Nederland van links naar rechts

Posted On 17 oktober 2024

17 september op Prinsjesdag werd de miljoenennota aangeboden aan de 2e Kamer. Hoewel iedereen er in 2025 licht op vooruit gaat, is dat minder dan werd beloofd. In het hoofdlijnenakkoord beloofde de coalitie een flinke lastenverlichting voor werkenden in 2025. De Nederlander gaat er in 2025 met 0,7 procent op vooruit. Mensen met een uitkering 0,9 procent. Dit is wel een stuk lager dan waar eerder van werd uitgegaan (2,1 procent). De lagere middeninkomens (tot zo’n 50.000 euro bruto) gaan er met 1,1 procent het meeste op vooruit. Bij de algemene beschouwingen op 19 september kwamen er geen wijzigingen. Voor of op 21 oktober wordt het wel of niet inrichten van een noodwet voor de asielcrisis in de ministerraad besproken. Met een noodwet kan het kabinet besluiten nemen en pas achteraf goedkeuring vragen aan de Tweede Kamer in plaats van vooraf. Dat is een zwaar middel waarschuwden de ambtenaren. Ook wezen zij op de mogelijke schending van grondrechten van asielzoekers. Nadat eventuele nieuwe maatregelen zijn doorgevoerd, moeten beide kamers er alsnog over stemmen via een ‘voortduringswet’. De coalitie heeft in de Eerste Kamer echter geen meerderheid en SGP heeft gezegd tegen te zullen stemmen. Voor een meerderheid in de senaat heeft het kabinet 38 van de 75 zetels nodig. Coalitiepartijen PVV, VVD en BBB (NSC is nog niet vertegenwoordigd in de Eerste Kamer) hebben samen 30 zetels. Met de rechtse oppositiepartijen JA21 en FvD komt de coalitie aan 35 zetels. Dan is ook de steun van SGP (2 zetels) en 50Plus nodig voor een meerderheid. Wilders zegt vast te zullen houden aan een noodwet en laat weten dat het Kabinet anders een probleem heeft. 21 oktober moet er een uitkomst zijn. Het kiezen voor een “spoedwet” in plaats van een noodwet is wettelijk niet mogelijk. Elke wet moet namelijk het complete traject doorlopen waarbij door slechts een enkel bezwaar een dergelijk “spoedwet” zo maar 1 tot 2 jaar kan duren alvorens deze effectief kan worden. De Eerste Kamer was ook na een lang debat niet voor het gebruiken van het staatsnoodrecht voor het aanscherpen van asielbeleid. Een meerderheid van GroenLinks-PvdA, CDA, D66, SP, ChristenUnie, Partij voor de Dieren, Volt, SGP en OPNL noemt het “onwenselijk” en nam daarover een motie aan. Schoof beloofde het oordeel mee te wegen bij de besluitvorming op de 21e maar gaat wel door op de ingeslagen weg. Ook voor het vast opstarten van een plan “B” was Schoof niet te porren.

Beknopt overzicht plannen en maatregelen uit Regeerakkoord, gebaseerd op Hoofdlijnenakkoord:

Koopkracht: iedereen er ietsje erop vooruit (gemiddeld 0,8%)
Wachtlijsten bij GGZ moeten weggewerkt, er is in 2025 en 2026 30 miljoen euro extra per jaar beschikbaar
Extra geld naar defensie vanwege hoger bbp. 750 miljoen in 2025 en daarna 500 miljoen
Expatregeling blijft bestaan, maar gaat wel van 30 procent naar 27 procent
Belastingheffing op de inkoop van eigen aandelen wordt geschrapt*
Gratis schoolmaaltijden blijven
Kabinet reserveert geld voor vroegpensioen-regeling
Overdrachtsbelasting voor huizen waar de koper niet zelf in gaat wonen verlaagd naar 8%
Scholen worden gecompenseerd voor de BTW verhoging (60 miljoen euro)
De belastingkorting voor eenverdieners wordt niet afgebouwd
De aftrek van giften in de inkomstenbelasting wordt minder sterk versoberd
130 miljoen extra naar grensbewaking
De uitgestelde bezuinigingen in de zorg worden door de nieuwe coalitie alsnog uitgevoerd
De 4,5 miljard aan lastenverlichting voor 2025 gaat voor een groot deel niet door
In plaats van 2,1% stijgen de uitkeringen slechts rond 1 procent
Stopzetting financiering van de opvang van uitgeprocedeerde asielzoekers
De zorgpremie stijgt in 2025 met bijna tien euro per maand, gemiddelde wordt zo’n 156 euro
280 miljoen euro extra naar de politie
120 miljoen naar de AIVD, MIVD en NCTV
Geen extra geld naar cellentekort, maar wijziging straffen (huisarrest)
Gezinshereniging vluchtelingen wordt aan banden gelegd
Extra geld voor uitkoop of innovatie boerenbedrijven( de nieuwe brede stoppersregeling wordt wellicht eerder opengesteld dan 2026, om een koude sanering te voorkomen)
Inkrimping veestapel met 2-/25 % (Minimaal 30.000 werknemers dreigen hierdoor hun baan te verliezen, meldt vakbond CNV na een analyse)
Asielcrisis wordt uitgeroepen. (Van ambtenaren blijkt er een negatief advies te liggen over instellen van een noodwet)
Vreemdelingenwet beperkt dmv AmvB uitzonderingsbepaling Vreemdelingenwet 2000
Grensbewaking wordt verscherpt
Opt-out verzoek naar Brussel in september
290.000 woningen voor ouderen in 2030
Afbouw gesloten jeugdzorg
Enorme fouten bij de inschatting en keuzes bij Corona
Bescherming jongeren tegen ongezonde producten en vapen
Fouten bij toeslagen niet onmiddellijk gestraft
perspectief voor PAS melders en weer sturen op emissies
Verlichting en afzwakking energietransitiemaatregelen
Windmolens zoveel mogelijk in zee
Gaswinning alleen nog in kleinere velden Groningen
Woningbouw sneller, slimmer en met minder regels
Overdrachtsbelasting op huizen waar kopers zelf niet in wonen verlaagd met ruim 2 procent van 10,4 naar 8 procent.
7,5 miljard voor structureel bouwen en bereikbaar maken van 100.000 woningen per jaar
Boeren/vissers krijgen ruimte om te ondernemen/innoveren
Toeslagenouders halverwege 2025 jaar behandeld en afgerond, compensatie uiterlijk in 2027
130 km op de A6 tussen Lelystad Noord en De Ketelbrug, de A7 op de Afsluitduik, de A7 tussen Zuidbroek en de Duitse grens en de A37 tussen Holsloot en Zwartemeer
Bezuiniging op onderwijs alleen voor startende wetenschappers en beurzen
Dierrechten worden afgenomen wanneer veehouderij buiten de eigen familie wordt verkocht
verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen
Handhaven op arbeidsrelatie voor de loonheffingen om schijnzelfstandigheid te bestrijden
Werkgevers mogen na jaar ziekte werknemer re-integratie richten op vinden andere werkgever
Extra tarief IB, gecombineerd met een verlaging van het tarief in de eerste schijf
Verlaging van de algemene heffingskorting
Vereenvoudiging en lineaire afbouw van de huurtoeslag
Verhoging van het kindgebonden budget en huurtoeslag (11,50 euro)
De zorgtoeslag stijgt met 6,50 euro per maand
Eigen risico voor de zorg gaat met meer dan de helft omlaag in 2027 (165 euro)*
Afbouw dubbele algemene heffingskorting in bijstand bevroren in 2025, 2026 en 2027
Ondersteuning bij het verduurzamen van woningen
Onder voorbehoud een reservering voor 2025 en 2026 voor een energiefonds
De belasting op gas en stroom gaat omlaag. per jaar 37 euro minder
CJIB gaat betalingsherinnering sturen voordat aanmaningkosten in rekening worden gebracht
Verbetering voor schuldhulpverlening tot op buurtniveau
Vervanging van de kinderopvangtoeslag door een nieuw stelsel van financiering Het kabinet trekt 429 miljoen euro uit voor verhogen van de kinderopvangtoeslag
Verbeterde en vereenvoudigde WIA
Vereenvoudiging van het partnerbegrip in de AOW
Betere regels voor versterkte oproepen tot gebed
Er komt een wetsvoorstel voor een nieuw kiesstelsel voor de Tweede Kamer
Er komt een mestgezant om overtollige mest te vermarkten
Motorrijtuigenbelasting voor elektrische auto’s geen 40 maar 25% korting
Kansspelbelasting wordt verhoogd van 29,5% naar 30,5%
Eerder aangekondigde verlaging box 3-tarief gaat niet door
De salderingsregeling voor kleinverbruikers wordt met ingang van 1 januari 2027 beëindigd*
Premie aWf-premie en Aof-premie stijgt
De btw op sportabonnementen, zwemles, sportscholen, maar ook sportwedstrijden gaat van 9 naar 21%
De algemene heffingskorting gaat met 335 euro omlaag
Publieke omroep wordt gekort voor 100 miljoen euro
Bezuiniging op ambassades en consulaten
Vermindering met 300 miljoen van ontwikkelingshulp*
Bezuiniging van 110 miljoen euro op het regionale openbaar vervoer in de grote steden
De prijzen van treinkaartjes gaan volgend jaar omhoog met 6 procent

* Vorig jaar besloot de Tweede Kamer om de inkoop van eigen aandelen te gaan belasten, maar het huidige kabinet wil dat terugdraaien, waardoor de overheid 800 miljoen euro per jaar kan mislopen.
Op basis van nieuw onderzoek met een meer gedetailleerde dataset blijkt dat deze belasting minstens 2,0 miljard euro per jaar zou kunnen opleveren. Het huidige kabinet wil de inkoop van eigen aandelen weer vrij te stellen van belasting. Zo zijn er nog enige belastingmaatregelen zoals de aanpassing schijven en tarieven box 1, de afbouw algemene heffingskorting, het verlagen van MKB-winstvrijstelling, de verlaging van de zelfstandigenaftrek, geen beperking giftenaftrek, de afschaffing regeling geven uit de vennootschap, voorkoming dubbeltelling excessief lenen, verlaging box 2-tarief, verlaging box 3-tarief, tegenbewijsregeling voor box 3, verruiming doelgroep rechtsherstel box 3, bepaling werkelijk rendement box 3 bij aan- en verkoop woningen, bepaling werkelijk rendement box 3 voor eigen gebruik woningen, voorkoming dubbele belasting box 3, toepassing schuldendrempel box 3, verlaging van de vrijstelling groene beleggingen box 3, heffingsrecht thuiswerkdagen, reparatie heffingslek zeevarenden, de aftrekbaarheid kosten niet-zelfstandige werkruimte in een woning, de aftrek specifieke zorgkosten: vervoer en reizen, de uitbetaling algemene heffingskorting aan minstverdienende partner, de verhoging maximumbedrag en afbouwpercentage kindgebonden budget en tot slot de afschaffing 27-jaargrens toeslagpartnerschap.

*De Autoriteit Consument & Markt (ACM) wil voorkomen dat de vergoeding voor de afschaffing van de salderingsregeling “onredelijk laag” wordt. ACM wil daarom een minimum kunnen opleggen aan leveranciers die met te lage vergoedingen werken. Het ACM verwacht daarbij een tariefstijging voor energie van circa 11 procent. Voor een gemiddeld huishouden betekent dat een stijging van zo’n 60 euro per jaar. De kosten gaan omhoog omdat netbeheerders 19 miljard euro van de Overheid moet lenen om forse investeringen te kunnen doen in verzwaring van hun netten. De netbeheerkosten maken onderdeel uit van de energierekening. De totale netbeheerkosten stijgen de komende jaren volgens ACM nog verder en lopen op van 7 miljard euro per jaar nu naar 18 tot 25 miljard euro per jaar over 25 jaar. Daarmee kunnen de kosten voor transport van elektriciteit ook voor huishoudens flink oplopen. Nu zijn die gemiddeld 250 euro per jaar. Richting het jaar 2050 stijgen die geschat naar 600 tot 800 euro per jaar. Ook grootverbruikers in de industrie gaan flink meer betalen.

*Nederland geeft 14 iljoen euro steun via de Dutch Relief Alliance, organisaties van de Verenigde Naties en het Rode Kruis. De hulp moet ‘via lokale partners’ bij de lokale bevolking terechtkomen.

*Het verlagen van het eigen risico in de zorg gaat door een grotere vraag naar zorg leiden tot langere wachtlijsten, een hogere zorgpremie en zorgt dat er door triage onderscheid gemaakt zal gaan worden. Nu geven we 9 procent van alles wat in Nederland wordt verdiend uit aan zorg. Dat zal in 2050 minimaal 13 procent zij en mogelijk zelfs 16 procent. De vergrijzing en de technologische ontwikkeling zijn hiervan de oorzaak. Doordat er steeds meer mogelijk is in de zorg, wordt er ook meer zorg gebruikt.

*Het minimumloon gaan er in sommige gevallen op achteruit. Wie 36 uur per week werkt, levert ongeveer 5 euro netto per maand in. Degenen die 38 of 40 uur werken en het minimumloon krijgen volgend jaar respectievelijk 17 en 25 euro meer. De onbelaste thuiswerkvergoeding stijgt naar 2,40 euro. Nu nog mogen werkgevers hun medewerkers een dagelijkse vergoeding van 2,35 euro geven zonder dat die daar belasting over hoeven te betalen.

Volgens het CBS groeide de bevolking van Nederland in het eerste kwartaal van 2024 met bijna 20.000 mensen naar 17,97 miljoen inwoners, jaarlijks overlijden er zo’n 170.000 mensen en er komen elk jaar zo’n 45.000 immigranten bij. Nederland telt zo’n 430.000 bedrijven exclusief de ZZPérs. De Nederlandse economie is echter ondanks deze groei verder verslechterd. Het vertrouwen van Nederlandse consumenten is in juli verder gedaald. Door de krappe arbeidsmarkt en door de vergrĳzing staan het onderwĳs en de gezondheidszorg onder druk. De ouderenzorg kost nu al ruim 18 miljard euro per jaar en dat wordt met alle immigratie nog meer. In januari namen de bedrijfsinvesteringen al met 4,4 procent af. De Nederlandse export daalt al sinds juni 2023 met gemiddeld 4% per maand , met als absolute uitschieter een krimp van 7,5 % in oktober 2023. Het eerste kwartaal van 2024 liet een krimp zien van 0,5 procent ten opzicht van een kwartaal eerder. De internationale handel deed het in 2023, maar ook in het 1e kwartaal en 2e van 2024 slecht. Zowel de export als de import krimpt. Het volume van de goederenimport was in februari 2024 al 4,2 procent kleiner dan in februari 2023. Dat was vooral toe te schrijven aan machines en aardolieproducten. De afzetprijzen van de Nederlandse industrie waren in maart gemiddeld 0,9 procent lager dan in maart 2023. Al negen maanden lang neemt de productie van de Nederlandse industrie af en deze kromp in maart met 6 procent ten opzichte van dezelfde maand in 2023. De omzet hiervan is nu vier kwartalen op rij gedaald, blijkt uit cijfers van het CBS. In het eerste kwartaal van dit jaar bedroeg de omzetdaling 5,5 procent ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. De omzet daalde het meest in het buitenland. De Nederlandse goederenexport was in april wel weer even gestegen. Het was de eerste keer in bijna een jaar tijd dat de export groeide. De omzet in de horeca groeide in het eerste kwartaal ook al van 2024 met 8,1 procent ten opzichte van het eerste kwartaal van 2023. Het conjunctuurbeeld volgens de Conjunctuurklok van het CBS was in juni echter vrijwel even negatief als in mei. In de Conjunctuurklok van juni presteerden 11 van de 13 indicatoren slechter dan hun langjarige trend. De productie van de Nederlandse industrie kromp in mei met 3%, maar ook de Nederlandse goederenexport is in mei toch weer gekrompen. Vooral de export van machines, aardgas en aardolieproducten staat onder druk. De export kromp in juni ook met 4,3 procent. Ook werden minder transportmiddelen uitgevoerd dan een jaar eerder. In mei 2024 was het volume van de investeringen in materiële vaste activa 6,8 procent kleiner dan een jaar eerder, doordat er minder werd geïnvesteerd in gebouwen, vliegtuigen, personenauto’s en machines (onder meer defensiematerieel).

In 2023 waren er 270 faillissementen in de industriesector. Het hoogste aantal in vijf jaar. De Algemene Rekenkamer stelde vast dat het kabinet-Rutte IV in 2023 bijna 21 miljard euro heeft uitgegeven zonder dat daar vooraf toestemming voor was gevraagd aan de Eerste en/of Tweede Kamer. In het 1e kwartaal van 2024 gingen er nog vele miljarden naar oorlogsvoering en immigratie. In het laatste kwartaal van 2023 gingen diverse grote retailers failliet en werden er duizenden mensen werkloos. Het aantal werklozen is verder toegenomen, met gemiddeld 7000 per maand. In februari waren er 379.000 mensen werkloos. Dat is het hoogste aantal in bijna anderhalf jaar. In het tweede kwartaal van 2024 waren dat er 370 duizend, 3,6 procent van de beroepsbevolking. De productieomvang gaat nog steeds omlaag en het vertrouwen van producenten neemt steeds verder af. Het producentenvertrouwen en het consumentenvertrouwen ligt ver onder het gemiddelde van de afgelopen twintig jaar en zal op termijn sterk verslechteren. De klimaat- en stikstoffondsen drukken op de overheidsfinanciën, net als duurdere zorg, sociale zekerheid, asiel en tekorten bij defensie.

De stijgende rente had een flinke impact op de financiële huishouding van DNB. Door 460 miljoen euro uit de reserves te halen (waar nu nog ruim elf miljard op staat), kon het nettoresultaat nog op nul uitkomen, maar de Nederlandse Staat kan voorlopig geen dividend meer verwachten. Voor de komende jaren worden miljardenverliezen verwacht en het afgelopen jaar had DNB voor het eerst sinds 1931 een verlies van bijna een half miljard euro. Dit jaar wordt een enorm verlies van ruim 3 miljard euro verwacht. DNB verwacht zelf dat de verliezen aanhouden tot 2028. De kans dat DNB met een negatief financieel vermogen komt te zitten is zeker aanwezig en als de huidige buffer van 11 miljard euro niet voldoende blijkt, moet de Nederlandse Staat financieel bijspringen. DNB denk zelf dat het te verwachten verlies de komende jaren kan oplopen tot wel 10 miljard. De verliezen zijn het gevolg van verslechterde economische omstandigheden, de gevolgen van de oorlog in Oekraïne en de pandemie. De Europese Centrale Bank gaat, vanwege de tegenvallende cijfers van de Europese economie een renteverlaging aankondigen om het tij te keren.

Politiek

De gevestigde grote landelijke politieke partijen deden het bij de verkiezingen erg slecht. De kiezers waren de enorme migratie, de extreem hoge energieprijzen, accijnzen, btw en extreme provinciale en gemeentelijke heffingen en de extreme prijzen voor bouwvergunningen duidelijk meer dan zat. Boeren en vissers werden door de beleidskeuzes en de opgelegde verplichtingen vanuit de EU in een hoek gedreven en waren niet meer zeker van hun bestaan. Zowel het wanbeleid op Gemeentelijk als op landelijk niveau werd door kiezers afgestraft met “blanco- en niet stemmers” en veel proteststemmen op BBB en PVV Het kabinet Rutte maakte op 7 juli een einde aan de coalitie en premier Rutte stapte op en liet het land in deplorabele toestand achter. Zijn “verplichte” demissionaire status gaf hij op voor een hogere ambitie namelijk de functie van Secretaris Generaal van de NAVO per 1 oktober 2024. De Hongaarse minister van Buitenlandse Zaken liet eerst nog weten dat Rutte niet aanvaardbaar was als nieuwe NAVO-chef, vanwege zijn jarenlange harde opstelling tegen Hongarije, maar trok dit later na wat toezeggingen in. Orbán eiste dat Rutte in zijn nieuwe functie de garantie gaf dat Hongarije niet financieel of personeel in de toekomst hoeft deel te nemen aan NAVO-operaties tegen Rusland in Oekraïne. Orbán nam daarnaast in plaats van excuses genoegen met de belofte van Rutte dat hij een brief aan hem zal schrijven waarin hij zegt dat hij zich realiseert dat zijn woorden “pijn hebben gedaan. Rutte schreef vervolgens in een brief er kennis van te hebben genomen dat sommige van zijn uitspraken als premier van Nederland in 2021 tot onvrede hadden geleid in Hongarije.

Turkije die eerst ook nog tegen de benoeming was werd eerder al privé bezocht door Rutte. Hij wilde Rutte’s goedkeuring en de belofte dat hij de zorgen van Turkije over terrorisme serieus zou nemen. Het gaat dan over de Koerdische PKK, waar Turkije al decennia mee in oorlog is. Daarnaast eiste hij dat Rutte zich als NAVO-chef onpartijdig zal opstellen bij conflicten die Turkije heeft met andere NAVO-landen. Daarmee doelt Erdogan vooral op Griekenland en Cyprus. Slowakije werd gerustgesteld Slowakije kreeg van hem toezeggingen dat hij als nieuwe secretaris-generaal van het militaire bondgenootschap zal zorgen voor het onder de aandacht houden van versterking van de luchtverdediging. In oktober zal de benoeming van Rutte een feit zijn, omdat Roemenië 20 juni publiekelijk de eigen kandidatuur introk. Het ministerie van Defensie heeft een budget van 22,4 miljard euro, terwijl dat in 2023 zo’n 15,3 miljard euro was. Het betekent een toename van bijna zeven miljard euro in één jaar tijd. De 14 jaar als premier sloot Mark Rutte af met een 145.500 kostende strandfeest in Scheveningen. Hij nodigde 1400 mensen uit op kosten van de belastingbetalers.

Erfenis en lijken in de kast

Ruttes erfenis in Nederland bestaat uit:

Een provincie Groningen waar huizen verwoest werden door ongebreidelde gaswinning ten behoeve van export naar Duitsland en de hierdoor ontstane aardbevingen
Gastekorten vanwege uitverkoop aan Duitsland, waardoor Nederland gas nu duur moet importeren
Een verloren gegane SNS volksbank door wanbeleid en fraude
Bijna 70 duizend ouders die failliet of mentaal ten onder gingen door de jarenlang slepende toeslagenaffaire en kinderen die hierdoor onnodig uit huis geplaatst werden
Een overvloed aan toegelaten immigranten waardoor huisvesting voor het Nederlandse volk onbereikbaar werd en criminaliteit steeg tot ongekende hoogte
Onrust, paniek en onlusten onder boeren en vissers die vanwege het milieu moeten stoppen en het jarenlang blijven uitstellen van het mestprobleem
Een vervuild klimaat vanwege het toestaan van chemische lozingen en het in stand houden van Chemours
Het gedogen van Tata steel die geen strobreed in de weg werden gelegd als het om milieuvervuiling en het produceren en verspreiden van ziekmakende kankerverwekkende stoffen ging
Grote tekorten bij defensie en achterlopende NAVO investeringen
Grote tekorten door bezuinigingen op penitiaire inrichtingen
Duizenden veroordeelde delinquenten moeten worden vrijgelaten vanwege personeelstekorten en tekort aan gesloten en afgebroken gevangenissen
Een enorme inflatie waarbij voeding nu zelfs 6 procent duurder is geworden en prijzen van diensten klommen met 5,6%
Achterlopende controle en verbeteringen op drinkwaterkwaliteit
Abnormaal stijgende energiekosten die voor veel bedrijven de nekslag waren
Vastgelopen energietransitie door verschraling bij Tennet
Sterk opgelopen Gemeentelijke heffingen en kosten bij bouwvergunningen
Verhoogde AOW leeftijd sinds 2013 waardoor vooral mensen in zware beroepen in de knel zijn gekomen
Oplopende armoede, vooral bij kinderen en voedselbanken die nu moeten dweilen met de kraan open
Teruglopende zorg met lange wachtlijsten, sluitende verzorgingstehuizen en een sterk verhoogd eigen risico
Een jarenlang durend voortslepend onderzoek naar de nota bene boven oorlogsgebied vliegende neergeschoten MH17
Het ten gronde richten van de taximarkt met falende controle systemen en Uberpop en rellen tot gevolg
Vastgelopen projecten en miljarden strop bij ICT van Overheidsinstellingen
14 miljard euro strop bij de volgens de Hoge Raad verkeerd berekende box 3 heffingen (75% van de schadepost komt voor rekening vd Staatsschuld)
10 miljard euro aan donaties aan Oekraïne voor de oorlog tegen Rusland
4,7 miljard naar Griekenland met nog vele miljarden aan borgtellingen
Jarenlange verkeerde berekeningen bij UWV bij de WIA door eerdere bezuinigingen en met kostbare hersteloperaties tot gevolg
Openbaar vervoerkosten gestegen tot ongekende hoogte
Verkeerde berekeningen (1,5 miljard euro) bij motorrijtuigenbelasting voor elektrische auto’s waardoor belastingvoordeel hierop nu verdwijnt en de markt verder instort
Uit de hand gelopen migratie en vastgelopen opvang vluchtelingen
Grote woningnood en stilgevallen nieuwbouw door stikstof en andere regels
Bezuinigingen en problemen met zorgvervoer
Leegloop bij winkels en praktisch alle gerenommeerde winkelketens vielen om
Duizenden strafzaken lopen, of hopeloos achter, of kunnen niet eens worden behandeld en moeten worden geseponeerd vanwege een vastgelopen rechtssysteem
Staatschuld opgelopen met 50 miljard euro

De overheid heeft in totaal 37.758 ouders erkend als gedupeerde. Van hen heeft 87 procent geld teruggekregen. De gedupeerden kregen eerst 30.000 euro omdat ze te veel aan toeslagen hadden terugbetaald. Daarna volgde een integrale beoordeling. Als daaruit bleek dat ze meer geld moesten terugbetalen, kregen zij ook dat bedrag terug. Verder heeft de overheid rente uitgekeerd over het bedrag dat ouders hebben moeten missen. Al met al hebben ouders via deze weg 1,3 miljard euro teruggekregen. Bij de overheid waren in totaal 69.000 aanvragen voor compensatie binnengekomen.

Het Kabinet viel uiteindelijk om vanwege de tegenstand van de VVD om te komen met een Spreidingswet voor het huisvesten vluchtelingen en het toestaan van gezinshereniging. In de 1e Kamer kreeg de Spreidingswet dankzij de VVD alsnog een meerderheid waardoor het Kabinet feitelijk voor niets is afgetreden.

Overheidsinstellingen waren volgens een enquêtecommissie jarenlang blind voor mens en recht, waardoor burgers werden vermorzeld. Kabinet en parlement hebben jarenlang gefaald, uitvoeringsorganisaties hebben onrechtmatig gehandeld en de rechtspraak bood geen bescherming aan mensen. De VVD in de 1e Kamer voerde hiermee een ander beleid dan de VVD in de 2e Kamer en daardoor werd bij de formatie van een nieuw Kabinet Yeşilgöz-Zegerius (VVD) al meteen niet langer als geloofwaardig en betrouwbaar beschouwd. Tussentijd kreeg Rutte in 2007 een veroordeling in zijn periode als staatssecretaris van Sociale Zaken voor rassendiscriminatie. Demissionair vice premier Carola Schouten (CU), demissionair minister van Financiën Sigrid Kaag (D66) en Demissionair minister van Volksgezondheid Ernst Kuipers zijn spoorslags vertrokken. Ernst Kuipers vertrok voor een functie aan de Nanyang Technological University in Singapore. Ook de Kamervoorzitter, SGP leider van der Staaij, Staatssecretaris Gunay Uslu en 44 Kamerleden stapten op. De drastische milieumaatregelen van Kaag konden op weinig steun in het land rekenen. De milieu verwoesting in Oekraïne en Rusland doen alle maatregelen teniet en maken de beoogde doelen voor 2030 een fata morgana. Boeren die hun bedrijf ten gronde zagen gaan hebben de plannen van Kaag niet in dank afgenomen en stemden bij de Provinciale Staten verkiezingen massaal op de BBB en later bij de landsverkiezingen op de PVV. Bij haar vertrek liet ze de Nederlandse staatskas achter met de hoogste staatsschuld aller tijden (475 miljard euro). Tijdens haar ministerschap nam de staatsschuld toe met ruim 50 miljard euro en na haar vertrek kwamen er voor miljarden aan financiële lijken uit de kast.

22 november 2023 waren er nieuwe verkiezingen waarbij BBB Mona Keijzer naar voren schoof als toekomstige premier, D66 Rob Jetten en de VVD Dilan Yeşilgöz-Zegerius. Alleen Pieter Omtzigt kwam nog niet met een potentiële premier. Geert Wilders met zijn PVV won de verkiezingen met een ruime meerderheid van 37 zetels en staat tijdens de formatie in peilingen zelfs op 52 zetels. Zetelverdeling na verkiezingen: PVV: 37, Groenlinks-PvdA: 25, VVD: 24 en NSC: 20.

Plasterk werd benoemd tot verkenner en later tot informateur, waarbij gekozen werd voor een kabinet op afstand. Geen van de deelnemende partijen wilde Geert Wilders als minister President. Het formeren stopte na ruim twee maanden op 6 februari omdat Omtzigt onverwachts emotioneel vertrok, nadat 21 (vertrouwelijke) brieven over de deplorabele financiën vanuit de diverse ministeries Plasterk een week lang werden achtergehouden en deels pas op het laatste moment met Omtzigt werden gedeeld. Ook het CPB kwam enkele weken later met een waarschuwing voor de te verwachte financiële tekorten. Omtzigt liet per app weten dat hij was vertrokken en niet meer terug zou komen. Hij was al een aantal keer huilend weggelopen en wilde ondanks dringende verzoeken daarna ook niet meer aan tafel met Plasterk en de coalitiegenoten. Omtzigt zou zich vreemd hebben gedragen bij de formatiegesprekken. Hij had regelmatig huilbuien en verhief zijn stem. Op momenten dat er gevraagd werd om stelling te nemen over een onderwerp verliet hij dan heel vaak en onverwacht de vergadering. Hij had op 10 januari aan PVV, VVD en BBB al te kennen had gegeven dat hij niet in een meerderheidskabinet wilden stappen, omdat de ’rechtstatelijke afstand tot de PVV te groot zou zijn maar daar had hij later geen problemen meer mee. De kabinetsformatie stond hierdoor enige tijd onder druk. Vooral omdat Omtzigt er uit stapte nadat hij inzage kreeg in de deplorabele staat van de Overheidsfinanciën die daarna ook door het CPB erkend werd. Hij kreeg een overzicht van lasten die niet specifiek of als pm kosten in de begroting waren opgenomen zoals u in het staatje onderin kunt lezen. Naast deze hoge te verwachte kosten heeft de Nederlandse Staat ook te maken met forse garanties die zijn afgegeven aan onder ander Griekenland. Om meer grip te krijgen op de overheidsfinanciën, wil Omtzigt dat er naar Amerikaans model een speciaal begrotingsbureau komt die toezicht houdt op de inkomsten en uitgaven van de overheid. Juist door de begrotingsbehandeling werd Omtzigt meerdere malen emotioneel, huilde en schreeuwde en verliet meerdere malen de vergadering voor overleg in eigen kring, maar hij kwam elke keer wel weer terug. Ook hij zal hebben geconstateerd dat de Overheid onvoldoende rekening houdt met enorme tegenvallers. Ook de Raad van State was negatief over de begroting en meldde dat het kabinet geen analyse maakt van de grote problemen in Nederland en waarschuwt voor ‘structureel rijden op vluchtstrook’. Omzigt is niet zomaar weggebleven van Prinsjesdag. Een econoom Marieke Blom van ING sprak in een interview ook haar zorgen uit over de begroting. “Die man is gék”, kenschetst echter een betrokkene bij het Prinsjesdagoverleg van afgelopen week. Achteraf kwam er via X naar buiten dat de andere partijleiders vraagtekens hadden bij de bemoeienis van Omtzigt. Alle commotie leidde er toe dat Omtzigt 11 september besloot om een stapje terug te doen en meldde zich voor een paar weken af. Zijn taken worden waargenomen door Nicolien van Vroonhoven. Pieter Omtzigt is oververmoeid, trekt zich alle kritiek enorm aan en voelt zich onbegrepen. Omtzigt moest in 2021 zijn werkzaamheden ook al eens neerleggen om gezondheidsredenen. In de aanloop naar de verkiezingen van maart 2021 – Omtzigt zat toen nog bij het CDA – meldde hij zich ziek. Hij werd verkozen in de Tweede Kamer, maar kwam alleen naar Den Haag om zich te laten installeren. Pas maanden later hervatte hij zijn werk. Omtzigt werd destijds vervangen door nieuwkomer Henri Bontenbal, inmiddels CDA-leider. Achter de schermen wordt getracht om de gaten te dichten en de schade te beperken door verkoop van de Volksbank en de ABN AMRO.

PVV-leider Wilders stelde per motie Kim Putters per 15 februari 2024 aan als nieuwe informateur. De opdracht aan Putters, voorzitter van de Sociaal-Economische Raad en PvdA-lid, was het formeren van een extraparlementair kabinet onder leiding van de 4 partijen, waarbij geen van de 4 partijen de minister president levert. Putters kwam 14 maart met het officiële eindrapport. Vanuit de bevolking werden ondertussen nieuwe verkiezingen geëist. Het onderwerp was meteen trending op X (Twitter). Elbert Dijkgraaf (SGP) en Richard van Zwol (CDA) werden de nieuwe informateurs die met de vier partijen over de inhoud en een hoofdakkoord moesten gaan praten. Wilders gaf aan dat de tijd dat hij ging weggeven voorbij was. De CDA, PvdA/Groen Links, SP en D66 waren lichtelijk in paniek over de positieve vooruitgang voor “Wilders 1” en probeerden in het debat van 20 maart de constructie te ondermijnen en de 4 partijen tegenover elkaar uit te spelen. Ook spraken ze onderling af en uit om geen partijleden te leveren voor een kabinet met Wilders en lieten in de media van zich horen. Het AD blunderde met een bericht dat oud-VVD-minister van Financiën en Volksgezondheid Hans Hoogervorst wel premier wilde worden, maar een andere persoon bleek zich voor hem te hebben uitgegeven.

De PVV pleitte niet langer voor een vertrek van Nederland uit de Europese Unie. Eerder werd ook zijn omstreden anti-islamwetsvoorstellen, de militaire steun aan Oekraïne en zijn premierschap in de ijskast gezet. Voor zijn verdere plannen zoals het verlagen van de AOW leeftijd en het afschaffen van het eigenrisico bij de zorg bleek elke financiële ruimte te ontbreken. BBB stemde ondertussen tegen de verhoging van de minimum inkomen en tegen het versneld uitkopen van boeren die in de knel zitten. Op 15 mei kwam er na 175 dagen een nieuw extraparlementair kabinet tot stand met PVV, VVD, NSC en BBB inclusief een hoofdlijnenakkoord en een bezuinigingsplan van zo’n 17 miljard euro. Ronald Plasterk werd door Wilders voorgedragen, als minister president. Tegen (hoogleraar) Plasterk liep nog wel een onderzoek door het Amsterdam UMC (AUMC) of hij met zijn Frame Therapeutics terecht het alleenrecht heeft gekregen op patenten voor een kankertherapie waarmee hij miljoenen euro’s binnenhaalde. Het AUMC wil samen met Plasterk evalueren of AUMC-wetenschapper Jan Koster alsnog erkend moet worden als (mede)uitvinder. In 2022 verkocht Plasterk zijn bedrijf voor 32 miljoen euro aan CureVac, inclusief de omstreden patentaanvragen. Informateurs Dijgraaf en Van Zwol zullen het akkoord naar verwachting 15 mei laat in de avond presenteren. Plasterk werd in PvdA kringen door zijn hulp aan Wilders als Judas beschouwd. Sinds zijn studententijd was hij namelijk PvdA lid geweest. De Amsterdamse advocaat Henri Sarolea deed ondertussen aangifte tegen Plasterk die zich volgens hem schuldig zou hebben gemaakt aan economische delicten en valsheid in geschrifte. Sarolea ontdekte dat jaarrekeningen van het farmaceutische bedrijf van Plasterk niet klopten. Zo zou Plasterk zijn bedrijf Frame Therapeutics in 2022 ten onrechte een micro-onderneming hebben genoemd. Voor een bedrijf is dat gunstig, omdat het dan minder administratieve lasten heeft. Maar daar zijn wel voorwaarden aan verbonden, zoals een beperking van de omzet en de winst. Plasterks bedrijf zou niet aan die voorwaarden hebben voldaan. Daarmee is Plasterk volgens Sarolea schuldig aan een economisch delict. Plasterk haakte daarop af en Wilders moest op zoek naar een nieuwe premier.

Geert Wilders (PVV), Dilan Yesilgöz (VVD), Pieter Omtzigt (NSC) en Caroline van der Plas (BBB) sloten na 175 dagen onderhandelen een programhoofdlijnenakkoord. Formateur Van Zwol was daarna bezig met het verder formeren van een kabinet. Alle kandidaten zijn gescreend en voerden gesprekken met kandidaat-premier Schoof en formateur Van Zwol. De keuze voor Schoof door Wilders is vreemd. Hij is een goede bekende van Rutte en de keuze werd hem wellicht door anderen ingefluisterd. Zijn opvattingen en keuzes verschillen erg weinig van die van Rutte.

Onder de Overheid vallen nu 21 waterschappen, 12 provincies, 342 gemeentes, het UWV, de Sociale Verzekeringsbank (SVB) en de politie. Ook particuliere instellingen met een overheidstaak, zoals de Stichting Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR), vallen onder overheidsorganisaties. De Nederlandse regering is vanaf heden onderverdeeld in 15 ministeries:

Samenstelling kabinet

In totaal telt het kabinet-Schoof 29 bewindslieden. 16 ministers, inclusief premier Schoof, én 13 staatssecretarissen. De kandidaat-bewindspersonen van het nieuwe kabinet presenteerden zich in juni 2024 in openbare hoorzittingen aan de Tweede Kamer. Het nieuwe kabinet werd op 2 juli 2024 ten overstaan van de Koning beëdigd op Paleis Huis ten Bosch. 10 september kwamen alle bewindspersonen van het kabinet-Schoof en hun partners voor een diner in de Oranjezaal van Paleis Huis ten Bosch om de rol van de Koning als lid van de regering en de verbondenheid tussen de Koning en het kabinet te bestendigen. De Koning houdt tijdens het diner een toespraak.

De PVV kreeg vijf ministeries: Ministerie van Volksgezondheid (Fleur Agema,(vicepremier)), het Ministerie voor Asiel en Migratie (Marjolein Faber) het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (Dirk Beljaarts), het Ministerie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (Reinette Klever), het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (Barry Madlener) en levert een Staatssecretaris voor Langdurige en Maatschappelijke Zorg (Vicky Maeijer), voor Volksgezondheid, voor Koninkrijksrelaties en voor Digitalisering, voor Openbaar Vervoer (Chris Jansen), voor Infrastructuur en een voor Justitie en Veiligheid (Ingrid Coenradi) en een voor Natuur en Milieu (onbekend). Wilders koos voor topambtenaar Dick Schoof (67) als premier. Schoof was tot enkele jaren terug 30 jaar lang lid van de PvdA. Sinds 1 maart 2020 is Schoof secretaris-generaal van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Van 18 november 2018 tot 1 mei 2020 was hij directeur-generaal van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) en van 1 maart 2013 tot 18 november 2018 was hij Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). Ook op deze premier kandidaat is commentaar en bezwaar gemaakt door andere partijen en hij zou er om bekend staan de grenzen van de rechtsstaat op te zoeken en te overschrijden door binnen zijn huidige functie burgers af te laten luisteren en gebruik te maken van online nepaccounts zonder juridische grondslag. Ook zou hij zich intensief bemoeid hebben met het MH17 onderzoek en journalisten hebben geronseld en was hij bevriend met de destijds van kindermisbruik verdachte Demmink. De beoogde vice premier en minister Gidi Markuszower kwam niet door het veiligheidsonderzoek.

VVD kreeg vier ministeries: het Ministerie van OC&W en Hoger onderwijs (Eppo Bruins), het Ministerie van Defensie (Ruben Brekelmans), het Ministerie van Klimaat en Groene Groei (Sophie Hermans (ook vicepremier)), het Ministerie van Financiën (Eelco Heinen) en het Ministerie van Justitie en Veiligheid (David van Weel(NAVO)) en levert drie staatssecretarissen. Voor Participatie en Integratie (Jurgen Nobel), Voor Primair- en Voortgezet Onderwijs (Mariëlle Paul) en voor Jeugd, Preventie en Sport (Vincent Karremans).

NSC kreeg vier ministeries: het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (Eppo Bruins (CU)), het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (Judith Uitermark), het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (Eddy van Hijum/ook vicepremier)) en het Ministerie van Buitenlandse Zaken (Caspar Veldkamp) en levert de Staatssecretarissen voor Fiscaliteit (Folkert Idsinga), voor Toeslagen en Rechtsbescherming (Nora Achahbar), de Staatssecretaris voor Rechtsbescherming (Teun Struycken) en een Staatssecretaris voor Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (Jean Rummenie). Harm Holman (57) hield 170 melkkoeien op 120 hectare grond in het Drentse Steenbergen. De afgelopen 9 jaar was hij voorzitter van de Nederlandse tak van de European Dairy Farmers. Daarvoor was hij onder meer commissaris bij Friesland Foods en statenlid voor het CDA in Drenthe en nu kamerlid voor NSC die samen met BBB vecht voor een mestwet en verlenging van de derogatieregeling die van 2024 tot en met 2025 wordt afgebouwd. Vanaf 2026 geldt dan ook voor Nederlandse boeren de Europese norm voor het gebruik van dierlijke mest. Holman was ook voorzitter van de Nederlandse tak van de European Dairy Farmers. Drie jaar geleden verkocht Holman zijn melkveehouderij.

BBB kreeg twee ministeries: het Ministerie van Landbouw, Natuur, Voedselkwaliteit (Femke Wiersma) en het Ministerie voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (Mona Keijzer) en levert de Staatssecretarissen Visserij, voor defensie (Gijs Tuinman) en voor Mijnbouw Herstel Groningen (Eddie van Marum). BBB staat meteen al met lege handen nu de Natuurherstelwet in de EU onlangs werd goedgekeurd. Ook de krimp van de veestapel stond al grotendeels vast. Minister Wiersma heeft ervoor gezorgd dat de ingreep iets minder groot is, dan onder haar voorganger Piet Adema al was overeengekomen. Hij had voorgenomen een krimp van 30 procent van de fosfaat- en dierrechten te realiseren.

Henk Vermeer, Caroline van der Plas en Wim Groot Koerkamp richtten in 2019 vanuit hun bedrijf ReMarkAble BBB (de BoerBurgerBeweging) op. MarCoM Strijker BV, de bestuurder van de bedrijven was een van de initiatiefnemers. De drie waren ten tijde van de oprichting van BBB vennoten van agrarisch marketingbureau ReMarkAble communicatie B.V./Adtraction Buitenreclame/Famous Farm. Remarkable registreerde het webadres www.boerburgerbeweging.nl op 18 februari 2019 en bouwde de bijbehorende website. In april 2019 volgde een Twitter-account voor BBB en in augustus zei Van der Plas dat BBB in 2021 met de verkiezingen mee ging doen. Donaties, contributies en verkopen van de webshop en alle financiële bijdragen die enthousiastelingen deden aan BBB kwamen toen nog gewoon terecht op de Rabobankrekening van het bedrijf. Wim Groot Koerkamp vertelt op 29 augustus 2019 dat de donaties voor de BoerBurgerBeweging al binnenstroomden op de rekening van Remarkable. De verkoop van zo’n 6000 BoerBurgerBoeken zorgden voor het campagnebudget. Het geld van de verkoop komt echter niet voor in de door BBB gepresenteerde cijfers. Ook waren nog tot ver in 2023 de leveringsvoorwaarden van het marketingbureau Remarkable van toepassing op de webshop van de politieke partij BBB. Dat probeert BBB te verhullen door alleen een Kamer van Koophandel-nummer te vermelden, maar het was hetzelfde KvK-nummer als dat van Remarkable. De drie staken via hun bedrijf Remarkable tot aan de verkiezingen van maart 2021 ongeveer 174.000 euro in de oprichting van BBB. Het grootste deel daarvan, 117.395,90 euro, werd in 2019 en 2020 gedoneerd. Vermeer zegt dat de partij dat als donatie aangemeld heeft bij het ministerie van Binnenlandse Zaken. Uitgeverij Agrio schonk ook vele steunadvertenties. Caroline van der Plas stond op de loonlijst van Agrio tot maart 2021. Agrio was ook de uitgever van het BoerBurgerBoek. Bayer en Monsanto zijn klant van dit marketingbedrijf Remarkable. De oprichter/eigenaar Wim Groot Koerkamp en marketingdirecteur Henk Vermeer zijn weer secretaris en penningmeester bij de BBB. Ook is Vermeer campagneleider voor de BBB. Het adres van de BBB is hetzelfde als het adres van communicatiebureau van Remarkable. De opgerichte politieke beweging werd niet ingeschreven als ‘levensbeschouwelijke en politieke organisatie’, maar als vereniging met ‘maatschappelijke dienstverlening zonder overnachting’, en binnen die rubriek als ‘overig maatschappelijk advies, gemeenschapshuizen en samenwerkingsorganen op het gebied van welzijn’. Eind september 2023 stond BBB nog steeds zo ingeschreven. Zodra BBB, waar Wim Groot Koerkamp tussen 2019 en maart 2021 al goed aan verdiend had, in de Tweede Kamer zat en subsidie kreeg, werd Marc vennoot van Remarkable gemaakt. In 2021 trok Wim Groot Koerkamp zich formeel terug uit BBB om zich op het communicatiebureau te richten. Vepros, de BV van Henk Vermeer was van 1 april 2021 tot januari 2022 bestuurder en vennoot van Remarkable, en verkocht zijn 30% aandelen van het bedrijf om vanaf 17 maart 2021 ondersteuning te geven aan de fractie van BBB. Vermeer was eerst penningmeester van BBB en werd vervolgens verkiesbaar gesteld en kwam op de vierde plaats van de kieslijst te staan.

Eelco van der Wal die in dienst was van Remarkable werd in 2023 benoemd tot vennoot van Wim Groot Koerkamp, Marc Strijker en Edzard van Delden. Eelco richtte zich op de ICT en social Media binnen het bedrijf. ReMarkAble rekende voor haar diensten aan BBB in 2022 zo’n 210.000 euro. Dat was meer dan een kwart van het BBB budget. ReMarkAble verrichtte hiervoor diensten op het gebied van communicatie, ontwierp banners en verzorgde campagnes op sociale media, daarnaast werden ook politieke meer inhoudelijke taken gedaan, zoals het schrijven van persberichten en het bijhouden van de ledenadministratie. Wim Groot Koerkamp rekende hierbij voor zijn eigen diensten een uurtarief van 110 euro, net als de andere vennoten van ReMarkAble.
De relatie tussen BBB en ReMarkAble werpt vragen op. Volgens ReMarkAble werd een gereduceerd tarief toegepast waardoor het uurtarief uiteindelijk lager zou zijn uitgevallen dan die 110 euro.
De BBB zelf vindt de nauwe financiële band met ReMarkAble zelf ook onwenselijk en heeft daarom al maatregelen genomen. Volgens penningmeester Brok werd in 2022 al het communicatiewerk nog ‘zonder vragen’ uitbesteed aan ReMarkAble. Sinds het begin van dit jaar wordt voor elke opdracht minstens twee partijen om een offerte gevraagd. ReMarkAble komt volgens Brok vaak nog als winnaar uit de bus. De partij heeft zelf ook mensen in dienst genomen die communicatiewerk verrichten waardoor de afhankelijkheid van ReMarkable verder wordt verminderd. Het huidige partijbestuur vindt dat hierdoor voldoende afstand bestaat tussen de partij en ReMarkAble. De BBB kreeg in 2022 435 duizend euro aan subsidie. Om hiervoor in aanmerking te komen moest de partij in haar jaarrekening alle schulden boven de 25.000 euro vermeldden. Hieruit bleek dat de BBB eind 2022 nog een rekening van 85.000 open had staan bij ReMarkAble. In 2021 deed ReMarkAble haar werk voor de BBB nog gratis. Dit werd toen in de boeken opgevoerd als een gift in natura, namens ReMarkAble, ter waarde van ruim 45.000 euro. Een dergelijke constructie zou nu onmogelijk zijn omdat de prijs die ReMarkAble de BBB rekent zoveel is gegroeid. In 2023 werd namelijk een wet van kracht die giften groter dan 100.000 euro verbiedt. BBB hanteert naar eigen zeggen een strikter maximum van 50.000 euro. Een korting op werkzaamheden is echter ook een gift en zou als zodanig daarbij moeten worden opgeteld. Met BBB werd na het bekend worden van de onderlinge connectie overeengekomen om voor 2022 met een gereduceerd tarief van 70 euro per uur voor creatiewerk en 40 euro per uur voor (webshop) te gaan werken. Groot Koerkamp ontkend niet dat de stap naar de politiek financieel gunstig was voor ReMarkAble. Het eigen vermogen van het bedrijf steeg tussen 2018 en 2022 van 280.000 tot meer dan een half miljoen euro. Groot Koerkamp kondigde aan ook een publieke omroep, Aan Tafel!, op te willen richten. De publieke omroep moet los staan van beide initiatieven en Groot Koerkamp zou zijn belang in ReMarkAble daarom verkopen. In 2023 stroomde zo’n € 200.000 naar ReMarkAble en hiermee incasseerde ReMarkAable in totaal zo’n € 800.000 omzet sinds de oprichting van BBB. Versluis Accountancy uit Schoonhoven doet de jaarrekeningen van BBB en is verplicht de jaarrekening van het voorgaande jaar op de website te publiceren. De vereniging BBB hield zich daar tot voor kort niet aan, maar heeft nu wel de jaarrekening over 2023 gepubliceerd. Maar niet die van 2022 of 2021. BBB heeft zich samen met NSC (H.Holman) ook ingezet om het mestprobleem op te lossen. De door de EU opgelegde beperkingen/plafond van de hoeveelheden mest zouden voor de boeren de nekslag kunnen betekenen. Boeren moeten mest afvoeren en hiervoor in de plaats kunstmest gebruiken om zo het grondwater niet verder te vervuilen. Per 1 januari moet er door BBB Landbouwminister Femke Wiersma een nieuwe mestwet geeffectueerd worden, omdat de veeteelt de doelstellingen voor deze datum niet zullen halen. Ook nu weer lijkt BB een opdrachtgever te hebben voor het wijzigen van milieuwetgeving. Nederlandse boeren mogen per 2025 minder mest uitrijden en daarom met er minder vee overblijven. Minister Wiersma, wil regelingen om uit te kopen indien mogelijk versnellen. In 2026, verdwijnt de Nederlandse uitzonderingspositie op basis waarvan boeren meer mest mogen uitrijden dan Europees eigenlijk is toestaan. De vrees is dat als er geen goede regelingen komen een “generieke korting” dreigt, waarbij alle boeren moeten krimpen om de mestoverschotten op te lossen. Het vorige kabinet had een transitiefonds in het leven geroepen van ruim 20 miljard euro om natuur te herstellen en boeren uit te kopen. De huidige coalitie schrapte dat fonds en stelt in totaal 5 miljard beschikbaar. Van dat geld moeten de brede uitkoopregelingen komen.

De officiële start van het kabinet was op 2 juli. Van Zwol benadrukt dat het zogenoemde programkabinet van de vier partijen “een bijzonder karakter heeft”. Van Zwol was met Elbert Dijkgraaf de afgelopen acht weken informateur. In totaal kwamen er 13 Staatssecretarissen. De PVV leverde er vier en VVD, NSC en BBB ieder drie. Daarnaast kwamen er naast de partijloze premier Dick Schoof vijftien ministers in het nieuwe kabinet. Daarvan mocht de PVV er vijf leveren, VVD en NSC vier en BBB twee. De coalitiepartijen wilden drie nieuwe ministeries. Er kwam een ministerie van Asiel en Migratie, een van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening en een ministerie van Klimaat en Groene Groei bij.

Het nieuwe kabinet heeft een hoofdlijnenakkoord afgesloten met de volgende 10 hoofdpunten:

Bestaanszekerheid en koopkracht
Grip op asiel en migratie
Wonen en volkshuisvesting, infrastructuur, openbaar vervoer en luchtvaart; elke regio telt
Een goede toekomst voor landbouw en visserij, voor voedselzekerheid, voor natuur
Energie, leveringszekerheid en klimaatadaptatie
Toegankelijke publieke voorzieningen; zorg en onderwijs
Goed bestuur en een sterke rechtsstaat
Nationale veiligheid
Internationale veiligheid
Solide overheidsfinanciën, economie en vestigingsklimaat

De nieuwe coalitie wil nog voor de volgende nieuwe verkiezingen een nieuw kiesstelsel voor de Tweede Kamer, die de regionale band tussen kiezers en gekozenen” moet versterken. Verder moeten stappen worden gezet voor een grondwetsherziening zodat wetten getoetst kunnen worden aan de Grondwet. En in het verlengde daarvan moet er ook een aanzet worden gemaakt voor de vorming van een constitutioneel hof, dat de toetsing aan de grondwet kan uitvoeren. Een enkele fout mag een burger niet meer diep in de problemen duwen”, vindt de nieuwe coalitie en daarom gaan aanmanings- en incassokosten van de overheid fors omlaag. Ook moet er gesnoeid worden in het aantal ambtenaren en consultants bij de overheid en is er een bezuiniging ingeboekt van honderd miljoen euro op de publieke omroep. De coalitie wil het vestigingsklimaat verbeteren en recente lastenverzwaringen voor ondernemers deels terugdraaien. Het gaat onder meer om verhoging van de energiebelasting en een vermindering van de korting op de motorrijtuigenbelasting van elektrische auto’s van 40 naar 25%. De volledige MRB-compensatie voor het meergewicht van de accu tot en met 2030 werd eerder dit jaar goedgekeurd door de Tweede en Eerste Kamer en de percentages lagen sindsdien vast. De formerende partijen hebben echter afgesproken om uiteindelijk 14,7 miljard euro per jaar te bezuinigen. Daar staan eenzelfde bedrag aan extra uitgaven (lastenverlichtingen en investeringen) tegenover. Per saldo gaan de uitgaven volgens hen uiteindelijk met 4,7 miljard euro per jaar omlaag. Zo is de coalitie voornemens om een vijfde van het ambtenarenapparaat te ontslaan, hetgeen in de praktijk onmogelijk is. De belastingdienst kampt zelfs met een groot capaciteitsprobleem, waardoor er eerder mensen bij moeten dan er weg zouden kunnen. Bovendien zijn er veel onvoorziene miljarden niet in de Rijksbegroting opgenomen kosten te verwachten. (zie onder). Komende jaren zou het budget voor ontwikkelingshulp in totaal met zo’n twee miljard euro omhoog gaan, maar ook dat werd geschrapt. PVV minister Klever legt zich daar onder druk van haar ambtenaren niet bij neer en wil in het voorjaar de discussie opnieuw aangaan.

De kans is groot dat de partijen in Brussel bij de EU meer voor elkaar zullen krijgen nu daar de rechtse groep “Patriots for Europe” steeds groter word. De alliantie werd opgezet door de Hongaarse premier Viktor Orbán, de voormalige Tsjechische premier Andrej Babiš en de Oostenrijkse partij FPÖ. Later viel Wilders zijn minister president op X nogmaals aan toen bekend werd dat er opnieuw miljoenen naar Oekraïne werden weggegeven. Wilders sneerde “De hardnekkige corruptie daar ook nog besproken @MinPres of alleen maar geld gebracht?” Dat de betreffende miljoenen al in de voorjaarsnota werden begroot was hem kennelijk ontschoten of niet bekend. Wilders was ondertussen aanwezig bij de rechtbank over de negatieve gevolgen van de bedreigingen op zijn leven. Het Openbaar Ministerie eiste daar een celstraf van veertien jaar tegen de geestelijke Muhammed Ashraf Jalali en zes jaar cel tegen politiek leider Saad Hussain Rizvi voor doodsbedreigingen aan Wilders.

Drie van de vier coalitiepartijen van het kabinet Schoof zien niets in kilometerheffing. Alleen de VVD is voor. Tegen 2030 rijden er fors meer elektrische auto’s op de weg. Dat betekent effectief minder benzine- en dieselauto’s dus dit veroorzaakt opnieuw een gat in de toch al krappe begroting.

Een jaar geleden noemde Marjolein Faber het Gemeentebestuur van Hoevelaken nog huichelaars, farizeeër en landverrader omdat er een AZC in haar woonplaats moest komen en nu moet zij in haar nieuwe rol van minister van immigratie zelf een asielzoekerscentrum realiseren. Die opvang komt er ook als de spreidingswet vroegtijdig wordt ingetrokken, zoals zij van plan is. Met het ingestudeerde script “Kijk, we zitten natuurlijk met de huidige wet- en regelgeving en dan hebben we de plicht om mensen op een fatsoenlijke manier op te vangen.” vinden de bewoners en kiezers haar ongeloofwaardig. Faber nam eerder ook al afstand van de term “omvolking” die ze altijd gebruikte. Hierover zei ze dat ze de term beter niet had kunnen gebruiken, en dat ze het ook niet meer zal doen. Faber heeft een standaard antwoord ingestudeerd op alle kritiek op haar verleden.. Ik wil iets veranderen in dit land, en dat kan alleen als minister in een kabinet. Ik ga de strengste minister voor asiel ooit worden in dit land.” het “zal een “rechtvaardig” beleid worden. Wel vindt ze nu dat er “zorgelijke demografische ontwikkelingen” zijn. Faber(64) zat 12 jaar in de 1e Kamer en werd daar later ook fractievoorzitter.

De migratieplannen uit het hoofdlijnenakkoord

asielstop
opt-out clausule voor Europees asiel- en migratiebeleid
bij nieuwe vluchtelingencrisis ‘mini-Schengen’
meer grenscontroles
handhaven Dublin-afspraken (in land van aankomst doet asielzoeker de procedure)
migranten terugsturen naar buurlanden
beperken gezinshereniging
EU-migratiepact met aangescherpte asielregels en toelatingsprocedures uitvoeren
strikte procedures aan buitengrenzen EU
akkoorden over terugkeer met derde landen
migrantenopvang buiten de EU

Ook Wilders zelf speelt, om te mogen mee regeren, een andere rol en zette al zijn ongrondwettelijke verkiezingsbeloftes opzij. Hij zal aan zijn nieuwe EU fractie “Patriotten voor Europa de nieuwe ingewikkelde rol van zijn kabinet moeten gaan uitleggen. De keuze voor de naam Patriotten voor Europa blijkt een ongelukkig gekozen synoniem. De PVV wilde het aan Oekraïne door de EU aangeboden associatie accoord in de papiervernietiger. Wilders wil niet langer dat Nederland vertrekt uit de Europese Unie en hij steunt nu de strijd van Oekraïne tegen Rusland. Voor alle andere plannen zoals het verlagen van de AOW leeftijd, het verhogen van het minimumloon en het onmiddellijk afschaffen van het eigen risico in de zorg bleek de financiële dekking er niet te zijn door de tientallen miljoenen aan tegenvallers die het kabinet Wilders samen met Kaag hebben achtergelaten. Het kabinet en de leiders van de vier coalitiepartijen zijn het 29 augustus na lang overleg uiteindelijk toch eens geworden over de begroting voor volgend jaar.

Niet alleen GroenLinks-PvdA, maar ook D66, SP, Partij voor de Dieren en Volt wilden PVV-ministers Marjolein Faber (Asiel en Migratie) en Reinette Klever (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp) meteen al wegsturen en ondertekenden de motie van wantrouwen van GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans. Timmermans diende de motie van wantrouwen in tegen Klever en Faber om hun veelbesproken omstreden uitlatingen over onder meer omvolking. 46 waren voor 103 tegen. Er zouden plannen zijn om 3 oktober opnieuw met een motie van wantrouwen te komen en hierbij te vragen om een hoofdelijke stemming

Het begrotingstekort van Nederland zou voor 2024 uitkomen op 2,9 procent van het bbp en de staatsschuld op 47,3 procent van het bbp. Met de nog steeds oplopende rente en het oplopen boven de 3% liggen noodzakelijke bezuinigingen op de loer evenals tientallen miljarden aan extra onkosten buiten de begroting om. Het begrotingstekort zou naar verwachting in 2028 pas op lopen naar 3,3 procent en voor 2029 tot 2032 uitkomen op 4,6 procent. De EMU-schuld in 2023 was 480,7 miljard euro, ofwel 46,5% van het bbp. Op de middellange termijn zullen de Nederlandse overheidsfinanciën verder verslechteren, mede door een toename van de vergrijzingsgevoelige uitgaven aan onder meer zorg en AOW en de aanhoudende toestroom van immigranten.

Door de gestegen rente moet Nederland ook miljarden per jaar meer betalen over de staatsschuld. De Europese afgesproken grens is 3 procent. Grote beleidswijzigingen zijn nodig om het begrotingstekort van ruim 5 miljard euro niet tot boven de Europese norm op te laten lopen, maar de extreme uitgaven voor defensie en de asielinstroom beletten dit. Defensie heeft het afgelopen jaar zo’n 2,4 miljard euro meer uitgegeven dan het jaar ervoor. Daar komen nog extra kosten bij nu het oorlogsschip Zr.Ms. Tromp is ingezet in de Rode Zee om daar een bijdrage te leveren aan de veilige en vrije doorvaart. Daarnaast was het Joint Logistic Support Ship Zr.Ms. Karel Doorman vier maanden met 250 bemanningsleden in het gebied. Voor 2024 bedragen de totale uitgaven voor Defensie 21,4 miljard. Er blijft dus minder geld over voor zorg, het onderwijs en welzijn.

De Europese Investerings Bank financierde in 2023 2,1 miljard euro aan leningen verspreid over zestien projecten. Daarnaast financierde het Europees Investeringsfonds (EIF), 548 miljoen euro aan equity en garanties ter ondersteuning van het midden- en kleinbedrijf.

De nieuwsmedia verwachten door de btw verhoging op sportabonnementen, zwemles, sportscholen en sportwedstrijden een krimp van 10 procent, wat zou betekenen dat 270.000 huishoudens hun abonnement op de krant zullen opzeggen. De werkgelegenheid bij nieuwsbedrijven zal ook teruglopen, met naar verwachting met 377 fte. Premier Dick Schoof werd bij de persconferentie geconfronteerd met het lekken van deze en ander begrotingsplannen, maar hij hoopte ‘oprecht’ dat niet een van zijn ministers of staatssecretarissen verantwoordelijk is voor dit uitlekken. Hij rekent daar op, want de geheimhouding was zoals altijd uitdrukkelijk afgesproken. Het kabinet en de regeringspartijen zijn de enige die de stukken kennen. Zelf lekte hij alleen dat mensen er volgend jaar in de portemonnee gewoon op vooruitgaan. Hij voegde er nog aan toe dat misschien dat wat naar buiten komt, misschien net niet helemaal klopt en dat hij ook vanuit gaat dat het lekken niet uit het kabinet komt. Niet geheel bij toeval zijn alleen meevallers gelekt. Daarom vind u de tegenvallers onderaan.

Het Exit Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) is stopgezet. Provincies kunnen de huidige programma’s voor natuurherstel en de aanpak van de stikstofproblematiek staken, maar sommigen weigeren dit. Provincies zijn van het nieuwe kabinet dus ook niet langer verplicht om zich te houden aan de huidige afspraken om de natuur te herstellen en het stikstofprobleem aan te pakken. Binnen het programma NPLG maakten de provincies zelf een samenhangend ruimtelijk plan om alle milieudoelen te halen. Nu wordt voorlopig ook het probleem met de bouwvergunningverlening niet opgelost.

De Tweede Kamer ontvangt de Miljoenennota onder embargo op vrijdag 13 september.

Staatsschuld

Nederland heeft in 2023 10,3 miljard euro afgedragen aan de EU. Aan subsidies in gedeeld beheer ontving Nederland 1,4 miljard euro, maar dat zijn niet alle inkomsten uit de EU. Over de totale ontvangsten in dat jaar zijn nog geen actuele cijfers bekend; in 2022 waren die in totaal € 3,5 miljard. De inkomsten uit het Herstel- en Veerkrachtplan, ook wel het Coronaherstelfonds genoemd, zijn ook nog niet zeker: De minister van Buitenlandse Zaken verwachtte eerst dit jaar € 2,6 miljard te ontvangen. Maar Nederland zal dit bedrag in 2024 niet volledig ontvangen. Nederland betaalde in 2022 al 2,7 miljard euro meer aan de Europese Unie (EU) dan het ontving en moet nu opnieuw 3 miljard extra bijbetalen voor de verdere uitbreiding met meer lidstaten. De grootse kostenposten zijn de bijdrage aan de EU, de oplopende rente van de Staatsschuld, de immigratie, de energietransitie, de oorlog in Oekraïne en Israël, de vergrijzing, en de maatregelen ten behoeve van stikstof beperking. Door de afname van de overheidsschuld is de zogeheten schuldquote gezakt tot 45,9 procent. Dat betekent dat de omvang van de staatsschuld nu minder dan 46 procent bedraagt van de totale omvang van de Nederlandse economie. Daarmee voldoet Nederland nu nog ruimschoots aan de Europese normen die een maximale schuld van 60 procent van het bruto binnenlands product (bbp) voorschrijven.

Migratie is met 8 miljard euro opnieuw de grootste kostenpost, 4 miljard er van gaat naar het COA

In 2023 was de Nederlandse Overheid 860 miljoen euro meer kwijt aan rente-uitgaven. Dit loopt daarna verder op tot 1,6 miljard in 2024 en 2,3 miljard in 2025. En ook in de jaren daarna zullen de rentelasten verder stijgen. De lange rente stĳgt volgens een raming van het CPB verder naar 2,7% in 2023 en 2024. Een steeds groter deel van de overheidsschuld moet daardoor tegen hogere rentetarieven worden geherfinancierd. De extra uitgaven voor de energiecrisis passen niet binnen de lopende begroting en bleken zelfs verkeerd berekend. Het twee maal uitkeren van 190 euro in november en december kostte de Overheid 3,15 miljard in plaats van de eerder berekende 2,6 miljard. Het kabinet kwam met een steunplan voor het mkb van rond de 3 miljard euro. Er moet 4 miljard euro naar infrastructuurprojecten als onderdeel van 7,5 miljard euro dat moest worden vrijgemaakt om nieuwe woonwijken bereikbaar te maken. De rest gaat naar investeringen in de infrastructuur voor auto’s (2,7 miljard euro) en fietsers (780 miljoen euro). In 2022 immigreerden 403.108 personen en emigreerden 179.310 personen uit Nederland. Om asielzoekers te plaatsen werden gemeenten overgehaald met 2.500 euro voor elke asielzoeker die vijf jaar lang geplaatst wordt. Asielzoekers die vrijwillig vertrekken ontvangen 5.000 euro. Er is een enorme corona-belastingschuld die in vijf tot zeven jaar tijd moet worden terugbetaald aan de fiscus. Zo’n 1700 bedrijven staan al op de rol voor mogelijke schuldsanering en daar komen er meer bij. Er worden dan ook veel faillissementen en opheffingen verwacht. Vooral omdat de Duitse economie er erg slecht voor staat en dit zal ook gevolgen hebben voor handelspartner Nederland.

De Algemene Rekenkamer vindt dat sommige passages in het begrotingswijzigingsvoorstel (BBV) opnieuw onvoldoende duidelijk zijn en dat de rechtmatigheidsverantwoording, die besturen van decentrale overheden moeten afleggen onvoldoende is uitgewerkt. Het niet of onvoldoende verwerken van de aandachtspunten zou kunnen leiden tot een structurele onzekerheid over de rechtmatigheid van specifieke uitkeringen. In 2020 werd er door de ministeries onder Rutte 9,1 miljard onrechtmatig uitgegeven. Van dat geld is niet goed duidelijk gemaakt hoe het is besteed. Daarmee werd de “tolerantiegrens van 1 procent fouten en onzekerheden’ die de Algemene Rekenkamer hanteert, fors overschreden. Het ministerie van Volksgezondheid van Hugo de Jonge had hiervan alleen al onrechtmatig 5,1 miljard euro uitgegeven voor mondkapjes, beademingsapparatuur en testen ten behoeve van Corona. Voor een deel van de spullen kon niet worden aangetoond wat ermee is gebeurd. Het onderzoek naar de mondkapjesdeal van Sywert van Lienden kostte de Nederlandse Staat ruim 5 miljoen euro.

Hugo de Jonge werd na zijn ministerschap waarnemend commissaris van de Koning in de provincie Zeeland.

In 2021 werd maar liefst opnieuw ruim 15 miljard euro aan kabinetsuitgaven gedaan die volgens de rekenkamer niet op orde waren. Het gevonden percentage van betalingen waarmee fouten zijn gemaakt is volgens de Rekenkamer toegenomen van 2,7 procent naar 3 procent. De auditors signaleerden ook risico’s met betrekking tot de EU-middelen die beschikbaar zijn gesteld in reactie op de coronacrisis en de aanvalsoorlog in Oekraïne. Gemeenten wacht een onzekere financiële toekomst met structurele tekorten die kunnen oplopen tot meer dan 1 miljard euro, daarvoor waarschuwt accountantsorganisatie BDO in een jaarlijkse analyse van de jaarrekeningen en begrotingen van de ongeveer 350 gemeenten in Nederland. De gemeente Amsterdam heeft een schuld van ruim 7,5 miljard euro opgebouwd en ook Amersfoort, Capelle aan den IJssel en Heerlen zaten in geldnood. Twaalf gemeenten staan zelfs onder curatele van de provincie, omdat ze tot 2024 geen enkel begrotingsjaar sluitend kunnen krijgen. Dat zijn er drie meer dan vorig jaar. De belastingdienst blijkt ook nog eens te hebben gefraudeerd en gediscrimineerd en bij veel Gemeentes maar ook bij de Rijksoverheid zijn de financiën niet op orde. De belastingdienst komt 400 werknemers tekort om achterstallige belasting te innen en is zwaar overbelast. In 2022 werd 41,7 miljard euro uitgegeven aan zaken die niet door de 2e kamer werden goedgekeurd. 23 miljard hiervan werd door het ministerie van Economische Zaken en Klimaat uitgegeven. De uitgaven werden gedaan op grond van artikel 2.27 Comptabiliteitswet. Het ministerie van Financiën experimenteert nog steeds met manieren om de toeslagenaffaire af te handelen. De kosten hiervoor werden bijna vier jaar geleden begroot op 310 miljoen, maar inmiddels is de 7,2 miljard euro gepasseerd en het einde is nog niet in zicht want er worden nog een ruim 2 miljard aan kosten verwacht. Om ouders over te halen om hun bezwaar in te trekken biedt de UHT 5000 euro per geval. Inmiddels zijn er al 12.000 bezwaren ingediend. Het voorgaande kabinet heeft 2,3 miljard euro aanvullend beschikbaar gesteld voor verbetering van dergelijke schaderoutes. Hiervan is circa 1,4 miljard euro op 26 juni 2024 beschikbaar gesteld via een nota van wĳziging op de eerste suppletoire begroting van Financiën. Tegelĳkertĳd is 0,9 miljard euro aanvullend gereserveerd op de Aanvullende Post. Dit is nog gebaseerd op een grofmazige raming, met grote onzekerheden rond het aantal gedupeerden per route en hun gemiddelde schade. Dit kabinet dekt deze aanvullende kosten voor schaderoutes. De overheid nam voor 887 miljoen euro aan schulden en betalingsachterstanden van toeslagenouders over of scholden deze kwijt. Ook hebben bijna 84.000 gedupeerde jongeren “een financieel steuntje in de rug ontvangen. Om de tekorten te dekken willen de grote Gemeentes het verkeersboeteverdienmodel van de Overheid overnemen en willen nu ook zelf flitspalen plaatsen en overtreders beboeten.

Corona/Covid

Ondernemers kregen gedurende de coronacrisis zo’n 8 miljard euro aan tegemoetkoming in de vaste lasten uitgekeerd. Door stagnatie in toeleveringen, gedwongen sluitingen vanwege besmettingen onder het personeel kwamen veel bedrijven in financiële nood te verkeren. Sinds het begin van de coronacrisis hebben banken in Nederland aan ruim 161.000 ondernemers 23,7 miljard euro leningen of kredietruimte verstrekt. Het gaat in totaal om 32.000 leningen ter waarde van 20,7 miljard euro en om 129.000 bedrijven die uitstel van betaling hebben gekregen. Ruim 650.000 bedrijven hebben vanwege de pandemie een beroep gedaan op een of meer steunmaatregelen. Dat is 34,8 procent van alle bedrijven in Nederland. 15,1 % van de bedrijven vroeg om het uitstellen van belastingbetaling voor een bedrag van 20,8 miljard euro. De twee jaar durende steunmaatregelen liep van maart 2020 tot en met juni 2022. De meest aangevraagde regeling was de TOZO, inkomenssteun die vooral werd gebruikt door kleine zelfstandige ondernemers zoals zzp’ers. Voor 18,1% van de zzp’ers die de steun ontvingen kostte dit 3,5 miljard euro, TOGS of TVL (tegemoetkoming in schade of vaste lasten)kregen 12,9% van de bedrijven en dat kostte 10,1 miljard euro. De loonkostensteun NOW vroegen 7,3% van de bedrijven aan en kostte de Staat 23,9 miljard euro. Wanneer de steun onterecht is ontvangen moet deze worden terugbetaald. De ondernemers die gebruik maakten van belastinguitstel moeten nu binnen 5 tot 7 jaar met rente terug gaan betalen. Dit gaat een hoop faillissementen opleveren. Zo’n 1700 bedrijven staan al op de rol voor mogelijke schuldsanering Veel bedrijven waaronder De Thermen in Rosmalen gingen al failliet. Zelfs grote ketens als ICI Paris, Adidas, Deichmann, H&M, Mediamarkt, BCC en Big Bazar konden door de Corona crisis de huur niet langer betalen en hadden Overheidssteun nodig. Nederlandse banken verleenden sinds maart 2020 negentien miljard euro aan steun in de vorm van extra leningen of uitstel van aflossingen aan 161.000 ondernemers en bijna 34.000 particulieren. De Corona pandemie kostte de Nederlandse Overheid zo’n 92 miljard euro en het begrotingstekort voor 2023 liep op naar 49,2 procent. Op het ministerie van Volksgezondheid was ten tijde van minister Hugo de Jonge (CDA) de administratie slecht op orde. De coronacrisis verergerde de boekhoudkundige chaos op het ministerie, omdat in grote haast medische spullen gekocht moesten worden. Van een bedrag van 5,1 miljard euro is onduidelijk of het wel goed is besteed.

Vitol

Vitol handelt al meer dan 16 jaar in LNG. Het breidt zijn aanwezigheid wereldwijd uit en verhandelde vorig jaar wereldwijd meer dan 17 miljoen ton LNG. Vitol kocht in april een bedrijf voor hernieuwbare energie, BioMethane Partners, om Vitol BioMethane (VBM) te vormen en 2 augustus werd bekend dat Noble Resources Trading Limited (Noble Resources) wordt overgenomen. Noble Resources is een van de onafhankelijke ketenbeheerders voor energieproducten en industriële grondstoffen in Azië. De aandeelhouders van Vitol ontvingen over 2023 samen 6,5 miljard dollar aan dividend. De eigenaars van Vitol, die ook werknemers zijn kunnen gemiddeld ruwweg een kleine 13 miljoen euro de man tegemoet zien. Vitol, Louis Dreyfus en Trafigura draaien mee aan de Nederlandse top avn bedrijven. Vitol is met een omzet van 236 miljard euro (2021) zelfs het grootste bedrijf van Nederland. Vitol werd in 1966 opgericht door de Rotterdamse kolenhandelaar Henk Viëtor verhandeld onder meer ruwe olie, gas, steenkool, benzine, diesel, LNG (vloeibaar gas), kerosine en stookolie. Vitol heeft de beschikking over eigen productievelden en beschikt verder over eigen distributiepunten, raffinaderijen en benzinestations. Het bedrijf is wereldwijd actief, maar het zwaartepunt ligt in Noord-Amerika, Europa en Azië. In 2008 was Vitol met 400 miljoen ton ruwe olie per jaar de grootse onafhankelijke energiehandelaar ter wereld.Vitol is een van grootste bedrijven in Nederland. Alle aandelen zijn in handen van ongeveer 450 mensen die allen werkzaam zijn bij Vitol.De sinds 2006 in Rotterdam operationele Euro Tank Terminal is in eigendom van VTTI, een joint-venture tussen Vitol en het Maleisische MISC, die wereldwijd olieopslagtanks exploiteert. Medio 2015 nam Vitol het belang van partner MISC over en betaalde ruim 700 miljoen euro voor het aandelenpakket. In de voormalige Sovjet-Unie is dochterbedrijf Arawak Energy actief. In 2011 werden 1300 pompstations van Shell in Afrika overgenomen. In februari 2014 kocht Vitol de Geelong raffinaderij ten zuiden van Melbourne en 870 benzinestations van Shell in Australië.Geelong kan per dag 120.000 vaten ruwe olie verwerken. Vitol blijft de brandstoffen verkopen onder de Shell merknaam. Shell ontvangt 2,6 miljard dollar voor deze activiteiten. In september 2016 kwam aan het licht dat Vitol samen met Trafigura een belangrijke rol speelt in de export van giftige brandstof naar een aantal Afrikaanse landen. Daarbij wordt olie van goede kwaliteit met goedkope, giftige mengstoffen als zwavel en benzeen tot zgn. “African quality” aangelengd. Beide bedrijven stellen daarbij geen regels te overtreden. In mei 2017 maakte Vitol bekend de kleine raffinaderij van Koch aan de 7e Petroleumhaven in Rotterdam over te nemen. In 2021 heeft Vitol zo’n 510 miljoen ton olie-equivalent aan olie, aardgas en lpg geleverd. De vier grote privéspelers voor energietrading – naast Vitol Nyrstar-eigenaar Trafigura, Mercuria Energy Group en Gunvor – hebben de voorbije twee jaar samen meer dan 50 miljard dollar nettowinst geboekt. Vitol telt zo’n 1.700 werknemers. Vitol zou volgens milieu defensie handelen met dictators en landen of bedrijven en deze omkopen. In augustus 2021 werd Vitol verbannen van de Mexicaanse handelsmarkt, omdat het bedrijf is beschuldigd van corruptie in de Verenigde Staten en Mexico. Vitol had 164 miljoen dollar smeergeld betaald aan Brazilië, Mexico en de VS. In Nederland heeft Vitol 13 bedrijven. Deze zogeheten brievenbusondernemingen zijn allemaal op één adres ingeschreven. Daardoor kan de winst verdeeld worden en hoeft Vitol minder belasting te betalen. Vitol verkoopt in Afrika benzine met een heel hoog gehalte aan giftige stoffen. Hier in Europa zijn er strenge regels over de hoeveelheid giftige stoffen die er in brandstoffen mogen zitten. In Afrika zijn die regels er niet. Daar maakt Vitol misbruik van door chemisch afval te mengen in deze brandstoffen. Op deze manier komen ze makkelijk af van gevaarlijk afval én verdienen er nog geld mee ook. Maar die giftige stoffen verhogen de kans op kanker en zorgen ervoor dat auto’s sneller kapot gaan. Vitol heeft ook nog deals gesloten met de Joegoslavische oorlogsmisdadiger Zveto Dragovic. In 2007 met de Irakese president Saddam Hoessein en in 2012 met Iran, toen dat verboden was vanwege Europese en Amerikaanse sancties. Het concern is al enkele jaren doelwit van de Amerikaanse justitie. In 2020 bekende het bedrijf schuld in een grote corruptiezaak. Vitol heeft negen jaar geleden al in de VS een boete van 17,5 miljoen dollar moeten betalen vanwege corruptie in Irak. In 2017 nam Vitol olie af van een controversieel Nigeriaans bedrijf Seven Energy, dat mogelijk op illegale wijze contracten heeft gekregen van het Nigeriaanse staatsoliebedrijf. De oprichter en voormalig topman van Seven Energy werd in de VS vervolgd voor grootschalige corruptie. Sinds 2015 verkocht Seven Energy die olie exclusief aan Vitol. De voormalige oliehandelaar van Vitol Javier Aguilar werd veroordeeld voor corruptie en het betalen van meer dan 1 miljoen dollar aan steekpenningen aan ambtenaren in Ecuador en Mexico. Een federale jury in Brooklyn achtte hem schuldig aan drie aanklachten van buitenlandse omkoping, samenzwering voor buitenlandse omkoping en samenzwering voor het witwassen van geld. Federale aanklagers in Brooklyn zeiden dat Aguilar steekpenningen van Vitol in Genève naar de ambtenaren stuurde via een reeks tussenpersonen en lege vennootschappen. Aguilar pleitte niet schuldig. Zijn advocaten voerden aan dat Aguilar adviseurs inhuurde waarvan hij dacht dat ze legitiem waren om Vitol te helpen het contract van $300 miljoen, dat 30 maanden duurde, binnen te halen voor het verschepen van ruwe olie die in 2016 door Ecuador’s staatsoliemaatschappij Petroecuador werd geproduceerd. Ze zeiden dat deze consultants steekpenningen betaalden zonder zijn medeweten, en dat de betalingsstructuur werd gecreëerd door een topman van Vitol. Aguilar was de eerste persoon die in de VS terecht moest staan in het kader van een uitgebreid onderzoek van het Amerikaanse Ministerie van Justitie naar grondstoffenhandelaren die steekpenningen betaalden om zaken te doen met staatsbedrijven in heel Latijns-Amerika, een schandaal dat de energiemarkten van Mexico tot Brazilië in beroering heeft gebracht. Vitol gaf in december 2020 toe ambtenaren in Brazilië, Mexico en Ecuador te hebben omgekocht en schikte voor 164 miljoen dollar. Aguilar’s acht weken durende rechtszaak bevatte getuigenissen van verschillende tussenpersonen en ontvangers van steekpenningen, die schuld bekenden en ermee instemden om samen te werken met de aanklagers. Hieronder bevonden zich twee voormalige werknemers van een in Houston gevestigde dochteronderneming van het Mexicaanse staatsoliebedrijf Pemex, die getuigden dat Aguilar hen ongeveer $600.000 aan steekpenningen betaalde om een contract van $200 miljoen voor de levering van ethaan-gas in de richting van Vitol te sturen. Aguilar’s advocaten voerden aan dat de Pemex werknemers geen buitenlandse ambtenaren waren, wat betekent dat de betalingen geen steekpenningen waren volgens de Amerikaanse wet. Aguilar wordt voor de federale rechtbank in Houston nog aangeklaagd voor het vermeende Pemex-schema. Hij heeft schuld bekend.

Scheepvaart

Orders voor nieuwe containerschepen bereikten een nieuw dieptepunt. Twee grote rederijen gingen binnen een maand failliet. Flinter Barendrecht met 31 schepen en Abis met 21 schepen. Bertram Rickmers heeft een deel van zijn scheepvaartimperium moeten redden via een samenwerking met Zeaborn. Bij scheepswerf Keppel Verolme verdwenen bijna 100 van de 350 banen. Ook rederij Vroon in De Central Industry Group (CIG) in Groningen moest door investeringsmaatschappij Nimbus worden gered. Het bekendste CIG-bedrijf Centraalstaal in Groningen, dat voorgevormde staalplaten voor schepen levert moest met reorganisaties het aantal werknemers terugbrengen van 120 naar 50. Het bedrijf ging failliet en werd in tweeën geknipt voortgezet door de scheepswerf Ferus Smit en CIG Architecture. Ook Wolfard & Wessels Werktuigbouw in Hoogezand, actief in de offshore, kwam in de problemen. Het maakte na een faillissement een doorstart met de helft van de 104 werknemers. De Nederlandse Overheid stelde om de sector van de ondergang te redden vijf miljoen euro beschikbaar via de Subsidieregeling Duurzame Scheepsbouw (SDS) waardoor rederij Van Oord ondanks de malaise alsnog een nieuw kraanschip (op aardgas) kon bestellen bij scheepswerf Neptune die met de winst de opgelegde last onder dwangsom voor milieuvervuiling kon betalen. De ChristenUnie stond niet alleen aan de basis van het creëren van de subsidie maar was ook van doorslaggevende betekenis bij de toestemming voor de wijziging van het bestemmingsplan en een ruimere milieuvergunning ten behoeve van nieuwbouwplannen van de scheepswerf Neptune Shipyards. Ook het noodlijdende Royal IHC mocht met geld van SDS zo’n schip op gas bouwen. In juni 2015 moesten bij IHC Merwede 500 honderd banen verdwijnen vanwege reorganisatie door teruggelopen orders. IHC is eigendom van Parkland N.V. van Cees de Bruin van investeringsfonds Indofin (62.10%), Stichting Administratiekantoor Management en Personeel IHC (27.89%) en Rabo Capital B.V. (10.01%). Norddeutsche Landesbank (Nord/LB) heeft in 2016 een nettoverlies van 1,9 miljard euro geleden. Er moest vorig jaar 2,9 miljard euro opzij gezet worden voor de extreme verliezen in de scheepvaart. Polen, Tsjechen, Bulgaren en Roemenen houden de Nederlandse binnenvaart nog enigszins draaiende. Zo’n 30% van de banen op de schepen wordt ingenomen door buitenlandse matrozen, schippers en kapiteins. Niet het Nederlandse Damen Shipyards mag voor defensie vier onderzeeërs bouwen voor de Koninklijke Marine, maar de Franse scheepsbouwer Naval Group. Het brandje hierover in de 2e Kamer werd geblust met de opdracht aan Damen voor het bouwen van 4 oorlogsfregatten voor 2,5 miljard euro.

Bijna 75 procent van de capaciteit van de containerterminal in de Rotterdamse haven is in handen van bedrijven uit China en Hong Kong.

Boeren

Het is crisis in de melkveehouderij en sluiting van een paar duizend melkveebedrijven dreigt, waardoor de Nederlandse economie onnodig bijna een miljard aan netto toegevoegde waarde kwijt kan raken en volgens Milieudefensie hangt er zelfs een prijskaartje van 2,1 miljard euro aan vast. Zo’n 8000 zeldzame koeien die een onderdeel zijn van ons culturele erfgoed dreigen op termijn te verdwijnen vanwege het stikstofprobleem. Een crisistop met banken (ABN Amro, Rabobank), diervoederproducenten en boerenorganisaties leidde er toe dat er 7,4 miljard euro werd uitgetrokken om de melkveestapel te reduceren. Voor 2030 moeten er van de EU uiteindelijk circa 500.000 koeien verdwijnen om Nederland aan de regels en akkoorden te laten voldoen. Dat is ongeveer een kwart van de melkveestapel. Het klimaatfonds kost Nederland 35 miljard euro in de komende 10 jaar. In 2023 is dit voor warmtenetten 200 miljoen euro, wind op zee 180 miljoen euro, waterstof 145 miljoen euro. Het kabinet trekt in 2024 ruim 9 miljard euro uit om van Nederland hét knooppunt voor groene waterstof in Europa te maken. Het inmiddels verdwenen transitiefonds landelijk gebied en natuur zou zo’n 24 miljard euro gaan kosten. Zo’n 3000 boerenbedrijven zijn door het kabinet als piekbelaster gekwalificeerd en zouden tot begin 2024 de tijd krijgen om te beslissen of ze in ruil voor 120 procent van de bedrijfswaarde willen stoppen met hun bedrijf. In totaal was daar bijna een miljard euro voor uitgetrokken. Naast de vestigingssteun komt er ook een andere subsidie uit het GLB speciaal voor aankomende jonge boeren en tuinders. Er is voor de periode 2023-2027 1,25 miljoen euro beschikbaar voor ‘Samenwerken aan generatievernieuwing’. Het transitiefonds werd geschrapt in het coalitieakkoord. Het fonds was bestemd om de doelen op gebied van natuur, stikstof, water en klimaat te halen. De provincies kregen in 2022 de opdracht om met een plan van aanpak te komen. Dat plan zou in september 2024 klaar moeten zijn. De financiering kwam in het akkoord van BBB, PVV, NSC en VVD echter te vervallen. Partijleider Caroline van der Plas van BBB is tijdens het debat over het hoofdlijnenakkoord hierover stevig aangesproken. De fractievoorzitters van D66, CDA en GroenLinks-PvdA vinden dat dit de boeren niet ten goede komt. Hierdoor is er 10 miljard euro minder beschikbaar voor de agrarische sector, De miljarden uit het fonds worden nu ingezet voor plannen rond de bouw van woningen, wegen en kerncentrales. Er wordt wel één miljard per jaar apart gehouden voor investeringen in landbouwinnovatie, een opkoopregeling van met name verouderde boerderijen en oplossingen voor problemen in de mestmarkt. Daarnaast is er elk jaar 500 miljoen euro voor agrarisch natuurbeheersubsidies, gericht op onder meer de bescherming van boerenlandvogels als de grutto, kievit en tureluur. Per saldo is er tot en met 2035 10 miljard euro minder ten opzichte van het indicatieve budget van het Transitiefonds, maar doordat de huidige miljarden op de LNV-begroting voor het landelijk gebied blijven staan, onder andere voor uitkoopregelingen, de gebiedsaanpak van provincies en het Programma Natuur is er nog altijd geld beschikbaar. De regels voor het uitrijden van mest zijn strenger sinds Nederland de uitzonderingspositie op de Europese regels is kwijtgeraakt. Veel melkveehouders kunnen hun mest niet meer kwijt op eigen grond. Een alternatief is om de mest te bewerken of exporteren, maar de capaciteit schiet tekort. De EU heeft groen licht gegeven voor een subsidieregeling van 105 miljoen euro om Nederlandse veehouders aan te moedigen om te verhuizen uit beschermde natuurgebieden om stikstofvervuiling te verminderen. De goedkeuring komt te midden van aanhoudende protesten van boeren tegen de inspanningen van de Nederlandse overheid om stikstofemissies uit agrarische bronnen aan te pakken. Sinds 2019 kampt Nederland met aanzienlijke boerenonrust vanwege overheidsmaatregelen gericht op stikstofvervuiling, waaronder ammoniak uit mest, drijfmest en kunstmest. De regeling biedt financiële compensatie aan boeren die vrijwillig hun activiteiten verplaatsen van Natura 2000-gebieden die zijn getroffen door stikstofdepositie. Deze gebieden, beschermd onder de Habitatrichtlijn van de EU, lopen het risico op milieudegradatie door overmatige stikstof. De subsidie kan tot 100% van de verplaatsingskosten dekken, inclusief de ontmanteling en hermontage van boerderijgebouwen en infrastructuur, evenals het herstel van de locatie. Boeren die naar andere delen van de EU verhuizen, komen ook in aanmerking voor steun. EU-regelgeving vereist dat nationale subsidies de marktconcurrentie niet verstoren. Brusselse ambtenaren zorgden ervoor dat de Nederlandse regeling voldoet aan de beleidsdoelen zonder onnodige marktverstoring te veroorzaken. De regeling, die loopt tot 2029, ondersteunt de klimaatdoelen van de EU Green Deal en promoot duurzame veehouderij. Dit besluit volgt op een eerdere goedkeuring van € 1,47 miljard aan staatssteun door EU-mededingingsautoriteiten. Deze steun is bedoeld om tot 120% van de kosten te vergoeden voor boeren die ervoor kiezen hun veehouderij te sluiten in plaats van te voldoen aan strengere stikstoflimieten. Ondanks dat Nederland de op één na grootste landbouwexporteur ter wereld is, met bijna € 124 miljard aan export vorig jaar, worstelt Nederland met een hoge bevolkingsdichtheid en milieuproblemen. Melkveehouders krijgen te maken met een krimp van de veestapel, ook varkens- en kippenboeren moeten een deel van hun vee gaan ruimen, maar wel minder dan eerder van plan was. Wiersma BBB heeft ervoor gezorgd dat de ingreep iets minder groot zou worden dan onder haar voorganger Piet Adema. Hij had voorgenomen een krimp van 30 procent van de fosfaat- en dierrechten te realiseren. De krimp van de veestapel is nodig om zo de mestmarkt te kunnen verlichten. Nederland had namelijk lange tijd een uitzondering van Brussel gekregen op het uitrijden van mest (derrogatie), maar Brussel heeft daar nu een eind aan gemaakt. Maar als het ervoor zorgt dat er geen gedwongen krimp komt, is dit second best”, zegt Van der Plas:” Mocht er toch dwang (koude sanering) worden toegepast, gooit zij in het parlement de handdoek in de ring. „Dan ben ik weg. Dan zal ik hier niet meer zijn. Daar ben ik zó mordicus tegen… Misschien denken mensen in Brussel nu: een mooi moment om Van der Plas weg te krijgen, maar dat zou ik ze niet aanraden. Ik zal daar keihard tegen vechten. Dus: geen gedwongen krimp, geen gedwongen onteigening op basis van stikstof.” Een dure belofte? „Tja. Ik kan daar niet mee leven. Dan ga ik andere dingen die doen die goed zijn voor de sector.” Het inkrimpen van de veestapel is links- of rechtsom onontkoombaar. SGP is tegen het afromen van de mestrechten. Het afromen zou nodig zijn om te voldoen aan de huidige derogatiebeschikking met daarin het afbouwpad. Daarin is afgesproken dat het nationale mestproductieplafond in 2025 moet dalen naar 135 miljoen kilo fosfaat en 440 miljoen kilo stikstof, 10 procent minder dan dit jaar. Eline vedder (CDA) zelf afkomstig uit de melkveehouderij werd tijdens een debat emotioneel bij de constatering dat er nu toch echt maatregelen zullen moeten worden genomen. Ze diende een amendement in om vooral jonge boeren te ontzien bij het afromen.

Rechtspraak en gevangeniswezen

Het Openbaar Ministerie (OM) Oost-Nederland liet ongeveer vijftienhonderd strafzaken niet meer voor de rechter komen vanwege een tekort aan personeel bij de rechtbank Gelderland. En om in alle drukte ruimte te houden voor “urgentere zaken” vroeg het OM eind november 2022 aan de rechtbank opnieuw om zaken te schrappen die gaan om eenvoudige mishandeling, eenvoudige diefstal, belediging, bedreiging, maar ook lichte drugszaken en verkeerszaken. Recent werden ook nog ruim 50 zaken in Den Haag geschrapt. Het gaat om zaken die meer dan anderhalf jaar wachten op behandeling door een politierechter. Die behandelt strafzaken waarin maximaal één jaar celstraf kan worden opgelegd. Het gaat in dit geval om eenvoudige misdrijven, zoals diefstallen, verkeerszaken en bezit van hennep. Een aantal zaken werd geseponeerd, andere werden afgedaan met een strafbeschikking. Eventuele slachtoffers die het niet eens zijn met de afhandeling van hun aangifte of beslissing in hun zaak, kunnen een klacht indienen bij het gerechtshof. Tijdens de coronaperiode is er een forse achterstand ontstaan. Het Openbaar Ministerie komt 104 voltijds officieren van justitie tekort. Ook is er een tekort aan zeker 50 rechters. Om de capaciteitsproblemen bij de rechtspraak op te lossen wordt er de komende jaren 155 miljoen euro per jaar extra uitgetrokken voor het aantrekken van nieuwe rechters en rechtbankpersoneel. Het ministerie heeft er ook voor gekozen om 2400 veroordeelden voorlopig niet op te sluiten vanwege personeel- en plaatsgebrek. De staat verkocht ondertussen vier gevangenissen en vier rechtbanken. Staatssecretaris Ingrid Coenradie van Justitie en Veiligheid, wil op korte termijn verkennen of veroordeelde criminelen vanaf 2026 in Estland kunnen worden ondergebracht St Maarten kreeg van Nederland 30 miljoen dollar om het gevangeniswezen te verbeteren, 4 miljoen is bedoeld voor een nieuwe gevangenis. De gevangenissen die nog over zijn kampen met een personeelstekort waardoor delinquenten moeten wachten op hun straf. In Spanje hoeven veroordeelden die voor een niet-gewelddadig misdrijf een straf van minder dan twee jaar krijgen, die celstraf helemaal niet te ondergaan zolang ze geen andere overtredingen begaan, dus het kan nog gekker. De situatie in de gevangenissen is zo nijpend dat het demissionaire kabinet heeft besloten dat mensen die een celstraf tot twee maanden hebben openstaan, hun straf op een later moment mogen uitzitten. Die termijn bleek echter tekort en in de praktijk worden nu ook langgestraften vrijgelaten. Zelf een gedetineerde met 4,5 cel loopt vrij rond. Bij dergelijke lange gevangenisstraffen gaat het om overvallers, verkrachters, drugscriminelen en plofkrakers. Voor 2400 gestraften is er geen plaats in de gevangenis. Naast het uitstellen van deze celstraffen mogen gedetineerden soms al op vrijdag naar huis als hun straf eigenlijk pas in het weekend of op maandag verloopt. De noodmaatregelen gelden sowieso voor de komende maanden. Zo’n 2.655 mensen zijn veroordeeld tot celstraffen, maar zitten niet in een cel vanwege personeelstekort. 90 procent van de bewaarders vindt dat het werk zwaarder is geworden. De helft van het personeel zegt dat het ook steeds onveiliger wordt. Mensen worden bedreigd, gewurgd, krijgen stront over zich heen, worden uitgescholden of van de trap gegooid. Soms zie je dat bewaarders door andere gedetineerden moeten worden gered. De verantwoordelijk minister Weerwind van D66 loog eerder tegen de 2e kamer toen hij zei dat het alleen om gedetineerden ging die een licht vergrijp hadden gepleegd. De 2e Kamer verkeerd of bewust fout informeren betekent dat deze zal moeten aftreden. Ook bij de reclassering is er onvoldoende personeel om vrijgelaten criminelen op het rechte pad te houden. Vrijwel alle toezicht bij jonge draaideurcriminelen ontbreekt. Er werden echter geen Kamervragen aan minister Weerwind gesteld over het verkeerd of bewust fout informeren over de vrijlating van langer gestrafte gedetineerden. Sinds 2021 kwamen gedetineerden niet meer automatisch vervroegd vrij en werden ook het verlof en de proeftijd minder vrijblijvend. Van de tien zelfmelders met de langst opgelegde straffen is het merendeel veroordeeld voor drugsgerelateerde delicten op basis van de Opiumwet, waarvan één zaak in georganiseerd verband. Ook jongeren moeten te lang wachten op hun straf. Het veroordelingsproces van jongeren verloopt al jaren te langzaam. Daardoor zijn de wachttijden nog altijd langer dan de norm, merkt de Inspectie Justitie en Veiligheid op in een nieuw rapport. De wachttijd verschilt per situatie, maar kan in sommige gevallen jaren duren. Er is geen zicht op waar de vertragingen in het strafproces van jeugdigen ontstaan. Betrokken organisaties, zoals het Openbaar Ministerie (OM), de politie en de Kinderbescherming, wijzen elkaar aan als schuldige. De keten kampt bovendien al jaren met personeelstekorten en een tekort aan specialistische zorg voor de jongeren. Daarbij zijn weinig plekken beschikbaar in onder meer jeugdinrichtingen en voor taakstraffen. De inspectie concludeerde daarom opnieuw dat het OM, de politie en de Kinderbescherming onder “hoge druk” staan.

Energie

TenneT, de beheerder van het hoogspanningsnet in Nederland en een groot deel in Duitsland is nu nog volledig in handen van de Nederlandse Staat. Het demissionair kabinet heeft besloten om een tijdelijke lening van 25 miljard euro aan netbeheerder Tennet te verstrekken. Het energienet heeft te maken met capaciteitstekorten onder andere door het snel willen invoeren van groen vervoer en het behalen van milieu normen. Met het Klimaatakkoord en het Klimaatplan zet Nederland de transitie in naar de Klimaatdoelen zoals die zijn vastgelegd in de Klimaatwet. Dit houdt in dat het energiesysteem nagenoeg emissievrij dient te zijn in 2050. De transitie vergt investeringen in het energiesysteem (levering en productie, infra, gebruik) die per saldo gepaard gaan met hoge kosten voor burgers en bedrijven. In de afgelopen jaren is een aandeelhouderschap door de Duitse Staat onderzocht. Uit gesprekken is gebleken dat ook de Duitse Staat een toegevoegde waarde ziet om de mogelijkheden voor een investering in TenneT en dit heeft geleid tot een intentieverklaring (‘joint declaration of intent’, ‘JDI’). Op basis van deze JDI zijn de onderhandelingen gestart over de voorwaarden voor een investering door de Duitse Staat. te onderzoeken. In de komende maanden zal met Duitsland gekeken worden hoe het aandeelhouderschap uitgewerkt kan worden. Tijdens de verdere onderhandelingen is duidelijk geworden dat Duitsland voor 25% aandeelhouder wil worden in het Duitse deel van TenneT. TenneT schat haar huidige investeringsagenda voor de periode 2020-2029 in op een bedrag tussen de €40 tot €50 miljard. Hiervan is het benodigde extra eigen vermogen dat door de aandeelhouders moet worden opgebracht geschat op 5,3 miljard euro. 70% van het investeringsbedrag zou nodig zijn voor het Duitse elektriciteitsnet. De benodigde meer investeringen in de energietransitie bedragen in de periode tussen 2015 en 2050 ruim 350 miljard euro. Daarvan is al ongeveer 20 miljard euro uitgegeven tussen 2015 en 2020. En er dient dus nog 100 miljard euro te worden geïnvesteerd tussen 2020 en 2030. TenneT is sinds december 2006 al wettelijk verplicht om alle offshore windparken in de Duitse Noordzee aan te sluiten op het elektriciteitsnet. Naast planning en ontwerp is TenneT Offshore ook verantwoordelijk voor de aanleg en de daaropvolgende exploitatie van netaansluitingen op zee tot aan het punt op het land waar de energie aan het Duitse elektriciteitsnet wordt geleverd. Naast uitbreiding en versterking van de netten om aan de groeiende capaciteitsvraag te voldoen, ligt er ook een grote onderhoudsopgave voor TenneT. Een aanzienlijk deel van het hoogspanningsnet bereikt het einde van de technische levensduur en dient te worden vervangen en gemoderniseerd. Tegelijkertijd ligt er een significante onderhoudsopgave om het bestaande netwerk nu en in de toekomst betrouwbaar te houden. Op het elektriciteitsnet in Friesland, Gelderland en Noord-Holland zijn nieuwe knelpunten ontstaan. Op deze punten is de maximale capaciteit van het net bereikt. Om dit uit het slop te trekken, wordt er 500 miljoen euro geïnvesteerd in een netwerkbedrijf. Stedin heeft vorig jaar ruim 700 miljoen euro geïnvesteerd in het netwerk. Er volgen naar verwachting meer investeringen ter waarde van zeker 8 miljard tot 2030. Met de bijdrage van 500 miljoen wordt de Staat voor 11,9 procent aandeelhouder. Zo’n 6600 bedrijven kunnen niet functioneren, omdat ze wachten op aansluiting op het net. Hetzelfde lot wachten bedrijven voor de drinkwatervoorziening. Van de tien drinkwaterbedrijven balanceert ruim de helft op de rand van hun reserves. Bedrijven moeten 10 procent van de vraag van hun klanten aan reserve achter de hand hebben. Zeven bedrijven halen deze grens niet. De winning van olie en gas wordt zwaarder belast en energiebedrijven moeten in 2023 twee miljard euro extra belasting betalen. Rijkswaterstaat had 270 miljoen euro uitgetrokken voor schoner water in Gelderland en Overijssel, maar de kosten blijken maar liefst 438 miljoen euro te bedragen. Het kabinet stelt nog eens 19 miljard euro aan leningen beschikbaar aan Tennet. Het kabinet staakt het verzet tegen de komst van zero-emissiezones in binnensteden. Staatssecretaris Jansen van Infrastructuur moest erkennen dat hij er niet over gaat. Uiteindelijk gaan de gemeenten er zelf over en moeten ze zelf het besluit nemen. Dit betekent dat er in bepaalde delen van de binnenstad een kwart van de bedrijfsauto’s de stad niet meer in mogen. Per januari 2025 komen in veertien Nederlandse steden uitstootvrije zones voor vervuilende bestelbussen en vrachtauto’s, met allerlei mogelijke uitzonderingen. Het doel is dat in 2025 dertig tot veertig gemeenten meedoen. Inmiddels staat het bij 29 gemeenten op de planning.

Delfstoffen en (kern)energie

Decennia lang werd de Nederlandse gasvoorraad voor een appel en een ei verkocht aan het buitenland. Het aanleggen van een extra eigen voorraad werd achterwege gelaten, met als gevolg dat er binnen een week na de sancties tegen Rusland al prijsverhogingen moesten worden doorgevoerd en vloeibaar gas per boot vanuit de Verenigde Staten moest worden geïmporteerd. Nu de Duitse Staat de Duitse tak van Gazprom heeft genationaliseerd, hoefden Nederlandse publieke instellingen hun gascontract met dat bedrijf niet op te zeggen. Tientallen gemeenten en andere instellingen deden dat, omdat het ministerie van Economische Zaken daarop stond. Dit kost de staat dit jaar tientallen miljoenen aan compensatie. Het kabinet wil twee nieuwe kerncentrales bouwen en daar is 3 tot 9,5 mrd meer nodig dan de vijf miljard euro die al was gereserveerd. Daarnaast trok het kabinet eind 2022 zo’n 783,5 miljoen euro uit voor financiële steun aan waterstofprojecten en in 2023 nog een s 250 miljoen. Bij de Voorjaarsbesluitvorming 2023 is een bedrag van € 65 miljoen gereserveerd voor het SMR-programma, tot en met 2030. Bij de EZK-begrotingsbehandeling voor 2024 is per amendement het uitgavenbedrag voor 2024 verhoogd naar € 10 miljoen en de resterende beschikkingsruimte volledig gereserveerd. Dit zijn slechts de voorbereidingskosten voor een visie op kernenergie. Voor de Palla isotopen reactor ging Europese Commissie akkoord met 2 miljard staatssteun.

Sinds 2018 is Nederland netto-importeur van aardgas en dat kost Nederland miljarden. Vanaf 2014 werd de eigen gaswinning onder druk van de bevolking stapsgewijs verminderd om het aantal aardbevingen in de provincie Groningen terug te dringen. Minister Wiebes (Economische Zaken) sloot met Shell en ExxonMobil een deal voor de financiële afwikkeling van het dichtdraaien van de gaskraan in Groningen. De gasdeal kostte de Nederlandse Staat bijna 3 miljard euro. Na aftrek van de winstbelasting kwam dat neer op een bedrag van netto 1,6 miljard euro. In 2022 volgde een parlementaire enquête over de kwestie en daaruit kwam de conclusie dat de Staat en oliebedrijven Shell en ExxonMobil zes decennia lang honderden miljarden hebben verdiend aan de gaswinning ten koste van schade en pijn bij de lokale bevolking. In 2023 is er 10 miljard euro extra nodig om de schade in Groningen versneld te herstellen. Een uitgebreid pakket aan maatregelen is nodig om de ‘ereschuld’ aan Groningen en Noord-Drenthe in te lossen. Het IMG is van plan om in de toekomst ook twee andere vergoedingen in Drenthe uit te rollen. Dat gaat om een vergoeding van maximaal 60.000 euro voor het daadwerkelijke herstel van schade en de vergoeding voor maatwerk. Er is in totaal ruim 22 miljard euro gereserveerd voor het oplossen van de problemen als gevolg van de gaswinning. Daarvan is 8,7 miljard voor bestaande plannen en 13,5 miljard ‘nieuw geld’. Inwoners van Drenthe met schade door aardbevingen in het Groningse gaswinningsgebied kunnen eenmalig een vaste vergoeding van 10.000 euro krijgen. Het stopzetten van de gaswinning in Groningen werd nog even door de 1e Kamer tegengehouden. BBB, VVD, PVV, JA21 en 50Plus willen eerst meer duidelijkheid en zekerheid om geen deur op een kier te houden. De Eerste Kamer heeft 16 april 2024 alsnog ingestemd met de wet die officieel een einde maakt aan de gaswinning in het bevingsgebied.

Multinationals

Multinationals worden uitverkocht aan Buitenlandse investeerders. Zo werd Frisdranken bottelaar Refresco overgenomen door Franse en Canadese investeerders voor 1,6 miljard euro, het Enschedese IT-bedrijf Caase.com door de Amerikaanse multinational Insight EMEA en Vanderlande Industries voor 1,2 miljard aan Toyota Industries. Ook Ziggo (Liberty Global), Kruidvat (A.S. Watson Group), de Ruyter, Douwe Egberts (Sara Lee), Grolsch (Asahi), Gansewinkel (Shanks), Connexxion (Transdev), Numico (Danone), Hoogovens (Tata steel, Van Leer(Amerikaanse concern Greif) VNU, TMG, KLM, DSM, Océ, IAI, Stork, Liteq en Reaal zijn allemaal al in Buitenlandse handen gevallen. Akzo Nobel (Amerikaanse investeringsmaatschappij Carlyle en het Singaporese investeringsmaatschappij GIC). Na Essent (Innogy), Nuon (Vattenfall) werd ook Eneco aan Mitsubishi en Chubi Electric Power verkwanselt. Verf– en coatingfabrikant AkzoNobel maakt in juni 2024 bekend welke fabrieken het gaat sluiten. Het bedrijf achter onder meer de merken Flexa en Sikkens kondigde afgelopen jaar een herstructureringsprogramma aan.

Overheidsuitgaven

De totale uitgaven van het Rijk zouden in 2024 technisch gezien 425,1 miljard mogen zijn en de begroting wordt met 32 miljard euro dus fors overschreden, buiten de extra uitgaven en tegenvallers. Heel veel uitgaven moesten over de begrotingen van de komende jaren vooruitgeschoven worden om de boel sluitend te krijgen en worden daarom opgenomen als “pm posten”. De Staat moet benadeelde vermogenden compenseren voor te veel betaalde belasting in box 3 en dat bedrag zou wel een kunnen oplopen naar zo’n 12,5 miljard euro. Dat oordeelt de Hoge Raad. De compensatie betekent een miljardenstrop voor het kabinet en grote budgettaire gevolgen en consequenties voor de uitvoering door de Belastingdienst. De Bond voor Belastingbetalers had met 60.000 mede-eisers deze zaak aangespannen en de Hoge Raad heeft nu een uitspraak gedaan over dit ene specifieke geval. De Belastingdienst moet op basis van deze uitspraak echter nu ook de andere bezwaren bekijken.

Het kabinet maakt geld vrij om de NAVO-norm te halen. De Nederlandse uitgave aan Defensie tot 2026 komt dan boven de 2 procent. In 2024 is het 2,15 procent, in 2025 2,05 procent en in 2026 is dat 2,22 procent. Daarna valt het terug naar 1,9 procent. De landmacht koopt raketartillerie om doelen op een afstand van 70 kilometer te kunnen raken. Staatssecretaris van Defensie trekt miljarden uit en hoopt dat dit eind volgend jaar al geleverd kan worden. Het gaat om een bedrag ‘van 250 miljoen tot 1 miljard euro’. Ook wil Van der Maat een nieuw mobiel luchtverdedigingssysteem dat beter kan beschermen tegen dreigingen van vijandelijke helikopters, vliegtuigen, drones en kruisraketten. Dat gaat tussen de 1 en 2,5 miljard euro kosten. Het Nederlandse leger krijgt ook een eigen tankbataljon van zo’n vijftig tanks. Het kost jaarlijks tussen de 260 en 315 miljoen euro om een tankbataljon te hebben. Een tankbataljon bestaat volgens de NAVO-standaard uit 44 tanks met nog eens acht voor onder meer opleiding en logistieke reserve

De 457 miljard euro aan uitgaven betreffen:

114,9 miljard euro voor sociale zekerheid
114,6 miljard euro voor de zorg
53,4 miljard euro voor het onderwijs. Het kabinet investeert 160,5 miljoen euro hiervan in zeven grote onderzoeksprojecten van Nederlandse universiteiten
53,4 miljard euro naar Provincies, Gemeentes en btw compensatiefonds
22,35 miljard euro naar de gevolgen van de gaswinning waarvan 8,8 miljard euro naar de hoge herstelkosten van de verzakte huizen in Groningen
19,4 miljard euro voor defensie, maar gestreefd wordt naar 40 miljard euro
16,6 miljard euro voor justitie en veiligheid
14,1 miljard euro voor Infrastructuur en Waterstaat
11,4 miljard euro voor Buitenlandse Zaken en en internationale samenwerking
8,9 miljard euro voor Volkshuisvesting
8,7 miljard euro naar rente
7,3 miljard euro naar Oekraïne
7 miljard euro netto naar de EU afdracht
7,1 miljard euro voor Financiën
5,6 miljard euro voor asiel en migratie
4,7 miljard euro voor Landbouw en natuur
3,6 miljard euro voor Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelatie
3,6 miljard euro voor Klimaat en Groene Groei
3,2 miljard euro voor Economische Zaken

Verder zijn er nog wat “incidentele” posten, waarvan een deel al opgenomen is in de voorjaarsnota:

19 miljard euro voor een investeringslening aan Tennet
14 miljard euro voor het oplossen van de toeslagenaffaire (waarvan 2,3 miljard via met de Laurentien/Stichting Gelijkwaardig herstel)
14,1 miljard euro voor nieuwe kerncentrales
10 tot 12,5 miljard euro voor correctie op de box 3 aanslagen
5,7 miljard euro naar begroting van Buitenlandse Zaken omdat de EU-afdrachten stĳgen, waarbij ook een deel van btw inkomsten wordt afgedragen.
8,5 miljard euro naar de achterstallige pensioenen van militairen
5,7 miljard euro voor oninbare vorderingen achterstallige belasting (Corana)
4,6 miljard euro naar het permanente noodfonds ESM naast de 41 miljard euro aan garanties die is afgegeven.
4,1 miljard euro en daarna structureel miljarden jaarlijks voor compensatie aan belastingbetalers vanwege te hoog belaste box 3
4 miljard euro vijf jaar lang naar projecten binnen het onderwijs, onderzoek en ontwikkeling, verduurzaming en infrastructuur om zo de economie te versterken
3,8 miljard euro voor tekort op uitkeringen en ambtenarensalarissen
3 miljard euro naar de aanpak van de stikstofcrisis. Bijna 1,3 miljard euro wordt uitgetrokken voor de plannen die provincies al hebben ingediend. 1,45 miljard euro wordt uitgetrokken voor de vrijwillige opkoopregeling van veehouders. Zowel de Tweede als de Eerste Kamer moet instemmen met het voorstel voor deze miljardeninvestering.
3,2 miljard euro naast de al verstrekte 16 miljard euro aan bijdragen en garanties voor de noodfondsen van Griekenland
3,2 miljard euro naar gemeenten voor compensatie van onder andere hun noodopvangplekken voor vluchtelingen uit Oekraïne
3, 2 miljard euro extra naar de NAVO ( er wordt nl nog eens 100 miljard euro extra gevraagd aan de 32 lidstaten)
2,5 miljard euro voor Brainport Eindhoven, de thuisbasis van ASML. 1,7 miljard euro van het kabinet (Nationaal Groeifonds) en 800 miljoen euro uit de regio
2,5 tot 3 miljard euro subsidie voor de vergroeningsplannen tot 2030 van Tata Steel
2,3 miljard euro naar aanvullend budget van voor de hersteloperatie toeslagen
2 miljard euro extra per jaar naar ondersteuning van kwetsbare huishoudens
2 miljard euro voor de bouw van de Pallas reactor in Petten
1,73 miljard euro naar chipmachinefabrikant ASML voor huizen, onderwijs en infrastructuur. In 2023 ging er ook al 230 miljoen euro naar ASML
1,6 miljard euro extra naar uitkeringsinstantie UWV die verwacht dat de totale som aan uitkeringen dit jaar zal stijgen. De uitkeringen (168.000) stijgen door de grote aantallen migranten
1,54 miljard euro voor koploper maatregelen in de regio, voor o.a. verduurzaming van veehouderijen of natuurherstel die snel uitgevoerd kunnen worden
1,5 miljard euro voor tegenvaller tariefkorting motorrijtuigenbelasting elektrische auto’s
1,5 miljard euro extra naar boeren die moeten worden uitgekocht, Adema kwam daarbovenop met nog een ‘miljardenpakket’ voor het mestprobleem
1 miljard euro naar Invest.NL
1 miljard euro structureel naar een groot funderingsprobleem. 425.000 gebouwen verzakken nu al of binnen tien jaar. Als alle adviezen worden opgevolgd, kost dat de komende twaalf jaar in totaal 12,5 miljard euro. De schade kan anders oplopen tot 54 miljard euro
miljarden extra naar de belastingdienst voor een personeelstekort vanwege de toeslagaffaires en het kunnen innen van uitgestelde (Corona) belastingbetalingen
tientallen miljarden euro’s structureel naar fondsen buiten de begroting. Het Toekomstfonds, het Defensiematerieelbegrotingsfonds, het Nationaal Groeifonds, binnenkort ook het Klimaatfonds en het Transitiefonds Landelijk Gebied en Natuur (ook wel stikstoffonds). Er zijn inmiddels ruim 26 fondsen in allerlei vormen en maten. Hoeveel fondsen er precies zijn en hoeveel geld hierin zit weet niemand. Aan het warmtefonds wordt vanaf 2025 jaarlĳks 35 miljoen euro extra toegevoegd vanuit het Klimaatfonds,
Tientallen miljarden euro’s extra naar defensie en Oekraïne. Bovenop de 2 miljard euro die voor 2024 is aangekondigd aan militaire steun, heeft het kabinet besloten om voor de periode 2024-2026 aanvullend 4 miljard euro beschikbaar te stellen. Daarmee ondersteunt Nederland sinds het uitbreken van de oorlog Oekraïne met circa 10 miljard euro.
tientallen miljarden euro’s extra naar achterstallig onderhoud aan bruggen, tunnels en viaducten en dijkverzwaring. Er is ontzettend veel achterstallig onderhoud aan de 141.000 km aan wegen, 5.700 km aan vaarwegen, 7000 km aan spoor en de tienduizenden bruggen, tunnels en viaducten. Er moeten honderden sluizen, bruggen en viaducten gerenoveerd worden. Een groot deel daarvan is kort na 1950 gebouwd en dringend aan onderhoud en renovatie toe. Onderzoeksinstituut TNO verwacht dat de kosten van de 347 miljard euro kostende operatie zullen oplopen van 2,4 miljard tot 3,7 miljard euro per jaar richting het jaar 2100. De totale kosten van de vernieuwing bedragen zo’n 260 miljard euro. Hiervoor dragen voor meer dan de helft de Gemeenten en bouwbedrijven op waar dan de kosten verdubbelen naar 1,3 miljard euro per jaar tot 1,8 miljard vanaf 2031. Dit jaar dreigen al rijstroken dicht te moeten wegens instortingsgevaar, Gemeentes eisen honderden miljoenen euro’s extra voor wegen en infrastructuur
tientallen miljarden extra naar het stroomnetwerk (Tennet) vanwege de energietransitie
De netto-uitgaven voor Sociale Zekerheid nemen toe met circa 8 miljard euro tussen 2024 en 2029. Deze stĳging wordt voornamelĳk veroorzaakt door de verwachte stĳging van de uitgaven aan de AOW en de Werkloosheidswet met respectievelĳk circa 4,5 en 1,5 miljard euro.
900 miljoen euro naar gedupeerde beleggers van genationaliseerd SNS REAAL
900 miljoen euro naar verduurzaming gebouwde omgeving
843,6 miljoen euro naar de renovatie en verbouwing van het Binnenhof in Den Haag (hele operatie gaat 2 miljard euro kosten). Een deel van het geld komt uit de Investeringsimpuls Verkeersveiligheid, waarmee het Rijk 500 miljoen euro beschikbaar heeft gesteld tussen 2020 en 2030. Het Binnenhof heeft een oppervlakte van bijna 90.000 m2 en bevat 4000 kamers en is een verzameling van historische, maar ook vervallen gebouwen, waarvan de oudste dateren uit de 14de eeuw. Het water van de Hofvijver stroomt op sommige plekken de Eerste Kamer binnen en er is veel meer asbest aangetroffen dan verwacht
770 miljoen euro extra voor de komende 10 jaar naar restauraties van rijksmonumenten als kerken, kloosters, molens, vuurtorens en boerderijen met een cultuur-historische waarde
429 miljoen euro voor verhoging kinderopvangtoeslag in 2025 voor eerste kinderen
400 miljoen euro door deels mislukken deal verkoop Tennet aan Duitland hetwelk voor 100% begroot was
380 mln. euro voor de ontwikkeling van het waterstofnetwerk op zee
375 miljoen euro voor tegenvallers bij verbouwing sluis in Afsluitdijk
320 miljoen euro extra afdracht EU omdat het bruto nationaal inkomen van Nederland hoger is dan eerst gedacht.
300 miljoen euro naar de Europese Commissie vanwege te lage afdracht van invoerheffingen bij zonnepanelen uit Taiwan en Maleisië en om textiel en schoenen uit China
250 miljoen euro subsidie voor zeven waterstofprojecten
250 miljoen euro structureel 30 jaar lang om bewoners en bedrijven in Gronigen perspectief voor de toekomst te geven (zie onder)
244,3 euro miljoen euro voor de Regio Deals, het verbeteren van de zogeheten brede welvaart
237,65 miljoen euro steun naar jonge boeren (deel van EU geld)
230 miljoen euro naar de kwĳtschelding van publieke schulden door medeoverheden, in verband met de gevolgen van de kinderopvangtoeslag affaire. Voor 2024 bedraagt het budget 160 miljoen euro
226,9 miljoen euro voor aanpak PAS-melders
216 miljoen euro voor bevordering van veiligheid, stabiliteit en rechtsorde in internationaal verband
210 miljoen euro voor de leefbaarheid in de regio’s waar de elektriciteit van zonneparken op zee aan land komt
200 miljoen euro of meer vanwege onterecht opgelegde winstbelasting tussen 1997 en 2009 Immobilien-Sondervermögen
166 miljoen euro naar onkosten bij alle betrokken overheidsdiensten en instanties nadat vliegtuig MH17 met een Russische Buk-raket boven Oekraïne in 2014 is neergehaald. Kosten van burgers en bedrijven zijn hierin niet meegenomen
155 miljoen euro voor de rechtspraak
148 miljoen euro (2024) en 252 miljoen euro (2025) vanuit de generale middelen naar de BHOS-begroting voor niet-militaire steun aan Oekraïne
148 miljoen euro voor stimulering Nederlandse maakindustrie en klimaat-neutrale economie
141 miljoen euro aan subsidiëring rode diesel
140 miljoen euro structureel naar hogere uitgaven voor apotheekzorg gesteld om het gevangeniswezen te verbeteren, 4 miljoen is bedoeld voor een nieuwe gevangenis.
124 miljoen euro voor de versnelde realisatie van 19.681 nieuwbouwwoningen
111,5 miljoen euro voor de regeling Stimulering bouw en onderhoud sportaccommodaties (BOSA-regeling)
100 miljoen euro naar het elektrificeren van de treinverbindingen in Overijssel en Gelderland
88 miljoen euro naar Gaza Sinds de aanslag van 7 oktober 2023 heeft Nederland 55 miljoen euro aan extra financiële middelen beschikbaar gesteld voor humanitaire respons, bovenop Nederlandse ondersteuning van de maritieme corridor en deelname aan air drops. Nederland reserveerde bovendien EUR 20 miljoen voor de toekomstige wederopbouw van Gaza. Vanwege de blijvende crisis in Gaza en de enorme humanitaire noden stelt het kabinet vanuit de BHOS-begroting extra middelen ter hoogte van EUR 13 miljoen beschikbaar.
84 miljoen euro voor het Tijdelijk Noodfonds Energie). Al meer dan 85.000 mensen hebben steun aangevraagd. Energieleveranciers steken 8 miljoen euro in het fonds.
75 miljoen euro voor het organiseren van de NAVO top in Nederland
70 miljoen euro voor natuurbrandbeheersing
70 miljoen euro voor het Nationaal Fonds Betaalbare Koopwoningen
68,4 miljoen euro per jaar naar kenniscentrum Delta Climate Center
66 miljoen euro naar de verhoging van de huurtoeslag
66 miljoen euro extra naar huurtoeslagen. Er is dringend reparatie van de koopkracht nodig voor de laagste inkomens omdat er voor 2024 een fout is gemaakt in de berekening hiervan
44 miljoen euro naar een aanvullende coulanceregeling waterschade Limburg. De regeling is voor 2024 en 2025
43 miljoen euro naar jeugdbescherming, ten behoeve van verlaging van de werkdruk voor professionals in de jeugdbescherming en het aantrekken van meer nieuw personeel en huidig personeel behouden. Vanaf 2025 trekt het kabinet jaarlijks structureel 50 miljoen euro uit voor de jeugdbescherming
40 miljoen euro voor het versterken van de dienstverlening op het gebied van schulden en armoede
40 miljoen euro voor 36 projecten van de zogeheten LLO-Katalysator uit het Nationaal Groeifonds
36 miljoen euro afblazen van de nieuwbouwplannen voor samenvoegen van de AIVD en MIVD in Den Haag. Op 16 november 2023 hebben de diensthoofden MIVD en AIVD bij de SG’en DEF en BZK aangegeven dat de verwachte investeringskosten voor het projectprogramma Samenwonen AIVD en MIVD (SAM) met 86% zou worden overschreden. Naar aanleiding hiervan hebben beide SG’en besloten te stoppen met dit project.
30 miljoen euro naar de Subsidieregeling Regeneratief Geneeskundige Onderzoeksprojecten (SRGO)
30 miljoen euro naar subsidies voor politieke partijen
26 miljoen euro naar locomotieven die ter vervanging werden gebruikt van de mislukte hogesnelheidstreinen. De rekening ging naar het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, die ook de schade voor de jaren na 2019 moet betalen, totdat de gewraakte locomotief niet meer gebruikt wordt. Dit bedrag wordt door Infraspeed op 24 miljoen euro geraamd
23,1 miljoen euro voor extra subsidie aanschaf elektrische 2e hands auto’s (totaal nu 52,5 miljoen)
22,4 miljoen euro naar de subsidieregeling verduurzaming en onderhoud huurwoningen (SVOH)
20 miljoen euro naar onder meer de VNG en het invoeren van een BSN-nummer in Caribisch Nederland
18 miljoen euro voor uitvoering taken Bonaire, Saba en Sint Eustatius, 5 miljoen meer dan eerder was begroot
16 miljoen euro naar de pilot Landelĳke Vreemdelingen Voorziening (LVV)
15 miljoen euro voor naamswijziging LNF en opzetten 3 extra ministeries
15 miljoen euro (geschonken door demissionair premier Mark Rutte) naar het nieuwe klimaatschadefonds van de klimaattop in Dubai. De 15 miljoen euro is slechts bedoeld als startkapitaal om het fonds mee op te zetten. Daarna zal Nederland weer verder kijken en komt het boven op de 900 miljoen euro die Nederland vanaf 2025 stopt in klimaatfinanciering
12 miljoen euro jaarlijks naar de NAVO voor het lidmaatschap
10 miljoen euro naar noodhulp voor hongersnood in Soedan. Het geld is bestemd voor voedselhulp aan de Soedanese bevolking en gaat naar het Wereldvoedselprogramma
10 miljoen euro extra naar verhoging subsidie aan Vluchtelingenwerk Nederland
10 miljoen euro voor bestrijding en preventie van vogelgriep
10 miljoen euro extra voor taalonderwijs voor ontheemden uit Oekraïne
10 miljoen euro voor voedselhulp over zee voor Gaza en nog een enkele miljoenen naar de Koninklijke Luchtmacht die een helikopterdetachement en een 120-koppig detachement plus drie Chinook-helikopters plus twee marineschepen (Zr.Ms. Karel Doorman en Zr. Ms. Tromp) stuurt naar de Rode Zee en het Suez kanaal
8 miljoen euro naar eenmalige inrichtingskosten voor de nieuwe regeringslocatie in 2024
7 miljoen euro structureel voor subsidie aan bedrijven die plastic producten maken en te onderzoeken hoe ze meer circulair plastic kunnen gaan gebruiken
6 miljoen euro in 2024 aflopend naar 4 miljoen euro in 2026 naar ICT-project AZ-next en voor beheer en onderhoud van het nieuwe documentmanagementsysteem (DMS), extra voorzieningen bĳ het datacenter en verdere professionalisering van de ICT-infrastructuur
4 miljoen euro naar Moldavië voor de Nederlandse ondersteuning van de European Union Partnership Mission
4 miljoen euro voor humanitaire hulp in Libanon bovenop de al gegeven 10 miljoen euro
3 miljoen euro naar een verhoogde bijdrage aan de internationale anti-terrorisme-academie in Abidjan (Ivoorkust) voor de komende 3 jaar om hiermee de strijd tegen terrorisme in West-Afrika te ondersteunen.
2 miljoen euro per jaar naar de terug verhuizing naar het Binnenhof
3 miljoen euro voor mpox virus vaccins in Afrikaanse landen
1,5 miljoen euro naar slachtoffers uit Gaza in Egypte voor het inkopen van medische hulpmiddelen bĳ leveranciers in de geografische regio van Egypte
Er moeten miljoenen naar de financiële compensatie van Shell en ExxonMobil vanwege een op handen zijnde arbitragezaak tegen de Nederlandse staat

Omdat door de Corona epidemie de economie wat achter loopt is er voor 2022 ongeveer 215 miljoen teveel afgedragen. Van de 18,9 miljard euro aan Overheidspersoneel ging 2,6 miljard naar freelancers of uitzendkrachten, 700 miljoen meer dan de bedoeling is.

Gemeenten ontvangen € 138,6 miljoen meer van de Staat voor de uitkeringen voor bijstandsgerechtigden en de loonkostensubsidies (LKS)

Het voorlopige macrobudget 2025 bedraagt € 7.478,7 miljoen. Het voorlopige budget 2025 voor algemene bijstandsuitkeringen, IOAW-, IOAZ- en bbz-uitkeringen is € 63,5 miljoen hoger dan het definitieve budget dat voor 2024 voor deze regelingen is verstrekt. Het voorlopige LKS-budget voor 2025 is in verband met de ingroei van de LKS-doelgroep en de nieuwe financieringssystematiek € 75,1 miljoen hoger dan het definitieve LKS-budget voor 2024. Per saldo is het voorlopige macrobudget 2025 € 138,6 miljoen hoger dan het definitieve macrobudget voor 2024.

Het definitieve macrobudget 2024 bedroeg € 7.340,2 miljoen. Dit macrobudget is € 381,7 miljoen hoger vastgesteld dan het voorlopige macrobudget 2024 (dat was ingeschat op € 6.958,5 miljoen). Het definitieve macrobudget 2024 is € 682,1 miljoen hoger dan het definitieve macrobudget 2023 (dat was € 6.658,1 miljoen).

Tegenvallers, die buiten de begroting zijn gehouden

Incidenteel is het begrotingstekort 3,7% bbp in 2026, voornamelĳk door het omzetten van de begrotingsgefinancierde militaire pensioenen naar kapitaaldekking (affinancieren). Dit leidt tot een eenmalige kostenpost van 8,5 miljard euro.

Er is een gigantisch tekort voor de plannen van het kabinet voor de aanleg van de zogeheten Lelylijn. Voor de spoorlijn van Lelystad naar Groningen was drie miljard euro vrijgemaakt, maar de kosten liggen tussen de 8 en21,4 miljard euro. De aanleg van de Lelylijn moet worden voortgezet, waarbij met de aanleg volgens het hoofdlijnenakkoord zou worden gestart in Groningen indien dit uitvoeringstechnisch mogelijk zou zijn. Er komt een voorstel voor grensoverschrijdend spoorvervoer inclusief de aansluiting van vijf treinstations op internationale hsl-lijnen (bv. Hengelo, Venlo, Heerlen, Groningen en Zwolle). Al deze tekorten waren al bekend gemaakt bij de coalitie. De Provincies Groningen, Friesland, Drenthe, Overijssel en Flevoland onderkennen deze problemen en zijn bereid om een financiële bijdrage te leveren van 10 miljoen euro voor de Lelylijn en ook nog eens 5 miljoen euro voor de Nedersaksenlijn.
De Nedersaksenlijn tussen Enschede en Groningen gaat 1,7 miljard euro kosten in plaats van de gereserveerde 86 miljoen euro
Er zijn ook aanzienlijk minder accijns inkomsten op rookwaren van ca 100 miljoen euro vanwege de inkoop door gebruikers er van in het Buitenland
Het UWV heeft daarnaast tienduizenden mensen al jaren een te hoge of te lage arbeidsongeschiktheidsuitkering berekend. Het herstel en de compensatie gaan vele miljoenen kosten
Greenpeace procedeert tegen de Staat over de stikstofaanpak. De kosten kunnen bij een negatieve uitspraak voor de Staat oplopen tot wel 15 miljard euro
Voor het permanente noodfonds ESM werd 41 miljard euro aan garanties afgegeven. Dat levert in de toekomst, als het fout gaat, een kostenpost op van minimaal 77,8 miljard euro
De Groningse gaswinning is gestopt, maar de gevolgen zijn groot. Om bewoners en bedrijven perspectief voor de toekomst te geven, is een generatielang sociaal en economisch herstel en verduurzaming nodig. Daar heeft het kabinet eerder voor de komende 30 jaar € 250 miljoen per jaar voor beschikbaar gesteld. In de wet wordt behalve deze financiële verbintenis vastgelegd dat IMG schades tot € 60.000 herstelt zonder te kijken waar de schade vandaan komt.
Begin september 2024 bleek dat het UWV blijkt jarenlang foute berekeningen te hebben gemaakt bij de bepaling van de hoogte van WIA-uitkeringen (Wet werk en Inkomen naar arbeidsvermogen). Volgens het AD worden de fouten al vanaf 2006 gemaakt. Voor het bepalen van de hoogte van de uitkering gaat men uit van een zogeheten dagloon. Dat is het loon zoals de werkgevers het aan de belastingdienst opgeeft. Bij het bepalen van het dagloon worden regelmatig fouten gemaakt en dan wordt de hoogte van de uitkering betaald aan de hand van een verkeerd bedrag. Zo’n 84.000 uitkeringen moeten opnieuw worden bekeken, schat het UWV zelf in. De uitvoeringsinstantie wil beginnen met 53.0000 dossiers, omdat die mensen nu nog een WIA-uitkering hebben. De 31.000 andere dossiers zijn van mensen die inmiddels geen WIA-uitkering meer krijgen, omdat ze zijn overleden, met pensioen zijn of dat de uitkering is gestopt. Die dossiers worden later gecontroleerd. Bij een kwart van de uitkeringen werd een te hoge of te lage uitkering is vastgesteld. Het UWV zegt dat het al in 2023 wist dat de bepaling van uitkeringen lang niet altijd goed ging. UWV start een verdiepend onderzoek om uit te zoeken wie er sinds begin 2020 een te lage of te hoge uitkering heeft gekregen. Dat onderzoek wordt waarschijnlijk in december van dit jaar afgerond. Het onderzoek richt zich specifiek op de bepaling van WIA-uitkeringen. Het UWV regelt ook de uitbetaling van de uitkeringen voor de Wajong en de WW. De woordvoerder zegt dat de instantie op termijn ook kan gaan onderzoeken of daar fouten zijn gemaakt bij berekeningen. Mensen die een te lage WIA-uitkering krijgen, worden hier met terugwerkende kracht voor gecompenseerd tot vier jaar geleden. Die groep kan erg groot zijn, want jaarlijks worden tot wel 80.000 mensen beoordeeld door het UWV om te kijken of ze in aanmerking komen voor een WIA-uitkering. Als tienduizenden mensen die compensatie kunnen verwachten, kan dat het UWV miljoenen kosten. Juridische procedures rondom de WIA hebben het UWV niet 29 miljoen, maar minstens al 61 miljoen euro gekost sinds 2021. De Kamer werd hierover onvolledig geïnformeerd.
Vanuit de EU gaat er 4,5 miljard euro per jaar naar Turkije, Griekenland en de de ander Zuid-Europese landen om daar de toenemende stroom vluchtelingen tegen te houden. Door de Brexit zal Nederland ruim 400 miljoen euro per jaar meer af moeten dragen aan de Europese Unie. De EU kost Nederland toch al zo’n 2,5 miljard euro netto per jaar en de Brexit nog eens een kleine 3 miljard euro. Het onlangs afgesloten pensioenakkoord kost de schatkist ruim een miljard euro. Voor het aanpakken van ondermijnende criminaliteit wordt al vanaf 2021 zo’n 150 miljoen euro per jaar begroot. Het budget voor het ministerie van Justitie en Veiligheid werd in 2021 al verhoogd met 316 miljoen euro. Voor ouders die moeten worden gecompenseerd voor de toeslagenaffaire moet ruim 8,5 miljard euro worden uitgetrokken en 11,5 miljard euro voor de problemen in Groningen. Vooralsnog is er sprake van minimaal 17 miljard euro aan bezuinigingen, maar dat zal bij lange na niet voldoende zijn.
De Natuurherstelwet vereist veel aanpassingen en herstel natuur vanwege al geplaatste, maar ook geplande zonneparken en windmolens . Kosten nog onbekend
De Staat moet benadeelde vermogenden compenseren voor te veel betaalde belasting in box 3 en dat bedrag zou wel een kunnen oplopen naar zo’n 10 tot 12,5 miljard euro. Er loopt nog een rechtszaak over de vraag of ook niet-bezwaarmakers over de jaren 2017 tot en met 2020 box 3-belasting terug moeten krijgen.
De Nederlandse overheid loopt het risico op een miljardenclaim van het Canadese bedrijf Vermilion Energy als het besluit te stoppen met gaswinning in kleine gasvelden.
De stichting pensioenVoldoen.nl claimt voor 250.00 gepensioneerden een vergoeding met terugwerkende kracht. Gepensioneerden en deelnemers aan pensioenfondsen hebben zo’n 136 miljard euro schade geleden omdat de pensioenen tientallen jaren niet gecompenseerd werden voor de inflatie.

Van elk lid NAVO wordt verwacht dat er minimaal 2% van het bruto binnenlands product aan defensie wordt besteed, maar dit is slechts een doelstelling en “richtlijn ” Feitelijk vereist de richtlijn helemaal geen betalingen aan de NAVO of de VS. De VS zelf is zelf nu verantwoordelijk voor ongeveer 16% van de directe bijdragen aan de NAVO, net als Duitsland

In Nederland wonen ruim 17,9 miljoen mensen, waarvan zo’n 13 miljoen van 15 tot 75 jaar. Er wordt ruim 193,5 miljard euro uitgegeven aan sociale uitkeringen en deze zijn dan ook goed voor 48 procent van de overheidsuitgaven. Ruim 7.300 remigranten krijgen een uitkering in het buitenland. Dit kost de Nederlandse Staat jaarlijks structureel 33,9 miljoen euro.

Het kabinet wil onder andere: stapsgewijs de vaste capaciteit van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) naar 41.000 opvangplekken uitbreiden, gemeenten helpen om opvangplekken te realiseren, terugkeer naar het land van herkomst bevorderen als iemand niet in Nederland mag blijven. (door, intensieve begeleiding bij terugkeer, aanscherping van de meldplicht), het maken van afspraken met herkomstlanden en legale migratie te verbeteren (bijvoorbeeld door arbeids- en kennismigratie meer te structureren).

Binnen het ministerie van defensie gaan stemmen op om het defensiebudget te verdubbelen van 21 naar 40 miljard euro structureel. Het ministerie van Defensie moest erkennen dat de Nederlandse vloot last heeft van “materieelproblemen”. De vier luchtverdedigings- en commandofregatten van de Nederlandse vloot kunnen niet behoorlijk worden ingezet vanwege technische problemen en onderdelen schaarste. Nederland zit met een aandeel van 1,35 procent onder het NAVO-gemiddelde van 1,47 procent. De Verenigde Staten eist in Brussel bij de NAVO top een behoorlijk hogere bijdrage tot wel 4 procent en wil dat achterstallige betalingen worden ingelost. Nederland wil ondertussen ook nog vier onderzeeërs laten bouwen voor de Koninklijke Marine voor 4 tot 6 miljard euro, 6 amfibische transportschepen voor 1 tot 2,5 miljard euro en ook nog eens 4 fregatten die bewapend en al 5 miljard gaan kosten. Aangezien de Staatskas hierin niet zal kunnen voorzien vanwege de vele andere tegenvallers en lijken in de kast wordt er nu voor de financiering een beroep gedaan en druk uitgeoefend op de pensioenfondsen. De oorlogsfinanciering door Nederland gaat ook naar Soedan waar Oekraïne voor naar dictator Omar-al-Bashir spart met de Russen.

Oekraïne steun overzicht

Het kabinet trekt voor dit jaar nog eens 400 miljoen euro extra uit voor steun aan Oekraïne. Dat komt bovenop de ruim twee miljard euro die al was gereserveerd voor dit jaar. Ook in 2025 krijgt Oekraïne financiële steun van Nederland. In de Voorjaarsnota zet het demissionaire kabinet hiervoor 1,5 miljard euro apart. Het geld is vooral bedoeld voor militaire steun, maar ook voor waarheidsvinding, herstel en wederopbouw. Sinds juni is er 700 miljoen euro extra uitgegeven aan militaire steun voor Oekraïne. In totaal is er ruim 10,4 miljard euro beschikbaar gemaakt, waarvan bijna 3,8 miljard ook daadwerkelijk is geleverd. Nederland gaat samen met Oekraïne drones ontwikkelen, meldt minister Ruben Brekelmans (Defensie). Eerder werd in totaal ook nog voor ruim 2,8 miljard euro aan militaire goederen gestuurd:

Nederland gaf Oekraïne 24 F-16 straaljagers met lucht-luchtraketten en voor 80 miljoen euro aan onderhoudsmateriaal zoals generatoren, reservedelen, essentiële onderhoudsmaterialen en speciaal gereedschap hiervoor. Eerder kreeg Oekraïne van Nederland: 1 T-72-tank, 1 YPR 765 pantserrupsgevechtsvoertuig, 1 YPR-806 A1 PRB, 1 YPR-bergingsvoertuig, 1 Fennek verkenningsvoertuig, 29 Viking-rupsvoertuigen, 1 Leopard 1 A5-gevechtstank, 1 Leopard 2 A4-tank, 1 Pantserhouwitser, 1 vurend 120mm-mortier, 1 Patriot-lanceerinstallatie, 1 Stinger, 1 MAG-mitrailleur, 1 minimi-mitrailleur, 1 machinegeweer op een MB-terreinwagen, 1 precisiegeweer, 1 Lange-afstandsgeweer, meerdere munitiekisten met patronen kleinkaliber, meerdere drones, 1 Squire-radar, 1 VERA-NG passieve radar, 1 VERA-NG passieve radar, 1 helm met nachtkijker, 1 Baileybrug, 1 Leopard 1-brugleggende tank, 1 DAF YAI-4442, 1 Bushmaster Vrachtwagen, 1 DAF TROPCO 650kN, 1 trekker-opleggercombinatie, 1 M3 brug- en ferrysysteem, 1 Amarok-terreinwagen, 1 ambulance, 1 KTM-motor, 1 Scanjack-mijnruiminstallatie, 1 Bozena-mijnruiminstallatie, 1 EOD-uitrusting, de Zr.Ms. Zierikzee, 1 mijnenjager, reserveonderdelen, 1 hijskraan, 1 shovel, 1 heftruck, kleding, rantsoenpakketten, 14 rigid inflatable boats, 8 gemilitariseerde rivierpatrouilleboten, CB 90 gevechtsboten, medische goederen, 62 gevechtsvoertuigen, YPR, vuursteunsystemen, M109 Houwitsers (donor), individuele wapens, zoals geweren en mitrailleurs, zoals MAG en Minimi mitrailleurs en HK416 geweren, diverse soorten klein kaliber munitie voor individuele wapens en zware munitie voor tanks en artillerie (waaronder 155mm). geweergranaten en (non-)lethale handgranaten, sensoren en waarnemingsmiddelen, diverse (mobiele-)radarsystemen en VERA-NG radarsystemen, 10 trekker oplegger combinaties, 241 vrachtwagens, quads (18), 19 vaartuigen, 6 veldhospitalen, 8506 tenten en toebehoren, aggregaten, reservedelen voor diverse soorten voertuigen en (wapen-)systemen, logistiek materiaal, 16 aanhangwagens, 6 flattrack kranen, 9 shovels, 6.600 veldversterkingen (6.600), persoonlijke uitrusting, waaronder kleding, helmen, scherfvesten, rantsoenen, medische goederen, zoals persoonlijke EHBO-pakketten en medicijnen, en brandstoffen. In april werd nog eens voor 200 miljoen euro aan extra materieel overgedragen. Nederland zakt hiermee zelf onder de minimale eisen van operationele gereedheid en internationale verplichtingen. Een deel van de honderd tanks die het in 2023 van Nederland, Duitsland en Denemarken kreeg heeft Oekraïne geweigerd omdat het materieel zo verouderd was dat ze voor hen onbruikbaar waren. Het waren tanks uit de jaren zestig en zeventig die veel aanpassingen nodig hadden. Sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne in 2022 is door Nederland rechtstreeks ook nog eens circa 3,7 miljard euro beschikbaar gesteld, met name voor munitieleveringen en wapensystemen, zoals tanks en Patriot raketten en bijbehorende reserveonderdelen en munitie ter waarde van 150 miljoen euro . Verder maakt het kabinet 200 miljoen euro vrij voor de aanschaf van drones voor verkenningsmissies. Voor de door de geschonken 50 miljard euro voor Oekraïne (NextGenerationEU (NGEU) gaf Nederland een garantstelling af.De EU leende 50 miljard euro aan Oekraïne (NextGenerationEU NGEU) Nederland staat hiervoor garant.

Het kabinet heeft in de Voorjaarsnota besloten om voor de periode 2024-2026 aanvullend 4 miljard euro beschikbaar te stellen, bovenop de eerder aangekondigde 2 miljard euro die voor 2024 door het kabinet ter beschikking was gesteld (Kamerstuk 36 550, nr. 1). De totale uitgaven komen zlelsfs nog iets hoger uit op 4,5 miljard euro. Daarmee ondersteunt Nederland Oekraïne met circa 10 miljard euro aan militaire steun sinds de grootschalige Russische invasie op 24 februari 2022. Nederland trok ruim 200 miljoen euro uit voor extra artilleriemunitie en luchtverdediging in Oekraïne. Er gaat ook 148 miljoen euro (2024) en 252 miljoen euro (2025) vanuit de generale middelen naar de BHOS-begroting voor niet-militaire steun aan Oekraïne, Er moet daarnaast zo’n 3, 2 miljard euro extra naar de NAVO ( er wordt nl nog eens 100 miljard euro extra gevraagd aan de 32 lidstaten), tientallen miljarden extra naar defensie en Oekraïne. Bovenop de 2 miljard euro die voor 2024 is aangekondigd aan militaire steun, heeft het kabinet besloten om voor de periode 2024-2026 aanvullend 4 miljard euro beschikbaar te stellen. Binnen het ministerie van defensie gaan stemmen op om het defensiebudget te verdubbelen van 21 naar 40 miljard euro structureel. Het ministerie van Defensie moest erkennen dat de Nederlandse vloot last heeft van “materieelproblemen”. De vier luchtverdedigings- en commandofregatten van de Nederlandse vloot kunnen niet behoorlijk worden ingezet vanwege technische problemen en onderdelen schaarste. Nederland zit met een aandeel van 1,35 procent onder het NAVO-gemiddelde van 1,47 procent. De Verenigde Staten eist in Brussel bij de NAVO top een behoorlijk hogere bijdrage tot wel 4 procent en wil dat achterstallige betalingen worden ingelost. Nederland wil ondertussen ook nog vier onderzeeërs laten bouwen voor de Koninklijke Marine voor 4 tot 6 miljard euro, 6 amfibische transportschepen voor 1 tot 2,5 miljard euro en ook nog eens 4 fregatten die bewapend en al 5 miljard gaan kosten. 94,5 miljoen euro voor hulp de komende winter aan de energiesector in Oekraïne. Van de steun is 29,5 miljoen bestemd voor de aanschaf van gasturbines. Voor spullen die rechtstreeks gestuurd worden voor reparaties van de energie-infrastructuur in Oekraïne is 20 miljoen beschikbaar en voor de gecoördineerde internationale levering van onder meer onderdelen voor reparaties, gasturbines en brandstof wordt 45 miljoen euro vrijgemaakt. Sinds de oorlog ruim twee jaar geleden begon, heeft Nederland volgens de minister ongeveer 220 miljoen euro vrijgemaakt voor het herstel van de Oekraïense energiesector. De begin september geschonken € 94,5 miljoen komt uit de € 400 miljoen al toegekende financiering voor Oekraïne, in de Voorjaarsnota 2024. Met eerdere steunpakketten leverde Nederland sinds 2022 al ongeveer € 220 miljoen steun aan herstel van de energie-infrastructuur. Voor de door de geschonken 50 miljard euro voor Oekraïne (NextGenerationEU (NGEU) gaf Nederland een garantstelling af.

Verder doneerde Nederland:

272 miljoen om samen met Denemarken nieuwe artilleriegranaten aan te schaffen
Daarnaast bestelt Nederland nieuwe pantserhouwitsers voor Oekraïne om de granaten mee af te vuren
58 miljoen euro via het Ukraine Relief, Recovery, Reconstruction and Reform Trust Fund (URTF) van de Wereldbank voor herstelprojecten ten behoeve van het elektriciteitsnet, wegen, bruggen, onderdak, scholen en ziekenhuizen;
20 miljoen euro via de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling (EBRD) voor financiële ondersteuning van de Oekraïense netbeheerder Ukrenergo;
15 miljoen euro via het International Committee of the Red Cross (ICRC);
10 miljoen euro via de Nederlandse Financierings-maatschappij voor Ontwikkelingslanden (FMO) voor de Oekraïense private sector;
32,5 miljoen euro via een tweede ronde van de RVO Ukraine Partnership Facility (UPF) voor samenwerking met het Nederlandse bedrijfsleven ten behoeve van de wederopbouw en duurzaam herstel;
2,5 miljoen euro voor ondersteuning van maatschappelijke organisaties actief op het gebied van hulpverlening in Oekraïne

Nederland heeft een sterk oplopende EMU schuld van 512,9 miljard euro in 2024 naar 721,2 miljard in 2029

Overheidsinkomsten en bezuinigingen

De overheidsschuld is de eerste helft van 2024 met ruim 6 miljard euro afgenomen tot 475 miljard euro. Dat is 43,2 procent van het bruto binnenlands product (bbp), een daling van bijna 2 procentpunt vergeleken met eind 2023. De schuld kon de eerste helft van het jaar dalen door een overschot (onderuitputting) van ruim 8 miljard euro omdat er te ambitieus werd begroot. De schuldquote van de overheid zit halverwege 2024 bijna op de laagste stand van de afgelopen 30 jaar. Die laagste stand dateert van eind 2007 toen de schuldquote 42,8 procent bedroeg. De schuld in euro’s nam weliswaar vanaf 2007 met bijna 80 procent toe, maar omdat ook de omvang van de economie bijna evenveel toenam is de schuldquote nauwelijks gestegen. Het overheidssaldo en de schuldquote zijn belangrijke graadmeters voor de stand van de overheidsfinanciën in een land. De Europese normen hiervoor zijn een maximaal tekort van 3 procent in een jaar en een maximale schuld van 60 procent van het bbp aan het eind van het jaar. De inkomsten van de overheid stegen met name door belastingen en premies met bijna 15 miljard euro vergeleken met dezelfde periode vorig jaar. De uitgaven namen met 10 miljard euro toe, waarbij de beloningen van werknemers en sociale uitkeringen de grootste stijgers waren. In de praktijk blijkt dat een deel van de uitgaven in de begroting dus structureel niet tot besteding komt in het jaar waarin de uitgaven begroot zijn. Dit wordt onderuitputting genoemd. Dit kan worden veroorzaakt door vertraging bij onder andere de investeringen in defensie en infrastructuur, hetzij door schaarste, hetzij door personeelstekort. Of onderuitputting onwenselijk is, hangt af van de oorzaak. Als een ministerie een beleidsdoel goedkoper realiseert, leidt dat tot een meevaller. Deze meevaller kan worden ingezet om de overheidsschuld af te lossen of een tegenvaller elders op de begroting te dekken, maar zou feitelijk moeten worden doorgeschoven. De afgelopen jaren is er wel een stijgende trend in de hoogte van de onderuitputting. Om hierop in te spelen, heeft het kabinet op eerdere momenten besloten om aanvullende onderuitputting in te boeken in de begroting van 2024 en 2025. De huidige begroting houdt voor 2024 rekening met 3,6 miljard euro aanvullende onderuitputting en voor 2025 met 2,3 miljard euro. In totaal moet dit jaar 8,5 miljard euro aan onderuitputting optreden om de aanvullende onderuitputting en in-uittaakstelling geheel in te kunnen vullen. Het deel wat aan het eind van het jaar niet ingevuld wordt, leidt tot saldo verslechtering ten opzichte van de raming. Of deze 8,5 miljard nu anders besteed mag gaan worden is onderwerp van gesprek bij de Algemene Beschouwingen. PVV en NSC willen de onderuitputting besteden aan niet gerealiseerde doelen.

De miljoenennota 2025 gaat uit van een tekort van 18,5 miljard euro voor heel 2024, oftewel 1,6 procent van het bbp. Om voor heel 2024 uit te komen op een tekort van 18,5 miljard euro zal de overheid in de tweede helft van dit jaar ruim 26 miljard euro meer moeten uitgeven dan zij aan inkomsten ontvangt. Onder meer de gevolgen van de uitspraken van de Hoge Raad over box 3 en over een Duits vastgoedfonds kunnen een groot effect op het saldo over de tweede helft van 2024 hebben. Deze herstelbetalingen zijn in de miljoenennota aan 2024 toegerekend.

Vanaf 2026 moeten binnenlandse en buitenlandse vrachtwagens vrachtwagenheffing betalen voor het gebruik van de Nederlandse wegen. Deze heffing gaat gelden voor vrachtwagens met een gewicht van 3.500 kg of meer. De vrachtwagens betalen per gereden kilometergemiddeld € 0,167 cent per kilometer (prijspeil 2023).

In 2024 komt naar verwachting 425,1 miljard euro binnen. Loon- en inkomstenbelasting 97,3 miljard, omzetbelasting 82,2 miljard, zorgpremies 60 miljard, vennootschapsbelasting 46,6 miljard, premies volksverzekering 46,8 miljard, werknemersverzekeringen 40,9 miljard, accijnzen 12,3 miljard, milieu belastingen 8,2 miljard, overdracht- en assurantiebelasting 8 miljard, dividendbelasting 6,6 miljard, belasting op milieugrondslag 6,4 miljard, invoerrechten 4,1 miljard, motorrijtuigenbelasting 5 miljard, schenk en erfbelasting 3,6 miljard, bpm 2 miljard, kansspelbelasting 1,3, verbruiksbelasting 0,7 miljard, bankbelasting 0,6 miljard en overig 0,6 miljard). Meerjarig dalen de inkomsten structureel met circa 5 miljard euro. Dit is voornamelĳk het gevolg vang minder verwachte loongroei na 2024 met bĳbehorende lagere inkomsten voor loon- en inkomstenbelasting. Het kabinet wil een aantal financiële tegenvallers opvangen door de kansspelbelasting stapsgewijs te verhogen, de eerder aangekondigde verlaging box 3-tarief gaat niet door, de salderingsregeling wordt per 2027 afgeschaft en werkgevers gaan een hogere aWf-premie en Aof-premie betalen voor hun werknemers. Ook de btw op cultuur gaat van 9 naar 21%. Sportabonnementen, zwemles, sportscholen, maar ook sportwedstrijden worden duurder en gaan 200 miljoen extra opleveren. De premie zorgverzekering gaat gemiddeld ruim 6 euro omhoog. De algemene heffingskorting gaat met 335 euro omlaag. 100 miljoen euro wordt gekort op de publieke omroep en 10 procent wordt bezuinigd op ambassades en consulaten.ontwikkelingshulp: er wordt in 2025 300 miljoen euro minder

De Overheid haalt steeds meer geld op met de verkoop van CO2 uitstootrechten. In 2022 werd voor het eerst meer dan 1 miljard euro binnengehaald met de verkoop van CO2-rechten. Nederland veilde iets meer dan veertien miljoen zogeheten emissierechten voor ruim 1,13 miljard euro. Aan Co2 heffingen komt over 2024 ruim 1,5 miljard euro binnen (ruim 74 euro per ton) Jetten van D66 wil de heffing voor ondernemingen die meer dan 50 kiloton CO2 per jaar uitstoten verhogen van 145 euro per kiloton naar 185 euro.

De verkoop van de voormalige SNS-vastgoedtak Propertize leverde de Staat ruim 3 miljard euro op. 317 miljoen euro kwam van de verkoop van verwant vastgoed. Een kleine 1 miljard daarvan moet naar gedupeerde beleggers van SNS REAAL.

De verkoop van aandelen ABN AMRO heeft de staat onlangs 1,17 miljard euro opgeleverd. De overheid verkleinde daarmee het belang tot 40,5 procent. De Staat kan met de resterende aandelen nog eens zo’n 7 miljard euro binnen halen en wil om de gaten in de begroting te dichten deze dan ook snel mogelijk verkopen.

De verkoop van vastgoed leverde tientallen miljoen op. De staat verkocht naast ruim vijftig gebouwen ook Paleis Soestdijk (1,7 miljoen euro), vier gevangenissen, tien kantoren en vier rechtbanken. Voor het verhuren van gebouwen en grond werd 138 miljoen euro ontvangen, onder andere aan 125 plekken voor windmolens. Zo’n 2400 mensen zijn veroordeeld tot celstraffen, maar zitten niet in een cel.

De veiling van huurrechten van tankstations langs snelwegen leverde 27 miljoen euro op en de verkoop van zand, grind en schelpen was goed voor 19 miljoen euro. De megaschikking van ING wegens anti witwas beleid leverde bijna 800 miljoen euro op.

De verhoging van de AOW leeftijd levert structureel zo’n 2 miljard per jaar op. In 2011 werd wettelijk bepaald dat de AOW-leeftijd in 2025 naar 67 jaar zou gaan en in 2013 en 2015 werd de verhoging verder naar voren gehaald. Door de verhoging van de AOW-leeftijd van 65 jaar naar 65 en 9 maanden, verdiende de overheid in 2017 1,7 miljard. De AOW-leeftijd ligt in 2024 op 66 jaar en 10 maanden. In 2011 werd wettelijk bepaald dat de AOW-leeftijd in 2025 naar 67 jaar zou gaan en in 2013 en 2015 werd de verhoging verder naar voren gehaald. De AOW-leeftijd ligt in 2024 op 66 jaar en 10 maanden. Ook de kinderopvangtoeslag werd verlaagd en de accijnzen verhoogd. Er komt mogelijk een einde aan de regeling voor kinderopvangtoeslag. Ouders ontvangen straks niet langer meer een voorschot, maar dat wordt direct aan kinderopvangorganisaties betaald. Ouders betalen dan alleen een eigen bijdrage. Komend jaar krijgen gezinnen met een inkomen tussen ongeveer € 29.400 en € 159.200 een groter deel van de kosten voor kinderopvang vergoed. Als voorbeeld: een gezin met één kind op de opvang en een gezamenlijk inkomen van € 45.000 krijgt nu 87,3% van de kosten tot de maximum uurprijs terug. In 2025 krijgen zij 96,0% van de kosten tot de maximum uurprijs vergoed.

De energiebelastingen van Nederland zijn de hoogste van heel Europa

Nederland maakt in 2024 tot en met 2026 aanspraak op 5,4 miljard euro uit de Herstel- en Veerkrachtfaciliteit van de EU. Dit zorgt voor een verlaging van de netto-uitgaven

De belasting- en premieontvangsten groeien in 2024 met 16,5 miljard euro. De btw-verhoging voor onder meer hotels, boeken, sportwedstrijden, festivals en de sportschool moeten de Staat 2,2 miljard euro opleveren. Ondanks protesten vanuit de samenleving, heeft het kabinet-Schoof hiertoe besloten. Het gemiddelde premiepercentage voor de WGA 2025 stijgt van 0,77% naar 0,83%. Het gemiddelde premiepercentage voor de Ziektewet stijgt van 0,45% naar 0,50% in 2025. De kansspelbelasting wordt verhoogd met 1%. Het tarief in de kansspelbelasting wordt verhoogd van 29,5% naar 30,5%. Het kabinet overweegt ook de invoering van een extra schijf in de inkomstenbelasting.

Vanaf 2027 moeten kleine bedrijven en huishoudens voor emissierechten gaan betalen vanwege de Co2-uitstoot, net als grote bedrijven dat nu al doen. Dat levert de overheid tussen een miljard en anderhalve miljard euro extra op.

In 2023 stierven er nog 3.000 patiënten aan Covid. In totaal stierven er 169.000 mensen en dat zijn er 12.700 meer dan gemiddeld. Hierdoor houden de Staat, de zorgverzekeraars en de pensioenfondsen veel extra geld over. Dat (premie) geld (zo’n 200 miljoen euro) zou feitelijk moeten worden besteed uit de ouderen die het overleefden door bijvoorbeeld de AOW leeftijd en pensioenpremies te verlagen, maar in de praktijk gaat het geld naar andere doelen. De gemiddelde levensverwachting is daarbij ook nog eens met circa 6 maanden gedaald.

Het minimumloon en uitkeringen, zoals de AOW en de bijstand werden per 1 januari 2023 met 10 procent verhoogd, de verhoging van 2024 werd door de 1e Kamer (BBB) verworpen, hierdoor komt 1,5 miljard euro vrij. In totaal hebben 405.000 mensen een bijstandsuitkering. Gehuwden/samenwonenden krijgen 1.869,21 euro en alleenstaanden: 1.308,45 euro

Gemeenten

Ruim 200 gemeentes (80%) krijgen vanaf 2026 te maken met nog grotere financiële tekorten omdat er 2,5 miljard euro minder van het Rijk naar de gemeenten gaat. De gemeente Arnhem geeft in de voorjaarsnota al aan dat ze minder individuele begeleiding in de jeugdzorg wil geven en meer groepssessies. Ook voor het onderhoud aan wegen en groen komt minder geld beschikbaar. In de gemeente Zaanstad houdt vanaf 2026 rekening met een tekort van gemiddeld 17,5 miljoen euro per jaar en kan nu al geen nieuwe investeringen meer doen in bijvoorbeeld het verduurzamen van schoolgebouwen en verwacht dat het aantal buurthuizen moet afnemen en dat wachtlijsten voor bijvoorbeeld schoolzwemmen langer worden. De gemeente Schiedam heeft een Zomernota vol rode cijfers gepresenteerd. Het voorlopige tekort voor 2025 is 14,4 miljoen euro. In de drie jaren daarna loopt dit op naar meer dan 26 miljoen euro. Gemeentes moeten steeds meer doen met minder middelen. Utrecht kijkt vooral naar de kosten van de eigen ambtenaren en het verhogen van parkeertarieven en de toeristenbelasting. In Enschede gaat waarschijnlijk bezuinigd worden op armoedebestrijding, woningbouw en voorzieningen zoals een zwembad. Zij rekenen op een structureel tekort van 30 miljoen euro per jaar vanaf 2026. Daar spelen ook de al bestaande tekorten in de jeugdzorg mee. In de gemeente Leidschendam-Voorburg verwachten ze tekorten in de aanpak van taalachterstanden bij jonge kinderen. Gemeenten hebben de lokale lasten de laatste jaren harder laten stijgen dan de inflatie. Parkeren kostte de automobilist in 2023 1,2 miljard euro. Daarvan kwam bijna een derde op de conto van de gemeente Amsterdam. De gemeentelijke belastingen werden in 2022 al overal verhoogd. In totaal ging het om 11,5 miljard euro, 180 miljoen euro meer dan in 2021. En voor 2023 werdt maar liefst 12,2 miljard euro begroot. Ook zijn er hogere opbrengsten uit de toeristenbelasting, zo’n 377 miljoen euro waar vooral de gemeente Amsterdam het meest aan verdiend. (135 miljoen euro). Gemiddeld moeten Nederlandse huishoudens jaarlijks zo’n 900 euro afdragen aan afvalstoffenheffing, rioolzuiveringsheffing en de onroerend zaak belasting (OZB). In totaal verwachten de gemeenten dit jaar 14 miljard euro te ontvangen uit de nog op te leggen heffingen OZB. Het leven in Nederland is de laatste twintig jaar maar liefst 32 procent duurder geworden. De OZB, de rioolheffing, de afvalstoffenheffing en de parkeergelden waren in 2023 goed voor 86% van de totale heffingen. Voor 2023 wordt zelfs 5,1 miljard euro begroot en dat is een stijging van 7,4% ten opzichte van 2022. De afvalstoffenheffingen stijgen in 2023 ook nog eens met zo’n 5,3% en de rioolheffingen met 4,5%. Naast de Rijksbijdrage wordt er gemiddeld en structureel ruim 1 miljard euro verwacht voor elke Gemeente. Gemeenten verwachten in 2024 13,3 miljard euro te innen uit heffingen. Dat is 8,5 procent meer dan voor 2023 werd begroot en de grootste toename sinds 2007. Voor de jaren 2025 tot en met 2030 hebben de Gemeenten 5,9 miljard euro nodig en dat is 45 procent meer dan uit een eerdere advies kwam. De gemeente Alphen aan den Rijn heeft het grootste tekort in de begroting van de hele provincie Zuid-Holland met 19,2 miljoen euro voor 2026. Het gaat veel Nederlandse gemeenten de komende jaren niet lukken om de begroting op orde te krijgen. Het Nederlandse inflatiecijfer in augustus 2024 geeft een somber beeld van de staat van de economie. Met een gemiddelde prijsstijging van consumentengoederen van 3,6 procent ligt Nederland flink boven het Europees gemiddelde en ver boven de doelstelling van de Europese Centrale Bank. De inflatie is ook in september met 3,5 procent gestegen ten opzichte van dezelfde maand een jaar eerder.

Het ministerie van Financiën huurt zelf steeds meer schijnzelfstandigen in, die hetzelfde werk doen als mensen in loondienst. Daarmee gaat het ministerie tegen haar eigen regels in. In 2023 ging het om ruim duizend schijnzelfstandigen die door het ministerie, de Belastingdienst en de dienst Toeslagen werden ingehuurd. De Rekenkamer oordeelde hard over dat beleid en gaf het ministerie en de twee diensten een waarschuwing. Bij de hersteloperatie Toeslagen van het ministerie van Financiën werken bijvoorbeeld 776 zzp’ers waarvan 752 schijnzelfstandigen.

Het Kabinet van de Koning is een rijksorganisatie die de Koning ondersteunt in de uitoefening van zijn constitutionele werkzaamheden. Dit heeft onder meer betrekking op de contacten tussen de Koning en de overige leden van de regering. Jaarlijks bereidt het Kabinet honderden bezoeken, ontvangsten, gesprekken en beëdigingen door de Koning voor. Ook verwerkt en archiveert het Kabinet van de Koning per jaar ruim 2500 wetten, algemene maatregelen van bestuur (amvb’s) en Koninklijke Besluiten. De organisatie behandelt ieder jaar duizenden brieven van burgers en organisaties die zich met hun vragen richten tot de Koning (verzoekschriften).

De monarchie

Mabel Wisse Smit werd in 1997 executive director van het Open Society European Policy Institute van George Soros in Brussel. In 2003 werd ze advocacy director bij de vestiging in London. Sinds december 2012 is ze lid van het bestuur van de OSF. De Open Society Foundations (OSF) heeft een noodfinancieringsinitiatief van 3,3 miljoen dollar aangekondigd ter ondersteuning van mensenrechtenorganisaties die schendingen van het internationaal humanitair recht in Gaza, de Westelijke Jordaanoever en Israël documenteren. De Israëlische ambassadeur bij de Verenigde Naties bekritiseert miljardair George Soros voor het doneren van 15 miljoen dollar aan organisaties die Hamas steunen en noemt dit ‘beschamend’. Soros werd beschuldigd van het financieren van groepen die anti-Israël zijn en de BDS-beweging steunen. George Soros (94) droeg de controle over zijn imperium over aan zijn zoon Alexander. Alexander Soros wordt verantwoordelijk voor het beheer van de 25 miljard dollar van Soros Fund Management, waar ook Soros’ Open Society Foundations (OSF) deel van uitmaakt.

De kosten van het Koninklijk Huis lopen in 2025 op tot 59 miljoen euro. Koning Willem-Alexander krijgt volgend jaar 1,1 miljoen euro salaris onbelast gestort. Dat is 64.000 euro meer dan in 2024. Koningin Máxima krijgt in 2025 circa 31.000 euro extra en komt dan uit op 462.000 euro. Voor prinses Beatrix komt er 44.000 extra bij. Zij ziet daarmee 658.000 euro op haar persoonlijke bankrekening bijgeschreven. Ook prinses Amalia heeft recht op een inkomen, maar zij stort de 345.000 euro die daarmee is gemoeid ook in 2025 terug in de staatskas. Wel incasseert zij dit jaar voor het eerst de andere vergoeding die leden van het Koninklijk Huis krijgen, ook wel bekend als de B-component. Dit bedrag, in 2025 1,6 miljoen euro, is bedoeld voor persoonlijke en materiële uitgaven die samenhangen met koninklijke verplichtingen. Willem-Alexander, Máxima en Beatrix krijgen een vergoeding uit de B-component. Voor de koning bedraagt die 6,1 miljoen. Zijn vrouw krijgt bijna acht ton en voor zijn moeder is 1,3 miljoen euro begroot. Behalve een inkomen (A-component) en de vergoeding voor persoonlijke en materiële uitgaven (B-component) drukken er ook nog zogeheten functionele uitgaven van de koning op de rijksbegroting. Ruim 38 miljoen euro is bestemd voor personeel en materieel van de dienst Koninklijk Huis. Daarnaast is er nog 8 miljoen beschikbaar voor het Kabinet van de Koning, het Militaire Huis en de Rijksvoorlichtingsdienst.

Meer nieuws

Related Posts

Boeken

Vidrea Lex Hes

Zorg