Bayer
Bayer, Monsanto en glyfosaat
Bayer moet een schadevergoeding van 2,25 miljard dollar betalen aan een Amerikaans slachtoffer van Roundup gebruik. Een jury in een rechtbank in Philadelphia oordeelde in januari 2024 dat de ziekte non-Hodgkin lymfoom, waaraan het slachtoffer lijdt, is gekomen door het gebruik van Roundup tegen onkruid rondom zijn huis voor een periode van een aantal jaren. Van de 2,25 miljard is 250 miljoen een vergoeding voor de geleden schade, de rest van het bedrag is bedoeld als boete. Bayer heeft aangekondigd in beroep te gaan.
Monsanto (Bayer)werd 17 november 2023 ook al door een rechtbank in de Amerikaanse staat Missouri veroordeeld tot het betalen van een schadevergoeding van meer dan 1,5 miljard dollar aan drie Amerikanen die kanker kregen na gebruik van het middel. James Draeger, Valerie Gunther en Dan Anderson kregen van de rechters in Jefferson City in Missouri samen een schadevergoeding van 61,1 miljoen dollar (55,9 miljoen euro) voor geleden schade en daarbij ieder nog eens een bedrag van 500 miljoen dollar (458 miljoen euro) om Monsanto te bestraffen. Bij de drie had zich een non-hodgkin lymfoom ontwikkeld en De kanker was het gevolg van het jarenlang gebruik van Roundup bij het tuinieren. Eigenaar Bayer gaat in hoger beroep tegen de uitspraak.
De Europese Commissie verlengde 16 november 2023 de toelating van het omstreden onkruidbestrijdingsmiddel glyfosaat met 10 jaar, nadat de Europese lidstaten opnieuw geen besluit namen over het voorstel van de Europese Commissie.
Bayer heeft minder omzet en een veel groter verlies geleden. In het tweede kwartaal van 2023 daalde de omzet van 12,8 naar 11 miljard euro. Er werd een verlies geleden van 1,9 miljard euro. Het grote kwartaalverlies van Bayer was mede het gevolg van een afschrijving van 2,3 miljard euro. Voor 2023 is de geconsolideerde omzet naar beneden bijgesteld naar 49 miljard euro, terwijl eerder werd uitgegaan van 51,5 miljard euro omzet. De winstverwachting voor het betalen van belasting en verrekening van de financieringskosten wordt nu geschat op iets meer dan 11,5 miljard euro. Dat is 1,2 miljard minder dan de vorige prognose. Met name de marktontwikkeling van middelen gebaseerd op glyfosaat worden als oorzaak gezien. De tegenvallende verkoop heeft vooral te maken met voorraadopbouw in de afzetkanalen. Bayer verwacht zelfs een afwaardering op de goodwill van de glyfosaatactiviteiten te moeten doorvoeren van 2,5 miljard euro.
Bayer AG, kocht in 2018 Monsanto voor 63 miljard dollar en heeft ongeveer al 95.000 Roundup-letselschadeclaims ter hoogte van 11 miljard dollar moeten betalen. Vijf Amerikaanse staten hebben destijds vergeefs bezwaar aangetekend tegen de overname. Op de obligatiemarkten werd 15 miljard dollar opgehaald om de overname te financieren. Een reorganisatie moet vanaf 2022 een jaarlijkse besparing van 2,6 miljard euro opleveren, een verdubbeling van de kostenvoordelen die Bayer verwachtte te behalen na de overname van Monsanto.
In 2023 moest Bayer echter de geconsolideerde omzet naar beneden bijstellen naar 49 miljard euro in plaats van 51,5 miljard euro. De winstverwachting voor het betalen van belasting en verrekening van de financieringskosten wordt geschat op iets meer dan 11,5 miljard euro. Dat is 1,2 miljard minder dan de vorige prognose. Prijsdalingen en lagere verkoopvolumes zijn de oorzaak van de tegenvallende omzetcijfers. vooral van middelen gebaseerd op glyfosaat. De tegenvallende verkoop heeft vooral te maken met voorraadopbouw in de afzetkanalen. Bayer verwacht zelfs een afwaardering op de goodwill van de glyfosaatactiviteiten te moeten doorvoeren van 2,5 miljard euro.
Bayer moet van een rechtbank in Oakland Californië 2 miljard dollar schadevergoeding betalen aan een stel dat zegt kanker te hebben gekregen door Roundup. Het is de derde zaak waarin Bayer veroordeeld wordt tot het betalen van een hoge schadevergoeding. In eerdere zaken moest Bayer 78 miljoen en 80 miljoen dollar betalen. Bayer ging in beroep tegen de uitspraak. Inmiddels zou Bayer met 50.000 tot 85.000 mensen een schikking hebben getroffen, die nu op losse schroeven staat. De betrokkenen zouden een bedrag van enkele duizenden dollars tot enkele miljoenen dollars krijgen afhankelijk van hoe ernstig hun situatie is. Voor de schikkingen zou zo’n 10 miljard dollar gereserveerd zijn. Bayer zegt dat er obstakels zijn en de rechter dreigt nu de rechtszaken voort te zetten. Glyfosaat bezorgde Bayer zo’n 125.000 rechtszaken van slachtoffers. Het grote onderzoeksproject dat door Bayer werd gestart naar een vervanger voor glyfosaat levert voorlopig nog niet het gewenste resultaat op.
De SEC heeft een beloning van bijna 20 miljoen euro gegeven aan een klokkenluider die een omzetfraude met Roundup meldde bij Monsanto. In februari betaalde het bedrijf een schikking van 72 miljoen dollar aan SEC. In de Verenigde Staten is 90% van de soja-, maïs- en katoenvelden beplant met genetisch gemodificeerde zaden. Monsanto wil met BioDirect glyfosaat resistente planten behandelen met een RNA-spray die de genetische code van een plant verandert. Met deze ‘RNA-interferentie (RNAi) wordt het ribonucleïnezuur (RNA) dat instructies uitvoert van het DNA aangepast zodat cel functies vernietigt kunnen worden en waarmee de weerstand tegen een onkruidverdelger (glyfosaat) uitgezet kan worden. Roundup Ready planten en ‘BT’-maïs en -katoen hebben het Bacillus Thuringiensis gif direct ingebouwd in de plant. Dit giftige eiwit doodt hongerige insecten. Maar diverse insecten zijn al resistent geworden. Monsanto zet de RNAi-technologie in omdat de markt oververzadigd is met glyfosaat.
De USDA en de Food and Drug Administration (FDA) hebben al goedkeuring verleend aan RNAi appels waardoor deze ongemerkt al door de consument wordt gegeten. Het duurde veertig jaar voordat de Wereldgezondheidsorganisatie glyfosaat op de lijst van “waarschijnlijk” kankerverwekkende middelen plaatste. Vooral de hulpstof tallow amines is schadelijk. Voedselagentschap ANSES vindt de combinatie van beide producten niet veilig en informeerde de fabrikanten over de intentie om de markttoelating in te trekken. EFSA suggereerde dat de combinatie van beiden voor de volksgezondheid gevaarlijker is dan glyfosaat alleen. De Joint Meeting of Pesticide Residues, een groep die bestaat uit internationale experts op het gebied van bestrijdingsmiddelen stelt juist dat Roundup niet kankerverwekkend is. Ook de insecticiden diazinon en malathion zijn volgens de experts niet kankerverwekkend. Toch liepen er in de VS California twee rechtszaken tegen het bedrijf, omdat kankerpatiënten succesvol aanklachten hadden ingediend. Een van hen tuinman Johnson werkte voor een scholengemeenschap ten noorden van San Francisco en was verantwoordelijk voor het aanbrengen van Roundup. Zijn advocaat toonde de jury foto’s van huiduitslag en allergische reacties nadat hij het middel had gebruikt. In 2014 werd er bij Johnson op 42-jarige leeftijd non-Hodgkin-lymfoom bij hem vastgesteld. Artsen schatten dat hij nog enkele maanden te leven heeft. In zijn laatste levensfase claimde hij dat het bedrijf bekend is met de gevaren en dat heeft verborgen voor toezichthouders en het publiek. Monsanto moest van de rechter een schadevergoeding van 289 miljoen dollar (253 miljoen euro) aan hem uitkeren. Het aandeel Bayer stortte meteen in naar het laagste niveau in meer dan vijf jaar. Vanaf 2015 is de waarde van Bayer bijna gehalveerd. Tegen Monsanto lopen nog duizenden andere zaken. Bij de definitieve uitspraak concludeerde de rechter dat de bewijsvoering toch niet afdoende was. Maar in een andere rechtszaak stelde de jury het slachtoffer in het gelijk. Agrarische pachters die grond van de provincie Noord-Holland pachten, mogen Roundup, niet meer op provinciegrond gebruiken. Het verbod, dat vanaf 1 november 2020 ingaat voor de nieuwe pachtcontracten, gold al voor percelen binnen het Natuurnetwerk Nederland (NNN). De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en de Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) van de Verenigde Naties stellen dat het onwaarschijnlijk is dat onkruidverdelgingsmiddel glyfosaat voor mensen kankerverwekkend is, maar sluiten dat ook niet uit. The California Environmental Protection Agency’s Office of Environmental Health Hazard Assessment (OEHHA) denkt hier heel anders over en plaatst Glysofaat op de verboden lijst van kankerverwekkende en dus verboden stoffen. Monsanto heeft in ieder geval een passende oplossing bedacht: “safe when used as labeled” De Europese commissie verlengde in 2017 de goedkeuring met nog eens vijf jaar. Een onderzoek naar glyfosaat door het Nederlandse onderzoeksinstituut TNO is in 2002 “vergeten”. Opdrachtgever Monsanto stopte het onderzoek nadat bleek dat de uitkomsten suggereerden dat Roundup meer doordringt in de huid dan werd aangenomen. De Europese Commissie ziet in navolging van voedselwaakhond EFSA niet genoeg bewijs om glyfosaat te verbieden. Van onaanvaardbare risico’s zou geen sprake zijn mits beperkingen dat het middel zich na het sproeien door de lucht verspreidt. De vergunning voor glyfosaat loopt tot eind 2023. De EU kan die voor vijftien jaar verlengen, maar de Commissie blijkt nu voor tien jaar te kiezen. De EU-landen stemmen op 13 oktober over het voorstel. Als een ruime meerderheid van vijftien lidstaten waar minimaal 65 procent van de EU-burgers woont het plan niet afwijst, gaat het door.
Glyfosaat is een van de meest gebruikte bestrijdingsmiddelen in de Europese landbouw. Concentraties Glyfosaat werd aangetroffen in drinkwater en levensmiddelen en in veel Duitse bieren. Onderzoek heeft uitgewezen dat zelfs het ijs van Ben & Jerry’s sporen van glyfosaat bevat. De “Urinale 2015” studie, gepubliceerd door de Heinrich Böll Foundation, toonde aan dat 99,6 procent van de 2.000 Duitse burgers positief testten op glyfosaat. Zij hadden vijf tot 42 keer de Europese drinkwaternorm van 0,1 microgram per liter in hun urine.
Desondanks ziet de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (Efsa) geen onaanvaardbare risico’s van het gebruik van glyfosaat, terwijl op verschillende gebieden er nog veel hiaten zijn in de gegevens. Vragen die niet onomstotelijk konden worden beantwoord zijn onder andere voedingsrisico’s voor consumenten en de beoordeling van risico’s voor waterplanten. Ook met betrekking tot de bescherming van diersoorten liet de beschikbare informatie geen duidelijke conclusies toe. Bayer werkt nu aan een alternatief middel dat momenteel wordt getest op planten. Het vervangende product moet in 2028 op de markt komen.