Palantir Technologies, een Amerikaans bedrijf gespecialiseerd in big data-analyse en kunstmatige intelligentie (AI), speelt een belangrijke rol in de activiteiten van veiligheidsdiensten, zowel in de VS als in de EU. Onder de administratie van Donald Trump, met name tijdens zijn eerste (2017-2021) en tweede termijn (sinds 2025), is het gebruik van Palantir’s software, zoals het Gotham-platform, door Amerikaanse veiligheidsdiensten aanzienlijk toegenomen.
Maar het roept tegelijk fundamentele vragen op over technologische soevereiniteit en operationele afhankelijkheid.
Nu Palantir het zenuwstelsel vormt van zowel de NAVO’s besluitvormingssysteem als de datasystemen van inlichtingendiensten zoals de CIA, GCHQ en MIVD, dan rijst de vraag: wat gebeurt er als die ene schakel faalt — of wordt uitgeschakeld?
Denk aan cyberaanvallen, geopolitieke druk op het bedrijf, of beleidsveranderingen binnen het Amerikaanse Congres.
Ook de juridische en ethische kaders zijn diffuus. Wie draagt eindverantwoordelijkheid bij verkeerde interpretatie van AI‑gedreven analyses in een militaire context? En hoe transparant is Palantir voor de nationale parlementen van NAVO-lidstaten?
Wat de NAVO nu wint aan snelheid en situational awareness, betaalt het deels met een verlies aan strategische autonomie. En dat is precies de paradox:
de kracht van één centrale AI-architectuur is ook haar kwetsbaarheid.
NAVO kiest Palantir als AI-ruggengraat in baanbrekend defensieproject
De NAVO heeft in alle stilte een strategisch cruciaal besluit genomen: Palantir’s AI-technologie wordt de kern van haar nieuwe digitale oorlogsvoering. Eind maart 2025 sloot de NAVO een contract af voor het zogeheten Maven Smart System NATO (MSS NATO) — een AI-gestuurd platform voor operationele besluitvorming, geavanceerde inlichtingenfusie en realtime situatiebewustzijn op het slagveld.
Het systeem is binnen 30 dagen na contractondertekening operationeel gemaakt bij SHAPE (Supreme Headquarters Allied Powers Europe), wat deze deal de snelste implementatie ooit maakt van AI binnen de NAVO-structuur.
MSS NATO integreert Palantir’s bekende capaciteiten zoals:
- het combineren van uiteenlopende datastromen (sensoren, satellieten, HUMINT),
- ondersteuning van command and control-besluitvorming via explainable AI,
- automatische waarschuwingen en scenario-analyse in dynamische conflictsituaties.
Bovendien bevat het systeem generatieve AI en LLM-technologie voor analyse, rapportage en operationele planning — en dat in een beveiligde militaire context.
De keuze voor Palantir is geen toeval. Eerder al werkte het bedrijf nauw samen met Amerikaanse defensiepartners binnen het oorspronkelijke Project Maven van het Pentagon. De NAVO-versie is aangepast voor multinationaal gebruik, inclusief de mogelijkheid om in realtime te schakelen tussen geclassificeerde en gedeelde gegevenslagen tussen bondgenoten.
Volgens insiders bevat MSS NATO “multi-domain integration capabilities” — oftewel: de mogelijkheid om data uit land-, lucht-, zee-, cyber- en ruimteoperaties samen te brengen.
De urgentie achter deze stap is duidelijk: in een tijd van hybride oorlog, strategische sabotage (denk aan Nord Stream) en AI-gestuurde desinformatiecampagnes, wil de NAVO sneller, slimmer en autonomer reageren. MSS NATO biedt die snelheid, mits gecombineerd met menselijke controle.
Tegelijk versterkt dit project de rol van commerciële technologie binnen NAVO-verdedigingsstrategieën. Palantir is daarmee geen toeleverancier, maar een integraal strategisch partner.
De MSS NATO-deal staat niet op zichzelf. Parallel daaraan bouwt de NAVO aan een breder AI-ecosysteem:
Task Force X test autonome vaartuigen en drones in de Baltische Zee — AI gestuurd, zonder menselijke piloten, gericht op onderzeebewaking en sabotagepreventie.
Via de innovatieversneller DIANA en het strategische experiment NOICE, worden startups en universiteiten in Europa en Noord-Amerika gestimuleerd AI-oplossingen te ontwikkelen voor defensie- en civiele toepassingen.
In Riga is een nieuw AI-lab gestart onder de Strategic Communications Centre of Excellence (STRATCOM COE), gericht op het bestrijden van AI-aangedreven desinformatie.
Voor Palantir betekent deze samenwerking niet alleen prestige, maar ook validatie: haar technologie wordt nu erkend als kernonderdeel van het toekomstige NAVO-wapenarsenaal. Terwijl concurrenten zich richten op burgerapplicaties, beweegt Palantir zich juist dieper het militaire domein in — met concrete, operationele resultaten.
In een wereld waar defensie steeds digitaler, autonomer en sneller wordt, is deze NAVO-deal mogelijk het begin van een nieuw tijdperk: dat van AI-enabled coalitieoorlogsvoering — met Palantir aan het digitale front.
Palantir en Veiligheidsdiensten
Palantir’s Gotham-platform is specifiek ontworpen voor inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Het integreert en analyseert enorme hoeveelheden data uit verschillende bronnen, zoals databases van burgers, verkeersgegevens, beveiligingscamera’s en zelfs sociale media, om patronen te herkennen en voorspellende analyses te maken. Dit maakt het een krachtig instrument voor contraterrorisme, fraudebestrijding en grensbewaking. In de VS wordt Gotham gebruikt door instanties zoals de CIA, FBI, NSA, het ministerie van Defensie en de Immigration and Customs Enforcement (ICE). Tijdens de coronacrisis in 2020 werd Palantir ingezet door het Department of Health and Human Services (HHS) om coronadata te verwerken, een controversiële stap omdat het de transparantie over deze data verminderde. Dit gebeurde onder Trump’s eerste termijn, waarbij de Centers for Disease Control and Prevention (CDC) werd gepasseerd, wat vragen opriep over politisering van de pandemiebestrijding. Palantir’s software werd ook gebruikt door ICE voor het opsporen van ongedocumenteerde immigranten, wat leidde tot kritiek van mensenrechtenorganisaties zoals Amnesty International vanwege schendingen van mensenrechten, zoals de scheiding van kinderen van hun ouders aan de grens.
In 2025, onder Trump’s tweede termijn, heeft Palantir een centrale rol gekregen in de datastrategie van de Amerikaanse overheid. Een contract van $795 miljoen en een deal van $113 miljoen met het ministerie van Defensie benoemen Palantir als primaire datapartner, met een focus op gegevensintegratie van alle overheidsdiensten. Dit volgt op een bericht van The New York Times (5 juni 2025), dat stelt dat Trump Palantir inzet om muren tussen overheidsinstanties te slechten en een centrale data-analyse mogelijk te maken. Dit beleid sluit aan bij Trump’s “America First”-agenda, waarbij technologie wordt gebruikt om nationale veiligheid en immigratiecontrole te versterken.
Trump’s beleid, met name op het gebied van immigratie, nationale veiligheid en defensie, leunt sterk op technologie om snelle en grootschalige resultaten te behalen. Zijn acties, zoals de invoering van een inreisverbod voor bepaalde landen, massadeportaties en de uitbreiding van de grensmuur, worden ondersteund door data-analyse. Palantir’s Gotham-platform stelt veiligheidsdiensten in staat om gedetailleerde profielen van individuen te maken, wat bijvoorbeeld wordt gebruikt om illegale immigranten op te sporen of potentiële veiligheidsdreigingen te identificeren.
Een concreet voorbeeld is het gebruik van Palantir door ICE onder Trump’s eerste termijn. De software koppelde data van burgers aan verkeersgegevens en beveiligingscamera’s, wat razzia’s op ongedocumenteerde immigranten mogelijk maakte. Dit leidde tot controverses, zoals de opsluiting van kinderen in kooien, wat Amnesty International bestempelde als mensenrechtenschendingen. In zijn tweede termijn heeft Trump aangekondigd massadeportaties te starten, waarbij het leger mogelijk wordt ingezet. Palantir’s technologie wordt gezien als cruciaal voor het identificeren en lokaliseren van doelgroepen voor deze operaties.
Oprichter Peter Thiel, een prominente Trump-supporter en financier van zijn 2016-campagne, is ook mentor van vicepresident J.D. Vance. Deze connectie versterkt de indruk dat Palantir een sleutelrol speelt in Trump’s strategieën. Palantir-topman Alex Karp heeft openlijk verklaard dat de software bedoeld is om “tegenstanders bang te maken”, wat aansluit bij Trump’s harde retoriek op veiligheid en immigratie.
Palantir biedt veiligheidsdiensten de middelen om data te analyseren en operationele beslissingen te ondersteunen en wordt door Trump en Vance gebruikt om het beleid te ondersteunen waaronder Trump’s politieke agenda en prioriteiten, zoals “America First”, Project 2025, anti-immigratie en deregulering.
Palantir’s technologie versterkt de uitvoering van dit beleid door efficiënte data-analyse mogelijk te maken. Palantir’s vermogen om grote hoeveelheden data te integreren maakt de logistiek van dergelijke operaties haalbaar. Zonder geavanceerde data-analyse zou het moeilijk zijn om miljoenen individuen te identificeren en te lokaliseren, zoals Trump beoogt. In die zin is Palantir een cruciaal gereedschap van Trump.
De nauwe banden tussen Palantir, Thiel en Trump’s kring suggereren dat het bedrijf mogelijk invloed uitoefent op de prioritering van technologiegedreven oplossingen. Bovendien kan de afhankelijkheid van Palantir’s software veiligheidsdiensten in een bepaalde richting sturen, omdat de technologie bepaalde typen analyses (zoals voorspellend politiewerk) bevordert. Dit roept ethische vragen op over privacy en discriminatie, zoals gezien in Nederland, waar Palantir’s gebruik door de politie en NCTV leidde tot zorgen over “voorspellende politiezorg” en gebrek aan democratische controle.
Privacy- en Ethische Zorgen
Het gebruik van Palantir door veiligheidsdiensten onder Trump heeft wereldwijd kritiek gekregen. In de VS is Palantir beschuldigd van het bijdragen aan een surveillancestaat, met name door zijn werk voor ICE en de NSA. In Europa, waaronder Nederland, zijn privacyexperts zoals Wesley Feijth en David Boerstra bezorgd over Palantir’s “stille opmars” in overheidsdiensten. Tijdens de coronacrisis sloot de Nederlandse overheid contracten met Palantir voor data-analyse, vaak zonder publieke discussie, wat leidde tot Kamervragen van Forum voor Democratie over privacy en transparantie.
De software van Palantir maakt het mogelijk om gedetailleerde profielen van burgers te creëren zonder hun medeweten, wat in strijd kan zijn met privacywetten zoals de AVG in Europa. In Duitsland verklaarde het Constitutionele Hof in 2023 het gebruik van Palantir’s software voor voorspellend politiewerk ongrondwettig vanwege risico’s op discriminatie en gebrek aan transparantie. Deze zorgen zijn relevant voor Trump’s beleid, omdat zijn focus op massadeportaties en grensbewaking waarschijnlijk afhankelijk is van soortgelijke surveillancepraktijken.
Palantir speelt een cruciale rol in de uitvoering van Trump’s beleid, met name op het gebied van nationale veiligheid en immigratie. Het Gotham-platform stelt veiligheidsdiensten in staat om complexe data-analyses uit te voeren, wat essentieel is voor operaties zoals massadeportaties en contraterrorisme. De nauwe banden met Peter Thiel en de afhankelijkheid van Palantir’s technologie kunnen een indirecte invloed hebben op hoe beleid wordt uitgevoerd.
De ethische en privacyzorgen rond Palantir’s gebruik, zowel in de VS als in Nederland, blijven significant. De software biedt ongekende mogelijkheden voor veiligheidsdiensten, maar de risico’s op misbruik, discriminatie en een surveillancestaat zijn reëel.
Achtergrond
Palantir Technologies Inc. is een Amerikaans beursgenoteerd bedrijf, opgericht in 2003 door Peter Thiel, Stephen Cohen, Joe Lonsdale en Alex Karp, met het hoofdkantoor in Denver, Colorado. Het bedrijf specialiseert zich in softwareplatforms voor big data-analyses en kunstmatige intelligentie (AI), met toepassingen in zowel de overheids- als de commerciële sector. Palantir’s platforms, zoals Gotham, Foundry, Apollo en het Artificial Intelligence Platform (AIP), worden wereldwijd gebruikt door overheden, inlichtingendiensten en bedrijven zoals Morgan Stanley, Airbus en Merck KGaA. Dit artikel bespreekt de recente ontwikkelingen, koersprestaties, strategische groei en uitdagingen van Palantir in 2025.
Recente Koersprestaties
In 2025 heeft Palantir een indrukwekkende koersstijging doorgemaakt, met een recordhoogte van $158,80 per aandeel op 27 juli 2025, een stijging van ruim 140% sinds november 2024, mede gedreven door de herverkiezing van Trump en nieuwe overheidscontracten. De marktkapitalisatie bedraagt momenteel $374,75 miljard, met een koers/winst-verhouding (P/E) van 693,45, wat wijst op een hoge waardering. De omzetgroei in Q2 2024 bedroeg 27,2% jaar-op-jaar (YoY) tot $678,1 miljoen, en voor Q3 2024 werd een omzet van $720 miljoen verwacht, boven de eigen guidance. Voor Q4 2024 wordt een omzet van $781,24 miljoen (+28,42% YoY) en een winst per aandeel van $0,11 (+41,45% YoY) geprojecteerd.
De koerssprong werd mede aangedreven door een contract van $795 miljoen en een deal van $113 miljoen met het Amerikaanse ministerie van Defensie, waarbij Palantir werd benoemd tot primaire datapartner onder de Trump-regering. Daarnaast sloot het bedrijf een contract van $178,4 miljoen met L3Harris Technologies voor het TITAN-programma van het Amerikaanse leger, gericht op defensiemodernisering.
Strategische Groei en AI-Innovaties
Palantir onderscheidt zich met zijn “ontologieraamwerk”, een AI-gestuurd systeem dat ongelijksoortige datasets integreert en geoptimaliseerde besluitvorming mogelijk maakt. Dit raamwerk maakt gebruik van een read-write feedback-loop, die bedrijven en overheden helpt om complexe data-analyse toegankelijk te maken voor werknemers op alle niveaus. Het Artificial Intelligence Platform (AIP) integreert grote taalmodellen (LLMs) in privénetwerken, met toepassingen variërend van militaire operaties tot commerciële infrastructuurplanning en netwerkanalyse. Een voorbeeld is de samenwerking met Nebraska Medicine, waar AIP het gebruik van de Discharge Lounge met 2000% verbeterde.
Palantir heeft zijn commerciële activiteiten fors uitgebreid, met een groei van 55% in de Amerikaanse commerciële omzet in Q2 2024. Klanten zoals BP en Ferrari maken gebruik van het Foundry-platform voor data-integratie en -analyse. Het bedrijf organiseert “bootcamps” om klanten hands-on te trainen in het gebruik van AIP, wat leidt tot hogere klantconversies. Deze focus op commerciële groei is cruciaal om de afhankelijkheid van overheidscontracten te verminderen, die momenteel 54,9% van de omzet uitmaken.
De opkomst van open-source AI-modellen, zoals DeepSeek, dwingt Amerikaanse AI-bedrijven tot snellere innovatie. Hoewel Palantir geen gebruik maakt van DeepSeek vanwege geopolitieke redenen, profiteert het indirect door zijn AIP-platform te verbeteren met toegankelijke, krachtige open-source modellen. Dit versterkt Palantir’s positie in de snel evoluerende AI-markt.
Partnerschappen en Overnames
Palantir’s ecosysteem groeit door strategische partnerschappen. Een voorbeeld is de samenwerking met Knightscope Inc., een ontwikkelaar van autonome beveiligingsrobots, voor een tweejarige overeenkomst. Daarnaast is Northslope, een belangrijke partner voor Foundry- en AIP-diensten, agressief aan het opschalen, met vacatures voor technische recruiters in de VS en het VK, wat wijst op een groeiende vraag naar Palantir’s technologie.
In 2016 nam Palantir het Amsterdamse datavisualisatiebedrijf Silk over, een stap die zijn capaciteiten in interactieve datavisualisaties versterkte. Hoewel het Silk-platform niet verder werd ontwikkeld, onderstreept deze overname Palantir’s focus op het uitbreiden van zijn technologische portfolio.
Bedrijven als AWS, Snowflake en ServiceNow ontwikkelen vergelijkbare data-analyse-tools, en de dalende kosten van AI-inferentie kunnen toetredingsdrempels verlagen, waardoor Palantir’s dominante positie wordt bedreigd.
Palantir Technologies heeft zich ondertussen gevestigd als een leidende speler in big data en AI, met indrukwekkende groei in zowel de overheids- als commerciële sector.