle richtingen af te schrikken. Rusland “dient daar niet over te twijfelen”. Rusland draagt de volledige verantwoordelijkheid voor deze daden”, zeiden de NAVO-landen na afloop van het overleg. “Ze zullen antwoorden op de manier, het moment en het strijdtoneel dat zij kiezen.”
De noordwestelijke regio Moermansk in Rusland grenst aan NAVO-lid Finland en is de thuisbasis van de formidabele Noordelijke Vloot van het land. De Noordelijke Vloot speelt een belangrijke rol in het nucleaire arsenaal van Rusland.
Rusland heeft een aantal militaire bases en vliegvelden rond de stad Moermansk en het nabijgelegen Severomorsk, de thuisbasis van het hoofdkwartier van de Noordelijke Vloot en een belangrijke onderzeebootbasis.
De luchtmachtbasis Olenya, waar Russische langeafstandsbommenwerpers zijn gestationeerd, ligt ten noorden van Severomorsk, en Rusland heeft de afgelopen jaren zijn marinevliegbasis Severomorsk-1 gemoderniseerd. Gadzhiyevo, een andere belangrijke onderzeebootbasis, ligt ten noorden van Moermansk en Severomorsk.
De VS en het Verenigd Koninkrijk hebben de afgelopen weken beide Rivet Joint-vliegtuigen ingezet in Oost-Europa. Een RC-135 van de Britse Royal Air Force (RAF) vloog vorige week een vrijwel identieke route door Europa naar Moermansk.
Het Boeing RC-135-vliegtuig verzamelt zogenaamde signaalinlichtingen, of SIGINT, die afkomstig kunnen zijn uit verschillende bronnen, zoals geschreven berichten of gegevens van wapens en radarsystemen. Versies van de RC-135 worden al tientallen jaren door het Amerikaanse leger gebruikt.
De USAF Rivet Joint, op FlightRadar24 geïdentificeerd met de roepnaam “JAKE 17”, vertrok dinsdag om 7 uur ’s ochtends lokale tijd (2 uur ’s nachts ET) vanaf de Britse basis Mildenhall en landde iets na 7 uur ’s avonds Britse tijd (2 uur ’s middags ET) weer op dezelfde basis.
De Navo generaal Christopher Donahue liet het Kremlin dreigend weten dat ze, als het ooit nodig zou zijn, met Navo-troepen de zwaar versterkte Russische exclave Kaliningrad ‘in een ongezien tempo’ kunnen vernietigen. Rusland heeft woedend gereageerd.
NAVO-leiders waarschuwen steeds vaker dat een direct conflict met Moskou een reëel gevaar is, omdat Moskou meer kernkoppen heeft dan enig ander land. Dit komt nadat Poetin en hoge Russische functionarissen herhaaldelijk hebben gedreigd met nucleaire escalatie tegen Kiev en zijn westerse partners sinds Rusland in februari 2022 zijn grootschalige invasie in Oekraïne lanceerde.
De Russische generaal Mikhail Goedkov, de tweede man van de marine, is omgekomen bij een Oekraïense luchtaanval. Goedkov werd gedood bij een luchtaanval op een commandopost in Korenevo. Dat ligt in de Russische regio Koersk, op zo’n 20 kilometer van de grens met Oekraïne. Er zouden nog tien anderen zijn omgekomen. Goedkov is een van de hoogste Russische militairen die Oekraïne heeft gedood tijdens de ruim drie jaar durende oorlog. De Russische president Poetin benoemde hem in maart tot plaatsvervangend opperbevelhebber van de marine, achter de hoogste baas: admiraal Aleksanr Mojsejev.
Rutte gooide nog wat olie op het vuur met wat oorlogsretoriek richting de Russische buitenlandminister Sergej Lavrov, die verklaarde dat de nieuwe, veel hogere ‘NAVO-norm’ de alliantie zal splijten. Rutte zei daarop: “Maar laten we niet te veel aandacht besteden aan mijnheer Lavrov”. “Hij is buitenlandminister sinds, denk ik, de geboorte van Jezus Christus en heeft sindsdien nog nooit iets nuttigs uitgekraamd”
De Nederlandse inlichtingendiensten MIVD en AIVD stellen dat het Russische leger gebruikmaakt van chemische wapens in de oorlog in Oekraïne, zoals traangas en chloorpicrine. De veiligheidsdiensten concluderen dat samen met de Duitse buitenlandse inlichtingendienst BND. Chloorpicrine is bij hoge concentraties in afgesloten ruimten dodelijk. Het is een schending van het Verdrag Chemische Wapens. Volgens de MIVD is deze stof bij 9000 aanvallen ingezet, waarbij zeker drie doden zijn gevallen. De inlichtingendiensten stellen dat sinds de invasie er al ruim 9.000 chemische aanvallen zijn uitgevoerd op Oekraïense militairen.
Na een persoonlijk gesprek met Zelensky besloot Donald Trump 7 juli om voorlopig de wapenleveranties te hervatten, ondanks vermeende eigen tekorten. Het gaat voornamelijk om defensief materiaal om te voorkomen dat de vredesonderhandelingen schade lijden. Trump stuurt die wapens voor Oekraïne naar de NAVO, en de “NAVO betaalt die wapens voor 100 procent”
De nieuwe Oekraïense defensieminister Denys Sjmyhal heeft tijdens de UDCG vergadering van 21 juli 2025 de 52 bondgenoten dringend verzocht om meer Amerikaanse wapens en financiële steun om een miljardentekort in zijn defensiebegroting aan te vullen ten behoeve van Patriot-luchtverdedigingssystemen en daarnaast 5,1 miljard euro voor de lopende begroting, specifiek voor kamikazedrones, onderscheppingsdrones en langeafstandswapens.
Tijdens de videovergadering van de Defensiecontactgroep voor Oekraïne (UDCG) beloofde de Duitse minister Boris Pistorius hulp bij het verkrijgen van vijf extra Patriot-systemen, waarvan Duitsland er twee zal schenken. Ook Noorwegen overweegt een Patriot-systeem te leveren. Duitsland en het Verenigd Koninkrijk dragen tevens 170 miljoen euro bij aan munitie voor de Oekraïense luchtverdediging, voornamelijk voor Gepard-afweergeschut.
De UDCG-vergadering werd bijgewoond door NAVO-landen en andere bondgenoten, waaronder Zuid-Korea en Australië, en ook NAVO-secretaris-generaal Mark Rutte was aanwezig.
Nederland heeft op 20 augustus 2025 aangekondigd twee Patriot-luchtafweersystemen, een NASAMS-luchtafweersysteem en antidronesystemen naar Polen te sturen, samen met ongeveer 300 militairen. Deze inzet, die loopt van 1 december 2025 tot 1 juni 2026, is bedoeld om het logistieke centrum van de NATO Security Assistance and Training for Ukraine (NSATU) te beveiligen, nabij de grens met Oekraïne. De systemen moeten bescherming bieden tegen mogelijke dreigingen zoals ballistische raketten, kruisvluchtwapens, straaljagers, helikopters en drones, als onderdeel van een NAVO-missie om Russische agressie te ontmoedigen en steun te leveren aan Oekraïne.
Maar de provocaties en intimidaties komen ook vanuit Rusland. Zo hebben Rusland en China in augustus 2025 een gezamenlijke marinepatrouille uitgevoerd in de westelijke Stille Oceaan, als onderdeel van een intensiverende militaire samenwerking die direct het strategisch overwicht van de Verenigde Staten uitdaagt.
Sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne benadrukt president Vladimir Poetin een partnerschap “zonder beperkingen” met China. De militaire samenwerking is aantoonbaar toegenomen: van de 113 gezamenlijke oefeningen sinds 2003 vond meer dan de helft plaats in de afgelopen zes jaar. Naast grootschalige manoeuvres organiseerden beide landen gezamenlijke patrouilles met strategische bommenwerpers en oorlogsschepen.
De gezamenlijke marine-activiteiten van augustus 2025 bestonden uit de oefening Joint Sea 2025 (1–5 augustus, regio Vladivostok) gevolgd door een vijftien dagen durende patrouille in de westelijke Stille Oceaan. Tijdens deze patrouille oefenden Russische en Chinese marines in onder meer escorteoperaties en luchtverdediging.
Op 12 augustus meldde de Russische Pacific Fleet dat drie deelnemende schepen aanmeerden in Avacha Bay, schiereiland Kamtsjatka, circa 925 kilometer van de westelijkste Aleoeten van Alaska. Dit illustreert de langeafstandscapaciteit van de patrouille.
Een patrouille volgde kort na grootschalige Amerikaanse luchtmachtmanoeuvres in de Stille Oceaan (juli 2025) en parallel aan grootschalige VS-oefeningen in Alaska en het Noordpoolgebied, gericht op het counteren van de toegenomen aanwezigheid van Rusland en China.
Amerika schonk in het geheim aan de Alpha Groep van de Oekraïense Veiligheidsdienst een geavanceerde 40 mm Mk 47 Stryker-granaatwerper. De granaatwerper is de opvolger van de Mk 19 en biedt een verscheidenheid aan cruciale verbeteringen vergeleken met de oudere modellen, waaronder zijn lichte gewicht. De Mk 47 heeft een gewicht van 18 kg en dat is aanzienlijk lichter is dan de logge voorganger Mk 19, die zo’n 35 kg woog. Belangrijk is ook de mogelijkheid om slimme, programmeerbare air-burst granaten af te vuren. De granaatwerper is in 2022 in gebruik genomen door de Verenigde Staten maar nog niet breed ingezet binnen het leger. De MK285-granaat is voorzien van een programmeerbare ontsteker die direct bij het afvuren van het wapen wordt geactiveerd. Het geautomatiseerde AN/PWG-1-vizier van de Mk 47 meet automatisch de afstand tot een doel en stuurt die gegevens rechtstreeks naar de ontsteker. Dit is een zeer waardevolle eigenschap die gebruikers in staat stelt om vanuit verscholen posities met grotere precisie te schieten. Bij een Oekraïense droneaanval op een badplaats op de door Rusland ingelijfde Krim zijn zondag drie doden en zestien gewonden gevallen.
Vredesbesprekingen en wapenstilstand
Op 12 januari 2025 ondertekende Rishi Sunak, als toenmalige premier van de UK, een bilateraal veiligheidsverdrag tussen Oekraïne en de UK als vervolg op de G7-verklaring over “veiligheidsgaranties” voor Oekraïne, dat geldig blijft tot Oekraïne is toegetreden tot de NATO. Rishi Sunak zei dat dit “de eerste van de door Oekraïne ondertekende veiligheidsgaranties” was en de UK evenzo de eerste was die Oekraïne voorzien heeft van dodelijke wapens, tanks, langeafstandsraketten, enz… De overeenkomst voorziet in een geldigheidsduur van tien jaar met de mogelijkheid van verlenging. Als Oekraïne echter lid wordt van de NATO voordat de veiligheidsverplichtingen zijn verstreken, zal de overeenkomst worden beëindigd en worden opgenomen in het NATO-systeem. Het is dan ook bijzonder vreemd dat Mark Rutte e.a. recentelijk verklaard hebben dat er aan Oekraïne geen toetreding tot NATO beloofd zou zijn, terwijl dit dus uitdrukkelijk werd overeengekomen. Ook staat het lidmaatschap de vredesbespreking in de weg omdat dit een van de belangrijkste eisen is van Rusland. Op 16 januari 2025 heeft Zelensky met Keir Starmer, een 100 jarige samenwerkingsovereenkomst afgesloten. Het inleidende gedeelte van het document vermeldt onder andere steun voor de Europese en Euro-Atlantische aspiraties van Oekraïne en de steun van Groot-Brittannië voor de “onomkeerbare weg naar het NAVO-lidmaatschap” van Oekraïne. Het grootste deel van de overeenkomst bestaat uit 14 artikelen, met name over versterking van de defensiecapaciteit, verbetering van de veiligheid en het bereiken van consensus over het NAVO-lidmaatschap van Oekraïne, het opbouwen van maritieme veiligheidspartnerschappen, uitbreiding van de samenwerking op het gebied van economie en handel, versterking van de samenwerking op het gebied van energie, klimaat en schone energietransitie, uitbreiding van de samenwerking op het gebied van justitie en verantwoording, en bestrijding van buitenlandse informatiemanipulatie en inmenging. In het artikel over het versterken van defensiecapaciteiten staat dat Oekraïne en het Verenigd Koninkrijk de samenwerking op dit gebied zullen verdiepen, hun militaire en defensie-industriële capaciteiten zullen versterken, samenwerking tussen defensie-industriële bases zullen ontwikkelen, het Oekraïense systeem voor defensieopdrachten zullen versterken en technologieën voor de gezamenlijke productie van defensieproducten zullen overdragen. “De partijen bouwen voort op gebieden die de Euro-Atlantische vrede en stabiliteit tot ver na de oorlog ten goede komen, erkennen de integrale rol van Oekraïne in de Euro-Atlantische veiligheid, met de nadruk op de interoperabiliteit en bijdrage van Oekraïne als toekomstige NAVO-bondgenoot.” “De partijen stellen een partnerschap voor maritieme veiligheid in, onder meer om de veiligheid van de Oostzee, de Zwarte Zee en de Azovzee te versterken.” Bijzonderheden: Artikel 6 verklaart de intentie om maatregelen te nemen om staten die grove schendingen van het internationaal recht begaan voor de rechter te brengen. Last but not least : de overeenkomst voorziet in de financiering van Oekraïne gedurende 100 jaar a rato van ettelijke miljarden per jaar !! De overeenkomst blijft 100 jaar vanaf de datum van inwerkingtreding van kracht, tenzij ze door een van de partijen volgens de gespecificeerde procedure wordt opgezegd. Het document kan met wederzijds goedvinden van de partijen worden gewijzigd. Op 17 januari 2025 werd er een bijkomende addendum op deze overeenkomst getekend. Hierin is voorzien dat de samenwerking in de energie sector verder verdiept wordt en er gestreefd wordt naar Britse investeerders die in Oekraïne de energie sector ontwikkelen; de opslag van hernieuwbare gassen; samenwerking om mijnen te sluiten en de transitie van steenkool naar andere energievormen te bevorderen en de bevordering van de ontwikkeling van kritieke mineralen en het opstellen van regelgeving voor de maximalisatie van de voordelen door een Joint Group.
Poetin stelde dat een einde aan de oorlog mogelijk is wanneer aan zijn eisen tegemoet zou worden gekomen. Hij stelde eerder dat niet president Biden, maar de CIA de dienst uitmaakt in de VS. Zelensky onderstreepte in Davos de zin en waanzin van de gedwongen toetreding van Oekraïne tot de NAVO en wordt hiervoor nu voor gek versleten door volksafgevaardigde Alexander Dubinsky. Zelensky verklaarde dat De Verenigde Staten en Duitsland deze beslissing hebben genomen en niet hijzelf. In totaal sneuvelden en naar schatting al zo’n 170.000 jonge mensen en is een nog groter aantal de rest van hun leven psychisch of lichamelijk beschadigd. In december 2024 zei Zelenskyy dat ze tot dusver meer dan 43.000 gesneuvelde soldaten telden en meer dan 370.000 gewonden. Rusland zou sinds het begin van de oorlog 818.740 soldaten hebben verloren, zowel gedood, gewond als vermist.
Uit een recent Russisch document blijkt ook dat Rusland geen snel einde van de oorlog verwacht en heeft plannen om het Oekraïense regime omver te werpen en geen vrede te overwegen vóór 2026. De betrokkenheid van externe landen, zoals de VS en Turkije, maakt de situatie extra gecompliceerd.
Rutte drong er bij Zelensky op aan een gematigder toon aan te slaan om het westerse front, en met name de VS als bondgenoot te behouden. Na felle publieke uitspraken van Zelensky trok Trump op 4 maart 2025 alle Amerikaanse militaire steun in, inclusief al onderweg zijnde leveringen. Trump bekritiseerde Zelensky’s opmerking dat het einde van de oorlog “nog ver weg is” als “de slechtste uitspraak die je kon doen”.
Donald Trump zag na een eerder gesprek met Poetin geen enkele beweging om de oorlog in Oekraïne te stoppen. “Ik ben geen stap verder gekomen met hem”, zei hij. “Hij is niet van plan om hiermee te stoppen.” De twee belden elkaar 3 juli een uur. Het was het zesde telefoongesprek tussen Trump en Poetin. Over het gebrek aan vooruitgang zei Trump: “Ik ben daar niet blij mee en ben zeer teleurgesteld.” Rusland voerde ondertussen weer een aanval uit op Kyiv. Behalve een drone-aanval zouden ook raketten zijn afgevuurd waardoor er 23 gewonden vielen. 14 juni stelde Donald Trump Rusland een ultimatum: binnen vijftig dagen moet er vrede in Oekraïne zijn, anders volgen er sancties. Later stelde hij de deadline bij naar 10 dagen, maar kwam ook deze termijn zelfs een maand later niet na.
Oekraïne en Moskou spraken 16 mei af dat ze op papier zouden zetten hoe een bestand er volgens hen uit zou moeten zien. Het Russische memorandum achteraf roept op tot erkenning van de gebieden Krim, Donetsk, Zaporizja, Loehansk en Cherson als Russisch grondgebied. “Deze regio’s zijn vastgelegd in onze grondwet en vormen een onlosmakelijk deel van Rusland,” verklaarde woordvoerder Dmitri Peskov. De verklaring kwam tijdens gesprekken in Istanboel tussen Russische en Amerikaanse functionarissen over het normaliseren van de betrekkingen. Ook wordt gevraagd om nieuwe verkiezingen in Oekraïne te houden. Als derde eis, vraagt Rusland aan Kiev om haar leger zodanig in te krimpen dat het niet langer als een bedreiging voor het Kremlin wordt gezien. Zowel de VS als de EU maakten geen deel uit van de Russische eisen.
De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov liet eerder al weten dat Rusland klaar is voor een vredesakkoord, maar dat er nog wel specifieke zaken zijn die verder moeten worden afgestemd. De minister stelde dat het erop lijkt dat de onderhandelingen de goede kant op gaan, maar Volodymyr Zelenskyy volhard dat de Krim bij Oekraïne hoort en hij weigert de regio, die in 2014 door Rusland werd geannexeerd, op te geven als onderdeel van een vredesakkoord.
Eurolanden hebben Zelensky toezeggingen gedaan voor bescherming in de vorm die lijkt op artikel 5 van de NAVO, hetgeen feitelijk een oorlogsverklaring aan Rusland is. Poetin heeft herhaaldelijk gewaarschuwd dat westerse troepen in Oekraïne een rode lijn zijn, wat het risico op escalatie vergroot. Ook is de voorwaarde gesteld dat er juridische garanties komen om te verzekeren dat de oorlog niet hervat zal worden.
De oorlog in Oekraïne zal niet eindigen totdat de NAVO haar troepen uit de Baltische staten terugtrekt, heeft een hoge Russische functionaris gewaarschuwd. Sergei Ryabkov, de Russische vice-minister van Buitenlandse Zaken die verantwoordelijk is voor de betrekkingen met de VS, non-proliferatie en wapenbeheersing, deed deze uitspraken in een interview met het staatspersbureau Tass. Het politieke engagement voor het toekomstige NAVO-lidmaatschap van Oekraïne blijft echter onveranderd, ook al werd het niet expliciet genoemd in het slotcommuniqué van de top in Den Haag.
Vladimir Poetin heeft aangeboden om de aanval op Oekraïne te stoppen bij de huidige frontlijnen zo bleek uit gesprekken tussen Poetin en de Amerikaanse gezant Steve Witkoff. Het voorstel betekende dat Rusland geen aanspraak meer zou maken op de delen van de Oekraïense regio’s Donetsk, Loehansk, Cherson en Zaporizja die nu in handen zijn van de Oekraïners. Rusland annexeerde die regio’s eind 2022, maar internationaal wordt die claim niet erkend. Poetin heeft tot nu toe altijd volgehouden dat die regio’s helemaal bij Rusland moeten horen.
Russische onderhandelaars hebben Oekraïne bij de gesprekken in Istanbul twee opties gegeven om tot een volledig staakt-het-vuren te komen. De eerste optie is dat Oekraïne zijn troepen terugtrekt uit de vier regio’s die gedeeltelijk onder Russische controle staan. De andere optie is een “pakket” van verschillende voorwaarden waaraan Oekraïne moet voldoen. Dat staat in het memorandum dat Rusland overhandigde bij het overleg in Istanbul. Volgens de eerste optie moet Oekraïne zich helemaal terugtrekken uit Donetsk, Loehansk, Zaporizja en Cherson. Het schiereiland de Krim, dat al sinds 2014 door Rusland wordt bezet, moet volgens het document dan internationaal als Russisch worden erkend. De tweede optie behelst onder meer dat de levering van buitenlandse militaire hulp aan Oekraïne moet worden stopgezet en dat er nieuwe presidents- en parlementsverkiezingen worden gehouden.
Mark Rutte verklaarde tijdens de NAVO-top in Den Haag op 25 juni 2025: “Wij steunen Oekraïne in het onomkeerbare pad naar NAVO-lidmaatschap.” Deze uitspraak, gedaan tijdens de persconferentie na afloop van de top, bevestigt expliciet de NAVO’s steun voor Oekraïnes toekomstige lidmaatschap, in lijn met eerdere verklaringen zoals die tijdens de NAVO-top in Washington in 2024. Op dit moment is er nog geen officiële reactie van de Russische regering of staatsmedia bekend over deze provocerende uitspraak van Mark Rutte tijdens de NAVO-top in Den Haag. Mark Rutte verklaarde letterlijk tijdens de NAVO-top in Den Haag op 25 juni 2025: “Wij steunen Oekraïne in het onomkeerbare pad naar NAVO-lidmaatschap.” De Russische ambassadeur in Nederland, V.E. Tarabrin, sprak op Time will tell (Kanaal Een, 25 juni 2025) over de NAVO-top en bekritiseerde de alliantie, maar ging niet direct in op Rutte’s exacte woorden. Hij herhaalde Ruslands standpunt dat Oekraïnes NAVO-lidmaatschap “onaanvaardbaar” is en interpreteerde de zachtere toon in het slotcommuniqué, waarin de expliciete belofte van lidmaatschap niet werd opgenomen, als een teken van interne verdeeldheid binnen de NAVO. Russische staatsmedia, zoals RIA Novosti, suggereren dat Moskou Rutte’s uitspraak ziet als retoriek, maar blijft hameren op juridisch bindende garanties dat Oekraïne geen NAVO-lid wordt.
Eerdere vredesonderhandelingen en gevangenen ruil
Het Kremlin meldde 10 januari 2025 dat Vladimir Poetin open zou staan voor een ontmoeting met Donald Trump. Dit nadat Trump een dag eerder had gezegd dat de voorbereidingen voor dergelijke gesprekken gaande waren. Poetin wilde alleen vrede als Oekraïne vier van zijn regio’s (Donetsk, Volksrepubliek Loehansk, Cherson en Zaporizja) en het NAVO-lidmaatschap op zou geven, wat uiteindelijk ook geschiedde. Oekraïense troepen moeten dan volledig worden teruggetrokken uit de regio’s. Rusland zegt de vier regio’s in 2022 te hebben geannexeerd, ondanks dat het over geen van deze regio’s de volledige controle had. Zodra Kiev zegt dat het bereid is dit te doen zal Rusland onmiddellijk – letterlijk op datzelfde moment – een staakt-het-vuren staken. Poetin benadrukte dat het Kremlin ‘klaar is om onverwijld onderhandelingen te beginnen’ en herhaalde nogmaals op 19 december op een persconferentie dat Rusland klaar is voor “onderhandelingen en concessies”. Eigenlijk wil hij vooralsnog alleen in gesprek met het Oekraïense parlement. Hij zou pas bereid zijn om met de regering van de Oekraïense president Volodymyr Zelensky te praten als Oekraïne verkiezingen houdt en Zelensky wordt herkozen.
Minister van Defensie Brekelmans en Rutte zagen de onderhandelingen tussen Rusland en Oekraïne met lede ogen aan. Europese leiders hadden wat hen betreft het voortouw moeten nemen, maar zij werden door Trump gepasseerd. Het opgeven van land en het NAVO bondgenootschap was voor hen geen optie. Trump dreigde Rusland ondertussen met extra zware sancties wanneer er niet snel genoeg een vredesverdrag zou komen. Trump zei ook dat zijn regering ook de kwestie van het sturen van wapens naar Oekraïne ‘onderzoekt’. Hij zei dat de Europese Unie meer zou moeten doen om Oekraïne te steunen, onder andere door het land meer wapens te sturen. Trump gaf aan dat de EU ‘minstens evenveel aan Oekraïne zou moeten uitgeven’ als de VS.
Moskou en Washington voerden dinsdag 18 februari hun eerste gesprekken over het beëindigen van de bijna drie jaar durende oorlog in Oekraïne. Het doel was om de betrekkingen te herstellen en voorbereidingen te treffen voor een einde aan het conflict.
Europa onderhandeld in principe niet meteen mee bij de vredesbesprekingen. Dat heeft de Amerikaanse gezant Keith Kellogg gezegd op de grote veiligheidsconferentie in München.
18 februari 2025 ontving de Franse president Emmanuel Macron de Europese regeringsleiders van Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Italië, Polen, Spanje, Denemarken, Nederland en ook Ursula von der Leyen en de voorzitter van de EU-leiders António Costa.Besproken werd hoe Europa om moet gaan met de solistische Amerikaanse vredesplannen. De Britse premier Keir Starmer heeft toegezegd dat het Verenigd Koninkrijk ‘klaar’ en ‘bereid’ is om Britse troepen naar Oekraïne te sturen om te helpen de veiligheid van dat land te garanderen als onderdeel van een vredesakkoord.
“Als er echte onderhandelingen zijn – daar zijn we nog niet -, maar als die er komen, dan moet Oekraïne betrokken worden omdat het binnengevallen is”, zei Rubio later tegen de Amerikaanse zender CBS. ,,En de Europeanen moeten betrokken worden omdat ook zij sancties hebben opgelegd aan Rusland, en omdat zij aan de oorlogsinspanningen hebben bijgedragen”. Gelijktijdig zouden de vredesgesprekken plaats vinden in de Saudische hoofdstad Riyad.
Op 4 maart bevestigde Trump dat hij een brief van Zelensky had ontvangen waarin deze zich bereid toonde tot vredesonderhandelingen. “Niemand wil meer vrede dan de Oekraïners,” citeerde Trump in het Congres. Op 10 maart reisde Zelensky naar Riyad en stemde hij in met een 30-daags staakt-het-vuren, mede in het kader van een mineralendeal. De vredesonderhandelingen tussen Rusland en Oekraïne bevinden zich ondertussen nog steeds in een impasse.
De laatste poging op 12 mei voor een 30-dagen-staakt-het-vuren, gesteund door Oekraïne en westerse bondgenoten, mislukte. Leiders zoals de Britse premier Keir Starmer, de Franse president Emmanuel Macron, de Duitse bondskanselier Friedrich Merz en de Poolse premier Donald Tusk bezochten Kyiv en namen deel aan een bijeenkomst van de zogeheten coalitie van bereidwillige landen, die Oekraïne ook na de oorlog wil blijven steunen. Donald Trump en Mark Rutte namen virtueel deel.
Zelensky en Poetin werden het wel eens over een grote gevangenenruil: beide landen hebben inmiddels duizenden krijgsgevangenen vrijgelaten. Nu dit is afgerond wil Rusland voorstellen voor een vredesregeling overhandigen. Ook zijn beide landen overeengekomen de lichamen van gesneuvelde soldaten uit te ruilen.
Turkije bood zich aan als gastland voor onderhandelingen in Istanboel, na een suggestie van Poetin. De gesprekken op 15 mei gingen echter niet door; Poetin trok zich terug, naar verluidt omdat hij Zelensky niet als gelijkwaardige gesprekspartner beschouwt. Zelensky reisde wel af, als teken van bereidheid tot vrede. Trump probeerde te bemiddelen, maar zonder resultaat.
Binnen Oekraïne groeit de overtuiging dat vredesgesprekken alleen mogelijk moeten zijn als Oekraïne zelf deelneemt aan de gesprekken. De Oekraïners willen niet dat hun toekomst zonder hun inbreng wordt beslist.
Turkije maakte de ‘graandeal’ mogelijk, waardoor Oekraïne weer even kon exporteren via de Zwarte Zee. Poetin stopte de deal na een jaar in 2023. In het voorjaar van 2022 kwam er een achttien punten tellend document voor een een de facto capitulatie van Oekraïne. Op een top van Afrikaanse landen in 2023 vertelde Poetin de verzamelde leiders dat de Oekraïners wegliepen van tafel, terwijl de documenten al getekend waren. Dat zat anders, want terwijl de onderhandelingen liepen werden de Russen bij Kyiv tegengehouden. Zelf zeiden ze dat de invasiemacht vertrok, als teken van goede wil, om de onderhandelingen een kans te geven. Maar in werkelijkheid werden complete kolonnes Russische militaire voertuigen vernietigd en hadden de Russen geen keuze. Maar dat was niet de belangrijkste reden waarom ze vertrokken uit Istanbul. Nadat de Russen zich terugtrokken uit Boetsja en Irpin, voorsteden van Kyiv, kwam aan het licht wat ze daar voor slachtpartijen hadden aangericht onder de burgerbevolking.
In zomer van 2024 praatten de Russen en Oekraïners opnieuw met elkaar in Doha. Qatar deed een verwoede poging om de Russische bombardementen op de energievoorziening te stoppen. De Oekraïners zouden dan moeten ophouden met drone-aanvallen op Russische olie-installaties. Er waren eerder ook al diverse vruchteloze vredesbesprekingen geweest om de oorlog te stoppen. De eerste bijeenkomst werd gehouden vier dagen na het begin van de invasie, op 28 februari 2022, in Wit-Rusland. Deze werd zonder resultaat afgesloten. Een tweede en derde ronde van gesprekken vonden plaats op 3 en 7 maart 2022 aan de grens tussen Wit-Rusland en Oekraïne. Een vierde en vijfde ronde van gesprekken werden gehouden op 10 en 14 maart in Antalya, Turkije. De onderhandelingen in Turkije resulteerden in het Istanbul Communiqué. Hierin werd voorgesteld dat Oekraïne zijn plannen om uiteindelijk toe te treden tot de NAVO zou staken, beperkingen zou stellen aan zijn leger en westerse landen zou verplichten Oekraïne te helpen in geval van agressie tegen het land. De gesprekken bereikten bijna een akkoord, waarbij beide partijen “verregaande concessies” overwogen, maar stopten in mei 2022 vanwege verschillende factoren, waaronder het bloedbad van Bucha. Na het oostelijke tegenoffensief van Oekraïne in 2022 riep Rusland opnieuw op tot vredesbesprekingen, maar Russische regeringsbronnen suggereerden dat Poetin niet echt toegewijd is aan vrede en gewoon tijd rekken terwijl zijn troepen worden getraind en aangevuld voor een toekomstige opmars. Vanaf 2024 zijn de vredesvoorwaarden van Oekraïne dat Rusland zijn troepen terugtrekt, dat zijn leiders worden vervolgd voor oorlogsmisdaden en dat Oekraïne veiligheidsgaranties krijgt. De voorwaarden van Rusland zijn dat ze al het land dat het bezet mag houden, dat het ook alle provincies krijgt die het claimt maar niet volledig controleert en dat Oekraïne zijn plannen om toe te treden tot de NAVO moet beëindigen. Het Kremlin heeft het Chinese vredesplan, dat inhoudt dat de oorlog langs de frontlinie moet worden gestopt, gesteund. Zelensky verwierp het Olympische wapenstilstand voorstel van Macron. De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov eiste dat Oekraïne afstand doet van zijn recht op soevereiniteit en territoriale integriteit als voorwaarde om vredesbesprekingen te beginnen. Oekraïne moet afstand doen van zijn recht en doel om zijn grondgebied te bevrijden tot aan zijn internationaal erkende grenzen van 1991. Vladimir Poetin verklaarde eerder ook al bereid te zijn om de oorlog in Oekraïne te beëindigen aan de hand van een onderhandeld staakt-het-vuren dat de huidige slagveldlinies erkent. Tegelijk zei hij ook “bereid te zijn om door te vechten als Kiev of het Westen niet zou reageren. Drie van de bronnen, bekend met wat er in de entourage van Poetin gezegd wordt, zeiden dat de president tegen een kleine groep adviseurs zijn frustraties had geuit over wat hij beschouwt als door het Westen gesteunde pogingen om vredesonderhandelingen te dwarsbomen en het besluit van Zelenski om zulke gesprekken uit te sluiten. Volodymyr Zelensky denkt dat er ‘minimaal’ 200.000 Europese vredeshandhavers nodig zijn in Oekraïne om de vrede te handhaven na een akkoord met Rusland. Als er minder troepen komen, zou dat volgens Zelensky te weinig zijn om een nieuwe Russische aanval tegen te gaan. ‘200.000 is een minimum, anders is het niets’, zei hij in Davos.
De Hongaarse premier Viktor Orbán overwoog het lidmaatschap van de NAVO op te zeggen, omdat het land zelf niet wil deelnemen aan de militaire missie in Oekraïne. Orbán was ook van mening dat het Europa is dat zich voorbereidt op een oorlog met Rusland, terwijl het onwaarschijnlijk is dat Moskou een NAVO-lidstaat zal aanvallen, aangezien het Oekraïne niet eens kan verslaan. Viktor Orbán kondigde plannen aan om nog dit jaar een ‘panwesterse transatlantische vredescoalitie’ op te richten om de oorlog in Oekraïne te beëindigen.
Na zijn plotselinge bezoek aan Zelensky reisde Orbán 5 juli dan ook meteen door naar Poetin en daarna naar China om ook daar over vrede te praten. Hij deed dit op eigen initiatief zonder overleg met het parlement en dus officieel niet uit naam van de EU. Orbán heeft aansluitend in Florida ook nog een ontmoeting gehad met Donald Trump. Volgens Orbán hebben Trump en hij gesproken over “de mogelijkheden voor vrede” in Oekraïne. Hij gaat het oplossen!”, schreef Orbán na afloop op X. Trump verklaarde meerdere malen dat hij de oorlog snel zou beëindigen. Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen reageerde al afwijzend en is net als Rutte van de harde lijn. Ze waarschuwt Orbán voor ‘appeasement’, de beruchte toegevingspolitiek van de toenmalige Britse premier jegens Adolf Hitler. ,,Verzoening zal Poetin niet stoppen. Alleen eenheid en vastberadenheid zullen het pad effenen naar een omvattende, rechtvaardige en duurzame vrede in Oekraïne”, zei ze op X.
Toch bleek Trump op 19 juli met Zelensky te hebben gebeld. Zelensky had zelfs al een volgend overleg afgestemd en kwam met Trump overeen om tijdens een persoonlijke bijeenkomst te bespreken welke stappen de vrede eerlijk en werkelijk duurzaam kunnen maken. Bij de EU Top in Brussel mocht Zelensky zijn plan opnieuw voorleggen en kreeg hij de toezegging om het 33e NAVO lid te kunnen worden. (de eerst volgende) Dat was volgens Rutte alleen nog een kwestie van tijd. Juist het NAVO lidmaatschap was een belangrijke aanleiding voor de inval. Wanneer Oekraïne tijdens de oorlog lid zou worden betekent het dat de Westerse landen vanaf dat moment ook in oorlog zijn met Rusland. (3e wereldoorlog). Zelensky probeert Rutte te bewegen tot een zogenaamde formele uitnodiging, maar die kans werd hem door Trump ontnomen.
Peking riep de internationale gemeenschap op om diplomatieke inspanningen te richten op een staakt-het-vuren en benadrukte dat China geen partij is in het conflict, in tegenstelling tot de VS, die “de vijandelijkheden verlengen”. China heeft echter wel een geheim Russisch wapenprogramma voor de ontwikkeling en productie van lange afstand aanvalsdrones. IEMZ Kupol, een dochteronderneming van het Russische staatswapenbedrijf Almaz-Antey, heeft in China met de hulp van lokale specialisten een nieuwe drone ontwikkeld en getest onder de naam Garpiya-3 (G3).
Oekraïne presenteerde in oktober 2024 een eigen ‘overwinningsplan’ Zelensky wilde door gebruikmaking van lange afstandsraketten binnen Rusland Poetin nog dit jaar dwingen tot landruil en overgave. Ook zouden westerse bondgenoten Oekraïne toe moeten staan zich bij de NAVO aan te sluiten terwijl de strijd in het conflict doorgaat, alsmede een “omvattend niet-nucleair strategisch afschrikkingspakket” om meer Russische aanvallen af te schrikken. Tegelijkertijd wil Zelensky investeringen in de natuurlijke hulpbronnen van het land en verder opvoeren van de sancties tegen Rusland. Tot slot wilde hij Amerikaanse troepen vervangen door Oekraïense troepen in Europa als onderdeel van de veiligheidsarchitectuur na de oorlog. Na het ontvouwen van de plannen zei de Duitse bondskanselier Olaf Scholz dat Berlijn manieren wil onderzoeken om de oorlog in Oekraïne te beëindigen. Hij hintte daarbij ook op mogelijke gesprekken met Moskou. Zelensky zou al bereid zijn om stukken reeds veroverd land in te leveren. De suggestie van Zelensky dat Kiev kernwapens zou nastreven als het land niet tot de NAVO zou toetreden, was een “gevaarlijke provocatie”, aldus Poetin. De 32 NAVO-ministers van Defensie kwamen 17 oktober 2024 in Brussel bij elkaar om te overleggen over de verdere hulp aan Oekraïne.
Trump ruziet met Medvedev via social media
Dmitri Medvedev, de voormalige president van Rusland, uitte via social media kritiek op de dreiging van Trump om sancties op te leggen aan Moskou als Poetin niet binnen twee weken zou instemmen met een staakt-het-vuren en schreef: “Elk nieuw ultimatum is een dreiging en een stap in de richting van oorlog”. “Niet tussen Rusland en Oekraïne, maar met zijn eigen land”. “Ga niet de weg van Sleepy Joe op!”, schreef Medvedev, die nu zitting heeft in de Russische veiligheidsraad.
Trump antwoordde Medvedev op Truth Social met: “Zeg tegen Medvedev, de mislukte voormalige president van Rusland, die denkt dat hij nog steeds president is, dat hij op zijn woorden moet letten. Hij begeeft zich op zeer gevaarlijk terrein!”.
Medvedev reageerde 28 augustus door Trump eraan te herinneren dat Moskou nog steeds beschikt over nucleaire wapens uit het Sovjettijdperk die als laatste redmiddel kunnen worden ingezet. “Als enkele woorden van de voormalige president van Rusland zo’n nerveuze reactie uitlokken bij de machtige president van de Verenigde Staten, dan doet Rusland alles goed en zal het zijn eigen weg blijven volgen”, zei Medvedev in zijn bericht op Telegram. en “Trump moet zich herinneren, hoe gevaarlijk de legendarische ‘dode hand’ kan zijn”, een verwijzing naar een geheim semi-geautomatiseerd Russisch commandosysteem dat is ontworpen om de kernraketten van Moskou te lanceren als het leiderschap zou worden uitgeschakeld door een vernietigende aanval.
Rusland wil stukken land die het momenteel in Oekraïne controleert, aanbieden in ruil voor het afstaan door Kiev van stukken land in het oosten die Rusland momenteel niet controleert. Op grond van het voorstel zou Oekraïne zich volledig terugtrekken uit Donetsk en Luhansk, terwijl de huidige frontlinies in de zuidelijke regio’s Kherson en Zaporizhzhia zouden worden bevroren. Voor Oekraïne is het politiek en militair niet haalbaar om in te stemmen met het verlies van de regio’s Donetsk en Luhansk, aldus Oleksandr Merezhko, voorzitter van de Oekraïense parlementaire commissie buitenlandse zaken en lid van de Oekraïense president Volodymyr Zelensky’s partij.
Donald trump verklaarde Poetin een tijd geleden op zijn eigen social media voor gek: “Ik heb altijd een zeer goede relatie gehad met Vladimir Poetin van Rusland, maar er is iets met hem gebeurd. Hij is helemaal GEK geworden!”, schreef Trump. “Ik heb altijd gezegd dat als hij heel Oekraïne wil, niet gewoon een stukje ervan, en misschien is dat wel zo, maar als hij het helemaal wil, dan zal dat leiden tot de ondergang van Rusland.” Trumps uitlatingen werden door Rusland gekwalificeerd als een “cruciaal moment” dat gepaard gaat met een “emotionele overbelasting bij werkelijk iedereen en met emotionele reacties”.
Vladimir Poetin had van Poetin 50 dagen de tijd gekregen om tot een vredesdeal te komen met Oekraïne. Trump verlaagde 28 juli 2025 de deadline van 50 dagen naar 10 tot 12 dagen. Hij maakte dat bekend tijdens een bezoek aan de Britse premier Keir Starmer, maar zelfs een maand na dato zijn er door Trump geen sancties opgelegd.
Vladimir Poetin en Volodymyr Zelensky kregen van Donald Trump een week of twee de tijd om tot een gesprek te komen. Lukt dat niet, dan wordt er ingegrepen, zo vertelde hij nu voor de 3e keer. Trump maakte niet duidelijk wat zijn plannen zijn, maar Poetin neemt hem door al zijn uitstel al lang niet meer serieus. Medvedev liet online via sociale media weten dat Trump “niet moet vergeten dat Moskou over nucleaire aanvalscapaciteiten beschikt”. (Medvedev was van 2008 tot 2012 president en van 2012 tot 2020 premier van Rusland. Momenteel is hij vicevoorzitter van de Veiligheidsraad van Rusland. Hij staat bekend als een van de meest uitgesproken antiwesterse haviken van het Kremlin.) Trump heeft na deze dreigende taal als reactie twee nucleaire onderzeeërs dichter bij Rusland gestationeerd.
Poetin en Trump spraken 15 augustus af in Alaska. Rusland wil dat de reeds veroverde gebieden van Rusland blijven. Verdere vredesonderhandelingen wil Poetin alleen als ook de NAVO plannen voor Oekraïne definitief van tafel gaan. Volgens Zelensky en de EU die niet bij het gesprek aanwezig mochten zijn, was land opgeven eerst geen optie, waarmee de onderhandeling al bij voorbaat zou zijn mislukt, maar ineens was hij, in weerwil van de EU en de NAVO toch bereid om bezet grondgebied af te staan aan Rusland in ruil voor een staakt-het-vuren. Het zou dus alleen gaan om grondgebied dat nu al bezet wordt door Russische troepen. Zelensky heeft aan de Europese leiders gezegd dat Rusland “een deel van het land dat het heeft veroverd kan behouden”, maar dat ze elk verdergaand voorstel van Donald Trump moeten afwijzen “waarin Oekraïne extra grondgebied moet opgeven”.
Voor Rusland is uitsluiting van NAVO lidmaatschap dan nog de enige extra eis. Russische troepen hebben ondertussen de strategisch belangrijke snelweg tussen Dobropillia en Kramatorsk in de regio Donetsk veroverd. De Russische doorbraak is een grote tegenslag voor Zelensky en zou de reden kunnen zijn van zijn gewijzigde houding en de toegenomen druk om richting de Amerikaans-Russische top concessies te doen over het grondgebied. Op 13 augustus 2025 vond een belangrijk virtueel overleg plaats, georganiseerd door de Duitse bondskanselier Friedrich Merz. Hierbij waren Europese leiders en de Oekraïense president Volodymyr Zelensky aanwezig, samen met Trump en vicepresident JD Vance. Dit gesprek was gericht op de oorlog in Oekraïne en vond plaats voorafgaand aan Trumps geplande ontmoeting met de Russische president Vladimir Poetin in Alaska op 15 augustus 2025. Naast Zelensky, Merz, Trump en Vance waren onder anderen de Britse premier Keir Starmer, de Franse president Emmanuel Macron, de Italiaanse premier Giorgia Meloni, de Poolse premier Donald Tusk, de Finse president Alexander Stubb, EU-leider Ursula von der Leyen en NAVO-chef Mark Rutte aanwezig. Het telefoongesprek was een cruciale poging om Trump te beïnvloeden voor zijn ontmoeting met Poetin. Ze wilden voorkomen dat Oekraïne en Europa buitengesloten worden bij beslissingen over de oorlog in Oekraïne en benadrukten de noodzaak van een sterke, gecoördineerde aanpak tegen Rusland.
Donald Trump trachtte Poetin om te krijgen door ook hem een mineralendeal aan te bieden. Het voorstel zou niet alleen toegang tot zeldzame aardmineralen in de bezette gebieden van Oekraïne, maar ook in Alaska omvatten. In Oekraïne gaat het met name om de lithiumreserves en de aanwezigheid van Wolfraam. Naar schatting bezit het land ongeveer 10% van de wereldwijde lithiumreserves, die cruciaal zijn voor de productie van batterijen. Twee van de grootste lithiummijnen bevinden zich momenteel in door Rusland bezet gebied. In Alaska zou het gaan om waardevolle grondstoffen in de Beringstraat, waar naar verluidt 13% van alle wereldwijde oliereserves te vinden is. Door de annexering van de mijnbouwgebieden in Oekraïne heeft Rusland echter al de beschikking over de mineralen en zelfs zonder deze te hoeven delen met Trump. Trump zou ook bereid zijn om sancties tegen de Russische luchtvaartindustrie op te heffen. Dit omvat het schrappen van het exportverbod op onderdelen en apparatuur voor het onderhoud van Russische vliegtuigen, wat tevens een winst zou kunnen betekenen voor de Amerikaanse vliegtuigbouwer Boeing.
In de aanloop naar de top had Trump al een virtueel overleg met Zelensky en enkele Europese leiders. Volgens Zelensky was het gesprek positief en gaf Trump aan achter veiligheidsgaranties voor Oekraïne te staan. Macron en Johnson werden specifiek genoemd als de partijen die het grondoffensief gaan leiden.
De ontmoeting tussen de Amerikaanse president Donald Trump en de Russische president Vladimir Poetin in Alaska werd een half uur vervroegd. Het gesprek werd al na twee uur beëindigd. De toon van president Trump en Poetin was na afloop opvallend terughoudend. Waar Trump voorheen opschepte over zijn onderhandelingsvaardigheden en de top met Poetin als een kans zag om te schitteren, noemt hij het overleg nu “een opmaat”. Dit stond in schril contrast met de Russische regeringskanalen, die vertrouwen uitstraalden. Trump sprak niet meer over de geplande sancties, maar heeft volgens hemzelf wel de onderlinge banden aangehaald.
Volodymyr Zelensky werd samen met een grote EU delegatie op 18 augustus 2025 in Washington D.C. door Donald Trump bijgepraat. Premier Keir Starmer (VK), Giorgia Meloni (It), Bondskanselier Friedrich Merz, (Dld), President Alexander Stubb (Finland), President Emmanuel Macron (Fr), NAVO Secretaris Generaal Mark Rutte en de voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen begeleidden Zelensky bij het gesprek met Donald Trump. Donald Trump zette druk op het akkoord omdat dit volgesn hem de laatste kans is op een vreedzaam einde van het conflict. Oekraïne verliest nog steeds dagelijks terrein en heeft feitelijk geen andere keuze. De EU delegatie vind grenzen verleggen echter te ver gaan en vind ook dat elk soeverein land het recht heeft om zelf te bepalen of het lid wil worden van de NAVO. Europa zou dan ook voor niets al begonnen zijn aan de wapenwedloop en de vele miljarden die er al ingestoken zijn zouden verloren gaan. Naar verwachting zal daarom ook deze zoveelste poging van Poetin en Trump om de oorlog te beëindigen waarschijnlijk niet slagen. Poetin wil, naast de Krim ook de oostelijke regio, die uit Donetsk en Luhansk bestaat, inclusief Kharkiv, een strategisch belangrijke stad voor de Donbas annexeren. Oekraïne werd vlak na de vredesbespreking nog getroffen door grootschalige Russische drone- en raketaanvallen op Krementsjoek in de regio Poltava in het midden van het land. Ook in andere steden, waaronder hoofdstad Kyiv, klonk het luchtalarm.
Trump wil dat Zelensky en Poetin onder zijn hoede onderling tot een akkoord komen, zonder aanwezigheid van de EU leiders, waarna er een langdurig vrede moet komen.
Trump zette eerder al op zijn Truth Social kanaal: President Zelenskyy of Ukraine can end the war with Russia almost immediately, if he wants to, or he can continue to fight. Remember how it started. No getting back Obama given Crimea (12 years ago, without a shot being fired!), and NO GOING INTO NATO BY UKRAINE. Some things never change!!!
Het gesprek tussen Trump en EU delegatie ging hoofdzakelijk over de veiligheidsgaranties, mocht het later tot een uitruil van gebieden komen. Ook volgens de Russische minister Lavrov zijn territoriale wijzigingen onmisbaar bij het bereiken van een deal. Zelensky heeft Donald Trump toegezegd om voor 100 miljard dollar wapens in te kopen bij de VS als hij de veiligheidsgaranties krijgt. De veiligheidsgaranties bestaan uit Europese verdedigingslinies waarbij de VS bereid is om deze te coördineren. De VS zal zelf geen militairen hiervoor leveren. De 100 miljard die dit kost moet worden betaald door Europa. Oekraïne krijgt er nog wel een order voor 50 miljard dollar van Trump voor terug. Oekraïne gaat hiervoor drones produceren. Trump belde tijdens en na het gesprek drie kwartier met Poetin om een afspraak te maken voor een opvolgend tri-laterale eindbespreking in Boedapest, Geneve of in Moskou. De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergey Lavrov zei dat Moskou betrokken moet zijn bij beslissingen over veiligheidsgaranties voor Oekraïne, en noemde het een “weg die nergens toe leidt” zonder deelname en instemming van Rusland. Rusland heeft herhaald dat het een Europese militaire macht in Oekraïne niet zal aanvaarden. Volgens bronnen binnen het Witte Huis zou de EU Oekraïne tot het uiterste dwingen om zo min mogelijk grondgebied op te geven. De afspraak kwam niet tot stand. De meeste Oekraïners zijn allang geen voorstander meer van de oorlog met Rusland en willen door middel van onderhandelingen zo snel mogelijk een einde aan de oorlog met Rusland.
De “Coalition of the Willing” een groep van ongeveer 30 Europese landen die Oekraïne steunen in het conflict met Rusland belden 4 september in de loop van de middag met Trump om de financiële en politieke steun te bespreken en Trump te overreden tot nemen van sancties tegen Rusland. Trump vond echter dat de EU eerst maar eens moest stoppen met het inkopen van Russische olie en meer druk moest leggen op China. Eurocommissaris Ursula Von der Leyen heeft hem 16 september 2025 belooft om eerder met Russische olie te stoppen. Von der Leyen komt met een plan om sneller de import van Russische olie en gas naar Europa stop te zetten. Ze kwam met de aankondiging na een telefoongesprek met de Trump. Ze had met hem naar eigen zeggen “een goed gesprek om de economische druk op Rusland op te voeren door middel van aanvullende maatregelen”.Voorafgaand vond in Parijs een bijeenkomst plaats met de Franse president Emmanuel Macron en de Britse premier Keir Starmer. De Oekraïense president Volodymyr Zelensky was ook aanwezig bij de Parijs-bijeenkomst en speelde een centrale rol in de discussies. De Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen was ook aanwezig bij de bijeenkomst. Italië, hebben aangegeven geen grondtroepen naar Oekraïne te sturen, maar wel bereid zijn om bij te dragen aan andere aspecten van de vredesmacht, zoals training of logistieke ondersteuning. Hoewel Polen aanvankelijk steun betuigde, hebben zij aangegeven zich te concentreren op versterking van de NAVO-grens in het oosten van Europa en geen deel te nemen aan de veiligheidstroepen voor Oekraïne. Hongarije heeft geen militaire steun aan Oekraïne geleverd en staat ook geen doorvoer van wapens naar Oekraïne toe.
Trump wil de Amerikaanse militaire steun aan Oost-Europese landen die grenzen aan Rusland beëindigen. Dit betreft programma’s die bedoeld zijn om de oostflank van de NAVO te versterken tegen mogelijke Russische agressie. Het besluit zou honderden miljoenen dollars aan militaire hulp raken en heeft geleid tot bezorgdheid onder Amerikaanse wetgevers en Europese officials.
Dit heeft ook gevolgen voor de door de EU beoogde veiligheidsgaranties- en troepen. Hoewel EU politici suggereren dat Trump Amerikaanse luchtsteun of inlichtingen voor deze Europese vredesmacht al zeker is, werd dit volgens de Amerikaanse pers niet bevestigd. Trump heeft wel benadrukt dat de VS geen grondtroepen naar Oekraïne zal sturen en dat de verantwoordelijkheid voor een eventuele veiligheidstroepen grotendeels bij Europa ligt. De operationele luchtsteun neemt hij “in overweging”. Het 800 miljard kostende “Readiness 2030”-plan, voorgesteld door Ursula von der Leyen en Mark Trump is hierdoor kansloos.
5 september 2025 werd het “Netherlands Joint Force Command” (NLD JFC) officieel opgericht. Dit hoofdkwartier stuurt op operationeel niveau alle inzet van de Nederlandse krijgsmacht aan en is altijd paraat, 24 uur per dag, 7 dagen per week. De regering houdt er rekening mee betrokken te raken bij een grootschalig militair conflict. Door de vertaalslag te maken van strategische beslissingen naar operationele inzet is het JFC in staat om op de langere termijn te plannen. Voortaan is er 1 centraal punt dat alle operaties aanstuurt. Zo sluit Defensie beter aan bij de krijgsmachten van de NAVO en van bondgenoten en partners, die dit operationele niveau al kennen. Ook versterkt het JFC de samenwerking met civiele organisaties en andere ministeries. Het JFC werkt vanuit een sterke centrale informatiepositie, met gedeelde inlichtingen. Dit wordt real-time gedeeld met alle partners binnen Defensie, waarmee iedereen altijd over een gemeenschappelijk actueel beeld beschikt. Het JFC telt ruim 300 medewerkers. Deze militairen en burgermedewerkers plannen onder meer missies en stemmen internationale operaties af met nationale- en internationale partners het JFC is het mogelijk om zogeheten multidomein-operaties te plannen en aan te sturen. Dat betekent dat de acties op land en zee en in de lucht, cyber en ruimte elkaar versterken. Denk bijvoorbeeld aan een missie met een gecombineerde inzet van onder meer schepen, gevechtseenheden, vliegtuigen, satellieten, militaire politie en cyber.
Als er troepen verschijnen, vooral nu, tijdens militaire operaties, dan gaat Rusland ervan uit dat dit legitieme doelen voor vernietiging zullen zijn. Poetin zei dit in de Oost-Russische stad Vladivostok, op de terugweg van zijn bezoek aan China. Ook na een mogelijk staakt-het-vuren of een vredesdeal vindt Poetin dat westerse troepen niets in Oekraïne te zoeken hebben. “Als beslissingen leiden tot vrede op de lange termijn, zie ik geen enkel nut in hun aanwezigheid. Punt uit.”
Poetin wil, naast de Krim ook de oostelijke regio, die uit Donetsk en Luhansk bestaat, inclusief Kharkiv, een strategisch belangrijke stad voor de Donbas annexeren. Er zijn tot dusver geen afspraken over gebiedsuitruil naar buiten gebracht. Trump zal Europa de veiligheid laten waarborgen onder toezicht en coördinatie van de VS, zonder dat zij daar zelf fysiek deel van uit zullen maken en zonder Oekraïens NAVO lidmaatschap. Poetin en Zelensky moeten het eerst nog eens worden over de gebiedsuitruil. Trump heeft Zelensky een landkaart meegegeven waarop beoogde nieuwe grenzen zijn aangegeven. De Europese Commissie werkt ondertussen aan een negentiende sanctiepakket. Buitenlandchef Kaja Kallas kondigde aan dat de maatregelen in september openbaar worden gemaakt. Een van de belangrijkste punten zou de mogelijke inbeslagname van bevroren Russische tegoeden zijn. Deze worden geschat op ongeveer 200 miljard euro. Rusland betwist de legaliteit hiervan en stelt dat er geen strafbaar feit is gepleegd. De EU onderzoekt echter juridische bepalingen die in het nieuwe sanctiepakket kunnen worden opgenomen om een basis te creëren voor confiscatie. Daarnaast overweegt de Commissie om secundaire sancties in te stellen. Dit betekent dat er importheffingen kunnen komen tegen landen die de sancties tegen Rusland omzeilen, vergelijkbaar met maatregelen van de Verenigde Staten. Een voorbeeld is het opleggen van hogere importtarieven aan landen zoals India, die Russische olie blijven kopen. Recentelijk is het prijsplafond voor Russische olie verlaagd van 60 naar 47 dollar per vat, wat naar verwachting de inkomsten van de Russische staat verder zal beïnvloeden.
Frankrijk en Duitsland staan open voor ‘strategische dialoog’ over nucleaire afschrikking in het licht van gedeelde veiligheidsuitdagingen. Dat is een van de uitkomsten van de gezamenlijke Frans-Duitse raad die de landen eind augustus 2025 in Toulon hielden. Daarnaast beloofden de landen ook te gaan werken aan secundaire sancties tegen bedrijven en landen die economisch samenwerken met Rusland. Frankrijk is de enige kernmacht binnen de Europese Unie. Volgens de Duitse bondskanselier Friedrich Merz en de Franse president Emmanuel Macron is nucleaire afschrikking de ‘hoeksteen’ van de veiligheid van de Navo.
De Hongaarse minister van Buitenlandse Zaken, Péter Szijjártó, kondigde nieuwe “vredesinitiatieven” aan. Hij voegde er ook aan toe dat kritiek Boedapest niet afschrikt. De Slowaakse premier Robert Fico waarschuwde dat de toetreding van Oekraïne tot de NAVO een wereldwijd conflict zou kunnen veroorzaken. Het huidige standpunt van de NAVO blijft dat Oekraïne zich na afloop van de oorlog zal mogen aansluiten. 18 juli 2024 viel Oekraïne met ruim 30 onbemande drones de kustwachtbasis van de Krim aan, terwijl je zou verwachten dat alle slagkracht gefocust zou moeten zijn op de het verdedigen van Kiev dat zwaar onder vuur ligt. Rusland wist het grootste deel met luchtafweer uit de lucht te schieten. Duitsland is van plan om zijn militaire steun aan Oekraïne in 2025 te halveren tot 4 miljard euro.
Europa vreest dreiging van Rusland
De Europese Unie en Oekraïne wilden aan de onderhandelingstafel zitten. De Oekraïense minister Sybiha van Buitenlandse Zaken reageerde: “Er kan niets besproken worden over Oekraïne zonder Oekraïne, of over Europa zonder Europa.” Sybiha zei ook dat een NAVO-lidmaatschap voor Oekraïne nog steeds “de goedkoopste optie” is voor de alliantie om de eigen veiligheid te garanderen. De Europese leiders bespraken de kwestie twee dagen lang op een veiligheidstop in München en daarna op 25 juni 2025 op de NAVO top in Den Haag. Trump vindt dat Oekraïne zich moet inzetten om vrede te bereiken en stelt dat het onwaarschijnlijk is dat Oekraïne al het aan Rusland verloren land terug zal krijgen. Een Navo-lidmaatschap noemt hij voor Oekraïne ‘niet praktisch’.
Zelensky wil voor de toekomst een groter en beter uitgerust leger betaald door de VS als compensatie voor zijn NAVO afwijzing. Wat de Amerikaanse gezant Keith Kellogg betreft onderhandeld de EU niet mee bij de vredesbesprekingen, zo verklaarde hij in München. Donald Trump noemde Zelensky een ‘dictator’ en waarschuwde hem om maar snel te handelen om vrede te bewerkstelligen, omdat hij anders het risico loopt om zijn land te verliezen. Trump zinspeelde gelijktijdig op nieuwe verkiezingen in Oekraïne. De Franse president Macron en de Britse premier Starmer reisden vergeefs naar Washington om Trump op andere gedachten te brengen.
De Britse premier Keir Starmer heeft gezegd dat het Verenigd Koninkrijk ‘klaar’ en ‘bereid’ is om Britse troepen naar Oekraïne te sturen om te helpen de veiligheid van dat land te garanderen als onderdeel van een vredesakkoord en wil het land 2,75 miljard eur0 lenen. Eurocommissaris Von der Leyen geeft Oekraïne namens de EU in maart opnieuw 3,5 miljard euro steun en beloofde dat het land zal profiteren van de Europese plannen om wapenproductie op te schalen.
Lidstaten van de NAVO hebben onlangs stappen ondernomen om zich voor te bereiden op een mogelijke aanval uit Moskou, vooral nadat Rusland troepen en militair materieel aan de grens met Finland heeft geplaatst. In Nederland wordt naarstig gezorgd naar plekken voor kazernes en terreinen om te oefenen. Circa dertig boeren worden onteigend en moeten plaatsmaken voor legeractiviteiten. Een militair in uniform en een rijksrentmeester kwamen bij de boeren langs om te vertellen dat de boerderijen waarop ze al tientallen jaren wonen en werkten worden onteigend en moeten plaatsmaken voor uitbreiding van het leger.
Duitsland probeert ondertussen de strijdkrachten te versterken vanwege de toenemende dreiging vanuit Rusland en heeft laten doorschemeren dat de dienstplicht mogelijk opnieuw wordt ingevoerd. Duitsland staat Oekraïne nu ook het gebruik van lange afstandsraketten toe.
Frankrijk en het VK leiden de inspanningen om een “garantiemacht” van ongeveer 20.000 militairen op te zetten om Oekraïne te beschermen, met een focus op lucht- en maritieme defensie en het beveiligen van infrastructuur. Enkele landen, zoals Canada, Finland, Turkije, en mogelijk Spanje, lijken bereid mee te doen, maar grote spelers zoals Polen, Duitsland, Italië, en de Baltische staten zijn terughoudend, vaak vanwege eigen veiligheidszorgen of afhankelijkheid van Amerikaanse steun.
Het VK ondertekende een historisch akkoord om Oekraïne tot 2031 jaarlijks met 3 miljard pond militair en financieel te ondersteunen, inclusief plannen voor Britse bases aan de door Rusland gecontroleerde Zee van Azov.
Frankrijk heeft eveneens scherpe taal geuit richting Moskou. President Macron noemde Rusland op 5 maart “een bedreiging voor heel Europa” en stelde dat Frankrijk zijn strijdkrachten verdubbelt en Europese bondgenoten desnoods onder zijn nucleaire paraplu zal beschermen. Moskou reageerde fel en beschuldigde Macron van “volkomen contactverlies met de realiteit.” Toch belden de twee 1 juli 2025 met elkaar. Poetin benadrukte in dat gesprek nogmaals dat een vredesakkoord “gebaseerd moet zijn op nieuwe territoriale realiteiten”.
De NAVO in Europa ontwikkelt ondertussen alvast meerdere landcorridors voor Amerikaanse troepen en pantservoertuigen voor het geval er een grootschalige grondoorlog met Rusland komt. Deze corridors zijn bedoeld om Amerikaanse troepen in staat te stellen snel de oostgrenzen van het Bondgenootschap te bereiken. Volgens het plan zullen Amerikaanse troepen landen in een van de vijf aangewezen havens en via voorbereide routes naar de frontlinies gaan. De vijf hoofdcorridors zijn afkomstig uit Nederland, Italië, Griekenland, Turkije en Noorwegen. Er worden extra transportcorridors ontwikkeld via havens op de Balkan, maar ook via Noorwegen, Zweden en Finland.
Wapenstilstand
Rusland reageerde gereserveerd op een mogelijke wapenstilstand en Poetin liet via adviseur Yuri Ushakov weten geen behoefte te hebben aan een adempauze, maar sprak op 18 maart met Trump over een tijdelijke wapenstilstand gericht op energie-infrastructuur. Poetin stemde in met het stoppen van aanvallen op Oekraïense energievoorzieningen, onder voorwaarde dat Oekraïne hetzelfde doet.
Voor een volledig staakt-het-vuren stelt Rusland harde eisen: stopzetting van Oekraïense herbewapening, mobilisatie, westerse militaire steun en inlichtingenhulp. Ondanks dit diplomatieke momentum vonden er eind maart hevige Oekraïense droneaanvallen plaats op onder andere een luchtmachtbasis bij Engels en een olieopslag in Krasnodar — volgens Moskou de grootste aanval sinds het begin van de oorlog. Op 26 maart zei Zelensky dat “het staakt-het-vuren vandaag kan beginnen”, maar Rusland rapporteerde die dag nog grootschalige schade aan kritieke infrastructuur in Koersk, Brjansk en nabij de Krim.
Poetin vertrouwd Trump niet en houdt een slag om de arm. De Donbas winnen is al een prijs; de rest is bonus. Hij speelt op tijd, in zijn achterhoofd wetende dat Democraten in de verre toekomst opnieuw terug kunnen keren. Als de VS Oekraïne’s grondstoffen zou bezitten, willen Democraten dat wellicht via NAVO borgen, het liefst met een dan sterker Europees leger of een versterkte NAVO.
Met de Donbas en de Krim in handen en een deal met Trump (geen NAVO-uitbreiding voor Oekraïne tot 2029), krijgt Rusland ademruimte. Poetin kan zijn troepen consolideren, de economie stabiliseren en hybride tactieken aanscherpen. Kremlin-functionarissen proberen ook te voorkomen dat de Verenigde Staten en Oekraïne een minerale deal sluiten door concurrerende aanbiedingen te doen. Poetin beweerde dat Rusland een “orde van grootte” meer zeldzame aardmetalen heeft dan Oekraïne en verklaarde dat Rusland kan samenwerken met zowel de Amerikaanse overheid als Amerikaanse bedrijven in kapitaalinvesteringsprojecten voor zeldzame aardmetalen. Poetin verwees naar minerale reserves zowel binnen Rusland als binnen het bezette Oekraïne in zijn pogingen om de Verenigde Staten op te roepen te investeren in “Russische” zeldzame aardmetalen (door mineralen in het bezette Oekraïne te claimen als die van Rusland). Poetin bood ook aan om deals te sluiten met de Verenigde Staten over de levering van Russisch aluminium. CEO van het Russische Direct Investment Fund (RDIF) en nieuw benoemde speciale presidentiële vertegenwoordiger voor investeringen en economische samenwerking met buitenlandse landen Kirill Dmitriev vertelde CNN op 24 februari dat Rusland openstaat voor economische samenwerking met de Verenigde Staten, dat de eerste fase van samenwerking op het gebied van energie zou zijn en dat dergelijke samenwerking de sleutel is voor een “veerkrachtigere wereldeconomie. Amerikaanse en Russische delegaties zijn in Saoedi-Arabië 24 maart 2025 begonnen met het nieuwe vredesoverleg. Een belangrijk punt is het veiligstellen van een gedeeltelijk staakt-het-vuren. Rusland en Oekraïne gingen vorige week in principe akkoord met het opschorten van aanvallen op elkaars energiesector voor dertig dagen. Het bestand is ingegaan. Er wordt ook gesproken over een uitbreiding van het staakt-het-vuren naar de scheepvaart in de Zwarte Zee en een volledig bestand. Rusland en Oekraïne hebben afspraken gemaakt om de vijandelijkheden op de Zwarte Zee te beëindigen. Maar het Kremlin heeft al laten weten dat het eerst wil dat sommige westerse sancties worden opgeheven. De Verenigde Staten hebben de afgelopen dagen apart met Rusland en Oekraïne onderhandeld in de Saoedische hoofdstad Riyad. Volgens een verklaring van het Witte Huis is daar afgesproken om een “veilige navigatie op de Zwarte Zee te garanderen”. In ruil voor Russische medewerking doet Washington een aantal concessies. Zo zal de VS Rusland helpen weer toegang te krijgen tot de wereldmarkt voor landbouw- en meststofproducten. Daarnaast wil Washington Moskou ondersteunen bij het verlagen van de kosten voor maritieme verzekeringen. In een eerste reactie op het akkoord laat het Kremlin weten akkoord te zijn, maar ook dat het eerst wil dat sommige westerse sancties verdwijnen. Zo wil het dat de Russische landbouwbank weer toegang krijgt tot het internationale betaalsysteem SWIFT. Het Russische ministerie van Defensie beschuldigde Oekraïne woensdag van het schenden van een verbod van 30 dagen op aanvallen op energie-infrastructuur. Volgens Moskou is dit verbod al meer dan een week van kracht. Oekraïne wil ook helemaal geen vredesmissie na een bestand met de Russen, maar Europese gevechtstroepen. Dat zei een topadviseur van de Oekraïense president Volodymyr Zelensky. Oekraïne heeft een “serieuze” bijdrage van Europa nodig met soldaten die klaar en bereid zijn te vechten en geen vredeshandhavers, aldus onderhandelaar Ihor Zjovkva in aanloop naar internationaal Oekraïne-overleg in Parijs. Schoof beloofde meteen om vast dit jaar 2 miljard euro van de 3,5 miljard euro van 2026 overv te maken. Deze week zinspeelde minister Brekelmans van Defensie al over het naar voren halen van de steun. “Dat gaat zeker lukken”, zei Schoof in Parijs. Hij gaat “er zonder meer van uit” dat de vervroegde uitkering er komt. Door de extra steun van de Eu voelt Zelensky zich gesterkt en weigerde vooralsnog de grondstoffendeal met de VS. Volodymyr Zelenskiy zei dat Oekraïne geen enkele overeenkomst over minerale rechten zou aanvaarden die zijn integratie met de EU bedreigde, maar toch tekende hij 30april 2025 voor een dramatisch uitgebreide mineralendeal.
China dreigt de wereldwijde wolfraamvoorziening te domineren door de mogelijke overname van de Nui Phao-mijn in Vietnam, een van de grootste wolfraamreserves ter wereld. Wolfraam, cruciaal voor onder meer defensie en industrie, is schaars door Chinese exportbeperkingen en de afwezigheid van alternatieve leveranciers zoals Rusland en Noord-Korea. Westerse landen, die ruim de helft van het wolfraam consumeren maar weinig produceren, vrezen een nog grotere afhankelijkheid van China. De verkoop van de Vietnamese mijn aan Chinese partijen zou de westerse toegang tot dit strategische metaal verder bemoeilijken, terwijl China zijn grip op de wolfraamketen verstevigt. Oekraïne beschikt ook over aangetoonde wolfraamvoorraden, vooral in gebieden met metamorfe en granietrijke gesteenten. De belangrijkste afzettingen liggen in de centrale en westelijke delen van het land, waaronder regio’s als Zhytomyr, Dnipropetrovsk en Kirovohrad.
Poetin benadrukt dat het voor Zelensky niet mogelijk is om een staakt-het-vuren te overwegen, omdat dit zou kunnen leiden tot het opheffen van de staat van Beleg, waardoor Zelensky zijn machtspositie verliest omdat er dan presidentsverkiezingen zullen moeten worden gehouden, waarbij hij vrijwel kansloos zal zijn. Rusland eist voor een wapenstilstand de volledige terugtrekking van Oekraïense troepen uit de regio’s Donetsk, Luhansk, Zaporizhzhia en Cherson. Deze nog altijd zwaar bevochten regio’s liggen langs de Russische grens en de grenzen van de bezette Krim, en zijn deels al bezet door het Russische leger. In Donetsk en Loehansk gebruiken de meeste inwoners Russisch als hoofdtaal. De lokale bevolking spreekt vloeiend Russisch en Oekraïens, maar gebruikt vaak een combinatie van beide, Surzhik genoemd. Vooral in de Donbas is de bevolking gemengd. In Cherson en Zaporizja is het aandeel Russischtaligen lager, maar nog steeds aanzienlijk.
Sancties tegen Rusland
Na de op 23 februari 2022 uitgebroken oorlog tussen Rusland en Oekraïne legde de EU sancties op die hun weerslag snel wisten te vinden op de olie en gasprijzen. 3 maart 2022 was de prijs per megawattuur op de Nederlandse termijnmarkt bijna 200 euro. Dat was het viervoudige in vergelijking met drie maanden eerder. Nederlandse bedrijven importeren en exporteren sinds de sancties zijn ingesteld opeens veel meer naar Georgië, Kazachstan, Kirgizië en Oezbekistan waarna de producten alsnog hun weg naar Rusland vinden. Ondertussen hebben Europese landen in de eerste zeven maanden van 2023 ook zo’n 40 procent meer vloeibaar gas van Rusland ingekocht dan in dezelfde periode in 2021, voor de Russische invasie van Oekraïne. EU-landen importeerden meer aardgas in één kwartaal uit Rusland dan uit de Verenigde Staten. Noorwegen blijft de grootste gasleverancier van de EU. Ook landen als Slowakije en Oostenrijk ontvangen nog altijd gas uit Rusland, via de pijpleiding die door Oekraïne loopt. De hoeveelheid Russisch vloeibaar gas (lng) die vanuit Rusland Nederland binnenkomt, is sinds afgelopen zomer ook verdubbeld en dat terwijl de EU-lidstaten het 20 juni 2024 eens waren over een veertiende sanctiepakket die de Russische handel in vloeibaar aardgas (lng) moest raken. De meeste producten die onder de sancties vallen komen via Turkije alsnog het land binnen. Rusland levert via Oekraïne 42,9 miljoen kubieke meter per dag aan Europa. Gazprom blijft Russisch gas leveren voor doorvoer via Oekraïens grondgebied via het Sudzha-gaspompstation in een door Oekraïne goedgekeurde hoeveelheid. In de eerste vier maanden van 2024 kocht ook Spanje nog 26.854 GWh gas van Rusland, volgens gegevens van het Spaanse energiebedrijf Enagas. Groot-Brittannië is ook een belangrijke importeur van Russische olie geworden en heeft opgelegde sancties omzeild. Rusland verdiende hier ruim £2 miljoen aan. Europa is afhankelijk van Rusland voor verrijkt uranium voor o.a. kerncentrales en atoombommen en ook daar gelden geen sancties voor. De enige fabriek ter wereld die momenteel opgewerkt uranium omzet voor gebruik in kerncentrales bevindt zich in Rusland. Voor verrijkt uranium is Rusland een zeer belangrijke speler (bijna 50% van het verrijkt uranium komt van daar), waarbij het Westen meer afhankelijk is van Rusland dan Rusland van het Westen. Niet alleen het Russische schip de Mikhail Dudin legt regelmatig in Nederland aan, ook de Baltiyskiy-202 doet dat regelmatig. Dit zijn de twee ‘Russische’ schepen die overwegend tussen St. Petersburg en West-Europa varen met een radioactieve lading. Op grond van recent afgegeven vergunningen is het nu mogelijk dat het schip in Rusland opgewerkt uranium vervoert wat Urenco in Almelo gaat verrijken voor het Franse EdF.
Russische bedrijven omzeilen sancties door vaker te betalen in bitcoin of andere cryptocurrency, waar overheden geen controle op hebben
Russische militairen worden ondanks de sancties vanuit Nederland ondersteund met giften via Boosty/ CEBC. CEBC is onlangs verhuisd naar een Amstelveens kantoor en is een dochterbedrijf van MyGames, gevestigd in Amsterdam-Zuidoost. Dat bedrijf was tot de Russische invasie onderdeel van internetgigant VKontakte (VK), ook wel bekend als het Russische Facebook, gelieerd aan het Kremlin. De eigenaar van MyGames is de Russische investeerder Aleksandr Tsjatsjava. Kort na het begin van de oorlog kocht hij het bedrijf voor ‘slechts’ 600 miljoen euro. Tsatsjava is bevriend met de CEO van verkoper Vladimir Kiriënko. En dat is weer de zoon van de stafchef van Poetin.
De winsten van de westerse banken in Rusland zijn verdrievoudigd zijn naar 3 miljard euro, door de gestegen rentes op leningen
Sinds Rusland Oekraïne in 2022 binnenviel, heeft OFSI van het UK geen enkele boete opgelegd voor het ontduiken van sancties
Het zou nog twee jaar duren voordat American Express de activiteiten in Rusland definitief in mei 2024 beëindigde. De bankvergunning werd door Rusland vervolgens in augustus 2024 ingetrokken. De VS legden ook sancties op aan ruim een dozijn bedrijven in China vanwege hun steun aan de Russische oorlog in Oekraïne. Verder zijn er maatregelen afgesproken om te voorkomen dat de Russische schaduwvloot kan tanken in Zeeland.
De VS, gesteund door het Verenigd Koninkrijk, Japan en Canada legden beslag op 300 miljard dollar aan bevroren Russische tegoeden. Van de bevroren obligaties en beleggingen van de Russische centrale bank worden dividend, de winstuitkeringen en andere opbrengsten afgeroomd en aan Oekraïne geschonken. Ook de EU wil winsten van de bevroren Russische tegoeden aan Oekraïne geven voor de aankoop van wapens en humanitaire hulp voor Oekraïne. Dit gaat om zo’n 3 miljard euro per jaar. Russische tegoeden bevriezen was een van de eerste stappen die de EU zette na de Russische inval in februari 2022 in Oekraïne. In totaal is er in de VS, Japan, EU en Canada nu zo’n 260 miljard aan tegoeden van de Russische Centrale Bank bevroren. Daarvan staat een recordbedrag van 191 miljard in Brussel, bij Euroclear. Dat is een instelling die bij transacties op de financiële markten als tussenpersoon fungeert. Hongarije was de enige lidstaat die tegenstemde en dreigde steun voor Oekraïne te blokkeren. Uiteindelijk werd dit bezwaar opgelost door 10,2 miljard euro uit EU-fondsen beschikbaar te stellen aan Hongarije. Tijdens de stemming verliet Orbán voor dit bedrag even kort het stemlokaal. Het geld was eerder bevroren vanwege zorgen over de ondermijning van de rechtsstaat in Hongarije. Deze chantage werd door het Europese Parlement niet geaccepteerd en deze daagt nu de de Europese Commissie voor het Europese Hof van Justitie. Nu wacht de Hongaarse regering op nog eens 10,4 miljard euro aan subsidies en goedkope leningen van de EU. Hieraan zijn voorwaarden verbonden, waaronder extra maatregelen tegen corruptie. Hongarije is tegen het EU-lidmaatschap van Oekraïne, vanwege de hechte banden met Rusland. Het Europees Parlement deed aangifte bij het Europese Hof van Justitie, omdat de Commissie hiermee zou hebben toegegeven aan chantage. De Kroatische president Zoran Milanovic weigert de deelname van Kroatische soldaten aan de NAVO-missie ter ondersteuning van Oekraïne goed te keuren, melden Radio Free Europe en The Kyiv Independent. Milanovic is bezorgd over de mogelijke uitbreiding van het conflict naar Kroatië en geeft de veiligheid van zijn eigen land voorrang.
De EU bereidt nieuwe sancties voor, terwijl Noorwegen heeft bevestigd nog dit jaar alle beloofde F-16’s aan Oekraïne te leveren. Moskou en Washington voeren gesprekken over een mogelijke hervatting van de gasleveringen via de Nord Stream-pijpleiding naar Europa. Er wordt ook gewerkt aan een militair steunpakket voor Oekraïne met een waarde van 20 miljard euro. Von der Leyen, de Canadese premier Trudeau en minister president Schoof bezochten 24 februari, samen met nog negen andere leiders de Oekraïense hoofdstad voor overleg en steunbetuiging. Ter plaatse werd ook een zestiende sanctiepakket tegen Rusland goedgekeurd. De sancties betreffen onder andere een verbod op de invoer van primaire aluminium, de verkoop van spelcomputers en de opname van 74 schepen van de schaduwvloot. Deze nieuwe reeks sancties moeten een halt toeroepen aan de gamecontrollers die worden gebruikt om drones te besturen, banken die worden gebruikt om sancties te omzeilen en acht propagandakanalen die worden gebruikt om leugens te verspreiden, aldus Kaja Kallas, hoofd Buitenlandse Zaken van de EU.
Hongarije stemde er niet mee in en benadrukte ook dat ze niet instemmen met nieuwe tientallen miljarden euro’s voor wapenleveringen. Hooggeplaatste Amerikaanse functionarissen bleven ook weg en trekken, net als China een eigen plan. De Chinese president Xi Jinping benadrukt recentelijk in een telefoongesprek zijn sterke band met Poetin. En ook de VN-Veiligheidsraad nam een Amerikaanse resolutie over Oekraïne aan waarin wordt verzocht het ‘Russisch-Oekraïense conflict’ snel te beëindigen en waarin wordt aangedrongen op een ‘duurzame vrede’ tussen Oekraïne en Rusland. Europese landen wilden nog onderdelen aan de tekst veranderen, maar daarover sprak Rusland zijn veto uit. De VS, Rusland en acht andere landen stemden voor de resolutie. Vijf andere landen onthielden zich van stemming, waaronder Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. Uiteindelijk zal de deelname van Europa aan de vredesbesprekingen in Oekraïne nodig zijn, maar Moskou wil eerst vertrouwen opbouwen met Washington, zei president Vladimir Poetin. Hij suggereerde dat een akkoord om het conflict te beëindigen nog ver weg kan zijn. Trump heeft eind mei Poetin nog twee weken de tijd gegeven om vooruitgang te boeken met de vredesonderhandelingen voordat ook hij met nieuwe sancties komt.
Neerhalen MH17
Rusland is schuldig aan het neerhalen van vlucht MH17 en heeft daarmee de internationale afspraken over burgerluchtvaart geschonden, oordeelt de Raad van de Internationale Burgerluchtvaart Organisatie (ICAO-Raad). De organisatie heeft dit besluit genomen in een zaak die is aangespannen door Nederland en Australië, meldt het ministerie van Buitenlandse Zaken. De Boeing 777 van Malaysia Airlines (vlucht MH17) werd neergeschoten op 17 juli 2014 boven het oosten van Oekraïne. Alle 298 inzittenden kwamen om het leven. In de jaren van spanningen en conflicten, waaronder de annexatie van de Krim en de steun van Rusland aan separatisten in het oosten van Oekraïne was er een aanzienlijke escalatie van het conflict wat leidde tot grootschalige gevechten. De situatie in Oekraïne was op dat moment al gespannen en gewelddadig en het conflict in de Donbas-regio tussen door Rusland gesteunde separatisten en Oekraïense troepen. Hoewel er gevechten gaande waren, was het luchtruim op commerciële hoogtes (boven 32.000 voet) aanvankelijk niet gesloten voor burgerluchtvaart. Het werd als relatief veilig beschouwd omdat de gevechten en dreigingen voornamelijk op lagere hoogtes plaatsvonden en er was officieel nog geen no-flyzone ingesteld boven Oost-Oekraïne. Andere maatschappijen zoals Air France, Brittish Airways en Lufthansa hadden wel al besloten het gebied te vermijden vanwege de toegenomen risico’s en spanningen. British Airways bijvoorbeeld vloog al om het gebied heen voordat MH17 werd neergeschoten. Inlichtingendiensten van de Verenigde Staten, Canada, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Australië wisten dat vliegtuigen op elke hoogte konden worden neergehaald door militairen of separatisten. Air France vloog niet meer, KLM wel. Op 30 juni 2014 echter had NAVO-opperbevelhebber generaal Philip Breedlove op een openbare persconferentie in het Pentagon al gewaarschuwd dat separatisten door Rusland werden getraind in het gebruik van mobiele lanceerinstallaties voor luchtdoelraketten. Vlucht MH17 van Malaysia Airlines volgde echter haar gebruikelijke internationale vluchtroute van Amsterdam naar Kuala Lumpur. Het vliegtuig vloog op een hoogte van 33.000 voet en werd neergeschoten door een Buk-luchtdoelraket, afgevuurd vanuit een gebied dat al bezet werd door pro-Russische separatisten. Communicatie over de vlucht blijft geheim. Dat werd in februari 2025 nog eens bevestigd. Er is teveel misgegaan om naar buiten te brengen. Voorafgaand aan de MH17-ramp was binnen de overheid al bekend dat het onveilig was om te vliegen in het Oekraïense luchtruim, omdat er gewaarschuwd werd voor de aanwezigheid van luchtafweergeschut in het oosten van Oekraïne. Door de inconsistente berichtgeving van de Internationale Burgerluchtvaartorganisatie (ICAO) en de nationale luchtvaartautoriteiten besloot Malaysian Airways met toestemming van de verantwoordelijke luchtvaartautoriteiten de gok te nemen om toch over het gebied te vliegen. Er zijn uitgebreide onderzoeken uitgevoerd door de Onderzoeksraad Voor Veiligheid (OVV) in Nederland en het Joint Investigation Team (JIT). Uit deze onderzoeken bleek dat het vliegtuig werd neergeschoten door een Buk-raket die vanuit door separatisten gecontroleerd gebied in Oost-Oekraïne werd afgevuurd. Hiervoor zijn drie Russen en een Oekraïner bij verstek veroordeeld. De nabestaanden van de slachtoffers hebben civiele rechtszaken aangespannen tegen Malaysia Airlines die natuurlijk ook haar eigen verantwoordelijkheid had moeten nemen en net als de andere grote luchtvaartmaatschappijen, die wel zo verstandig waren om de slechte richtlijnen niet op te volgen. De nabestaanden hadden beter ook een zaak aan kunnen spannen tegen de ICAO of JIT. Dat raketten zoals een Buk-luchtdoelraket de 32.000 voet overschrijden was gevoeglijk bekend. Nederland blijft Oekraïne politiek, militair, financieel en moreel steunen tegen de Russische agressie”, dat staat in het nieuwe hoofdlijnen programakkoord.
Ook bij de raketaanval door Iran tegen Israël begin oktober 2024 werd het luchtvaartverkeer niet tijdig gewaarschuwd en pas omgeleid toen de aanval al was begonnen. De aanval werd ruim van te voren aangekondigd door Iran en de VS. De aanval volgde een dag na het Israëlische grondoffensief in Libanon tegen het door Iran gesteunde Hezbollah, kort na 17.30 uur plaatselijke tijd in Israël. Het was enkele uren nadat de VS had gewaarschuwd dat een Iraanse aanval ophanden was. Passagiers hebben onnodig gevaar gelopen. Er is blijkbaar weinig geleerd van de MH 17 lessen. Alhoewel Rusland de schuldige is lag de verantwoordelijkheid duidelijk bij de Overheid en de betrokken instanties. Ondanks de luchtaanvallen en de oorlogsdreiging vloog er toch burgerluchtvaart toestel van Emirates vanuit Amsterdam onderweg naar Dubai over Teheran. KLM vloog vanaf 19 april 2024 ook weer dagelijks naar de Israëlische stad Tel Aviv. Pogingen van Israëlische functionarissen om druk uit te oefenen om de richtlijn om het Israëlische luchtruim de komende maand te vermijden, terug te draaien werden niet gehonoreerd. Een meerderheid van de andere buitenlandse luchtvaartmaatschappijen hebben hun diensten naar Israël wel voor een langere periode schrapt. De Europese Commissie en het Agentschap voor de veiligheid van de luchtvaart van de Europese Unie (EASA) hadden een duidelijke waarschuwing afgegeven om “niet te vliegen in het luchtruim van Libanon en Israël op alle vluchtniveaus”, waarbij ze verwezen naar “een algehele intensivering van luchtaanvallen en een verslechtering van de veiligheidssituatie.” De raad buigt zich de komende weken over de vraag wat Rusland moet doen om te zorgen dat er rechtsherstel komt. Nederland en Australië hebben verzocht dat de raad Rusland oplegt om hierover in onderhandeling te treden met de landen, onder begeleiding van de ICAO. ICAO valt onder de Verenigde Naties. De 193 aangesloten landen hebben het Verdrag van Chicago ondertekend, waarin staat dat deze staten geen wapens mogen gebruiken tegen vliegtuigen in de burgerluchtvaart. Dit verdrag heeft Rusland geschonden volgens de ICAO-Raad. Die is 12 mei 2025 tot dit oordeel gekomen na een stemming onder de leden.
De Nederlandse steun
De steun die ooit begon met het leveren van beschermingsvesten en helmen werd al snel door Rutte en Ollongren geupgrade naar zware wapens, tanks, raketten en F16-gevechtsvliegtuigen die door Oekraïne zelfs mogen worden ingezet op Russisch grondgebied. Maar als deze opstijgen vanaf de vliegvelden van een ander land dan Oekraïne en het Oekraïense luchtruim binnenkomen, raketten lanceren en daar terugkeren, dan zijn ze wat Rusland betreft een legitiem doel. Dat maakt de vliegbases Leeuwarden en Volkel een potentieel doelwit voor de Russen. Op Vliegbasis Leeuwarden zijn ook de nieuwe F-35’s gestationeerd. Naast Nederland leverden ook Denemarken, België, Noorwegen en de Verenigde Staten F-16’s aan Oekraïne. Vanaf 1 juni 2024 heeft de F-35 de Nederlandse kernwapentaak binnen de NAVO van de F-16 overgenomen. Het squadron F-35’s heeft Vliegbasis Volkel als thuisbasis. Sinds de jaren 60 liggen daar al zo’n 22 atoombommen. Deze bommen van het type B61 versie 12, kregen onlangs een nieuw staartstuk waarmee de B61-12 ongeveer 3 keer zo nauwkeurig op een doelwit worden gericht als de eerdere B61. De B61-12 is daarmee de eerste gestuurde vrijevalbom in het kernwapenarsenaal. Boeing zorgde voor de ontwikkeling en productie van het staartstuk. Daarnaast heeft deze nieuwe bom de mogelijkheid zich in de aarde te boren voordat het ter ontploffing wordt gebracht. Groot nadeel van de F-35 is het beperkt bereik en dat deze minder wendbaar is.
De door het Westen geleverde F-16’s hebben 25 augustus 2024 verschillende kruisraketten uit de lucht geschoten. De eerste F-16 van Oekraïne is daarbij al neergestort. Dit zou zijn gekomen door een fout van de luchtmachtpiloot Oleksiy Mes die daarbij om het leven kwam, maar geruchten gingen nu ook dat deze door de eigen luchtafweer werd neergehaald. Volgens Oekraïens parlementslid, veteraan en vicevoorzitter van de Commissie voor Nationale Veiligheid, Defensie en Inlichtingen, Maryana Bezugla werd de F-16 neergeschoten door een Patriot-luchtdoelraketsysteem, vanwege een gebrek aan coördinatie tussen de eenheden. Direct daarop ontsloeg Zelensky zijn luchtmachtcommandant Mykola Olesjtsoek. Twee Amerikaanse M2A2 Bradley IFVS pantservoertuigen werden ook door Oekraïense eigen drones vernietigd. De pas geleverde F-16 speelde vlak er voor een belangrijke rol in de verdediging van het Oekraïense luchtruim. De kwestie belandde in de doofpot. België, Denemarken, Nederland en Noorwegen hebben meer dan 60 gevechtsvliegtuigen toegezegd, maar Oekraïne heeft aangegeven dat het er ruim dubbel zoveel nodig heeft om Russische aanvallen af te slaan. Zweden gaf eerder dit jaar aan de levering van JAS 39 Gripen-gevechtsvliegtuigen aan Oekraïne uit te stellen. Belangrijkste reden was dat de introductie van de F-16 bij de Oekraïense luchtmacht voorrang krijgt. Het land levert op termijn wel twee SAAB ASC 890-radarvliegtuigen aan Oekraïne.
De wereldwijde militaire uitgaven zijn in 2023 gestegen naar 2,44 biljoen dollar, Nederland en Denemarken leverden nog eens veertien gerenoveerde Leopard 2-tanks aan Oekraïne
Wederopbouw
Internationale instanties gaven al een miljard euro uit aan (wederopbouw)werkzaamheden in Oekraïne. De totale wederopbouwkosten bedragen naar geschat zo’n 486 miljard dollar. De financiering door de EU en Nederland beperkt zich niet alleen tot verdediging van Oekraïne, maar Oekraïense commando’s voeren ookaanvallen uit in Soedan, uit tegen een collectief van Wagner-huurlingen en lokale rebellen van de Rapid Support Forces (RSF). De EU financiert met “de Oekraïnefaciliteit”, een speciaal instrument waarbij 50 miljard euro aan stabiele steun wordt verstrekt. Twee Duitse bouwbedrijven nemen ook deel aan de wederopbouw van het door Rusland bezette Mariupol, de Oekraïense stad die twee jaar geleden in handen viel van de binnenvallende troepen van Moskou. De industriële Knauf-groep, die gipsplaten produceert en WKB Systems, die cellenbeton produceert, hebben materialen geleverd voor de bouw in de stad die tijdens de eerste maanden van de oorlog vrijwel volledig plat lag.
De Wereldbank heeft 925 miljoen dollar aan leningen en schenkingen goedgekeurd als onderdeel van een steunpakket van 3 miljard dollar voor leningen om de financiering van de wederopbouw mogelijk te maken. Nederland heeft hiervoor een garantie van 100 miljoen afgegeven. De Europese Investeringsbank (EIB) heeft alvast 668 miljoen euro uitgekeerd. Er is een versnelde inzet van bestaande programma’s ter waarde van 1,5 miljard euro en de EBRD heeft, ondersteund door Nederland een steunpakket ter waarde van 2 miljard Euro goedgekeurd, naast een eigen initiële inzet van 2 miljard Euro voor toekomstige wederopbouw. Het IMF heeft een noodliquiditeit goedgekeurd ter waarde van 1,2 miljard Euro.
De Nederlandse militaire steun voor Oekraïne per 12 april dit jaar is nu al 3 miljard euro. Voor migratie is dit jaar bijna 8 miljard euro gereserveerd
Het demissionaire kabinet maakte eind december 2023 bekend dat er 180 miljoen euro wordt vrijgemaakt voor humanitaire hulp en wederopbouw op de korte termijn. Nederland gaf in 2023 in totaal al 5,3 miljard euro uit aan Oekraïne. De Nederlandse bijdrage aan de wederopbouw wordt vooral bekostigd uit fondsen die de VN en de EU ter beschikking stellen, respectievelijk via de Wereldbank en de European Investment Bank (EIB). Maar Nederland keert ook rechtstreeks geld uit, onder de vlag van DRIVE, een RVO-programma dat infrastructuur in ontwikkelingslanden bevordert. Die steun kan oplopen tot wel 50 procent van de kosten van een project, op voorwaarde dat de inbreng grotendeels Nederlands is. 1 Februari 2024 hebben de leiders van de EU hun handtekening gezet voor verdere steun aan Oekraïne. De EU-lidstaten willen de komende vier jaar 17 miljard euro aan giften en 33 miljard euro aan gunstige leningen aan Oekraïne toekennen.
Polen heeft zich bereid verklaart om kernwapens voor de VS toe te willen staan. Eerder heeft Biden in het geheim al langeafstandsraketten aan Oekraïne geleverd. Biden keurde in februari in het geheim de langeafstands-ATACMS-raketten goed voor gebruik binnen Oekraïens grondgebied. De ATACMS-raketten werden vervolgens stilletjes opgenomen in het hulppakket van 300 miljoen dollar dat op 12 maart werd aangekondigd en uiteindelijk eerder deze maand aan Oekraïne geleverd, nadat Rusland het gebruik van Noord-Koreaanse ballistische raketten tegen Oekraïne gebruikte en de Russische aanvallen op de civiele infrastructuur in Oekraïne doorgingen.
Rusland zet traangas (chloropicrine ) in zoals in Georgië al gebeurd en dat wordt door de VS en NOS beschouwd en beschreven als gebruik van “chemische wapens”.
Milieuschade
Op herdenkingsdag heeft Rusland aanvallen uitgevoerd op energiefaciliteiten in onder meer de steden Kyiv, Poltava en Lviv. Meer dan vijftig raketten en twintig drones gingen los op de Oekraïense infrastructuur. De grootste energiecentrale in de regio Kyiv werd volledig verwoest. Oekraïne blijft ondertussen ook drone aanvallen uitvoeren op raffinaderijen, brandstoflocaties en de kerncentrale met een enorme milieuschade en andere risico’s tot gevolg. Ook de Nordstream pijpleiding moest het ontgelden. De door Rusland veroverde en beheerde kerncentrale van Zaporizja in Oekraïne werd 7 april 2024 en 11 augustus 2024 beschadigd door een drone-aanval van Oekraïne. De 1e drone-aanval omvatte drie voltreffers op de hoofdreactor van de faciliteit. Eén persoon stierf als gevolg van de aanval. De brand van 11 augustus 2024 was in een van de koeltorens die ook zou zijn beschadigd. Rusland en Oekraïne beschuldigen elkaar van deze aanval. Het is opnieuw een duidelijke schending van alle afgesproken basisprincipes omtrent oorlogsvoering rondom kerncentrales. Dergelijke roekeloze aanvallen vergroten het risico op een groot nucleair ongeval aanzienlijk. Geen enkele kerncentrale ter wereld is ontworpen om dit soort aanvallen te weerstaan. De Russen schoten op hun beurt 11 april 2024 de Trypilska-energiecentrale in de regio Kyiv in brand. Een raffinaderij van Rosneft in het Zuid-Russische Toeapse is in brand gevlogen na een Oekraïense droneaanval. De infrastructuur van de olieraffinaderij in Toeapse werd zwaar beschadigd en de milieugevolgen zijn ernstig. De stad Toeapse ligt aan de Zwarte Zee op zo’n 250 kilometer van de Krim. Oekraïense drones hebben 27 augustus brand veroorzaakt in meerdere olietanks bij het oliedepot Glubokinskaya in de regio Rostov in Rusland. Het Oekraïense leger meldde 4 oktober dat zijn troepen een oliebasis in de regio Voronezh in het westen van Rusland hebben aangevallen. Rusland en Oekraïne hebben de afgelopen maanden hun aanvallen op elkaars energie-infrastructuur geïntensiveerd, waarbij het milieu het kind van de rekening is. Oekraïne zegt 6 oktober ook een oliedepot op de Krim te hebben geraakt waarna het in brand vloog. Het Oekraïense leger heeft 7 oktober 2024 ook een Russisch oliedepot in de stad Feodosia op de Krim geraakt. Volgens de Oekraïense strijdkrachten is het getroffen oliedepot het grootste in de regio. Oekraïne heeft 11 oktober opnieuw een oliedepot aangevallen in de door Rusland bezette regio Loehansk in het oosten van het land waarbij een grote brand uitbrak. Oekraïne valt vaker door Rusland gebruikte wapen- en brandstofdepots aan, ook in Rusland zelf. Deze aanval was de derde aanval in twee jaar tijd op het oliedepot in Rovenky. Oekraïense drones hebben in de nacht van 25 september ook de chemische fabriek EuroChem-Belorechensk Fertilizers, in de Russische regio Krasnodar Krai aangevallen, waardoor brand ontstond en een evacuatie noodzakelijk werd. Regionale functionarissen bevestigden dat brokstukken van de aanval een brand veroorzaakten die 50 vierkante meter besloeg en dat ongeveer 140 werknemers naar een schuilkelder werden gebracht.
Oekraïense troepen hebben in de nacht van 17 op 18 januari 2025 twee Russische oliedepots aangevallen in de oblasten Kaluga en Tula. De Oekraïense generale staf meldde op 18 januari dat eenheden van de Oekraïense Special Operation Forces (SSO) en andere Oekraïense troepen een oliedepot van de naamloze vennootschap Kaluganeftprodukt (JSC) nabij Lyudinovo, oblast Kaluga, hebben aangevallen, waardoor er in de nacht van 17 op 18 januari brand ontstond in de faciliteit. Gouverneur Vladislav Shapsha van oblast Kaluga beweerde op 17 en 18 januari dat een drone-aanval brand veroorzaakte bij een niet nader genoemde industriële onderneming in Lyudinovo, oblast Kaluga, en voegde later toe dat Russische troepen zeven drones boven de regio hadden neergeschoten.[2] Russische bronnen plaatsten beelden die naar verluidt de brand in het oliedepot lieten zien. 29 januari 2025 ontstond door drones een enorme brand in de Russische olieraffinaderij in Kstovo. De raffinaderij had een capaciteit van 17 miljoen ton per jaar. De milieuschade is enorm. Oekraïense drones hebben 27 augustus brand veroorzaakt in meerdere olietanks bij het oliedepot Glubokinskaya in de regio Rostov in Rusland. Oekraïne voert geregeld drone-aanvallen uit op de Russische energie-infrastructuur. Rusland financiert de oorlog vooral door de export van olie en gas. Door de faciliteiten te beschadigen en de export te hinderen, hoopt Oekraïne uiteindelijk de financiering van de oorlog te raken. Zelensky heeft tegen de nieuwswebsite Axios gezegd dat hij bereid is om af te treden zodra de oorlog met Rusland voorbij is. ‘Mijn doel is om de oorlog te beëindigen’, niet om me opnieuw verkiesbaar te stellen, aldus Zelensky volgens Axios.
Begin maart 2025 viel Oekraïne 1300 km diep in Rusland met drones een olieraffinaderij aan die hierdoor in brand vloog.
Oekraïne heeft 14 september met een drone-aanval opnieuw een olieraffinaderij getroffen in het noordwesten van Rusland. Op de plek, zo’n 100 kilometer ten zuidoosten van Sint-Petersburg, brak brand uit. Er zijn geen gewonden gevallen, maar de milieuschade is enorm. De brand werd volgens de autoriteiten veroorzaakt door brokstukken van een van de drie drones die werden neergehaald. De olieraffinaderij in Kirisji is een van de grootste van Rusland. Met een productie van 355.000 vaten olie per dag is het complex verantwoordelijk voor 6,4 procent van de totale olieproductie in het land. Sinds de Russische invasie in Oekraïne, 3,5 jaar geleden, voert Oekraïne regelmatig aanvallen uit op olie-installaties in Rusland. Kyiv verstoort niet alleen de brandstoftoevoer van het Russische maar brengt ernstige schade toe aan het milieu. Daar kan geen greendeal tegen op. Twee Oekraïense drones hebben 17 september een aanval uitgevoerd op het Gazprom Neftekhim Salavat-complex voor olieverwerking en petrochemie, een van de grootste in Rusland, in de Russische regio Basjkortostan. Ze zijn momenteel bezig met het blussen van de brand. Oekraïense drones hebben 25 september 2025 voor de tweede keer in een maand een aanval uitgevoerd op de Afipsky-olieraffinaderij in de Russische regio Krasnodar. Puin van een van de drones viel op een raffinaderij, waardoor een brand ontstond die 30 vierkante meter besloeg die gelukkig snel werd geblust. De raffinaderij in Afipsky, een van de grootste in Zuid-Rusland, heeft een verwerkingscapaciteit van 9,1 miljoen ton ruwe olie per jaar en beschikt over twee primaire verwerkingseenheden. De raffinaderij was al eerder doelwit van drones op 28 augustus, weken nadat een eerdere aanval op 7 augustus de sluiting van een eenheid had afgedwongen. Drones troffen op 30 augustus ook de nabijgelegen raffinaderij van Krasnodar, die verbonden is met Afipsky.
Na de UN bespreking op 23 september sprak Trump opnieuw met de ook aanwezige president Zelensky. Trump nog enigszins gespannen van zijn eerdere lange speech besloot daarop om zijn vredesonderhandeling stop te zetten. Op zijn social-media kanaal stelde hij:
Na het volledig begrijpen van de militaire en economische situatie tussen Oekraïne en Rusland, en na het zien van de economische problemen die dit Rusland bezorgt, denk ik dat Oekraïne, met steun van de Europese Unie, in staat is om heel Oekraïne in zijn oorspronkelijke vorm terug te veroveren. Met tijd, geduld en financiële steun van Europa, en in het bijzonder van de NAVO, zijn de oorspronkelijke grenzen van waaruit deze oorlog begon een reële mogelijkheid. Waarom niet? Rusland voert al drieënhalf jaar doelloos oorlog, een oorlog die een echte militaire macht in minder dan een week had moeten kunnen winnen. Dit onderscheidt Rusland niet. Sterker nog, het laat hen er juist uitzien als een “papieren tijger.” Wanneer de mensen in Moskou, en in alle grote steden, dorpen en regio’s in heel Rusland, ontdekken wat er werkelijk aan de hand is met deze oorlog, het feit dat het bijna onmogelijk is om benzine te krijgen door de lange rijen die ontstaan en al het andere dat plaatsvindt in hun oorlogseconomie, waarin het grootste deel van hun geld wordt uitgegeven aan de strijd tegen Oekraïne, dat een sterke geest heeft en alleen maar sterker wordt, dan zal Oekraïne in staat zijn om zijn land in oorspronkelijke vorm terug te nemen en, wie weet, misschien zelfs verder te gaan dan dat. Poetin en Rusland verkeren in grote economische problemen, en dit is het moment voor Oekraïne om te handelen. Hoe dan ook, ik wens beide landen het beste toe. Wij zullen doorgaan met het leveren van wapens aan de NAVO, zodat de NAVO ermee kan doen wat zij wil. Veel succes voor iedereen.
DONALD J. TRUMP, PRESIDENT VAN DE VERENIGDE STATEN VAN AMERIKA
After getting to know and fully understand the Ukraine/Russia Military and Economic situation and, after seeing the Economic trouble it is causing Russia, I think Ukraine, with the support of the European Union, is in a position to fight and WIN all of Ukraine back in its original form. With time, patience, and the financial support of Europe and, in particular, NATO, the original Borders from where this War started, is very much an option. Why not? Russia has been fighting aimlessly for three and a half years a War that should have taken a Real Military Power less than a week to win. This is not distinguishing Russia. In fact, it is very much making them look like “a paper tiger.” When the people living in Moscow, and all of the Great Cities, Towns, and Districts all throughout Russia, find out what is really going on with this War, the fact that it’s almost impossible for them to get Gasoline through the long lines that are being formed, and all of the other things that are taking place in their War Economy, where most of their money is being spent on fighting Ukraine, which has Great Spirit, and only getting better, Ukraine would be able to take back their Country in its original form and, who knows, maybe even go further than that! Putin and Russia are in BIG Economic trouble, and this is the time for Ukraine to act. In any event, I wish both Countries well. We will continue to supply weapons to NATO for NATO to do what they want with them. Good luck to all!
DONALD J. TRUMP, PRESIDENT OF THE UNITED STATES OF AMERICA
Rusland reageerde meteen “Het idee dat Oekraïne iets kan terugwinnen is een grote fout”, meldde Kremlinwoordvoerder Dmitri Peskov. Daarnaast zegt Peskov dat het “normaliseren van de banden met de VS veel trager gaat dat verwacht”. Het zegt dat er “veel gebieden zijn waarin de VS en Rusland goed zouden kunnen samenwerken”. “Rusland staat hier nog altijd voor open”, klinkt het. Vanmorgen zei Peskov ook al dat Rusland geen andere keuze heeft dan de oorlog in Oekraïne voort te zetten. Rusland is geen tijger maar een beer, zei Peskov, verwijzend naar een veelgebruikt symbool van het land, ‘en een ‘papieren beer’ bestaat niet’. Hij stelde op radiozender RBC dat de situatie aan het front voor zich spreekt. Volgens Peskov is er sprake van ‘macro-economische stabiliteit’. ,,Ja, Rusland heeft wel te maken met spanningen en problemen in een aantal economische sectoren.”
Rusland heeft in de nacht van 23 september 152 Iraanse Shahed-drones gelanceerd, waarvan de Oekraïense luchtmacht 126 heeft kunnen onderscheppen. De andere 26 drones hebben 7 verschillende locaties geraakt, voornamelijk in het oosten en het centrum van Oekraïne. De doden vielen in Dnipropetrovsk, Donetsk en Kostjantynivka. Oekraïens president Volodymyr Zelensky heeft in een interview met de Amerikaanse nieuwssite Axios aangegeven dat hij het Kremlin zal aanvallen als Rusland de oorlog in Oekraïne niet beëindigt. “Ze moeten weten waar hun schuilkelders zijn. Als ze de oorlog niet beëindigen, zullen ze deze zeker nodig hebben,” zei Zelensky. Hij benadrukte daarbij dat het Oekraïense doel niet gericht is op het aanvallen van burgers: “We zijn geen terroristen.” Zelensky kan hiermee dreigen nu hij over de hiervoor benodigde geavanceerde wapens zoals de ATACMS beschikt. Het dreigement zou de geschrokken Poetin wel hebben bewogen tot een nieuw vredesvoorstel. De Belarussisch president Aleksandr Loekasjenko zei na een meer dan vijf uur durend gesprek in Moskou dat Vladimir Poetin “een heel goed voorstel” heeft om de oorlog in Oekraïne te beëindigen en dat het voorstel grotendeels door de Verenigde Staten zou worden gesteund. Loekasjenko verwees naar Poetin voor meer informatie, maar stelde wel dat het aanbod voor Oekraïne een “goede deal” is en dat weigering het risico inhoudt het hele land te verliezen.
Het Russische ministerie van Defensie meldde ondertussen dat drie extra dorpen in Oost-Oekraïne zijn ingenomen. het zou gaan om de dorpen Derylove en Maiske in de regio Donetsk en Stepove. Rusland heeft in de nacht van 27 september een van de grootste Russische aanvallen sinds het begin van de oorlog uitgevoerd. Er zijn zeker vier doden, onder wie een 12-jarig meisje en 27 gewonden te betreuren. Rusland lanceerde ongeveer 500 drones en meer dan 40 raketten waardoor civiele infrastructuur werd beschadigd. De Verenigde Staten overwegen om Tomahawk-raketten te leveren. De Oekraïense president Volodymyr Zelensky had gevraagd om de Tomahawks te verkopen aan Europese landen, die ze dan naar Oekraïne sturen. Tomahawk-raketten hebben een bereik van 2500 kilometer. Een dergelijke wapenlevering zou door Rusland vrijwel zeker worden gezien als een escalatie van de oorlog in Oekraïne. Trump heeft in het verleden verzoeken van Oekraïne om langeafstandsraketten afgewezen. In de nacht van zaterdag op zondag hebben de Russen een van de grootste luchtaanvallen sinds het begin van de oorlog uitgevoerd, waarbij ze volgens Zelensky bijna vijfhonderd drones inzetten. Ook de NAVO schaalt op en overweegt de oostelijke grens met Rusland te versterken van louter bewaking naar actieve verdediging. De huidige air policing, uitgevoerd door onder andere Nederlandse gevechtsvliegtuigen, identificeert en begeleidt indringers. Recente Russische drones in Polen en MiG’s in Estland hebben lidstaten doen vragen om een capaciteitsuitbreiding die indringers ook kan uitschakelen. De operatie Oostelijke Schildwacht verbetert de air policing en introduceert extra mogelijkheden. Luchtverdediging is een optie maar niet verplicht, wat kan betekenen dat luchtverdedigingssystemen aan de oostflank worden geplaatst. Letland en Estland bespreken met NAVO-partners de stationering van vliegtuigen met nucleaire capaciteit, waaronder mogelijke inzet van Britse F-35’s. Doel is afschrikking van Rusland en geruststelling van grensstaten.
De Oekraïense president Volodimir Zelenski probeert met een video boodschap de verkiezingen in buurland Moldavië te beinvloeden en heeft sancties aangekondigd tegen pro-Russische krachten. Moldavië gaat volgende week naar de stembus. Het wordt een strijd tussen het pro-EU-kamp van huidig president Maia Sandu en het pro-Russische kamp onder leiding van Evgehnia Gutul, gouverneur van de autonome regio Gagaoezië. In Moldavië heeft de politie 250 huiszoekingen gedaan in een onderzoek naar Russische inmenging. Daarbij zijn meer dan honderd verdachten gearresteerd. De Russen zouden de parlementsverkiezingen van aankomende zondag willen beïnvloeden. De verdachten zouden bezig zijn geweest met het voorbereiden van massale rellen op de verkiezingsdag ‘met hulp van de Russische Federatie. Zelenski mengt zich nu in de strijd door sancties te nemen “tegen personen die Moldavië destabiliseren in het belang van Moskou”. Op de sanctielijst prijken elf namen. Het gaat vooral om een symbolische actie, want de sancties houden in dat de getroffenen geen economische activiteiten mogen uitoefenen in Oekraïne. Oekraïne heeft ook drie decreten ondertekend, gebaseerd op besluiten van de Nationale Veiligheids-en Verdedigingsraad, waarin sancties worden ingesteld tegen personen en entiteiten uit Oekraïne, Rusland en Moldavië. Van de maatregelen gelden er onder meer sancties voor elf civiele en politieke figuren uit Moldavië die, volgens de Oekraïense autoriteiten, “pro-Russische narratieven bevorderen en de agressie van Rusland rechtvaardigen”. Onder deze elf personen zijn onder andere Vasile Bolea, Dimitrii Konstantinov. De Moldavische kiesraad heeft opnieuw een pro-Russische partij uitgesloten van de verkiezingen, dit keer Moldova Mare, vanwege beschuldigingen van illegale financiering, omkoping en het niet melden van buitenlands kapitaal. Eerder werd de pro-Russische partij Hart van Moldavië uitgesloten, na beschuldigingen van illegale financiering, omkoping en witwassen. President Maia Sandu en haar partij beschuldigen de pro-Russische oppositie van pogingen de verkiezingen te verstoren. De uitsluitingen komen vlak voor de verkiezingen van zondag, die bepalend zijn voor de pro-Europese koers van Moldavië. De PAS-partij van Sandu zou haar meerderheid kunnen verliezen door stijgende armoede en een falende economie. De leiders van de uitgesloten partijen beschuldigen de regering van politieke motieven.
Nederland loopt warm voor oorlog met Rusland
Voor de legeroefening Ferocious Bison (‘woeste bizon’) verhuizen 27 september 2025 de 60.000 kg zware pantserhouwtitsers zo’n 200 kilometer van het Brabantse Oirschot naar Stroe in Gelderland. De colonne is het eerste nieuwe wapenfeit van 11 Afdeling Rijdende Artillerie (11 AfdRA). Die legereenheid werd afgelopen zomer nieuw leven ingeblazen, na in 2013 te zijn wegbezuinigd. Door de oorlog in Oekraïne en toenemende dreiging vanuit Rusland werd besloten de Nederlandse krijgsmacht weer te versterken. Pantserhouwitsers zijn zwaar maar verplaatsbaar geschut dat doelen op grote afstand kan raken. Om effectief te zijn moeten de houwitsers vaak verplaatsen. Op z7 september rijdt de eenheid van Stroe naar ’t Harde. om daar komende werkweek een schietoefening te houden. Afgelopen week oefende de landmacht al op de Afsluitdijk. Daar schoot de landmacht 16 raketten zo’n 10 kilometer het IJsselmeer in. Het ging om een oefening van Defensie om nieuwe artilleriesystemen te testen. De schoten werden gelost vanaf Breezanddijk. De raketten hadden geen springstof en er werd gemonitord of er geen schepen aanwezig waren in het door defensie afgesloten testvak van 4 bij 15 kilometer in het IJsselmeer. Normaal gesproken oefent de krijgsmacht in het buitenland, onder meer op het Griekse eiland Kreta. “Daar ligt een grote uitgestrekt gebied aan de kust met ook een groot stuk zeegebied erbij waar je dit systeem ook op langere afstand kan testen.
De toekomst van vliegveld Lelystad is na de aanhoudende vertragingen voor commerciële vluchten nu ook in beeld voor Defensie. Nu blijkt dat de plannen mogelijk verder reiken dan transportvliegtuigen of helikopters. Het kabinet overweegt om vliegveld Lelystad te gebruiken als thuisbasis voor F-35 straaljagers. Opvallend genoeg wordt de relatief lage geluidshinder voor omwonenden als een belangrijk argument voor deze keuze genoemd. Het definitieve besluit hierover wordt binnenkort in de ministerraad verwacht. Deze ontwikkeling voegt voor omwonenden een nieuwe dimensie toe aan de discussie over de bestemming van de luchthaven, met ongetwijfeld opnieuw uiteenlopende reacties van tegenstanders. De impact op de omgeving en de bredere veiligheidssituatie zullen de komende tijd onderwerp van discussie zijn. Luchthavens Schiphol en Eindhoven houden zich al enige tijd bezig met “zichtbare en onzichtbare” maatregelen tegen drones.
Staatsbosbeheer, de organisatie die het groene erfgoed van Nederland beheert, met een focus op het beschermen en beleven van 270.000 hectare natuur en die bedoeld was om de natuur duurzaam te benutten en te zorgen voor het beheer, herstel en ontwikkeling van bossen en natuurgebieden geeft natuurgebieden aan Defensie. Die heeft de krijgsmacht nodig om militairen op te leiden en te trainen, zo meldt het eerder verschenen Nationaal Programma Ruimte voor Defensie (NPRD). Om dit voor elkaar te krijgen, hebben beide organisaties vandaag een intentieovereenkomst getekend bij Radio Kootwijk. Ze gaan op 3 gebieden samenwerken. Zo kan Staatsbosbeheer grond verkopen aan Defensie. Ook wil Staatsbosbeheer defensieterreinen ontwerpen en die eventueel beheren.
Defensie heeft Staphorst en de Maasvlakte aangemerkt om er te bouwen en te oefenen. Beide plekken zijn een aanvulling op al eerder aangemerkte gebieden die de krijgsmacht onderzoekt binnen het Nationaal Programma Ruimte voor Defensie. In Staphorst gaat het om uitbreiding van een opslag voor munitie. De Maasvlakte geldt als te onderzoeken gebied voor zogeheten amfibische trainingen. Zolang er nog geen definitieve beslissingen zijn gemaakt zijn er in september en oktober nog extra informatieavonden voor protesterende omwonenden. Begin 2025 verschijnt volgens de huidige planning de Ontwerp Nationale Beleidsvisie Ruimte voor Defensie, inclusief het milieu-effectrapport (planMER). De voorkeursalternatieven van ruimtebehoeften, waarbij de (uitbreidings) locatie nog niet definitief vaststaat.
De Overheid heeft plannen voor voedselbon-oefeningen in Nederland als onderdeel van crisisvoorbereidingen voor langdurige stroom- en internetuitval of oorlogsscenario’s. De maatregelen zouden nodig zijn vanwege toenemende cyberaanvallen, geopolitieke spanningen en andere verstoringen van voedselvoorziening. De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV), het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) en private bedrijven coördineren maatregelen om de continuïteit van vitale voorzieningen te waarborgen. Voedselbonnen en distributiesystemen worden onderzocht om tekorten en maatschappelijke ontwrichting te voorkomen. Weerbaarheidsoefeningen omvatten duizenden bedrijven en overheidsinstanties. Acties richten zich op beveiliging van bevoorradingsroutes, voorraadbeheer, alternatieve betalingsmiddelen en communicatiesystemen. De overheid werkt samen met politie, defensie en veiligheidsdiensten. Bedrijven organiseren back-upvoorraden en afspraken met transport- en brandstofleveranciers. In 2022 waarschuwde de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) al voor voedselbonscenario’s bij een stilvallende economie en falende marktwerking tijdens een coronapandemie. Dit leidde tot publieke discussie over verplichte maatregelen, waaronder QR-codes.
Het ministerie van Defensie ontwikkelt een plan dat Oekraïense bedrijven toestaat hun systemen en onderdelen in Nederlandse fabriekshallen te assembleren. Voor zover vastgesteld is dat de eerste geregistreerde keer dat een Oekraïense wapenfabrikant buiten Oekraïne wapens of onderdelen voor wapens produceert.
De levensmiddelenbranche werkt aan crisisplannen om de beschikbaarheid van basisproducten te waarborgen bij grootschalige stroomuitval, cyberaanvallen of oorlog, nadat de NCTV waarschuwde voor een toename van dreigingen, waaronder sabotage en cyberaanvallen op vitale infrastructuur, zoals de watervoorziening, elektriciteit, internet en de voedselketen. Supermarkten werken samen met de overheid aan een plan om in crisissituaties te garanderen dat essentiële producten zoals brood en babyvoeding beschikbaar blijven. In plaats van uitgebreide assortimenten wordt gekeken naar een basisassortiment met bijvoorbeeld één soort margarine en pindakaas.
De sector is kwetsbaar door de sterk geautomatiseerde en efficiënte logistiek, die bij een kleine verstoring grote gevolgen kan hebben, zoals bij bederfelijke producten. Het voorraadbeheer van supermarkten is afhankelijk van elektriciteit en internet, en bij langdurige stroomuitval kunnen bevoorrading en betalingen een probleem zijn. De coronacrisis toonde aan dat supermarkten open konden blijven, maar zonder stroom wordt het voorraadbeheer onmogelijk. Hamstergedrag van consumenten verergert crisissituaties, zoals bleek uit het toiletpapiertekort tijdens de coronacrisis.
Rusland Oekraïne en Mali
Oekraïne en Rusland vechten ook sinds de zomer van 2023 tegen elkaar op het Afrikaanse continent. Oekraïense speciale eenheden voeren er droneaanvallen uit ter ondersteuning van het militaire regime van generaal Abdel Fattah al-Burhan.In Mali woeden een aantal elkaar overlappende en ingewikkelde burgeroorlogen waarbij separatisten, etnische milities, jihadisten, het Malinese regeringsleger én internationale actoren als Rusland en Oekraïne betrokken zijn. De opstand in Noord-Mali die in 2012 begon kreeg in 2022 een geopolitieke lading toen Franse en West-Europese troepen afdropen en Russische Wagnertroepen hen vervingen. Wagner Group hielp niet alleen het Malinese leger in zijn strijd tegen opstandelingen, het exploiteerde ook verschillende goudmijnen van het grondstoffenrijke land. Onderdelen van deze nieuwe particuliere legers worden door Rusland nu ook ingezet voor speciale missies in Oekraïne en Afrika. De opnieuw samengestelde paramilitaire groepen hebben de regering-Biden al gedwongen troepen terug te trekken uit Niger en Tsjaad. In juni 2024 liep een grote eenheid van Malinese regeringstroepen en Russische huurlingen in een hinderlaag van Toeareg-rebellen in het noorden van het West-Afrikaanse Mali. De aanval kostte zo’n 84 huurlingen en 47 Malinezen het leven. Daags er na erkende een woordvoerder van de Oekraïense geheime dienst dat Oekraïne bij de aanslag betrokken was.